Το 1994, με απόφαση της Βουλής των Ελλήνων η 19η Μαΐου καθιερώθηκε σαν Ημέρα Μνήμης για τη Γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου…
Εκατό και πλέον χρόνια μετά, το αθάνατο και λεβέντικο, ποντιακό τραγούδι είναι παρόν, όχι μόνο με διασκευές και επανεκτελέσεις των κλασικών τραγουδιών που έχουν ρίζες στη μουσική παράδοση του Πόντου, αλλά και με καινούργια τραγούδια, με στίχους άλλοτε στην ποντιακή γλώσσα, άλλοτε μεταφρασμένους και με μουσικές και ρυθμούς που έλκουν την καταγωγή τους από τα βάθη του Πόντου και της Μικράς Ασίας.
Κάνοντας ένα ταξίδι στα χρόνια του ’70, θυμάμαι πρόχειρα κάποια σύγχρονα, για την εποχή τους, τραγούδια με «χρώματα κι αρώματα» από τον Πόντο, όπως ήταν ο «Χορός της κάμας» του Γιώργου Μητσάκη και του Γιώργου Καλαμαριώτη, με τον Μιχάλη Βιολάρη, «Της Κερασούντας πέρδικα» των Απόστολου Καλδάρα και Δημήτρη Ρήτα με την Ξανθίππη Καραθανάση, η «Μάνα» που τραγούδησε ο Χρύσανθος (με λόγια του Νίκου Γκάτσου πάνω στο θρησκευτικό ύμνο του Λιβάνου «Wa Habibi», που διασκεύασε ο Χριστόδουλος Χάλαρης) και βεβαίως τον δίσκο των Γρηγόρη Σουρμαΐδη και Γιώργου Καλαμαριώτη «Στο δρόμο για το Τσιμενλί» με ερμηνευτές τη Ρένα Κουμιώτη και τον συνθέτη. Και είναι κι άλλα πολλά…
Τα τελευταία τριάντα χρόνια δημιουργοί όπως ο Μάκης Ερημίτης, ο Χρήστος Χρυσανθόπουλος, ο Χρήστος Αντωνιάδης, ο Θανάσης Τσολερίδης, ο Νάκος Ευσταθιάδης, ο Στάθης Νικολαΐδης, ο Κώστας Σιώπης, ο Λευτέρης Χαψιάδης, ο Μιχάλης Κουμπιός, ο Κωνσταντίνος κι ο Ματθαίος Τσαχουρίδης και αρκετοί άλλοι, κατέθεσαν ξεχωριστά δείγματα γραφής, γύρω από το ποντιακό τραγούδι, ενώ σε δημιουργικό οργασμό βρίσκεται τα τελευταία 15-20 χρόνια και ο Χρήστος Παπαδόπουλος, που συνεργαζόμενος κυρίως με τον Κώστα Μπαλαχούτη, αλλά και με άλλους στιχουργούς όπως ο Βασίλης Μωυσιάδης, ο Μιχάλης Νικολαΐδης και ο Γιάννης Κοσμίδης, παρουσίασε κάποια από τα ωραιότερα σύγχρονα, ποντιακά τραγούδια, τα περισσότερα από τα οποία είναι αφιερωμένα στην Ποντιακή Γενοκτονία και την προσφυγιά. Σε «απόσταση αναπνοής» και ο νεότερος, αλλά εξίσου ταλαντούχος Κώστας Αγέρης.
