Κάπως έτσι, για εμάς τους γραφιάδες, παραδοσιακά ολοκληρώνεται η κάθε χρονιά. Παλαιότερα, βγάζαμε λίστες με τους καλύτερους δίσκους της χρονιάς. Ακόμα το κάνουμε δηλαδή, αλλά με τη δισκογραφία να αργοπεθαίνει, προσωπικά, έχω χάσει το ενδιαφέρον μου για αυτές.
Καθότι μάλιστα η μουσική και το τραγούδι προϋπήρχαν της βιομηχανίας που τα περιθάλπει (ή τα καταδυναστεύει, αν προτιμάτε) και κατατάσσονται στις επιτελεστικές τέχνες, για μένα μεγαλύτερη σημασία και ενδιαφέρον έχει η λίστα με τις κορυφαίες συναυλίες της χρονιάς.
Επειδή, όμως, κανένας δεν κατορθώνει να παραβρίσκεται σε όλες τις συναυλίες, εκάστοτε τέτοια λίστα περιλαμβάνει τις καλύτερες συναυλίες του εκάστοτε γράφοντος. Για τις καλύτερες φετινές μου συναυλίες θα σας γράψω εδώ, λοιπόν. Πάμε.
1. Ο ουσιαστικός Αλκίνοος Ιωαννίδης, στις 7 Σεπτεμβρίου στο θεατράκι της Ρεματιάς Χαλανδρίου. Δε νομίζω ότι θα ξεχάσω ποτέ αυτή τη συναυλία. Για πολλούς λόγους, αλλά και για έναν πιο σημαντικό από όλους: για τρεις ώρες (όσο διήρκεσε το live), σου δινόταν η εντύπωση ότι «υπάρχει ελπίς». Η πρώτη καθολικά προσβάσιμη συναυλία που έγινε ποτέ στην Ελλάδα (μπορούσαν να την παρακολουθήσουν όλοι οι συνάνθρωποί μας) και η ατόφια συγκίνηση που προκάλεσε σε όλους τους παρευρισκομένους, δεν θα ξεχαστεί από κανέναν που είχε την τύχη να την παρακολουθήσει. Δεν θα ξεχάσω κι εγώ ποτέ τόσους ευγενικούς, συγκινημένους, χαμογελαστούς, δακρυσμένους, τραγουδιστές ανθρώπους. Τόσες αγκαλιές, τόσα χάδια, τόση θετική ενέργεια σε ένα live. Στο θεατράκι της γειτονιάς μου, μάλιστα, όπου έπαιξα μικρός, φλέρταρα λίγο μεγαλύτερος, έτρεξα και τρέχω κάθε τόσο. Τόση οικειότητα και τόση «ανοιχτωσιά». Και όλα αυτά σε μια συναυλία του Αλκίνοου Ιωαννίδη (πόσο φυσιολογικό και αυτό). Μακάρι να ήταν όλες οι συναυλίες, όλα τα μαγαζιά, όλα τα live και κάθε δραστηριότητα καθολικά προσβάσιμη. Τόσο απλό. Δεν θα γκρινιάξω. Θα μας το ευχηθώ, ωστόσο, για τη νέα χρονιά.
