Ζήσαμε κάτι μοναδικό και πρωτόγνωρο όσοι βρεθήκαμε στις 7 Δεκεμβρίου το βράδυ στο κατάμεστο Γυάλινο. Η αίθουσα γέμισε από τους φίλους τους συμμετέχοντες τραγουδιστές, δημοσιογράφους και θαυμαστές της πορείας και του έργου του τιμώμενου.
Η παρουσίαση ξεκίνησε με τις ομιλίες των συνοδοιπόρων του Μυστακίδη στο ΤΕΙ Ηπείρου και του δημοσιογράφου Γιώργου Τσάμπρα.
«Όταν ο Μυστακίδης δείχνει την Τέχνη (με Τ κεφαλαίο) μέσα στη λαϊκή μουσική κουλτούρα, αποκαθιστά την έννοια του λαϊκού. Την αποδίδει και πάλι στην συνείδηση του Νεοέλληνα απενοχοποιημένη, και συγχρόνως απαλλαγμένη από πάσης φύσεως ιδεαλισμούς. Ο Μυστακίδης θα παίξει Σκαρβέλη όχι με την ευλάβεια ενός οπαδού, αλλά με την αυθάδεια του κριτικού μελετητή. Κάθε συγχορδία, κάθε παραμικρή τροχιά της πένας θα σηματοδοτεί τη μέθεξη σε μια κοινή ακολουθία αξιών, θα εκπληρώνει τη βιωματική τους διακήρυξη.
Τον παρατηρώ χρόνια τώρα να τρέχει, να πέφτει και να ξανασηκώνεται στο δρόμο του χωρίς καθόλου να πτοηθεί. Χωρίς ανασφάλεια. Μεθυσμένο από περιέργεια, παρορμητικό κι ακούραστο. Ξεροκέφαλο. Γενναιόδωρο. Με μια πυξίδα καρφωμένη στο κρανίο του.
Εν ολίγοις, αν πήρα το λόγο απόψε είναι για να αποκαλύψω ότι ο Μυστακίδης κάνει τέχνη στρατευμένη. Η απόδειξη είναι ότι ντύνεται συχνά με χακί, κοιμάται λίγο και ζει μονίμως με σακίδιο στην πλάτη».
Μαρία Ζουμπούλη | Επίκουρος καθηγήτρια τμήματος λαϊκής και παραδοσιακής μουσικής του ΤΕΙ ηπείρου.
«Ο τόπος του Μυστακίδη δεν προσδιορίζεται γεωγραφικά αλλά πολιτισμικά. Είναι επομένως ένας μουσικός τόπος, ο οποίος δεν περιορίζεται μόνο στη μουσική πράξη εντός ενός παραδοσιακού πλαισίου. Προκύπτει από μια αξιοσημείωτη ανατροπή στο πεδίο του οργανολογίου. Η ανατροπή αυτή δεν γίνεται απ’ έξω ούτε και εκ των άνω όπως συνήθως συμβαίνει σε μια διαδικασία διασκευής και συνέβη πολλές φορές μεταπολεμικά από τον Χατζιδάκι και τους άλλους λαϊκότροπους συνθέτες. Η ανατροπή εδώ γίνεται από τα μέσα, από την μάνα της οικογένειας της λαϊκής ορχήστρας που κρατά παραδοσιακά στα μετόπισθεν όλο το οικοδόμημα. Την αρμονία, τις μπασογραμμές και τον ρυθμό. Και που αφήνει γενναιόδωρα τον χώρο όπου πέφτουν οι προβολείς για να λάμψει ο σολίστας, το μπουζούκι. Όχι, η πράξη αυτή δεν συνιστά και δεν πρέπει να αναγνωσθεί ως αίτηση διαζυγίου, αισθητικής αυτονόμησης ή οριστικής ρήξης. Η καλύτερη απόδειξη είναι η μουσική δράση του Μυστακίδη ο οποίος παράλληλα παίζει ασταμάτητα κρατώντας τον παραδοσιακό ρόλο στα μετόπισθεν στις πολλαπλές εκδοχές του λαϊκού. Ο ίδιος, με απόλυτη συνέπεια και σεβασμό, ξεκίνησε άλλωστε πριν μερικά χρόνια την ανάδειξη του ειδικού ρεπερτορίου όπου η λαϊκή κιθάρα ήταν ο μόνος πρωταγωνιστής. Η κίνησή του εδώ έχει να κάνει με το αίτημα να διηγηθεί τα τραγούδια αλλιώς, με άλλο τρόπο».
