Ο πρώτος συνδέεται με την επανάσταση του 1843, που, με πρωτεργάτη τον στρατηγό Μακρυγιάννη, κατέληξε στη σύνταξη του συντάγματος και την υπογραφή του από τον βασιλιά Όθωνα.
Ο δεύτερος λόγος είναι η ίδρυση του Πανελληνίου Σοσιαλιστικού Κινήματος (ΠΑ.ΣΟ.Κ) που πραγματοποιήθηκε στις 3 Σεπτεμβρίου 1974 από τον Ανδρέα Παπανδρέου και που, μέσα σε επτά χρόνια, κατάφερε να γίνει το κόμμα που θα κυβερνούσε επί σειρά ετών τον τόπο…
Καμία σχέση δηλαδή ανάμεσα στο πρώτο και το δεύτερο γεγονός.
Στις 10 Σεπτεμβρίου 1979 κυκλοφόρησε από τη Lyra ο δίσκος του Ηλία Ανδριόπουλου «Γράμματα στον Μακρυγιάννη» σε στίχους Μάνου Ελευθερίου και Μιχάλη Μπουρμπούλη, με τραγουδιστές τον Αντώνη Καλογιάννη και την Άλκηστις Πρωτοψάλτη. Τα περισσότερα από τα τραγούδια του δίσκου είχαν πρωτοπαρουσιαστεί στις συναυλίες του Ηλία Ανδριόπουλου στο Λυκαβηττό το καλοκαίρι του 1978 με τους ίδιους ερμηνευτές. Το τραγούδι που ξεχώρισε βεβαίως ήταν το «Θα σε ξανάβρω στους μπαξέδες» σε στίχους Μάνου Ελευθερίου, που αποτέλεσε επί σειρά ετών, μαζί με το «Καλημέρα ήλιε» του Μάνου Λοΐζου, το σήμα κατατεθέν του ΠΑ.ΣΟ.Κ., λόγω της αναφοράς των στίχων στην 3η του Σεπτέμβρη. Οι στίχοι βεβαίως δεν είχαν καμία σχέση με την ημερομηνία ίδρυσης του κόμματος, όπως καμία σχέση δεν είχε το συγκεκριμένο κόμμα, την εποχή που γράφτηκε το τραγούδι, με την εποχή που απαγορεύτηκε από τον συνθέτη του να παίζεται στις συγκεντρώσεις, τον Ιούνιο του 2011. Λίγες ημέρες πριν, η κόρη του Μάνου Λοΐζου Μυρσίνη, είχε απαγορεύσει τη μετάδοση του τραγουδιού του πατέρα της «Καλημέρα ήλιε» στις συγκεντρώσεις και λοιπές εκδηλώσεις του κόμματος.
Η δήλωση του Ηλία Ανδριόπουλου είχε ως εξής: Υπάρχουν τραγούδια που καθαγιάζει με τον χρόνο η αγάπη του λαού μας, και τα φυλάσσει σαν ακριβό φυλαχτό μες στην ψυχή του.
Ποτέ ένα καλό τραγούδι, αλλά και κάθε αληθινή τέχνη, δεν εξύμνησε στην ιστορία της ανθρωπότητας, τον τύραννο, τον δήμιο ή τον προδότη. Αντίθετα στάθηκε πάντα δίπλα στους αδύναμους και ταπεινούς, στους μάρτυρες των στρατοπέδων και στους ευγενικούς αγώνες των νέων ανθρώπων.
Έχοντας υπ' όψιν μου αυτά, και ιδιαίτερα μετά τα πρόσφατα θλιβερά γεγονότα, δεν επιτρέπω από εδώ και στο εξής στο σημερινό ΠΑΣΟΚ, να χρησιμοποιεί το τραγούδι μου «Θα σε ξανάβρω στους μπαξέδες», στίχοι Μ. Ελευθερίου, που γράφτηκε για άλλους λόγους και συγκεκριμένα, για να εξυμνήσει την πιο ανιδιοτελή, την πιο τίμια και αγωνιστική μορφή του Ελληνισμού και του '21, τον Μακρυγιάννη.
