*Γράφει ο Θάνος Μαντζάνας
Η συναυλία του Shigeru Umebayashi στο Ωδείο Ηρώδου Αττικού αποδείχθηκε λίγο...σουρεαλιστική καθώς ήταν η πρώτη που έχω παρακολουθήσει ποτέ στην οποία αυτός που τυπικά την πραγματοποιούσε δεν ανέβηκε καν στη σκηνή αλλά την παρακολούθησε μαζί με το κοινό από την πρώτη σειρά! Η μουσική του όμως ήταν εκεί και με το παραπάνω και ικανοποίησε το κοινό του γεμάτου στο μεγαλύτερο μέρος του Ηρωδείου.
Πρέπει να πω βέβαια ότι φαινόταν ήδη από μακριά και πολύ περισσότερο όταν στο διάλειμμα συνέβη να περάσω δίπλα του ότι ο ηλικίας εβδομήντα ενός ετών Ιάπωνας συνθέτης αντιμετωπίζει αυτό τον καιρό ένα αρκετά σοβαρό πρόβλημα υγείας, δεν γνωρίζω φυσικά ποιο είναι αυτό. Παρόλα αυτά ήταν πολύ χαρούμενος και όταν μετά από περίπου μισή ώρα έγινε μια σύντομη διακοπή της συναυλίας για να μιλήσει (μέσω μεταφράστριας, τα αγγλικά του είναι λιγότερο και από μέτρια) στο κοινό φάνηκε αμέσως ότι είναι ένας συμπαθέστατος άνθρωπος που αγαπάει πραγματικά την Ελλάδα και τους κατοίκους της και ήταν ενθουσιασμένος αλλά και ευγνώμων για το ότι η μουσική του παιζόταν στο Ηρώδειο.
Το ίδιο συμπαθής και πολύ επικοινωνιακός ήταν και ο μαέστρος της συναυλίας, ο Βέλγος Dirk Brossé. Εκείνος ήταν που παρουσίασε τον Shigeru Umebayashiστο κοινό μετά από λίγα όντως από καρδιάς και θερμά λόγια του έδειξαν ότι τους συνδέει αληθινή φιλία και, εύλογα ίσως, ήταν ακόμα πιο ενθουσιασμένος από τον ίδιο για το ότι διηύθυνε μια - ελληνική μάλιστα - ορχήστρα στο «ωραιότερο θέατρο του κόσμου», όπως το αποκάλεσε μάλλον λίγο υπερβολικά.
Επί του προκειμένου τώρα, ο Shigeru Umebayashi είναι, κυριολεκτικά και μεταφορικά, ένας κινηματογραφικός συνθέτης. Γράφει σύντομα, απλά θέματα βασισμένα σε ένα όμορφο μελωδικό σχήμα που στη συνέχεια κατά κανόνα δεν αναπτύσσει αλλά το αναδεικνύει με όχι τόσο πρωτότυπες μεν αλλά εξίσου όμορφες ενορχηστρώσεις όπως για παράδειγμα στο . πολύ γνωστό και αληθινά υπέροχο «Yumeji's Theme» από το «In The Mood For Love» του Γουόνγκ Καρ Βάι.
Στο πρώτο μέρος που έπαιξε μόνον η Athens Philharmonia Orchestra θα έλεγα ότι φάνηκε πως η κυριότερη επιρροή του Umebayashi είναι, παράδοξα ή μη, ο Nino Rota. Οι μελωδίες του έχουν αυτή την γλυκόπικρη και στο βάθος πάντα λίγο μελαγχολική αίσθηση και το «χαμηλών τόνων» ύφος εκείνων με τις οποίες ο σπουδαίος Ιταλός μετρ των soundtracks επένδυσε τις ταινίες του μέγιστου Φεντερίκο Φελίνι καλλιεργώντας και εξελίσσοντας τες όλο και περισσότερο στο πέρασμα του χρόνου (και όχι, για παράδειγμα, την ευρύτητα, τον ενορχηστρωτικό πλούτο και την πολλές φορές «ανήσυχη» φύση αυτών του Maestro, δηλαδή του Ennio Morricone).
