Σαν σήμερα…
Στις 2 Απριλίου του 1989 έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 50 ετών ο Μανώλης Αγγελόπουλος… Ένα χρόνο πριν, είχε κυκλοφορήσει από την Columbia ο τελευταίος του δίσκος με τίτλο «Έλληνας είμαι» με 11 τραγούδια σε μουσικές (με τη σειρά που ακούγονται) Θοδωρή Καμπουρίδη, Χρήστου Νικολόπουλου, Μανώλη Αγγελόπουλου, Απόστολου Καλδάρα, Τάκη Σούκα, Αντώνη Βαρδή, Λευτέρη Ζέρβα και Η. Αγγελόπουλου και στίχους των Βασίλη Παπαδόπουλου, Λευτέρη Χαψιάδη, Νίκου Λουκά, Ανδρέα Σπυρόπουλου και Σμαρούλας Μαραγκουδάκη.
Η ενορχήστρωση ήταν του γνωστού κιθαρίστα Χρήστου Ζέρβα, ενώ δεύτερες φωνές έκανε η Ηλέκτρα…
Τα 3 τελευταία τραγούδια
Τρεις ηχογραφήσεις που πραγματοποιήθηκαν την ίδια εποχή, δεν μπήκαν στο «Έλληνας είμαι», αλλά συμπεριλήφθηκαν το 1989 σε μια συλλογή με επιτυχίες του Μανώλη Αγγελόπουλου, με τίτλο «Όσο αξίζεις εσύ». Το «Είσαι ολόκληρη η ζωή μου» του Χρήστου Ζέρβα και του Ανδρέα Σπυρόπουλου, το «Χάνομαι» του Δημήτρη Ρακιτζή σε στίχους Ανδρέα Σπυρόπουλου και Λευτέρη Χαψιάδη και το «Την αγάπη μου έχω χάσει» του Μανώλη Αγγελόπουλου…
Μαρτυρίες Χρήστου Ζέρβα
Συζητώντας πριν από επτά χρόνια με τον Χρήστο Ζέρβα, στο πλαίσιο μιας συνέντευξης, αναφερθήκαμε, όπως ήταν επόμενο και στη συνεργασία του με τον Μανώλη Αγγελόπουλο… Μου είπε λοιπόν τότε ο Χρήστος:
Πώς προέκυψε η συνεργασία με τον Μανώλη Αγγελόπουλο το 1988;
Όταν έφυγα στην Αμερική και δούλευα στο γνωστό μαγαζί το «Grecian Key», που είχε αναφέρει σ’ ένα δίσκο του κι ο Χάρρυ Κλυνν, περνούσε πολύς κόσμος από κει. Είχε έρθει ο Κώστας ο Καφάσης, που δεν τον ήξερα και ήταν πολύ καλό παιδί. Κάποτε πέρασε η Καίτη Γκρέυ, η οποία ήταν από τους ανθρώπους που τα θυμόταν όλα στα τραγούδια της, ακόμα και τις εισαγωγές και τις ανταποκρίσεις. Ήθελε λοιπόν να ακούσει τα τραγούδια όπως ήταν πριν πενήντα χρόνια. Τότε είχα ξαναπιάσει το μπουζούκι και μ’ έκοψε κρύος ιδρώτας... Κάποια στιγμή ήρθε και ο συγχωρεμένος ο Μανώλης, σπουδαίος τραγουδιστής, τον είχα παρακολουθήσει μερικές φορές… Το 1986 είχα γράψει το «Είσαι ολόκληρη η ζωή μου» ένα λαϊκό τραγούδι, για ένα δίσκο της γυναίκας μου της Άννας Φωτίου, που το παίζανε σε όλα τα μαγαζιά. Και μου ‘λεγε ο Μανώλης «ρε πιτσιρίκο, πες την αρχή εσύ, να μπω εγώ στο ρεφραίν». Δουλέψαμε λίγο καιρό εκεί, ο Μανώλης έκανε κάποια «εξτρά» και έφυγε...
