* *Γράφει ο Θάνος Μαντζάνας
Το να αποκαλέσεις τους Godspeed You! Black Emperor συγκρότημα ή πολύ περισσότερο μπάντα δεν θα ήταν μόνο ανακριβές αλλά ίσως ακόμα και…προσβολή! Γιατί μπορεί μεν να είναι μια ομάδα ανθρώπων από τον Καναδά που κάνουν μουσική μαζί αλλά το μόνο που τους ταιριάζει, ως χαρακτηρισμός και περιγραφή, είναι, κυριολεκτικά και μεταφορικά, η λέξη κολεκτίβα.
Κολεκτίβα βέβαια σημαίνει μια ομάδα ανθρώπων που συμπράττουν για έναν κοινό σκοπό αλλά δίχως τα πρόσωπα και ο αριθμός τους να είναι σταθερά αλλά να μεταβάλλονται συχνά, συνήθως για τις απαιτήσεις αυτού του σκοπού. Όπως βέβαια συμβαίνει σχεδόν σε όλες τις κολεκτίβες έτσι και στους Godspeed You! Black Emperor κάποια μέλη ήταν εκεί από την πρώτη στιγμή και παραμένουν μέχρι σήμερα, ήταν αυτά που οργάνωσαν την μουσική αυτή κολεκτίβα και τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί. Πρόκειται συγκεκριμένα για τον ιδρυτή και άτυπο «ηγέτη» των GYBE, τον κιθαρίστα Efrim Menuck και τον μπασίστα Mauro Pezzente που είναι παρόντες σε όλη την μέχρι τώρα διαδρομή τους και τον επίσης κιθαρίστα Mike Moya ο οποίος είχε αποχωρήσει για ένα διάστημα αλλά εδώ και χρόνια έχει επανέλθει.
Post modern, post rock, post sound
Post rock ονομάζουμε το ιδίωμα που αναπτύχθηκε στα μέσα περίπου της δεκαετίας του ’90, κατά κανόνα οργανικά και το οποίο εκκινεί μεν από τις τυπικές rock δομές αλλά δεν τις συνδυάζει απλά αλλά ενσωματώνει σε αυτές στοιχεία της electronica, της κλασικής μουσικής, λιγότερο συχνά της jazz και της avant garde και της πειραματικής μουσικής. Στην τελευταία κατηγορία ανήκουν οι GYBE που σχεδόν αμέσως καταξιώθηκαν ανάμεσα στους σημαντικότερους του post rock, παρέμειναν συνεπείς, αν όχι…πιστοί σε αυτό και σήμερα πλέον είναι ίσως οι μοναδικοί αυθεντικοί εκπρόσωποι του διεθνώς ενώ αυτό έχει επί της ουσίας πάψει να υφίσταται.
«Επισήμως» οι GYBE σχηματίστηκαν το 1994 στο Μόντρεαλ του Καναδά, πόλη στην οποία κατοικούν σχεδόν όλοι και αποτελεί μέχρι σήμερα την έδρα τους. Το όνομα τους το πήραν από ένα ιαπωνικό κόμικ της δεκαετίας του ’70 με ήρωες μια συμμορία μοτοσικλετιστών η οποία ονομαζόταν Black Emperors και το είχε ήδη χρησιμοποιήσει ο Efrim Menuck πριν τον σχηματισμό τους. Η ιδρυτική, «αυθεντική» σύνθεση τους ήταν εννεαμελής, τρεις κιθαρίστες, δύο μπασίστες που ο ένας παίζει και κοντραμπάσο, δύο ντράμερ, μία βιολίστρια και μία βιολοντσελίστρια. Τόσο στους δίσκους όσο και πολύ περισσότερο στις ζωντανές εμφανίσεις τους όμως έχει συμβεί να έχουν λιγότερα μέλη αλλά και φορές που στη σκηνή υπήρχαν σχεδόν είκοσι (!) άνθρωποι. Επίσης, εκτός του ότι χρησιμοποιούν και keyboards και ηλεκτρονικά, κατά καιρούς στα μέλη συμπεριλαμβάνονταν μουσικοί που έπαιζαν γαλλικό κόρνο, ακορντεόν, ακόμα και…γκάιντα. Από το ’97 έχουν κυκλοφορήσει συνολικά επτά albums με πιο πρόσφατο το περυσινό «G_d's Pee At State's End!», όλα στην δική τους δισκογραφική εταιρεία, την Constellation.
