Χρήστος Αναγνώστου – «Ο μαγικός κόσμος του κρασιού»

Το ελληνικό κρασί πηγαίνει καλά στην εποχή της κρίσης;
Το κρασί, πάει καλά. Μην ξεχνάς ότι, χαρές έχουμε, κρασί πίνουμε. Στεναχώριες έχουμε, ξανά πίνουμε κρασί. Μόνο που το κρασί ήτανε βαλμένο σε λάθος πλαίσιο. Παίξαμε όλοι το στο «παιχνίδι» του πολύ φθηνού, και αυτό είχε αντίκτυπο στους παραγωγούς, τους οποίους θεωρώ πως δεν τους προσέξαμε ποτέ αν και ήταν όπως και είναι η βάση μας. Αν δεν έχεις τους παραγωγούς που είναι η κινητήρια δύναμη, τι να τα κάνεις όλα τ' άλλα; Μετά, υπάρχει ένα σοβαρό πρόβλημα, ότι δεν υπάρχουνε ορολογικές χρήσεις γης στα περισσότερα σημεία. Οι Γερμανοί ήρθαν στο αεροδρόμιο για να προσγειώνουν και ν' απογειώνουν αεροπλάνα. Δε μας είχανε πει πως θα φτιάχναν ΙΚΕΑ και όλα τα άλλα καταστήματα τα οποία ξέρετε. Και τέλος πάντων, καλώς κάνανε και τα φτιάξανε, μέσα από το σύρμα, όπως λέω εγώ. Έξω από το σύρμα, γιατί δε μας λένε τι θα γίνει; Θα γίνει επέκταση του αεροδρομίου; Θα γίνουνε πολυκατοικίες; Θα γίνει οικιστική ζώνη; Θα γίνει ζώνη για καλλιέργειες; Όλα αυτά απασχολούν τους παραγωγούς. Με μία σωστή διευθέτηση, θα μπορούσε να γίνει και αναδασμός, θα μπορούσαν να δημιουργηθούν κτήματα μεγάλα, ούτως ώστε να υπάρχει ενδιαφέρον για την καλλιέργειά τους.

Ενώ τώρα;
Τώρα τα πράγματα είναι πολύ μαραζωμένα, είναι οι κλήροι μικροί, ένα στρέμμα εδώ, ένα πιο πέρα, ενώ αν ήταν όλα καθορισμένα και χαρακτηρισμένα για κάποιο σκοπό και περισσότεροι θα ασχολούνταν και περισσότερο θα απέδιδε η παραγωγή. Εδώ στα Μεσόγεια, φανταστείτε ότι από το '55 μέχρι το '65 είχαμε φυλλοξήρα. Και οι άνθρωποι με πενιχρά μέσα παντρεύανε και σπουδάζανε παιδιά. Σήμερα που υπάρχει κτηματοκαλλιέργεια οργανωμένη και όλα τα μέσα, δεν είμαστε σε θέση να βάλουμε νέους αμπέλους, δεν υπάρχει ενδιαφέρον. Συνεπώς, τα αμπέλια στο μεγαλύτερο σύνολό τους είναι 55-60 ετών, με χαμηλές αποδόσεις, το οποίο απ' τη μια δε συμφέρει τους παραγωγούς, συμφέρει όμως εμάς. Δε συμφέρει τους παραγωγούς γιατί παίρνουνε γύρω στα 600 με 700 κιλά το στρέμμα, με αποτέλεσμα να βγάζουν λίγα λεφτά, και συμφέρει εμάς γιατί έχουμε πολύ ποιοτικό αποτέλεσμα, λόγω της χαμηλής απόδοσης. Πλούσια χαρακτηριστικά, πλούσιο σταφύλι.

Γίνονται προσπάθειες ώστε να οργανωθεί καλύτερα και αποδοτικότερα η αμπελοκαλλιέργεια;
Πραγματοποιούνται συγκεντρώσεις στο Συνεταιρισμό με θέμα την οργάνωση της αμπελοκαλλιέργειας. Αλλά πρέπει να ξεκαθαρίσει το θέμα πρώτα από το ΥΠΕΧΩΔΕ, να πει καθένας τι πρόκειται να γίνει σ' αυτήν την περιοχή, για να ξέρει πως να κινηθεί και ο άλλος. Όπως είπα και προηγουμένως τα αμπέλια μας είναι 55-60 ετών, είναι γέρικα, είναι ευάλωτα, το μόνο που τα σώνει είναι αυτό το μικροκλίμα της Αττικής το οποίο είναι παραπάνω από ιδεώδες. Δηλαδή ιστορικά, εμείς είμαστε αυτοί που χρησιμοποιήσαμε τα λιγότερα ραντίσματα, είχαμε τις λιγότερες ασθένειες.