Σε συνέντευξη που μου παραχώρησε ο στιχουργός του τραγουδιού, ο Μάνος Ελευθερίου το καλοκαίρι του 2011, είχε πει σχετικά:
Επειδή αυτές τις μέρες γίνεται πολύς λόγος σχετικά με τις απαγορεύσεις των δημιουργών, θα ’λεγα να ξεκινήσουμε κάπως έτσι. Πριν από μερικούς μήνες ο Ηλίας Ανδριόπουλος απαγόρευσε στο ΠΑ.ΣΟ.Κ να χρησιμοποιεί το τραγούδι του «Θα σε ξανάβρω στους μπαξέδες» που έχει δικούς σας στίχους. Συμφωνείτε καταρχάς μ’ αυτή την κίνηση;
Εμένα δεν μ’ ενδιαφέρουν πια τα τραγούδια και δεν ξέρω και τι νόημα έχουν και οι απαγορεύσεις. Αλλά αφού το ήθελε του είπα «εντάξει», με όλη μου την καρδιά. Από τη στιγμή που βγαίνει κάτι στην κυκλοφορία, δε μ’ ενδιαφέρει καθόλου. Μ’ ενδιαφέρει βέβαια να αγαπηθεί το τραγούδι κλπ. Ήτανε λάθος να χρησιμοποιούν το «τρεις του Σεπτέμβρη» και να το συνδέουν με την ίδρυση του ΠΑ.ΣΟ.Κ. Αλλά αφού τους βόλευε, ας τους εκεί να χτυπιούνται. Ο Ανδριόπουλος βεβαίως νόμιζε ότι χρησιμοποιούν το έργο του και με το δίκιο του... Ήθελε να το απαγορεύσει, το απαγόρευσε… Πάντως δεν είχαμε καμία λιποθυμία, ούτε καμιά απόπειρα αυτοκτονίας. (1)
Ενώ τον Οκτώβρη του 2012, σε συνέντευξη που πήρα από τον Ηλία Ανδριόπουλο, ήταν επόμενο να αναφερθούμε στο θέμα:
Αφού λοιπόν αναφερθήκατε στη σημερινή εποχή, θα ήθελα να πάρουμε τα πράγματα από το σήμερα προς τα πίσω. Πριν από ενάμιση χρόνο περίπου, απαγορεύσατε στο ΠΑ.ΣΟ.Κ να χρησιμοποιεί το τραγούδι σας «Θα σε ξανάβρω στους μπαξέδες» σε στίχους Μάνου Ελευθερίου… Το θετικό της υπόθεσης ήταν, πως μια μεγάλη μερίδα του κόσμου έμαθε πως το συγκεκριμένο τραγούδι δεν ήταν γραμμένο για την 3η Σεπτέμβρη του ΠΑ.ΣΟ.Κ., την ημερομηνία ίδρυσής του δηλαδή…
Το τραγούδι αυτό, όπως είπατε, δεν ήταν γραμμένο για το ΠΑ.ΣΟ.Κ, γι’ αυτό και ο τίτλος του δίσκου ήταν «Γράμματα στον Μακρυγιάννη». Ο δίσκος αυτός εξυμνούσε και αναφερόταν στον Μακρυγιάννη. Όμως συνέπεσε η 3η του Σεπτέμβρη 1843, που έγινε η επανάσταση και απαίτησαν από τον Όθωνα να δώσει Σύνταγμα στον ελληνικό λαό, με την 3η Σεπτέμβρη του ’74, όπου το ΠΑ.ΣΟ.Κ ξεκίνησε την πορεία του με την ιδρυτική του διακήρυξη. Έτσι, όταν το τραγούδι αυτό άρχισε να παίζεται και να γίνεται γνωστό, η νεολαία του ΠΑ.ΣΟ.Κ, γιατί τα κόμματα τότε είχαν πάρα πολύ δυνατές και μαχητικές νεολαίες, θεώρησε ότι είναι ένα τραγούδι που ανήκει σε αυτούς. Εγώ δεν μπορούσα να κάνω τίποτα για να εμποδίσω αυτή την κατάσταση. Άλλωστε, εκείνη την εποχή υπήρχαν ριζοσπαστικά κύματα μες στην κοινωνία και στη νεολαία ιδιαίτερα, που δίνανε μια προοπτική κι ένα όραμα για να προχωρήσουν τα πράγματα προς το καλύτερο, για να προοδεύσει η χώρα και να έχουμε δημοκρατία. Ήταν ακόμα πρόσφατη η ταλαιπωρία που είχαμε υποστεί μέσα από τη δικτατορία και όλο αυτό το πράγμα έδινε «πετάγματα». Βεβαίως, και ο Μάνος Ελευθερίου και εγώ εξηγούσαμε, όποτε δινόταν η ευκαιρία, ότι το τραγούδι αυτό, δεν ήταν γραμμένο για το ΠΑ.