Εκτός από αυτόν τον αρκετά «χατζιδακικό» (καθώς, στην οργανική τουλάχιστον μουσική του, ο Μάνος Χατζιδάκις ήταν αρκετά «συγγενής» με τον Rota) λυρισμό που αποτελεί το μεγαλύτερο μέρος της υπάρχει κα μια πιο «σύγχρονη» ας πούμε πλευρά της μουσικής του Umebayashi που εκφράζεται με μιαν αρκετά προσωπική προσέγγιση του στην jazz και τηn χρήση κάποιων μορφών της. Αυτή παρουσιάστηκε στο δεύτερο μέρος στο οποίο με την ορχήστρα συνέπραξε το jazz σχήμα Alex Drakos Ensemble και συμμετείχαν ερμηνευτικά τρεις φωνές επίσης από τη χώρα μας. Η Athens Philharmonia Orchestra ήταν πολύ καλά προετοιμασμένη, το ίδιο και το συγκρότημα του Αλέξανδρου Δράκου Κτιστάκη και οι Katerine Duska (Κατερίνα Ντούσκα) και Βάσια Ζαχαροπούλου και ο Θοδωρςή Μαυρογιώργης ερμήνευσαν «συγκρατημένα», χωρίς περιττές επιδείξεις δεξιοτεχνίας και απολύτως ενταγμένα τόσο στο πνεύμα όσο και στο ύφος του έργου του Umebayashi. Ο Dirk Brossé (ο οποίος είχε κάνει και τις ειδικά για την παράσταση ενορχηστρώσεις με βάση προφανώς τις αυθεντικές παρτιτούρες του συνθέτη) διηύθυνε την ορχήστρα, το ενόργανο σχήμα, τις δύο ερμηνεύτριες και τον ερμηνευτή με προσοχή και δίχως υπέρμετρες «εξάρσεις» οι οποίες δεν συνάδουν με την μουσική του Ιάπωνα δημιουργού.
Συνοπτικά τώρα η μουσική του Shigeru Umebayashi για τα «In The Mood For Love» και «2046» του Γουόνγκ Καρ Βάι, «House Of Flying Daggers» του Ζαν Γιμού και πολλές άλλες ιαπωνικές αλλά και κινεζικές ταινίες είναι πάρα πολύ ευαίσθητη χωρίς όμως ποτέ να το επιδιώκει και να γίνεται αυτοσκοπός, ακόμα και τρυφερή κάποιες φορές. Είναι κάτι σαν μουσικό οριγκάμι, της αρχαίας δηλαδή μορφής χειροτεχνίας των Ιαπώνων με μόνο υλικό χαρτί το οποίο διπλώνεται. Με το οριγκάμι δημιουργούνται αληθινά κομψοτεχνήματα που εκ της φύσεως του υλικού τους είναι πάρα πολύ εύθραυστα και, αν τσαλακωθούν ή σκιστούν, διαπιστώνεις ότι δεν υπάρχει τίποτα μέσα τους.
Με τον ίδιο ακριβώς τρόπο η μουσική του Shigeru Umebayashi τέρπει αισθητικά, όπως συνέβη και εκείνο το βράδυ στο Ηρώδειο και αυτό δεν είναι καθόλου λίγο. Όπως κάτω από την όμορφη επιφάνεια δεν υπάρχει κάτι, κάποιο συναίσθημα πέρα από μια διάχυτη αλλά και «γενικόλογη» ουμανιστική διάθεση. Δεν γίνεται για παράδειγμα να μην κάνω την σύγκριση με την ημέτερη Ελένη Καραϊνδρου που ακολουθεί πάνω – κάτω την ίδια μέθοδο, γράφει δηλαδή μια μουσική «μινιατούρα» για κάθε σκηνή της ταινίας την οποία επενδύει αλλά με ασύγκριτα μεγαλύτερο συναισθηματικό βάθος και πολύ περισσότερη ενορχηστρωτική ευρηματικότητα έτσι ώστε το συνολικό αποτέλεσμα να είναι κατά πολλές σκάλες ανώτερο από αυτό του Shigeru Umebayashi.
Αυτό όμως δεν σημαίνει καθόλου ότι δεν απόλαυσα την συναυλία του συμπαθέστατου και καλοσυνάτου Ιάπωνα κα με χαρά θα παρακολουθούσα και μια άλλη ελπίζοντας ότι αυτή τη φορά θα βρισκόταν και ο ίδιος στη σκηνή.