Τότε μου ξανατηλεφώνησε ο Νταλάρας να κατέβω στην Ελλάδα γιατί είχε κάποια δουλειά. Και κατέβασα και το Νίκο τον Ζέρβα που έπαιζε πλήκτρα. Ο Νίκος ήταν μεγαλωμένος εκεί και δούλευε στα μαγαζιά. Είχαν και συγγένεια με τον Λευτέρη. Είπα λοιπόν του Γιώργου «να φέρω κι έναν κημπορντίστα;» Moυ λέει «μας κάνει;» «Και μας παρακάνει» του είπα. Κι έτσι ξεσήκωσα το Νίκο που ήταν χρόνια στην Αμερική και ήρθαμε εδώ. Τότε εμφανίστηκε ξανά ο Βαρδής, που ήθελε να κάνει μια δουλειά σ’ ένα μαγαζί δίπλα στον «Διογένη». Είχε την Κλεοπάτρα, τον Κώστα Γανωτή και τους Κατσιμιχαίους που για πρώτη φορά βγαίνανε μετά τον Νταλάρα και ήταν λίγο δύσκολο και περίεργο να πάνε σε μαγαζί. Εκεί είχε πάρει το Νίκο Ζέρβα και μπουζούκι τον Χρήστο Ζέρβα τον αδερφό του Λευτέρη. Έτσι και μετά από προτροπή των παιδιών και την πρόταση του Αντώνη αποφάσισα να πάω κι εγώ. Ένα βράδυ λοιπόν, εμφανίστηκε ο Μανώλης ο Αγγελόπουλος και μου λέει «θέλω να με βοηθήσεις». «Ότι θέλεις να το κάνω, ξέρεις πως σ’ αγαπάω και σ’ εκτιμάω» του είπα. «Θέλω να μου κάνεις μια δουλειά και να βάλουμε τον τίτλο “Είσαι ολόκληρη η ζωή μου”». «Αν σ’ αρέσει, πολύ ευχαρίστως να το κάνουμε» του απάντησα. Και μου δίνει ραντεβού στο Χίλτον. Λίγο πριν είχα κάνει ενορχήστρωση σ’ ένα δίσκο με τον Δημήτρη τον Κατοίκο, το «Ταξίδι» που είχε και δυο τραγούδια του Μπιθικώτση. Εκεί είχα βάλει και το Νίκο Ζέρβα. Πάντα όταν αναλάμβανα μια δουλειά την μοιραζόμουνα με άλλους. Το ίδιο πήγα να κάνω και με τον Μανώλη, δεν κοίταγα να εκμεταλλευτώ τη θέση μου και την οποιαδήποτε γνωριμία μου. Πήγαμε λοιπόν στο Χίλτον με το Νίκο, δεν είχα ξαναπάει εκεί και βλέπω έναν Μανώλη μ’ ένα λαμέ κοστούμι, πανέμορφος και δίπλα δυο-τρεις κυρίες με τσιγγάνικα ρούχα. Έμεινα άναυδος. Δεν είχε κανένα πρόβλημα. Και του είπα «σου βγάζω το καπέλο, είσαι φοβερός». Κι έτσι κάναμε την τελευταία δουλειά του. Μου είχε πει πως θα βάλει τον τίτλο από το δικό μου το κομμάτι. Πήραμε δυο ωραία τραγούδια του Δημήτρη Ρακιτζή, δυο τραγούδια του Σούκα, δυο του Νικολόπουλου, υπήρχε η «Μολυβιά» του Λευτέρη Ζέρβα, ένα κομμάτι του Βαρδή, ένα του Καλδάρα και με εμπιστευτήκανε όλοι για την ενορχήστρωση. Κάποια στιγμή γκρίνιαξε λίγο ο Χαψιάδης, που ήταν και κουμπάρος του Αγγελόπουλου για να μην μπει το δικό μου κομμάτι σαν τίτλος του δίσκου. Εγώ του είπα του Μανώλη «εγώ το κάνω επειδή σ’ αγαπάω και σ’ εκτιμάω. Το τι θα κάνεις και τι θ’ αποφασίσεις βρες το εσύ». Κι έτσι βγήκε αυτή η δουλειά με τίτλο «Έλληνας είμαι» που ήταν σε στίχους του Χαψιάδη…
Και τελικά, το «Είσαι ολόκληρη η ζωή μου», που ήταν η αφορμή για να ξεκινήσει αυτός ο δίσκος δεν μπήκε στο «Έλληνας είμαι» και συμπεριλήφθηκε το 1989, αφού είχε φύγει ο Αγγελόπουλος από τη ζωή, στη συλλογή «Όσο αξίζεις εσύ».
Δεν μπήκε αυτό κι ένα του Ρακιτζή που δεν είχε τελειώσει ο στίχος. Αυτά να φανταστείς πως δεν τα ’χω ακούσει ακόμα. Έμπαινε στο στούντιο ο Μανώλης και για να ηρεμήσει έλεγε κάτι «να, να να…». Είχαμε κάνει πολύ καλή δουλειά αλλά έφυγα για κάποιες συναυλίες με τον Νταλάρα και πήγε μέσα ο παραγωγός μαζί μ’ έναν ηχολήπτη και κάνανε μόνοι τους τη μίξη αν και αυτό που υπήρχε ήδη μέσα ήταν 100% καλό. Ο Μανώλης καθόταν σε μια γωνιά σταυροπόδι και ούτε ένα κιχ δεν έβγαζε. Μερικές φορές μ’ έπαιρνε όταν τελειώναμε το στούντιο μαζί του και πηγαίναμε βόλτες. Μια μέρα που γυρίζαμε προς τη Γλυφάδα πόναγε. Και μου είπε «πάμε να κάτσουμε σ’ ένα ξενοδοχείο να συνέλθω». Είχε εσωτερικούς πόνους αλλά δεν ξέραμε τι μπορεί να είναι. Και έβγαζε ένα μουγκρητό για να τον ηρεμήσει. Ένα «μμμμμμμ…» Έκατσε είκοσι λεπτά, ηρέμησε και φύγαμε. Δεν μου είπε τίποτα , τι μπορεί να προκύψει, ίσως να μην ήξερε, δεν ξέρω… Στη Θεσσαλονίκη παίχτηκε πολύ το «Την βαρέθηκε η ψυχή μου» σε όλα τα μαγαζιά. Πολλά τραγούδια παίζονται πρώτα στη Θεσσαλονίκη και μετά εμφανίζονται κάτω. Το έλεγα κι εγώ όταν είχα έρθει στη Θεσσαλονίκη, μαζί με την Άννα Φωτίου και την Ελένη Δήμου. Κι έτσι έκανε νέα καριέρα ο Μανώλης αλλά ήταν ατυχής στο θέμα της υγείας...
- Το απόσπασμα της συνέντευξης του Χρήστου Ζέρβα πρωτοδημοσιεύθηκε στο τεύχος Νο 8 του περιοδικού «Όασις» τον Απρίλη του 2009.