ΣΟ.Κ, αλλά το «σήμα» μας ήταν αδύναμο, για να το πιάσει ο κόσμος. Τώρα λοιπόν που πήραν τα πράγματα αυτή τη στροφή και το ΠΑ.ΣΟ.Κ κατέληξε έτσι όπως κατέληξε, δεν υπήρχε κανένας λόγος, να χρησιμοποιεί ως άλλοθι το τραγούδι αυτό και να το εκμεταλλεύεται. Οι νεώτερες συνθήκες και η κατεύθυνση που είχε πάρει το ΠΑ.ΣΟ.Κ ήταν τέτοια, που δεν μπορούσα να το επιτρέπω. Έτσι, τόσο απλά. Ας κρατήσουν οι άνθρωποι τη συναισθηματική τους σχέση με ότι θυμίζει τη νεότητά τους και τα χρόνια του ’70 και του ’80. Όλα τα άλλα πιστεύω πως δεν χρειάζονται. Ήταν μια πράξη επιβεβλημένη, κατά τη γνώμη μου. Έπρεπε να αφήσω αυτό το τραγούδι στην ησυχία του και να συνεχίσει να το αγαπάει ο κόσμος για τους πραγματικούς λόγους που έχει γραφτεί… (2)
Στο ερώτημα του τίτλου του παρόντος πονήματος, η απάντηση είναι αποκλειστικά δική σας… Εγώ αδυνατώ…
1) Συνέντευξη του Μάνου Ελευθερίου στον Θανάση Γιώγλου για το περιοδικό «Πολίτης Κ» του Δήμου Καλαμαριάς (τεύχος 47 - Απρίλιος 2012). Αναδημοσίευση στο ogdoo.gr
2) Συνέντευξη του Ηλία Ανδριόπουλου στον Θανάση Γιώγλου
Ο δεύτερος λόγος είναι η ίδρυση του Πανελληνίου Σοσιαλιστικού Κινήματος (ΠΑ.ΣΟ.Κ) που πραγματοποιήθηκε στις 3 Σεπτεμβρίου 1974 από τον Ανδρέα Παπανδρέου και που, μέσα σε επτά χρόνια, κατάφερε να γίνει το κόμμα που θα κυβερνούσε επί σειρά ετών τον τόπο…
Καμία σχέση δηλαδή ανάμεσα στο πρώτο και το δεύτερο γεγονός.
Στις 10 Σεπτεμβρίου 1979 κυκλοφόρησε από τη Lyra ο δίσκος του Ηλία Ανδριόπουλου «Γράμματα στον Μακρυγιάννη» σε στίχους Μάνου Ελευθερίου και Μιχάλη Μπουρμπούλη, με τραγουδιστές τον Αντώνη Καλογιάννη και την Άλκηστις Πρωτοψάλτη. Τα περισσότερα από τα τραγούδια του δίσκου είχαν πρωτοπαρουσιαστεί στις συναυλίες του Ηλία Ανδριόπουλου στο Λυκαβηττό το καλοκαίρι του 1978 με τους ίδιους ερμηνευτές. Το τραγούδι που ξεχώρισε βεβαίως ήταν το «Θα σε ξανάβρω στους μπαξέδες» σε στίχους Μάνου Ελευθερίου, που αποτέλεσε επί σειρά ετών, μαζί με το «Καλημέρα ήλιε» του Μάνου Λοΐζου, το σήμα κατατεθέν του ΠΑ.ΣΟ.Κ., λόγω της αναφοράς των στίχων στην 3η του Σεπτέμβρη. Οι στίχοι βεβαίως δεν είχαν καμία σχέση με την ημερομηνία ίδρυσης του κόμματος, όπως καμία σχέση δεν είχε το συγκεκριμένο κόμμα, την εποχή που γράφτηκε το τραγούδι, με την εποχή που απαγορεύτηκε από τον συνθέτη του να παίζεται στις συγκεντρώσεις, τον Ιούνιο του 2011. Λίγες ημέρες πριν, η κόρη του Μάνου Λοΐζου Μυρσίνη, είχε απαγορεύσει τη μετάδοση του τραγουδιού του πατέρα της «Καλημέρα ήλιε» στις συγκεντρώσεις και λοιπές εκδηλώσεις του κόμματος.