Γιώργος Κοκκώνης | Επίκουρος καθηγητής τμήματος λαϊκής και παραδοσιακής μουσικής ΤΕΙ ηπείρου.
«Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι ο Μυστακίδης προέρχεται από την μουσική εκπαίδευση… Όπως, δεν είναι τυχαίο που αυτό που παρουσιάζει σήμερα ο Δημήτρης Μυστακίδης, δεν στηρίχτηκε σε καμιά πρωτοβουλία της «εμπορικής δισκογραφίας»… Ήταν αποτέλεσμα της προσωπικής του δραστηριότητας, της προσωπικής του «τρέλας» - αν θέλετε… Ξέρω ότι δεν θα του το πρότεινε καμιά εταιρία, δεν ξέρω αν ο ίδιος το πρότεινε σε κάποιο δισκογραφικό φορέα, ξέρω όμως την απάντηση - αν και εκεί δεν βρισκόταν ένας άνθρωπος με ανάλογο προσωπικό ενδιαφέρον… Ο προσωπικός δρόμος, ήταν ΜΟΝΟΔΡΟΜΟΣ - σε επίπεδο παραγωγής… Και ελπίζω και εύχομαι να μην είναι έτσι και σε επίπεδο ΔΙΑΔΟΣΗΣ - γιατί πολύ τα φοβάμαι τα «μέσα ενημέρωσης» - για λόγους που δεν θα αναπτύξω εδώ και τώρα…»
Γιώργος Τσάμπρας | Δημοσιογράφος
Ακολούθησε προβολή με σχόλια όλων των συμμετεχόντων τραγουδιστών αλλά και αρκετά χιουμοριστικά απρόοπτα. Χαρακτηριστικό το σχόλιο του Σαββόπουλου ότι τον Μυστακίδη τον αγαπάνε όλοι μουσικοί τραγουδιστές και κόσμος. Στο πάλκο ο Δημήτρης Μυστακίδης και οι μαθητές του που είναι πια συνεργάτες του Σαλαμπούνης Γιώργος, Δημήτρης Παππάς, Γιάννης Παπαγεωργίου.
Και η παρουσίαση ξεκίνησε με τη σειρά του δίσκου
Νο 1. Αλκίνοος Ιωαννίδης, Το κοριτσάκι μου του Μανώλη Χιώτη
Νο 2. Τζεμιλέ, το ερμήνευσε επάξια η Ιφιγένεια Ιωάννου μιάς και η Δήμητρα Γαλάνη ήταν εκτός Αθηνών.
Νο 3. Ο Πασατέμπος και στην σκηνή ανέβηκε η Γιώτα Νέγκα
Νο 4. Η Ελένη Τσαλιγοπούλου τραγούδησε το ξεχασμένο Μακ Πουλέ του Χιώτη σε στίχους του Μητσάκη
Νο 5. Η Ταμπακιέρα των Ριτσιάρδη-Τραϊφόρου Γιαννακόπουλου από την μοναδική Ελένη Βιτάλη
Νο 6. Σειρά έχει ο Απόστολος Καλδάρας με τις Σκλάβες του Μαχαραγιά που ερμήνευσε η Φωτεινή Βελεσιώτου
Νο 7. Στο πάλκο ανέβηκε και ερμήνευσε μοναδικά το Σκότωσέ με (Το μαχαίρι) των Χιώτη - Κολοκοτρώνη ο Χρήστος Θηβαίος
Νο 8. Ο Γιώργος Νταλάρας τραγούδησε το τραγούδι του Λαύκα-Μουρκάκου, Την πόρτα μην μου κλείνεις. Μετά το θερμό χειροκρότημα σχολίασε πώς ο δίσκος είναι καλό να γίνει και σε ορχηστρική version. Ακόμη ότι τον συγκίνησαν όλες οι ερμηνείες στον δίσκο αλλά αυτή που του ράγισε την καρδιά είναι η ερμηνεία του Αβυσσινού.
Νο 9. Αδύνατον να κοιμηθώ του Μιχάλη Σουγιούλ με τον Τάκη Μωράκη στους στίχους και το ερμήνευσε «αρχοντικά» ο Διονύσης Σαββόπουλος.
Νο 10. Τη σειρά της πήρε η Ελευθερία Αρβανιτάκη στο τραγούδι του 1955 Να γλυτώσουμε κι οι δυο. Για δεύτερη φωνή ανέβηκε η Ιφιγένεια Ιωάννου.
Νο 11. Στη σκηνή ανέβηκε η πληθωρική Ματούλα Ζαμάνη και swingαρε το Γυάλινο με το Σάμπα μου ξηγιέσαι του Χιώτη - Κοφινιώτη και τον Μυστακίδη στη δεύτερη φωνή.