2. Ο συγκλονιστικός Nick Cave, στις 16 Νοεμβρίου στο Tae Kwon Do. Σαμάνος, μπροστάρης και performer από τους λίγους, ο αγαπημένος Cave, λειτούργησε σαν «οδοστρωτήρας» για δυο ώρες στο Παλαιό Φάληρο. Μας «πήρε το σκαλπ» με τον πιο όμορφο τρόπο. Μοιράστηκε μαζί μας την ψυχή του, τις πληγές του, τα «παράσημά» του, το θρήνο του και μας «έδειξε το δρόμο»: όταν είσαι αληθινός, όταν δεν φοβάσαι μην εκτεθείς, όταν δεν κρύβεσαι, όσο μεγάλος ή μικρός κι αν είσαι, μπαίνεις στις καρδιές του ακροατηρίου ή στις καρδιές των ανθρώπων γενικότερα. Στεκόμουν όρθιος στο βάθος και ένιωθα ένα παράξενο συναίσθημα «αιώρησης» εκείνη τη βραδιά. Ήμουν μόνος μου και καθόλου δε με πείραζε. Ζούσα μια εμπειρία διαρκής και πρωτοφανούς ανατριχίλας χωρίς να μπορώ (και χωρίς να θέλω) να επέμβω στο συναίσθημά μου. Αν δεν είναι αυτό ακριβώς η μουσική, τότε τι είναι;
3. Η καταιγιστική Ρίτα Αντωνοπούλου, στις 28 Οκτωβρίου στη Σφίγγα. Μπορεί να σε εκπλήξει ένας καλλιτέχνης που ξέρεις καλά; Που έχει επισκεφτεί αναρίθμητες φορές, από μεγάλες συναυλίες μέχρι μικρά συνοικιακά live; Αν με ρωτάς, και μπορεί και οφείλει. Αυτό πέτυχε η Ρίτα Αντωνοπούλου με τις εμφανίσεις της στη Σφίγγα φέτος. Με «σύμμαχο» και συνοδοιπόρο αυτόν τον παιχταρά – πιανίστα, το Θοδωρή Οικονόμου, κατάφερε να γίνει talk of the town δικαίως, οπωσδήποτε. Η Αντωνοπούλου – για μένα – είναι η κορυφαία ερμηνεύτρια της γενιάς της. Είναι (ή/και κουβαλάει ή/και μοιράζεται) ένα τεράστιο φορτίο συναισθημάτων, ενέργειας, σπουδής και επιστήμης πάνω στο τραγούδι. Το μεγαλύτερό της προσόν, η ερμηνευτική ντομπροσύνη: δεν φοβάται να εκτεθεί και επικεντρώνεται κυρίως στον τρόπο που επιθυμεί να επικοινωνήσει κάθε συλλαβή του τραγουδιού. Συχνά εκτίθεται με τόσο αφοπλιστικό και ευθύ τρόπο, που συνταράζει και τον πιο ψυχρό ακροατή. Η φετινή κραυγή της στη δική της εκδοχή του «Σιγά μην κλάψω» δεν λέει να φύγει από την ψυχή μου και το μυαλό μου. Και δεν γνωρίζω πολλούς ερμηνευτές που θα την τολμούσαν. Με λίγα λόγια, η Αντωνοπούλου δεν αυτολογοκρίνεται. Και αυτό είναι το μεγάλο της προσόν.
4. Οι αειθαλείς επαγγελματίες Rolling Stones, στις 15 Οκτωβρίου στο Arnhem της Ολλανδίας. Εδώ, η επιστήμη σηκώνει τα χέρια ψηλά. Είναι τόσο κλισέ και τόσο αληθινή αυτή η διαπίστωση, σε ό,τι αφορά στους Stones. Ειδικά, στο Jagger, δηλαδή. Αυτό το συγκρότημα – φαινόμενο, που είχα την τύχη να παρακολουθήσω στο πρόσφατο αθλητικό μου ταξίδι, δεν έχει όμοιό του. Τόσα χρόνια μαζί, τόσα χρόνια στην πρώτη γραμμή, με αμέτρητες επιτυχίες και ασίγαστο πάθος για τη σκηνή και την επικοινωνία με το κοινό. Με μπροστάρη αυτό τον τύπο που, από ό,τι φαίνεται, θα... μας θάψει όλους. Με τη μεταφορική έννοια, άλλωστε, το έχει κάνει ήδη σε όλους τους ομότεχνούς του. 74 χρονών είναι. Να το γράψω και ολογράφως, να είμαστε βέβαιοι ότι «ξέρουμε τα ίδια γράμματα»: εβδομήντα τεσσάρων ετών ο Jagger, «συμμαθητές» του και όλοι οι υπόλοιποι. Κι εγώ, «μαθητούδι» στο ακροατήριο, που δεν θα ξεχάσει ποτέ το μάθημά του. Ειδικά το αγαπημένο μου τραγούδι τους, που μπορώ πια να λέω ότι έχω ακούσει live. Και θα το προλογήσω με τα λόγια του αγαπημένου μου τηλεοπτικού χαρακτήρα: «as the great philosopher, Jagger, said: you can’t always get what you want». Respect.