Η συναυλία του Shigeru Umebayashi στο Ωδείο Ηρώδου Αττικού αποδείχθηκε λίγο...σουρεαλιστική καθώς ήταν η πρώτη που έχω παρακολουθήσει ποτέ στην οποία αυτός που τυπικά την πραγματοποιούσε δεν ανέβηκε καν στη σκηνή αλλά την παρακολούθησε μαζί με το κοινό από την πρώτη σειρά! Η μουσική του όμως ήταν εκεί και με το παραπάνω και ικανοποίησε το κοινό του γεμάτου στο μεγαλύτερο μέρος του Ηρωδείου.
Πρέπει να πω βέβαια ότι φαινόταν ήδη από μακριά και πολύ περισσότερο όταν στο διάλειμμα συνέβη να περάσω δίπλα του ότι ο ηλικίας εβδομήντα ενός ετών Ιάπωνας συνθέτης αντιμετωπίζει αυτό τον καιρό ένα αρκετά σοβαρό πρόβλημα υγείας, δεν γνωρίζω φυσικά ποιο είναι αυτό. Παρόλα αυτά ήταν πολύ χαρούμενος και όταν μετά από περίπου μισή ώρα έγινε μια σύντομη διακοπή της συναυλίας για να μιλήσει (μέσω μεταφράστριας, τα αγγλικά του είναι λιγότερο και από μέτρια) στο κοινό φάνηκε αμέσως ότι είναι ένας συμπαθέστατος άνθρωπος που αγαπάει πραγματικά την Ελλάδα και τους κατοίκους της και ήταν ενθουσιασμένος αλλά και ευγνώμων για το ότι η μουσική του παιζόταν στο Ηρώδειο.
Το ίδιο συμπαθής και πολύ επικοινωνιακός ήταν και ο μαέστρος της συναυλίας, ο Βέλγος Dirk Brossé. Εκείνος ήταν που παρουσίασε τον Shigeru Umebayashiστο κοινό μετά από λίγα όντως από καρδιάς και θερμά λόγια του έδειξαν ότι τους συνδέει αληθινή φιλία και, εύλογα ίσως, ήταν ακόμα πιο ενθουσιασμένος από τον ίδιο για το ότι διηύθυνε μια - ελληνική μάλιστα - ορχήστρα στο «ωραιότερο θέατρο του κόσμου», όπως το αποκάλεσε μάλλον λίγο υπερβολικά.
Επί του προκειμένου τώρα, ο Shigeru Umebayashi είναι, κυριολεκτικά και μεταφορικά, ένας κινηματογραφικός συνθέτης. Γράφει σύντομα, απλά θέματα βασισμένα σε ένα όμορφο μελωδικό σχήμα που στη συνέχεια κατά κανόνα δεν αναπτύσσει αλλά το αναδεικνύει με όχι τόσο πρωτότυπες μεν αλλά εξίσου όμορφες ενορχηστρώσεις όπως για παράδειγμα στο . πολύ γνωστό και αληθινά υπέροχο «Yumeji's Theme» από το «In The Mood For Love» του Γουόνγκ Καρ Βάι.
Στο πρώτο μέρος που έπαιξε μόνον η Athens Philharmonia Orchestra θα έλεγα ότι φάνηκε πως η κυριότερη επιρροή του Umebayashi είναι, παράδοξα ή μη, ο Nino Rota. Οι μελωδίες του έχουν αυτή την γλυκόπικρη και στο βάθος πάντα λίγο μελαγχολική αίσθηση και το «χαμηλών τόνων» ύφος εκείνων με τις οποίες ο σπουδαίος Ιταλός μετρ των soundtracks επένδυσε τις ταινίες του μέγιστου Φεντερίκο Φελίνι καλλιεργώντας και εξελίσσοντας τες όλο και περισσότερο στο πέρασμα του χρόνου (και όχι, για παράδειγμα, την ευρύτητα, τον ενορχηστρωτικό πλούτο και την πολλές φορές «ανήσυχη» φύση αυτών του Maestro, δηλαδή του Ennio Morricone).