Θρυμματίζοντας και όχι απλά περνώντας τα όρια
Οι GYBE μπορεί να μην γράφουν τραγούδια και άρα να μην έχουν ερμηνευτή/ια αλλά πολύ συχνά τα κομμάτια τους περιλαμβάνουν αποσπάσματα από ομιλίες, συζητήσεις κ.λπ. όπως επίσης και φυσικούς ή τεχνητούς ήχους από το περιβάλλον. Αναπόσπαστο και πολύ σημαντικό στοιχείο των συναυλιών τους είναι οι προβολές με τους υπεύθυνους για αυτές να θεωρούνται ισότιμα μέλη της κολεκτίβας με τους/τις μουσικούς και οι οποίες, σύμφωνα με τον Efrim Menuck, «είναι αυτές που προσδίδουν το concept σε ό,τι κάνουμε».
Μπορεί μεν τα κομμάτια των GYBE να μην έχουν στίχους αλλά οι τίτλοι τους και οι σημειώσεις στους δίσκους τους καθώς και τα ηχητικά αποσπάσματα που χρησιμοποιούν και οι προβολές στις ζωντανές εμφανίσεις τους καταδεικνύουν μια πολύ συγκεκριμένη και σταθερή θεματολογία που συνοψίζεται σε δυστοπικές, απολυταρχικές κοινωνίες και την κάθετη αντίθεση τους στους κάθε είδους πολέμους. Αν και ως σύνολο δεν έχουν δεχθεί καμία πολιτική ταυτότητα αρκετά μέλη τους, ανάμεσα τους και ο Efrim Menuck, έχουν τοποθετηθεί ρητά στον χώρο της θεωρητικής αναρχίας.
Αυτό άλλωστε είναι φανερό αν παρατηρήσουμε το πως λειτουργεί η κολεκτίβα σε όλα τα επίπεδα. Είναι ενδεικτικό ότι, αντίθετα με την συντριπτική πλειονότητα των μουσικών, όχι μόνο δεν απαγορεύουν στο κοινό να ηχογραφεί τις συναυλίες τους αλλά και επιτρέπουν να κυκλοφορεί νέο υλικό που παίζουν σε αυτές πριν το κυκλοφορήσουν οι ίδιοι.
Το διαρκές αίτημα για εφ’ όλης της ύλης ελευθερία
Εχουν περάσει πολλά χρόνια βέβαια από τότε που ένας μικρός κύκλος «μυημένων» παρακολουθούσαμε τις συναυλίες των «cult» ακόμα Godspeed You! Black Emperor στο «Gagarin 205». Όπως όμως είχα διαπιστώσει πριν λίγο χρόνια στο «Vox» ελάχιστα πράγματα άλλαξαν στο πέρασμα του χρόνου και δεν υπήρξε διαφοροποίηση ούτε στον ανοιχτό χώρο του Ωδείου Ηρώδου Αττικού. Αντίθετα μάλιστα με τους περισσότερους άλλους κατάφεραν αυτοί να τον «φέρουν στα μέτρα τους» και όχι το αντίστροφο.
Τα φώτα χαμήλωσαν και ξαφνικά, χωρίς καμία προειδοποίηση, δίχως καν έναν χαιρετισμό, άρχισαν να παίζουν. Κάποιοι παρέμειναν στη σκηνή σε όλη την διάρκεια της συναυλίας, μερικοί άλλοι μπαινόβγαιναν. Δεν έχει καμία σημασία άλλωστε, ανέκαθεν δεν ήταν τα μεμονωμένα πρόσωπα αυτά στα οποία εστίαζαν αλλά το σύνολο κα το αποτέλεσμα που δημιουργεί.