Νο 12. Την Ελεονώρα Ζουγανέλη που δεν μπόρεσε να παραστεί αντικατέστησε η συνεργάτιδα του Μυστακίδη, Ιφιγένεια Ιωάννου, κλέβοντας το χειροκρότημα και τις εντυπώσεις.
Νο 13. Ήρθε η σειρά του Κωστή Αβυσσινού που ήρθε ειδικά για τη βραδιά από την Κρήτη να τραγουδήσει το Μοίρα με καταδίκασες. Η βαθύτητα της ερμηνείας του καταχειροκροτήθηκε.
Νο 14. Ο Χρήστος Μαστέλος που ήρθε και αυτός από την Θεσσαλονίκη ειδικά για την παρουσίαση να τραγουδήσει το Θα χαθώ μικρή μου του Σκαρβέλη και να τιμήσει τον συνεργάτη του.
Νο 15. Ανέβηκε στην σκηνή ο Μανώλης Πάππος με μια κλασσική κιθάρα στο χέρι. Κάποιος από το κοινό του φώναξε «Τί την θέλεις την κλασσική κιθάρα;» και ο Μανώλης απάντησε πως έχει ανασφάλεια σαν τραγουδιστής και πήρε ένα όργανο τυχαία για να μπορέσει να τραγουδήσει μοναδικά την Παράξενη κοπέλα του Χιώτη.
Νο 16. Ο Φώτης Σιώτας που καθυστέρησε να έρθει ξεκίνησε το δεύτερο μέρος μετά την προβολή του σπαρταριστού video που ετοίμασαν με τον Αλκίνοο για να τιμήσουν τον φίλο τους. Θα φύγω του Μητσάκη ερμήνευσε και έκλεψε το χειροκρότημα του ακροατηρίου.
Η βραδιά που ήταν σαν φεστιβάλ ερμηνευτών συνεχίστηκε και εξελίχτηκε σε ένα γλέντι και ανέβηκαν και τραγούδησαν εκτός του Μυστακίδη οι μαθητές του και η Ελένη Τσαλιγοπούλου, η Γιώτα Νέγκα και ο Χρήστος Μαστέλος.
Το τέλος ήρθε με τις συγκινητικές ευχαριστίες του Μυστακίδη και την προτροπή του "Πάμε κι αλλού να τα πιούμε"!
Η παρουσίαση ξεκίνησε με τις ομιλίες των συνοδοιπόρων του Μυστακίδη στο ΤΕΙ Ηπείρου και του δημοσιογράφου Γιώργου Τσάμπρα.
Ένα απόσπασμα από την κα Μαρία Ζουμπούλη
«Όταν ο Μυστακίδης δείχνει την Τέχνη (με Τ κεφαλαίο) μέσα στη λαϊκή μουσική κουλτούρα, αποκαθιστά την έννοια του λαϊκού. Την αποδίδει και πάλι στην συνείδηση του Νεοέλληνα απενοχοποιημένη, και συγχρόνως απαλλαγμένη από πάσης φύσεως ιδεαλισμούς. Ο Μυστακίδης θα παίξει Σκαρβέλη όχι με την ευλάβεια ενός οπαδού, αλλά με την αυθάδεια του κριτικού μελετητή. Κάθε συγχορδία, κάθε παραμικρή τροχιά της πένας θα σηματοδοτεί τη μέθεξη σε μια κοινή ακολουθία αξιών, θα εκπληρώνει τη βιωματική τους διακήρυξη.
Τον παρατηρώ χρόνια τώρα να τρέχει, να πέφτει και να ξανασηκώνεται στο δρόμο του χωρίς καθόλου να πτοηθεί. Χωρίς ανασφάλεια. Μεθυσμένο από περιέργεια, παρορμητικό κι ακούραστο. Ξεροκέφαλο. Γενναιόδωρο. Με μια πυξίδα καρφωμένη στο κρανίο του.
Εν ολίγοις, αν πήρα το λόγο απόψε είναι για να αποκαλύψω ότι ο Μυστακίδης κάνει τέχνη στρατευμένη. Η απόδειξη είναι ότι ντύνεται συχνά με χακί, κοιμάται λίγο και ζει μονίμως με σακίδιο στην πλάτη».
Μαρία Ζουμπούλη | Επίκουρος καθηγήτρια τμήματος λαϊκής και παραδοσιακής μουσικής του ΤΕΙ ηπείρου.