Έχει μεταβληθεί το μικροκλίμα με τη λειτουργία του αεροδρομίου;
Όχι, δεν έχει ανατραπεί. Να σημειώσω πως στη Γενεύη παραδείγματος χάριν και σε άλλες ευρωπαϊκές πόλεις δίπλα στα αεροδρόμια έχουνε λαχανόκηπους. Αν βλέπεις λαχανόκηπους δίπλα απ’ το αεροδρόμιο μη φοβάσαι τίποτα. Περισσότερη ζημιά κάνει ο αυτοκινητόδρομος παρά το αεροδρόμιο. Αλλά γενικά στον τόπο μας δεν προσέχουμε το περιβάλλον.

Πόσα χρόνια ασχολείστε με το θέμα κρασί;
Εδώ και τρεις γενιές η οικογένειά μου δραστηριοποιείται στην περιοχή με κεντρικό αντικείμενο το κρασί.

Έχετε κτήματα δικά σας;
Υπάρχει μια σοβαρή υποδομή γύρω στα 100 στρέμματα, ο οικογενειακός αμπελώνας. Από εκεί που βγάζουμε τον "Αμπελώνα Αναγνώστου".

Δηλαδή μεγαλώσατε σε ένα περιβάλλον που το κρασί είχε πρωταρχικό ρόλο.
Και μοναδικό. Απ’ αυτό ζούσαμε.

Εσείς όμως προεκτείνατε την οικογενειακή κληρονομιά σε άλλα επίπεδα.
Εγώ σπούδασα τεχνολογία τροφίμων στα ΤΕΙ της Αθήνας, από τότε που ξεκίνησε ο θεσμός των ΤΕΙ, και στη συνέχεια μετά από προτροπή του κ. Κόντου, καθηγητή μου στην οινολογίας, αποφάσισα να πάω στο εξωτερικό. Το δίλλημα τότε ήταν Γαλλία, Ιταλία ή Γερμανία. Η Γερμανία ήταν τρίτη ως προς τις γενικές κατευθύνσεις που υπήρχαν, αλλά τελικά επέλεξα να πάω εκεί γιατί μ' αρέσανε τα κρασιά τους. Οι Γερμανοί ήταν αποτελεσματικοί σε όλα και εύστοχοι. Εν τω μεταξύ είχανε ωραία ινστιτούτα. Αυτό που φοίτησα ήταν στο Γκάισμεχαιν και είχε γύρω στα 600 στρέμματα ιδιωτικό αμπελώνα. κ στο. Είναι 20 χιλιόμετρα από το Βισμπάτεν και το Μάινς και 60 χιλιόμετρα από τη Φρανκφούρτη, απάνω στο Ρήνο. Έμεινα 4 χρόνια. Στη συνέχεια έκανα μια πρακτική εξάσκηση ένα 6μηνο, στην περιοχή του Βαλς, σ' ένα συνεταιρισμό που δούλευε γύρω στα 12 εκατομμύρια λίτρα κρασί. Το καλό σ' αυτούς τους ανθρώπους είναι ότι κάθε οινοποιείο είχε 5, 6, 7 διαφορετικές ποικιλίες.

Κάθε μία φαντάζομαι είχε τα δικά της «μυστικά»;
Η διαχείριση που γινόταν σε κάθε ποικιλία είχε διαφορετικούς κανόνες. Κάθε τι γινότανε ξεχωριστά. Οι άνθρωποι κυριολεκτικά ήτανε χωροφύλακες του εαυτού τους.

Πρωτόγνωρο τότε για τα ελληνικά δεδομένα;
Ακόμη κι εγώ που είχα ζυμωθεί με το αντικείμενο, εντυπωσιάστηκα. Όταν πρωτοπήγα στη Γερμανία κι άρχισα να δημιουργώ τις πρώτες παρέες πηγαίναμε στα κρασάδικα της περιοχής και δοκιμάζαμε κρασιά. Η συζήτηση γινόταν ως εξής: δώσε μας ένα Ρίζλινγκ του '96 κι ένα του '98. Δοκιμή. Θυμάστε ότι το '96 είχαμε 220 μέρες ηλιοφάνεια γι' αυτό είχαμε περισσότερους βαθμούς στα κρασιά, ενώ το '98 είχαμε 158 μέρες. Σε τέτοια θέματα μπαίνανε οι απλοί άνθρωποι και το φχαριστιόντουσαν. Ήταν ενημερωμένοι, όταν εμείς εκείνη την εποχή είχαμε καλό - κακό, μ' αρέσει - δε μ' αρέσει ή άσπρο - κόκκινο.