Η μόνη - σχετική πάντα – διαφορά που παρατήρησα είναι ότι το βιολί της Sophie Trudeau κινείται αρκετά συχνά σε folk δρόμους. Όλα τα υπόλοιπα είναι όπως ακριβώς τα ξέραμε, δεν υπάρχουν διακοπές ανάμεσα στα κομμάτια, ενώνονται σε ένα ενιαίο όλον. Ηχητικές μάζες που ξεδιπλώνονται παρά εξελίσσονται αργά, σχεδόν…βασανιστικά αλλά αυτό κάνει ακόμα πιο έντονη την σκοτεινή γοητεία τους με πολύ μικρές, σταδιακές αλλαγές αλλά κάποτε και με απότομες και εντελώς μη αναμενόμενες, σε αργά συνήθως τέμπο, ήρεμες και ατμοσφαιρικές, σχεδόν υπνωτιστικές αλλά πολύ συχνά ταχύτατες και φτάνοντας στον πιο ακραίο θόρυβο. Μερικές φορές πάλι οι δυο αυτές πλευρές τους εναλλάσσονται καταιγιστικά γρήγορα, μια «επίθεση εγρήγορσης» στην ακοή και διαμέσου αυτής στο μυαλό σε συνδυασμό με τον «βομβαρδισμό» των εικόνων, εσκεμμένα θολών, θαμπών και χαμηλής ανάλυσης, κάποτε και από παλαιά φιλμ τα οποία επεξεργάζονται ζωντανά και «διά χειρός» μπροστά στον προτζέκτορα ώστε να επιτευχθεί η επιθυμητή αίσθηση. Μουσική «ανήσυχη», σε συνεχή αναζήτηση και με μια ξεκάθαρη ματιά, αταλάντευτα ανθρωποκεντρική και προσηλωμένη στην ανάγκη για περισσότερη ελευθερία, προσωπική αλλά και συλλογική.
Φυσικά δεν καληνύχτισαν ούτε ευχαρίστησαν στο τέλος αλλά απλά σταμάτησαν να παίζουν, μόνον ακόμα πιο ομαλά από όσο είχαν αρχίσει και δίχως και πάλι να πουν ούτε λέξη. Δεν χρειαζόταν όπως και δεν χρειάστηκε ποτέ, τα λέει όλα ο ήχος τους…Αυτός ο μοναδικός ήχος που φέρει την σφραγίδα και ταυτόχρονα είναι – με όλες τις έννοιες και σε όλα τα επίπεδα – η ταυτότητα των Godspeed You! Black Emperor.
Το να αποκαλέσεις τους Godspeed You! Black Emperor συγκρότημα ή πολύ περισσότερο μπάντα δεν θα ήταν μόνο ανακριβές αλλά ίσως ακόμα και…προσβολή! Γιατί μπορεί μεν να είναι μια ομάδα ανθρώπων από τον Καναδά που κάνουν μουσική μαζί αλλά το μόνο που τους ταιριάζει, ως χαρακτηρισμός και περιγραφή, είναι, κυριολεκτικά και μεταφορικά, η λέξη κολεκτίβα.
Κολεκτίβα βέβαια σημαίνει μια ομάδα ανθρώπων που συμπράττουν για έναν κοινό σκοπό αλλά δίχως τα πρόσωπα και ο αριθμός τους να είναι σταθερά αλλά να μεταβάλλονται συχνά, συνήθως για τις απαιτήσεις αυτού του σκοπού. Όπως βέβαια συμβαίνει σχεδόν σε όλες τις κολεκτίβες έτσι και στους Godspeed You! Black Emperor κάποια μέλη ήταν εκεί από την πρώτη στιγμή και παραμένουν μέχρι σήμερα, ήταν αυτά που οργάνωσαν την μουσική αυτή κολεκτίβα και τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί. Πρόκειται συγκεκριμένα για τον ιδρυτή και άτυπο «ηγέτη» των GYBE, τον κιθαρίστα Efrim Menuck και τον μπασίστα Mauro Pezzente που είναι παρόντες σε όλη την μέχρι τώρα διαδρομή τους και τον επίσης κιθαρίστα Mike Moya ο οποίος είχε αποχωρήσει για ένα διάστημα αλλά εδώ και χρόνια έχει επανέλθει.