5. Η μεγάλη έκπληξη του φετινού Ejekt Festival, οι Kills. Εμείς για αλλού κινήσαμε κι αλλού η ζωή μας πάει. Όπως ακριβώς το λέει το άσμα. Για τους Killers ο ντόρος, η κοσμοσυρροή και η μεγάλη προπώληση κι αναμονή, την (δική μου) παράσταση, όμως, έκλεψαν οι Kills που προηγήθηκαν. Ένα ντουέτο δυναμικό κι όμορφο (σε όλα τα επίπεδα) που με τάραξε χωρίς να γνωρίζω ούτε ένα τραγούδι τους πριν από την έναρξη της εμφάνισής τους. Η Alisson Mosshart και ο Jamie Hince εμφανίστηκαν σαν outsider και μετατράπηκαν σε φαβορί από τα πρώτα δυο τραγούδια τους. Μετά τη δική τους εμφάνιση, οι Killers μου φάνηκαν «άνευροι» και ο τραγουδιστής τους ελαφρώς «ξε»: ξεκούρδιστος, ξενέρωτος, ξένος. Λίγο το κακό. Από την επομένη κιόλας στο spotify μου κατέβηκαν όλα τα άλμπουμς των Kills και το επόμενο διάστημα μονοπώλησαν το ηχοτοπίο μου. Υπάρχει μεγαλύτερο κέρδος από την ανακάλυψη μιας νέας μπάντας, μιας άγνωστης μουσικής; Δεν υπάρχει, για μένα τουλάχιστον.
Κλείνοντας το παρόν σημείωμα, δεν μπορώ να μη διαπιστώσω το παράδοξο της «νίκης» των ξένων έναντι των Ελλήνων στην άτυπη κούρσα που γέννησε η λίστα. Φοβάμαι ότι δεν είναι συμπτωματική η «νίκη» αυτή. Δεν είναι ότι δεν παρακολούθησα καλά ελληνικά live ή ότι δεν πέρασα καλά με τους Έλληνες καλλιτέχνης μέσα στο 2017. Είναι, όμως, που οι δικοί μας επαναλαμβάνονται συνήθως και εμμονικά. Και αυτό, όσο κανείς «γράφει συναυλιακά χιλιόμετρα», έχει τον αντίκτυπο και τη σημασία του.
Καλή (μουσική) χρονιά να έχουμε.
Καθότι μάλιστα η μουσική και το τραγούδι προϋπήρχαν της βιομηχανίας που τα περιθάλπει (ή τα καταδυναστεύει, αν προτιμάτε) και κατατάσσονται στις επιτελεστικές τέχνες, για μένα μεγαλύτερη σημασία και ενδιαφέρον έχει η λίστα με τις κορυφαίες συναυλίες της χρονιάς.
Επειδή, όμως, κανένας δεν κατορθώνει να παραβρίσκεται σε όλες τις συναυλίες, εκάστοτε τέτοια λίστα περιλαμβάνει τις καλύτερες συναυλίες του εκάστοτε γράφοντος. Για τις καλύτερες φετινές μου συναυλίες θα σας γράψω εδώ, λοιπόν. Πάμε.
1. Ο ουσιαστικός Αλκίνοος Ιωαννίδης, στις 7 Σεπτεμβρίου στο θεατράκι της Ρεματιάς Χαλανδρίου. Δε νομίζω ότι θα ξεχάσω ποτέ αυτή τη συναυλία. Για πολλούς λόγους, αλλά και για έναν πιο σημαντικό από όλους: για τρεις ώρες (όσο διήρκεσε το live), σου δινόταν η εντύπωση ότι «υπάρχει ελπίς». Η πρώτη καθολικά προσβάσιμη συναυλία που έγινε ποτέ στην Ελλάδα (μπορούσαν να την παρακολουθήσουν όλοι οι συνάνθρωποί μας) και η ατόφια συγκίνηση που προκάλεσε σε όλους τους παρευρισκομένους, δεν θα ξεχαστεί από κανέναν που είχε την τύχη να την παρακολουθήσει. Δεν θα ξεχάσω κι εγώ ποτέ τόσους ευγενικούς, συγκινημένους, χαμογελαστούς, δακρυσμένους, τραγουδιστές ανθρώπους. Τόσες αγκαλιές, τόσα χάδια, τόση θετική ενέργεια σε ένα live. Στο θεατράκι της γειτονιάς μου, μάλιστα, όπου έπαιξα μικρός, φλέρταρα λίγο μεγαλύτερος, έτρεξα και τρέχω κάθε τόσο. Τόση οικειότητα και τόση «ανοιχτωσιά». Και όλα αυτά σε μια συναυλία του Αλκίνοου Ιωαννίδη (πόσο φυσιολογικό και αυτό). Μακάρι να ήταν όλες οι συναυλίες, όλα τα μαγαζιά, όλα τα live και κάθε δραστηριότητα καθολικά προσβάσιμη. Τόσο απλό. Δεν θα γκρινιάξω. Θα μας το ευχηθώ, ωστόσο, για τη νέα χρονιά.
