Με αφορμή το Νότη… Οι απρόσμενες συμπράξεις του Μάνου Ελευθερίου

Η τριλογία του Νότη Σφακιανάκη, Ματωμένο Δάκρυ, εκδόθηκε ολοκληρωμένη, με την προσθήκη τεσσάρων νέων τραγουδιών. Σε ένα από αυτά οι στίχοι ανήκουν στο Μάνο Ελευθερίου. Πρόκειται για το ζεϊμπέκικο Φτερά γυρεύω που ήδη ακούγεται «δυναμικά» στα ερτζιανά. Η μουσική σε αυτό είναι του Δήμου Αναστασιάδη, όπως και στο Ένα τσιγγανάκι είπε (1 ακόμη από τα νέα 4), όπου εδώ οι στίχοι είναι της Βίκυς Γεροθόδωρου. Το ύφος και οι εικόνες του τραγουδιού έχουν χρώματα από την παλέτα του Ελευθερίου. Σε συνδυασμό με το λάθος στο οπισθόφυλλο του δίσκου, που αποδίδει το τραγούδι στον Ελευθερίου, μας «μπέρδεψε» αλλά μας δίνει την αφορμή να σταθούμε στις «απρόσμενες» συμπράξεις του ποιητή. Πάντως η εν λόγω μπαλάντα, ξεχωρίζει για την ζεστασιά και την αισθαντικότητά της.

Στο «πάντρεμά» του με τον Σφακιανάκη ο Ελευθερίου, παρουσιάζεται περισσότερο άμεσος, με μια γραφή ευθέως ερωτική, κάτι που συμβαίνει στις εξαιρέσεις του έργου του, στις συνεργασίες εκείνες που διαθέτουν τυπική λαϊκή μορφή (ρεφρέν, κουπλέ, ρεφρέν) και όχι περίτεχνες αναφορές - ποιητικά κεντήματα των σκέψεων και προθέσεών του. Και στο παρελθόν ο Ελευθερίου είχε δώσει ανάλογα δείγματα, πάντα λιγοστά και μετρημένα σε σχέση με τον κορμό του έργου του, γράφοντας στίχους για τραγούδια που ερμήνευσαν ο Γιώργος Καμπουρίδης, ο Γιώργος Σαλαμπάσης, η Έλενα Γιαννακάκη, ο Λεωνίδας Βελής, η Κατερίνα Στανίση, ο Βασίλης Τερλέγκας κ.ά.

Όσον αφορά το Νότη Σφακιανάκη, κανείς δεν αμφιβάλλει ότι έχει τραγουδήσει αρκετά όμορφα και διαχρονικά τραγούδια. Όμως ακούγοντας από τα χείλη τους μεστούς, άρτια τεχνικούς και σε κάποια σημεία ιδιαίτερους στίχους του ποιητή, συνειδητοποιούμε πως αν ο ερμηνευτής κινηθεί αναλόγως και στη συνέχεια - όπως λένε οι πληροφορίες σχεδιάζει συνεργασία με τον σπουδαίο Λευτέρη Παπαδόπουλο - τότε αντιλαμβανόμαστε ότι είναι σε θέση να μας φιλέψει «δώρα» υψηλής αξίας. Γενικά ερμηνευτές της πάστας, της δυναμική και αποδοχής του Σφακιανάκη δικαιούνται το «καλύτερο», όχι μόνο για τους ίδιους αλλά κυρίως για το ίδιο το τραγούδι και τους αποδέκτες του. Έχουμε ανάγκη από καλοβαλμένα, «υγιή» ακούσματα… Και το Τσιγγανάκι σε αυτήν την κατηγορία ανήκει…

Κλείνω το σημείωμα αυτό με απόσπασμα από άρθρο του Σπύρου Αραβανή υπό τον τίτλο «Οι απρόσμενες μουσικές συμπράξεις του Μάνου Ελευθερίου» - που δανειστήκαμε- και το οποίο δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Όασις: «Στο σύνολο του έργου του, που αριθμεί πάνω από 400 τραγούδια, υπάρχουν και λίγες στιχουργικές «εκτροπές» του κυρίως προς το πιο ερωτικά λαϊκό ή αλλιώς «νταλκαδιάρικο», όσο κι αν ηχεί παράξενα η λέξη -θα εξηγήσουμε παρακάτω γιατί αυτός ο χαρακτηρισμός-, που είναι άξιες αναφοράς και μελέτης. Ο όρος απροσδόκητες στην περίπτωση του Ελευθερίου έχει διττή σημασία. Αφορά από τη μια πλευρά τους συνθέτες - τραγουδιστές με τους οποίους συνεργάστηκε -ονόματα που δεν σχετίζονταν, τουλάχιστον άμεσα, με τις ήδη καθιερωμένες του συνεργασίες- και από την άλλη αναφέρεται μορφολογικά και θεματολογικά στο ίδιο του το υλικό… Μια γραφή κυρίως πληγωμένου έρωτα, που ξεσπά άμεσα χωρίς ποιητικές φιοριτούρες και λεκτικούς γρίφους, δρα δηλαδή, όπως χρειάζεται σε αυτές τις περιπτώσεις, ακαριαία…».