Η δήλωση του Ηλία Ανδριόπουλου είχε ως εξής: Υπάρχουν τραγούδια που καθαγιάζει με τον χρόνο η αγάπη του λαού μας, και τα φυλάσσει σαν ακριβό φυλαχτό μες στην ψυχή του.
Ποτέ ένα καλό τραγούδι, αλλά και κάθε αληθινή τέχνη, δεν εξύμνησε στην ιστορία της ανθρωπότητας, τον τύραννο, τον δήμιο ή τον προδότη. Αντίθετα στάθηκε πάντα δίπλα στους αδύναμους και ταπεινούς, στους μάρτυρες των στρατοπέδων και στους ευγενικούς αγώνες των νέων ανθρώπων.
Έχοντας υπ' όψιν μου αυτά, και ιδιαίτερα μετά τα πρόσφατα θλιβερά γεγονότα, δεν επιτρέπω από εδώ και στο εξής στο σημερινό ΠΑΣΟΚ, να χρησιμοποιεί το τραγούδι μου «Θα σε ξανάβρω στους μπαξέδες», στίχοι Μ. Ελευθερίου, που γράφτηκε για άλλους λόγους και συγκεκριμένα, για να εξυμνήσει την πιο ανιδιοτελή, την πιο τίμια και αγωνιστική μορφή του Ελληνισμού και του '21, τον Μακρυγιάννη.
Σε συνέντευξη που μου παραχώρησε ο στιχουργός του τραγουδιού, ο Μάνος Ελευθερίου το καλοκαίρι του 2011, είχε πει σχετικά:
Επειδή αυτές τις μέρες γίνεται πολύς λόγος σχετικά με τις απαγορεύσεις των δημιουργών, θα ’λεγα να ξεκινήσουμε κάπως έτσι. Πριν από μερικούς μήνες ο Ηλίας Ανδριόπουλος απαγόρευσε στο ΠΑ.ΣΟ.Κ να χρησιμοποιεί το τραγούδι του «Θα σε ξανάβρω στους μπαξέδες» που έχει δικούς σας στίχους. Συμφωνείτε καταρχάς μ’ αυτή την κίνηση;
Εμένα δεν μ’ ενδιαφέρουν πια τα τραγούδια και δεν ξέρω και τι νόημα έχουν και οι απαγορεύσεις. Αλλά αφού το ήθελε του είπα «εντάξει», με όλη μου την καρδιά. Από τη στιγμή που βγαίνει κάτι στην κυκλοφορία, δε μ’ ενδιαφέρει καθόλου. Μ’ ενδιαφέρει βέβαια να αγαπηθεί το τραγούδι κλπ. Ήτανε λάθος να χρησιμοποιούν το «τρεις του Σεπτέμβρη» και να το συνδέουν με την ίδρυση του ΠΑ.ΣΟ.Κ. Αλλά αφού τους βόλευε, ας τους εκεί να χτυπιούνται. Ο Ανδριόπουλος βεβαίως νόμιζε ότι χρησιμοποιούν το έργο του και με το δίκιο του... Ήθελε να το απαγορεύσει, το απαγόρευσε… Πάντως δεν είχαμε καμία λιποθυμία, ούτε καμιά απόπειρα αυτοκτονίας. (1)
Ενώ τον Οκτώβρη του 2012, σε συνέντευξη που πήρα από τον Ηλία Ανδριόπουλο, ήταν επόμενο να αναφερθούμε στο θέμα:
Αφού λοιπόν αναφερθήκατε στη σημερινή εποχή, θα ήθελα να πάρουμε τα πράγματα από το σήμερα προς τα πίσω. Πριν από ενάμιση χρόνο περίπου, απαγορεύσατε στο ΠΑ.ΣΟ.Κ να χρησιμοποιεί το τραγούδι σας «Θα σε ξανάβρω στους μπαξέδες» σε στίχους Μάνου Ελευθερίου… Το θετικό της υπόθεσης ήταν, πως μια μεγάλη μερίδα του κόσμου έμαθε πως το συγκεκριμένο τραγούδι δεν ήταν γραμμένο για την 3η Σεπτέμβρη του ΠΑ.ΣΟ.Κ., την ημερομηνία ίδρυσής του δηλαδή…