2. Ο συγκλονιστικός Nick Cave, στις 16 Νοεμβρίου στο Tae Kwon Do. Σαμάνος, μπροστάρης και performer από τους λίγους, ο αγαπημένος Cave, λειτούργησε σαν «οδοστρωτήρας» για δυο ώρες στο Παλαιό Φάληρο. Μας «πήρε το σκαλπ» με τον πιο όμορφο τρόπο. Μοιράστηκε μαζί μας την ψυχή του, τις πληγές του, τα «παράσημά» του, το θρήνο του και μας «έδειξε το δρόμο»: όταν είσαι αληθινός, όταν δεν φοβάσαι μην εκτεθείς, όταν δεν κρύβεσαι, όσο μεγάλος ή μικρός κι αν είσαι, μπαίνεις στις καρδιές του ακροατηρίου ή στις καρδιές των ανθρώπων γενικότερα. Στεκόμουν όρθιος στο βάθος και ένιωθα ένα παράξενο συναίσθημα «αιώρησης» εκείνη τη βραδιά. Ήμουν μόνος μου και καθόλου δε με πείραζε. Ζούσα μια εμπειρία διαρκής και πρωτοφανούς ανατριχίλας χωρίς να μπορώ (και χωρίς να θέλω) να επέμβω στο συναίσθημά μου. Αν δεν είναι αυτό ακριβώς η μουσική, τότε τι είναι;
3. Η καταιγιστική Ρίτα Αντωνοπούλου, στις 28 Οκτωβρίου στη Σφίγγα. Μπορεί να σε εκπλήξει ένας καλλιτέχνης που ξέρεις καλά; Που έχει επισκεφτεί αναρίθμητες φορές, από μεγάλες συναυλίες μέχρι μικρά συνοικιακά live; Αν με ρωτάς, και μπορεί και οφείλει. Αυτό πέτυχε η Ρίτα Αντωνοπούλου με τις εμφανίσεις της στη Σφίγγα φέτος. Με «σύμμαχο» και συνοδοιπόρο αυτόν τον παιχταρά – πιανίστα, το Θοδωρή Οικονόμου, κατάφερε να γίνει talk of the town δικαίως, οπωσδήποτε. Η Αντωνοπούλου – για μένα – είναι η κορυφαία ερμηνεύτρια της γενιάς της. Είναι (ή/και κουβαλάει ή/και μοιράζεται) ένα τεράστιο φορτίο συναισθημάτων, ενέργειας, σπουδής και επιστήμης πάνω στο τραγούδι. Το μεγαλύτερό της προσόν, η ερμηνευτική ντομπροσύνη: δεν φοβάται να εκτεθεί και επικεντρώνεται κυρίως στον τρόπο που επιθυμεί να επικοινωνήσει κάθε συλλαβή του τραγουδιού. Συχνά εκτίθεται με τόσο αφοπλιστικό και ευθύ τρόπο, που συνταράζει και τον πιο ψυχρό ακροατή. Η φετινή κραυγή της στη δική της εκδοχή του «Σιγά μην κλάψω» δεν λέει να φύγει από την ψυχή μου και το μυαλό μου. Και δεν γνωρίζω πολλούς ερμηνευτές που θα την τολμούσαν. Με λίγα λόγια, η Αντωνοπούλου δεν αυτολογοκρίνεται. Και αυτό είναι το μεγάλο της προσόν.