Η τοποθέτηση του Γιώργου Κοκκώνη
«Ο τόπος του Μυστακίδη δεν προσδιορίζεται γεωγραφικά αλλά πολιτισμικά. Είναι επομένως ένας μουσικός τόπος, ο οποίος δεν περιορίζεται μόνο στη μουσική πράξη εντός ενός παραδοσιακού πλαισίου. Προκύπτει από μια αξιοσημείωτη ανατροπή στο πεδίο του οργανολογίου. Η ανατροπή αυτή δεν γίνεται απ’ έξω ούτε και εκ των άνω όπως συνήθως συμβαίνει σε μια διαδικασία διασκευής και συνέβη πολλές φορές μεταπολεμικά από τον Χατζιδάκι και τους άλλους λαϊκότροπους συνθέτες. Η ανατροπή εδώ γίνεται από τα μέσα, από την μάνα της οικογένειας της λαϊκής ορχήστρας που κρατά παραδοσιακά στα μετόπισθεν όλο το οικοδόμημα. Την αρμονία, τις μπασογραμμές και τον ρυθμό. Και που αφήνει γενναιόδωρα τον χώρο όπου πέφτουν οι προβολείς για να λάμψει ο σολίστας, το μπουζούκι. Όχι, η πράξη αυτή δεν συνιστά και δεν πρέπει να αναγνωσθεί ως αίτηση διαζυγίου, αισθητικής αυτονόμησης ή οριστικής ρήξης. Η καλύτερη απόδειξη είναι η μουσική δράση του Μυστακίδη ο οποίος παράλληλα παίζει ασταμάτητα κρατώντας τον παραδοσιακό ρόλο στα μετόπισθεν στις πολλαπλές εκδοχές του λαϊκού. Ο ίδιος, με απόλυτη συνέπεια και σεβασμό, ξεκίνησε άλλωστε πριν μερικά χρόνια την ανάδειξη του ειδικού ρεπερτορίου όπου η λαϊκή κιθάρα ήταν ο μόνος πρωταγωνιστής. Η κίνησή του εδώ έχει να κάνει με το αίτημα να διηγηθεί τα τραγούδια αλλιώς, με άλλο τρόπο».
Γιώργος Κοκκώνης | Επίκουρος καθηγητής τμήματος λαϊκής και παραδοσιακής μουσικής ΤΕΙ ηπείρου.
Και του Γιώργου Τσάμπρα
«Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι ο Μυστακίδης προέρχεται από την μουσική εκπαίδευση… Όπως, δεν είναι τυχαίο που αυτό που παρουσιάζει σήμερα ο Δημήτρης Μυστακίδης, δεν στηρίχτηκε σε καμιά πρωτοβουλία της «εμπορικής δισκογραφίας»… Ήταν αποτέλεσμα της προσωπικής του δραστηριότητας, της προσωπικής του «τρέλας» - αν θέλετε… Ξέρω ότι δεν θα του το πρότεινε καμιά εταιρία, δεν ξέρω αν ο ίδιος το πρότεινε σε κάποιο δισκογραφικό φορέα, ξέρω όμως την απάντηση - αν και εκεί δεν βρισκόταν ένας άνθρωπος με ανάλογο προσωπικό ενδιαφέρον… Ο προσωπικός δρόμος, ήταν ΜΟΝΟΔΡΟΜΟΣ - σε επίπεδο παραγωγής… Και ελπίζω και εύχομαι να μην είναι έτσι και σε επίπεδο ΔΙΑΔΟΣΗΣ - γιατί πολύ τα φοβάμαι τα «μέσα ενημέρωσης» - για λόγους που δεν θα αναπτύξω εδώ και τώρα…»
Γιώργος Τσάμπρας | Δημοσιογράφος
Η ζωντανή παρουσίαση του Εσπεράντο
Ακολούθησε προβολή με σχόλια όλων των συμμετεχόντων τραγουδιστών αλλά και αρκετά χιουμοριστικά απρόοπτα. Χαρακτηριστικό το σχόλιο του Σαββόπουλου ότι τον Μυστακίδη τον αγαπάνε όλοι μουσικοί τραγουδιστές και κόσμος. Στο πάλκο ο Δημήτρης Μυστακίδης και οι μαθητές του που είναι πια συνεργάτες του Σαλαμπούνης Γιώργος, Δημήτρης Παππάς, Γιάννης Παπαγεωργίου.
Και η παρουσίαση ξεκίνησε με τη σειρά του δίσκου
Νο 1. Αλκίνοος Ιωαννίδης, Το κοριτσάκι μου του Μανώλη Χιώτη
Νο 2. Τζεμιλέ, το ερμήνευσε επάξια η Ιφιγένεια Ιωάννου μιάς και η Δήμητρα Γαλάνη ήταν εκτός Αθηνών.