Κάνοντας αυτές τις σκέψεις επέλεξα να ακούσουμε, με χρονολογική σειρά κυκλοφορίας, είκοσι σύγχρονα, ποντιακά τραγούδια που ηχογραφήθηκαν από το 1993 μέχρι σήμερα, με τα περισσότερα από αυτά να είναι αφιερωμένα στην τραγωδία της Ποντιακής Γενοκτονίας. (Εξαίρεση στη χρονολογική σειρά αποτελεί το πρώτο τραγούδι με τον Στέλιο Καζαντζίδη, για λόγους που θα καταλάβετε μόλις το ακούσετε…)
O Πόντον μάνα έρουξεν
(Μάκης Ερημίτης)
Τραγουδά ο Στέλιος Καζαντζίδης (1997)
Τα καημούς τη ξενιτίας
(Θανάσης Τσολερίδης – Νάκος Ευσταθιάδης)
Τραγουδά ο Στέλιος Καζαντζίδης (1993)
Πού είσαι Μεγαλέξανδρε
(Μάκης Ερημίτης)
Τραγουδά ο Χρύσανθος (1993)
Ο αντάρτης
(Θανάσης Τσολερίδης – Νάκος Ευσταθιάδης)
Τραγουδά ο Στέλιος Καζαντζίδης (1993)
Ο Πόντιον με τ’άρματα
(Στάθης Νικολαΐδης – Νάκος Ευσταθιάδης)
Τραγουδά ο Στάθης Νικολαΐδης (επιφώνημα: Στέλιος Καζαντζίδης) (1994)
Τραπεζούντα
(Μάκης Ερημίτης)
Τραγουδά η Πίτσα Παπαδοπούλου (1997)
Παντού και πάντα η προσφυγιά
(Μάκης Ερημίτης)
Τραγουδά η Λιζέτα Νικολάου (1997)
Πατρίδα μ’ αραεύω σε
(Χρήστος Χρυσανθόπουλος – Χρήστος Αντωνιάδης)
Τραγουδά ο Στέλιος Καζαντζίδης (1997)
Έγινες πουλί
(Γιάννης Τριανταφυλλίδης – Λευτέρης Χαψιάδης)
Τραγουδά ο Γιώργος Νταλάρας (2009)
Ποντιακός ύμνος
(Βασίλης Καρράς)
Τραγουδά ο Βασίλης Καρράς. Συμμετέχουν ο Στάθης Νικολαΐδης, η Πέλα Νικολαΐδου, ο Ηλίας Καμπακάκης και η Ειρήνη Κεσογλίδου (2010)
Κορίτσι προσφυγόπουλο
(Χρήστος Παπαδόπουλος – Κώστας Μπαλαχούτης)
Τραγουδά ο Δημήτρης Καρασαββίδης (2011)
Αυτή η γη έχει φωνή
(Χρήστος Παπαδόπουλος – Κώστας Μπαλαχούτης)
Τραγουδούν ο Βασίλης Σκουλάς και ο Αλέξης Παρχαρίδης (2013)
Παναΐαμ Σουμελά
(Χρήστος Παπαδόπουλος – Βασίλης Μωυσιάδης)
Τραγουδά ο Δημήτρης Καρασαββίδης (2013)
Ξενιτεμέντσα Παναγιά
(Χρήστος Παπαδόπουλος - Γιάννης Κοσμίδης)
Τραγουδούν οι Αλέξης Παρχαρίδης, Στάθης Νικολαϊδης, Δημήτρης Καρασαββίδης, Κώστας Αγέρης (τα γυρίσματα έγιναν στην Παναγιά Σουμελά Τραπεζούντας). (2014)
Μια γενιά καημός
(Χρήστος Παπαδόπουλος – Κώστας Μπαλαχούτης – Αλέξης Παρχαρίδης)
Τραγουδούν ο Κώστας Αγέρης και ο Αλέξης Παρχαρίδης. Συμμετέχει ο Tigran Sarkisian. (2014)
Ρωμέισα καλομάνα
(Χρήστος Παπαδόπουλος – Μιχάλης Νικολαΐδης)
Τραγουδά η Πέλα Νικολαΐδου (2015)
Επογιατίεν κόκκινον το χώμα ασο αίμαν
(Κώστας Αγέρης – Μιχάλης Νικολαΐδης)
Τραγουδούν η Μελίνα Ασλανίδου και ο Κώστας Αγέρης (2016)
Τσικάρι μ’
(Μιχάλης Κουμπιός)
Τραγουδά ο Κωνσταντίνος Τσαχουρίδης (Συμμετέχουν ο Ματθαίος Τσαχουρίδης και φωνητικό σύνολο: Ελένη Ντουράκη, Ελισάβετ Ράλλη, Νικολέτα Γιαμά, Άντα Κοντοδήμου) (2017)
Του Πόντου Παναγιά
(Κώστας Αγέρης – Γιάννης Τζουανόπουλος)
Τραγουδούν ο Θέμης Αδαμαντίδης και η Παιδική Χορωδία Τυπάλδου (2017)
Το κόκκινο ποτάμι
(Χρήστος Παπαδόπουλος – Κώστας Μπαλαχούτης)
Τραγουδά η Ελεωνόρα Ζουγανέλη (2019)