Post modern, post rock, post sound
Post rock ονομάζουμε το ιδίωμα που αναπτύχθηκε στα μέσα περίπου της δεκαετίας του ’90, κατά κανόνα οργανικά και το οποίο εκκινεί μεν από τις τυπικές rock δομές αλλά δεν τις συνδυάζει απλά αλλά ενσωματώνει σε αυτές στοιχεία της electronica, της κλασικής μουσικής, λιγότερο συχνά της jazz και της avant garde και της πειραματικής μουσικής. Στην τελευταία κατηγορία ανήκουν οι GYBE που σχεδόν αμέσως καταξιώθηκαν ανάμεσα στους σημαντικότερους του post rock, παρέμειναν συνεπείς, αν όχι…πιστοί σε αυτό και σήμερα πλέον είναι ίσως οι μοναδικοί αυθεντικοί εκπρόσωποι του διεθνώς ενώ αυτό έχει επί της ουσίας πάψει να υφίσταται.
«Επισήμως» οι GYBE σχηματίστηκαν το 1994 στο Μόντρεαλ του Καναδά, πόλη στην οποία κατοικούν σχεδόν όλοι και αποτελεί μέχρι σήμερα την έδρα τους. Το όνομα τους το πήραν από ένα ιαπωνικό κόμικ της δεκαετίας του ’70 με ήρωες μια συμμορία μοτοσικλετιστών η οποία ονομαζόταν Black Emperors και το είχε ήδη χρησιμοποιήσει ο Efrim Menuck πριν τον σχηματισμό τους. Η ιδρυτική, «αυθεντική» σύνθεση τους ήταν εννεαμελής, τρεις κιθαρίστες, δύο μπασίστες που ο ένας παίζει και κοντραμπάσο, δύο ντράμερ, μία βιολίστρια και μία βιολοντσελίστρια. Τόσο στους δίσκους όσο και πολύ περισσότερο στις ζωντανές εμφανίσεις τους όμως έχει συμβεί να έχουν λιγότερα μέλη αλλά και φορές που στη σκηνή υπήρχαν σχεδόν είκοσι (!) άνθρωποι. Επίσης, εκτός του ότι χρησιμοποιούν και keyboards και ηλεκτρονικά, κατά καιρούς στα μέλη συμπεριλαμβάνονταν μουσικοί που έπαιζαν γαλλικό κόρνο, ακορντεόν, ακόμα και…γκάιντα. Από το ’97 έχουν κυκλοφορήσει συνολικά επτά albums με πιο πρόσφατο το περυσινό «G_d's Pee At State's End!», όλα στην δική τους δισκογραφική εταιρεία, την Constellation.
Θρυμματίζοντας και όχι απλά περνώντας τα όρια
Οι GYBE μπορεί να μην γράφουν τραγούδια και άρα να μην έχουν ερμηνευτή/ια αλλά πολύ συχνά τα κομμάτια τους περιλαμβάνουν αποσπάσματα από ομιλίες, συζητήσεις κ.λπ. όπως επίσης και φυσικούς ή τεχνητούς ήχους από το περιβάλλον. Αναπόσπαστο και πολύ σημαντικό στοιχείο των συναυλιών τους είναι οι προβολές με τους υπεύθυνους για αυτές να θεωρούνται ισότιμα μέλη της κολεκτίβας με τους/τις μουσικούς και οι οποίες, σύμφωνα με τον Efrim Menuck, «είναι αυτές που προσδίδουν το concept σε ό,τι κάνουμε».
Μπορεί μεν τα κομμάτια των GYBE να μην έχουν στίχους αλλά οι τίτλοι τους και οι σημειώσεις στους δίσκους τους καθώς και τα ηχητικά αποσπάσματα που χρησιμοποιούν και οι προβολές στις ζωντανές εμφανίσεις τους καταδεικνύουν μια πολύ συγκεκριμένη και σταθερή θεματολογία που συνοψίζεται σε δυστοπικές, απολυταρχικές κοινωνίες και την κάθετη αντίθεση τους στους κάθε είδους πολέμους. Αν και ως σύνολο δεν έχουν δεχθεί καμία πολιτική ταυτότητα αρκετά μέλη τους, ανάμεσα τους και ο Efrim Menuck, έχουν τοποθετηθεί ρητά στον χώρο της θεωρητικής αναρχίας.
Αυτό άλλωστε είναι φανερό αν παρατηρήσουμε το πως λειτουργεί η κολεκτίβα σε όλα τα επίπεδα. Είναι ενδεικτικό ότι, αντίθετα με την συντριπτική πλειονότητα των μουσικών, όχι μόνο δεν απαγορεύουν στο κοινό να ηχογραφεί τις συναυλίες τους αλλά και επιτρέπουν να κυκλοφορεί νέο υλικό που παίζουν σε αυτές πριν το κυκλοφορήσουν οι ίδιοι.