Νο 3. Ο Πασατέμπος και στην σκηνή ανέβηκε η Γιώτα Νέγκα
Νο 4. Η Ελένη Τσαλιγοπούλου τραγούδησε το ξεχασμένο Μακ Πουλέ του Χιώτη σε στίχους του Μητσάκη
Νο 5. Η Ταμπακιέρα των Ριτσιάρδη-Τραϊφόρου Γιαννακόπουλου από την μοναδική Ελένη Βιτάλη
Νο 6. Σειρά έχει ο Απόστολος Καλδάρας με τις Σκλάβες του Μαχαραγιά που ερμήνευσε η Φωτεινή Βελεσιώτου
Νο 7. Στο πάλκο ανέβηκε και ερμήνευσε μοναδικά το Σκότωσέ με (Το μαχαίρι) των Χιώτη - Κολοκοτρώνη ο Χρήστος Θηβαίος
Νο 8. Ο Γιώργος Νταλάρας τραγούδησε το τραγούδι του Λαύκα-Μουρκάκου, Την πόρτα μην μου κλείνεις. Μετά το θερμό χειροκρότημα σχολίασε πώς ο δίσκος είναι καλό να γίνει και σε ορχηστρική version. Ακόμη ότι τον συγκίνησαν όλες οι ερμηνείες στον δίσκο αλλά αυτή που του ράγισε την καρδιά είναι η ερμηνεία του Αβυσσινού.
Νο 9. Αδύνατον να κοιμηθώ του Μιχάλη Σουγιούλ με τον Τάκη Μωράκη στους στίχους και το ερμήνευσε «αρχοντικά» ο Διονύσης Σαββόπουλος.
Νο 10. Τη σειρά της πήρε η Ελευθερία Αρβανιτάκη στο τραγούδι του 1955 Να γλυτώσουμε κι οι δυο. Για δεύτερη φωνή ανέβηκε η Ιφιγένεια Ιωάννου.
Νο 11. Στη σκηνή ανέβηκε η πληθωρική Ματούλα Ζαμάνη και swingαρε το Γυάλινο με το Σάμπα μου ξηγιέσαι του Χιώτη - Κοφινιώτη και τον Μυστακίδη στη δεύτερη φωνή.
Νο 12. Την Ελεονώρα Ζουγανέλη που δεν μπόρεσε να παραστεί αντικατέστησε η συνεργάτιδα του Μυστακίδη, Ιφιγένεια Ιωάννου, κλέβοντας το χειροκρότημα και τις εντυπώσεις.
Νο 13. Ήρθε η σειρά του Κωστή Αβυσσινού που ήρθε ειδικά για τη βραδιά από την Κρήτη να τραγουδήσει το Μοίρα με καταδίκασες. Η βαθύτητα της ερμηνείας του καταχειροκροτήθηκε.
Νο 14. Ο Χρήστος Μαστέλος που ήρθε και αυτός από την Θεσσαλονίκη ειδικά για την παρουσίαση να τραγουδήσει το Θα χαθώ μικρή μου του Σκαρβέλη και να τιμήσει τον συνεργάτη του.
Νο 15. Ανέβηκε στην σκηνή ο Μανώλης Πάππος με μια κλασσική κιθάρα στο χέρι. Κάποιος από το κοινό του φώναξε «Τί την θέλεις την κλασσική κιθάρα;» και ο Μανώλης απάντησε πως έχει ανασφάλεια σαν τραγουδιστής και πήρε ένα όργανο τυχαία για να μπορέσει να τραγουδήσει μοναδικά την Παράξενη κοπέλα του Χιώτη.
Νο 16. Ο Φώτης Σιώτας που καθυστέρησε να έρθει ξεκίνησε το δεύτερο μέρος μετά την προβολή του σπαρταριστού video που ετοίμασαν με τον Αλκίνοο για να τιμήσουν τον φίλο τους. Θα φύγω του Μητσάκη ερμήνευσε και έκλεψε το χειροκρότημα του ακροατηρίου.
Η βραδιά που ήταν σαν φεστιβάλ ερμηνευτών συνεχίστηκε και εξελίχτηκε σε ένα γλέντι και ανέβηκαν και τραγούδησαν εκτός του Μυστακίδη οι μαθητές του και η Ελένη Τσαλιγοπούλου, η Γιώτα Νέγκα και ο Χρήστος Μαστέλος.
Το τέλος ήρθε με τις συγκινητικές ευχαριστίες του Μυστακίδη και την προτροπή του "Πάμε κι αλλού να τα πιούμε"!