Το τραγούδι αυτό, όπως είπατε, δεν ήταν γραμμένο για το ΠΑ.ΣΟ.Κ, γι’ αυτό και ο τίτλος του δίσκου ήταν «Γράμματα στον Μακρυγιάννη». Ο δίσκος αυτός εξυμνούσε και αναφερόταν στον Μακρυγιάννη. Όμως συνέπεσε η 3η του Σεπτέμβρη 1843, που έγινε η επανάσταση και απαίτησαν από τον Όθωνα να δώσει Σύνταγμα στον ελληνικό λαό, με την 3η Σεπτέμβρη του ’74, όπου το ΠΑ.ΣΟ.Κ ξεκίνησε την πορεία του με την ιδρυτική του διακήρυξη. Έτσι, όταν το τραγούδι αυτό άρχισε να παίζεται και να γίνεται γνωστό, η νεολαία του ΠΑ.ΣΟ.Κ, γιατί τα κόμματα τότε είχαν πάρα πολύ δυνατές και μαχητικές νεολαίες, θεώρησε ότι είναι ένα τραγούδι που ανήκει σε αυτούς. Εγώ δεν μπορούσα να κάνω τίποτα για να εμποδίσω αυτή την κατάσταση. Άλλωστε, εκείνη την εποχή υπήρχαν ριζοσπαστικά κύματα μες στην κοινωνία και στη νεολαία ιδιαίτερα, που δίνανε μια προοπτική κι ένα όραμα για να προχωρήσουν τα πράγματα προς το καλύτερο, για να προοδεύσει η χώρα και να έχουμε δημοκρατία. Ήταν ακόμα πρόσφατη η ταλαιπωρία που είχαμε υποστεί μέσα από τη δικτατορία και όλο αυτό το πράγμα έδινε «πετάγματα». Βεβαίως, και ο Μάνος Ελευθερίου και εγώ εξηγούσαμε, όποτε δινόταν η ευκαιρία, ότι το τραγούδι αυτό, δεν ήταν γραμμένο για το ΠΑ.ΣΟ.Κ, αλλά το «σήμα» μας ήταν αδύναμο, για να το πιάσει ο κόσμος. Τώρα λοιπόν που πήραν τα πράγματα αυτή τη στροφή και το ΠΑ.ΣΟ.Κ κατέληξε έτσι όπως κατέληξε, δεν υπήρχε κανένας λόγος, να χρησιμοποιεί ως άλλοθι το τραγούδι αυτό και να το εκμεταλλεύεται. Οι νεώτερες συνθήκες και η κατεύθυνση που είχε πάρει το ΠΑ.ΣΟ.Κ ήταν τέτοια, που δεν μπορούσα να το επιτρέπω. Έτσι, τόσο απλά. Ας κρατήσουν οι άνθρωποι τη συναισθηματική τους σχέση με ότι θυμίζει τη νεότητά τους και τα χρόνια του ’70 και του ’80. Όλα τα άλλα πιστεύω πως δεν χρειάζονται. Ήταν μια πράξη επιβεβλημένη, κατά τη γνώμη μου. Έπρεπε να αφήσω αυτό το τραγούδι στην ησυχία του και να συνεχίσει να το αγαπάει ο κόσμος για τους πραγματικούς λόγους που έχει γραφτεί… (2)
Στο ερώτημα του τίτλου του παρόντος πονήματος, η απάντηση είναι αποκλειστικά δική σας… Εγώ αδυνατώ…
1) Συνέντευξη του Μάνου Ελευθερίου στον Θανάση Γιώγλου για το περιοδικό «Πολίτης Κ» του Δήμου Καλαμαριάς (τεύχος 47 - Απρίλιος 2012). Αναδημοσίευση στο ogdoo.gr
2) Συνέντευξη του Ηλία Ανδριόπουλου στον Θανάση Γιώγλου