Το διαρκές αίτημα για εφ’ όλης της ύλης ελευθερία
Εχουν περάσει πολλά χρόνια βέβαια από τότε που ένας μικρός κύκλος «μυημένων» παρακολουθούσαμε τις συναυλίες των «cult» ακόμα Godspeed You! Black Emperor στο «Gagarin 205». Όπως όμως είχα διαπιστώσει πριν λίγο χρόνια στο «Vox» ελάχιστα πράγματα άλλαξαν στο πέρασμα του χρόνου και δεν υπήρξε διαφοροποίηση ούτε στον ανοιχτό χώρο του Ωδείου Ηρώδου Αττικού. Αντίθετα μάλιστα με τους περισσότερους άλλους κατάφεραν αυτοί να τον «φέρουν στα μέτρα τους» και όχι το αντίστροφο.
Τα φώτα χαμήλωσαν και ξαφνικά, χωρίς καμία προειδοποίηση, δίχως καν έναν χαιρετισμό, άρχισαν να παίζουν. Κάποιοι παρέμειναν στη σκηνή σε όλη την διάρκεια της συναυλίας, μερικοί άλλοι μπαινόβγαιναν. Δεν έχει καμία σημασία άλλωστε, ανέκαθεν δεν ήταν τα μεμονωμένα πρόσωπα αυτά στα οποία εστίαζαν αλλά το σύνολο κα το αποτέλεσμα που δημιουργεί.
Η μόνη - σχετική πάντα – διαφορά που παρατήρησα είναι ότι το βιολί της Sophie Trudeau κινείται αρκετά συχνά σε folk δρόμους. Όλα τα υπόλοιπα είναι όπως ακριβώς τα ξέραμε, δεν υπάρχουν διακοπές ανάμεσα στα κομμάτια, ενώνονται σε ένα ενιαίο όλον. Ηχητικές μάζες που ξεδιπλώνονται παρά εξελίσσονται αργά, σχεδόν…βασανιστικά αλλά αυτό κάνει ακόμα πιο έντονη την σκοτεινή γοητεία τους με πολύ μικρές, σταδιακές αλλαγές αλλά κάποτε και με απότομες και εντελώς μη αναμενόμενες, σε αργά συνήθως τέμπο, ήρεμες και ατμοσφαιρικές, σχεδόν υπνωτιστικές αλλά πολύ συχνά ταχύτατες και φτάνοντας στον πιο ακραίο θόρυβο. Μερικές φορές πάλι οι δυο αυτές πλευρές τους εναλλάσσονται καταιγιστικά γρήγορα, μια «επίθεση εγρήγορσης» στην ακοή και διαμέσου αυτής στο μυαλό σε συνδυασμό με τον «βομβαρδισμό» των εικόνων, εσκεμμένα θολών, θαμπών και χαμηλής ανάλυσης, κάποτε και από παλαιά φιλμ τα οποία επεξεργάζονται ζωντανά και «διά χειρός» μπροστά στον προτζέκτορα ώστε να επιτευχθεί η επιθυμητή αίσθηση. Μουσική «ανήσυχη», σε συνεχή αναζήτηση και με μια ξεκάθαρη ματιά, αταλάντευτα ανθρωποκεντρική και προσηλωμένη στην ανάγκη για περισσότερη ελευθερία, προσωπική αλλά και συλλογική.
Φυσικά δεν καληνύχτισαν ούτε ευχαρίστησαν στο τέλος αλλά απλά σταμάτησαν να παίζουν, μόνον ακόμα πιο ομαλά από όσο είχαν αρχίσει και δίχως και πάλι να πουν ούτε λέξη. Δεν χρειαζόταν όπως και δεν χρειάστηκε ποτέ, τα λέει όλα ο ήχος τους…Αυτός ο μοναδικός ήχος που φέρει την σφραγίδα και ταυτόχρονα είναι – με όλες τις έννοιες και σε όλα τα επίπεδα – η ταυτότητα των Godspeed You! Black Emperor.