4. Οι αειθαλείς επαγγελματίες Rolling Stones, στις 15 Οκτωβρίου στο Arnhem της Ολλανδίας. Εδώ, η επιστήμη σηκώνει τα χέρια ψηλά. Είναι τόσο κλισέ και τόσο αληθινή αυτή η διαπίστωση, σε ό,τι αφορά στους Stones. Ειδικά, στο Jagger, δηλαδή. Αυτό το συγκρότημα – φαινόμενο, που είχα την τύχη να παρακολουθήσω στο πρόσφατο αθλητικό μου ταξίδι, δεν έχει όμοιό του. Τόσα χρόνια μαζί, τόσα χρόνια στην πρώτη γραμμή, με αμέτρητες επιτυχίες και ασίγαστο πάθος για τη σκηνή και την επικοινωνία με το κοινό. Με μπροστάρη αυτό τον τύπο που, από ό,τι φαίνεται, θα... μας θάψει όλους. Με τη μεταφορική έννοια, άλλωστε, το έχει κάνει ήδη σε όλους τους ομότεχνούς του. 74 χρονών είναι. Να το γράψω και ολογράφως, να είμαστε βέβαιοι ότι «ξέρουμε τα ίδια γράμματα»: εβδομήντα τεσσάρων ετών ο Jagger, «συμμαθητές» του και όλοι οι υπόλοιποι. Κι εγώ, «μαθητούδι» στο ακροατήριο, που δεν θα ξεχάσει ποτέ το μάθημά του. Ειδικά το αγαπημένο μου τραγούδι τους, που μπορώ πια να λέω ότι έχω ακούσει live. Και θα το προλογήσω με τα λόγια του αγαπημένου μου τηλεοπτικού χαρακτήρα: «as the great philosopher, Jagger, said: you can’t always get what you want». Respect.
5. Η μεγάλη έκπληξη του φετινού Ejekt Festival, οι Kills. Εμείς για αλλού κινήσαμε κι αλλού η ζωή μας πάει. Όπως ακριβώς το λέει το άσμα. Για τους Killers ο ντόρος, η κοσμοσυρροή και η μεγάλη προπώληση κι αναμονή, την (δική μου) παράσταση, όμως, έκλεψαν οι Kills που προηγήθηκαν. Ένα ντουέτο δυναμικό κι όμορφο (σε όλα τα επίπεδα) που με τάραξε χωρίς να γνωρίζω ούτε ένα τραγούδι τους πριν από την έναρξη της εμφάνισής τους. Η Alisson Mosshart και ο Jamie Hince εμφανίστηκαν σαν outsider και μετατράπηκαν σε φαβορί από τα πρώτα δυο τραγούδια τους. Μετά τη δική τους εμφάνιση, οι Killers μου φάνηκαν «άνευροι» και ο τραγουδιστής τους ελαφρώς «ξε»: ξεκούρδιστος, ξενέρωτος, ξένος. Λίγο το κακό. Από την επομένη κιόλας στο spotify μου κατέβηκαν όλα τα άλμπουμς των Kills και το επόμενο διάστημα μονοπώλησαν το ηχοτοπίο μου. Υπάρχει μεγαλύτερο κέρδος από την ανακάλυψη μιας νέας μπάντας, μιας άγνωστης μουσικής; Δεν υπάρχει, για μένα τουλάχιστον.
Κλείνοντας το παρόν σημείωμα, δεν μπορώ να μη διαπιστώσω το παράδοξο της «νίκης» των ξένων έναντι των Ελλήνων στην άτυπη κούρσα που γέννησε η λίστα. Φοβάμαι ότι δεν είναι συμπτωματική η «νίκη» αυτή. Δεν είναι ότι δεν παρακολούθησα καλά ελληνικά live ή ότι δεν πέρασα καλά με τους Έλληνες καλλιτέχνης μέσα στο 2017. Είναι, όμως, που οι δικοί μας επαναλαμβάνονται συνήθως και εμμονικά. Και αυτό, όσο κανείς «γράφει συναυλιακά χιλιόμετρα», έχει τον αντίκτυπο και τη σημασία του.
Καλή (μουσική) χρονιά να έχουμε.