Εκτός από αυτόν τον αρκετά «χατζιδακικό» (καθώς, στην οργανική τουλάχιστον μουσική του, ο Μάνος Χατζιδάκις ήταν αρκετά «συγγενής» με τον Rota) λυρισμό που αποτελεί το μεγαλύτερο μέρος της υπάρχει κα μια πιο «σύγχρονη» ας πούμε πλευρά της μουσικής του Umebayashi που εκφράζεται με μιαν αρκετά προσωπική προσέγγιση του στην jazz και τηn χρήση κάποιων μορφών της. Αυτή παρουσιάστηκε στο δεύτερο μέρος στο οποίο με την ορχήστρα συνέπραξε το jazz σχήμα Alex Drakos Ensemble και συμμετείχαν ερμηνευτικά τρεις φωνές επίσης από τη χώρα μας. Η Athens Philharmonia Orchestra ήταν πολύ καλά προετοιμασμένη, το ίδιο και το συγκρότημα του Αλέξανδρου Δράκου Κτιστάκη και οι Katerine Duska (Κατερίνα Ντούσκα) και Βάσια Ζαχαροπούλου και ο Θοδωρςή Μαυρογιώργης ερμήνευσαν «συγκρατημένα», χωρίς περιττές επιδείξεις δεξιοτεχνίας και απολύτως ενταγμένα τόσο στο πνεύμα όσο και στο ύφος του έργου του Umebayashi. Ο Dirk Brossé (ο οποίος είχε κάνει και τις ειδικά για την παράσταση ενορχηστρώσεις με βάση προφανώς τις αυθεντικές παρτιτούρες του συνθέτη) διηύθυνε την ορχήστρα, το ενόργανο σχήμα, τις δύο ερμηνεύτριες και τον ερμηνευτή με προσοχή και δίχως υπέρμετρες «εξάρσεις» οι οποίες δεν συνάδουν με την μουσική του Ιάπωνα δημιουργού.
Συνοπτικά τώρα η μουσική του Shigeru Umebayashi για τα «In The Mood For Love» και «2046» του Γουόνγκ Καρ Βάι, «House Of Flying Daggers» του Ζαν Γιμού και πολλές άλλες ιαπωνικές αλλά και κινεζικές ταινίες είναι πάρα πολύ ευαίσθητη χωρίς όμως ποτέ να το επιδιώκει και να γίνεται αυτοσκοπός, ακόμα και τρυφερή κάποιες φορές. Είναι κάτι σαν μουσικό οριγκάμι, της αρχαίας δηλαδή μορφής χειροτεχνίας των Ιαπώνων με μόνο υλικό χαρτί το οποίο διπλώνεται. Με το οριγκάμι δημιουργούνται αληθινά κομψοτεχνήματα που εκ της φύσεως του υλικού τους είναι πάρα πολύ εύθραυστα και, αν τσαλακωθούν ή σκιστούν, διαπιστώνεις ότι δεν υπάρχει τίποτα μέσα τους.
Με τον ίδιο ακριβώς τρόπο η μουσική του Shigeru Umebayashi τέρπει αισθητικά, όπως συνέβη και εκείνο το βράδυ στο Ηρώδειο και αυτό δεν είναι καθόλου λίγο. Όπως κάτω από την όμορφη επιφάνεια δεν υπάρχει κάτι, κάποιο συναίσθημα πέρα από μια διάχυτη αλλά και «γενικόλογη» ουμανιστική διάθεση. Δεν γίνεται για παράδειγμα να μην κάνω την σύγκριση με την ημέτερη Ελένη Καραϊνδρου που ακολουθεί πάνω – κάτω την ίδια μέθοδο, γράφει δηλαδή μια μουσική «μινιατούρα» για κάθε σκηνή της ταινίας την οποία επενδύει αλλά με ασύγκριτα μεγαλύτερο συναισθηματικό βάθος και πολύ περισσότερη ενορχηστρωτική ευρηματικότητα έτσι ώστε το συνολικό αποτέλεσμα να είναι κατά πολλές σκάλες ανώτερο από αυτό του Shigeru Umebayashi.
Αυτό όμως δεν σημαίνει καθόλου ότι δεν απόλαυσα την συναυλία του συμπαθέστατου και καλοσυνάτου Ιάπωνα κα με χαρά θα παρακολουθούσα και μια άλλη ελπίζοντας ότι αυτή τη φορά θα βρισκόταν και ο ίδιος στη σκηνή.