Υπήρχαν μεγάλες διαφορές στον εξοπλισμό των οινοποιών σε σύγκριση με τα δικά μας;
Όταν πήγα εκεί, διαπίστωσα ότι δεν είχαμε ούτε οινοποιείο. Ανέκαθεν τα οινοποιεία της Αττικής ήτανε τα χειρότερα της επικράτειας. Κι ο λόγος είναι απλός. Υπήρχε η Αθήνα η οποία ήταν ο αποδέκτης μας. Γιατί εμείς πάντα φτιάχναμε το κρασί της πρωτεύουσας. 24 χιλιόμετρα απόσταση. Αν δε βρίσκαμε το Μπάρμπα Γιάννη βρίσκαμε το Μπάρμπα Κώστα, ο οποίος έπαιρνε το εμπόρευμα. Εύκολα και γρήγορα τελείωνε η παράσταση. Εμείς τι άλλο θέλαμε; Τότε η σχέση πώλησης μούστου και κρασιού ήταν 95% πώληση μούστου και 5% πώληση κρασιού. Οπότε δεν υπήρχε αναγκαιότητα για να εξελίξουμε κάτι. 2-3 πιεστήρια καθένας ανάλογα τη δουλειά του κι ένα καλό φορτηγό να τρέχει. Όμως στη συνέχεια τα πράγματα άλλαξαν, ο κόσμος εξελίχθηκε και καλά έκανε. Άρχισε να γυρίζει τα ποτήρια, να ψάχνει χρώματα, αρώματα, ποικιλίες, να ενημερώνεται.

Πότε επιστρέφετε στην Ελλάδα;
Το 1981 γύρισα. Ήταν μια περίοδος όπου σημειώθηκε μια κάποια πρόοδος. Αρχίσανε να παίρνουν και κάποιες άλλες ποικιλίες στους αμπελώνες. Το κακό όμως ήταν πως στραφήκαμε ολοκληρωτικά στις ξενόφερτες και δε στηρίξαμε τις ελληνικές. Δεν υπήρχε κανένας λόγος να φέρουν το Σαβινιόν της Καλαμάτας στο δοκιμαστή, ο οποίος είχε υπόψιν του το Σαβινιον της Ντιζόν της Γαλλίας. Θα μπορούσαμε όμως, να του αντιτάξουμε το Ασύρτικο . Δεν είχαμε εμείς Αγιωργίτικο, δεν είχαμε Σαββατιανό, Μοσχοφίλερο, Ροδίτη;

Πάντως από εκείνο το σημείο ο κόσμος άρχισε να το «ψάχνει» το κρασί όλο και περισσότερο.
Ακριβώς. Και βέβαια ένας μονοποικιλιακός αμπελώνας, όπως είναι ο αμπελώνας των Μεσογείων που στην πλειονότητά του , σχεδόν κατά 95% διέθετε Σαββατιανό δεν μπορούσε να υποστηρίξει την Αττική. Βέβαια η γεωγραφική τοποθέτηση των ποικιλιών μόνο τυχαία δεν είναι. Γιατί επικράτησε εδώ το Σαββατιανό και το Μοσχοφίλερο στην Τρίπολη; Αυτή τη στιγμή, άμα πάρουμε τηλέφωνο στην Τρίπολη, έχουν 11 βαθμούς κι εμείς 18, αυτό κάτι λέει. Έτσι, λοιπόν, αποφάσισα να παίρνω τα σταφύλια από κει που παράγονται και να οινοποιούμε τις επιπλέον ποικιλίες τις οποίες χρειάζεται το οινοποιείο.

Διαθέτοντας την τεχνογνωσία και την γερμανική οινοποιητική κουλτούρα, για ποια πράγματα δικά σας αισθάνεστε περηφάνια.
Για το Σαββατιανό, το οποίο πιστεύω ότι με την καινούρια αυτή λογική και αντιμετώπιση των πραγμάτων βρέθηκε σε πολύ καλό δρόμο. Τι εννοώ. Υπήρχε πάντα μια νοοτροπία από τους ταβερνιάρηδες της εποχής, πόσων βαθμών είναι… 12,5 ή 12,8... Και πάντα καταλήγανε: τόσο λίγο; Γιατί ήθελε ο ταβερνιάρης να ρίξει νερό μέσα για να φτιάξει το κοστολόγιό του. Αυτό είναι το τελευταίο πράγμα που μας απασχολεί σήμερα. Το Σαββατιανό έχει τεσταριστεί και κατά τη δικιά μου γνώμη πρέπει στους 11μιση με 12 βαθμούς ώστε να γίνεται ο τρυγητός. Εκείνη τη στιγμή υπάρχει μια ωραία ισορροπία τρυγικού οξέως και αλκοολικού βαθμού ούτως ώστε το σαββατιανό να μπορέσει να αντέξει στο χρόνο και να μας δείξει όλο του το χαρακτήρα.

Το Σαββατιανό όμως δεν έχει πάρει τα γαλόνια που του αναλογούν.
Το Σαββατιανό είναι μια παρεξηγημένη ποικιλία. Είναι το κρασί που δε σκεπάζει καμία άλλη γεύση, ίσα ίσα την υπογραμμίζει ωραία. Πολλοί όταν τους δίνεις να δοκιμάσουν - και τους αρέσει πάντα - λένε: για Σαββατιανό πολύ καλό. Κι αυτό πραγματικά με εκνευρίζει, γιατί εμείς δε δείξαμε τίποτα άλλο, εμείς δείξαμε Σαββατιανό να δοκιμάσουν. Και το δικό μας Σαββατιανό είναι μόνο Σαββατιανό. Τα άλλα κρασιά έχουνε και κάτι άλλο μέσα. Εμείς λοιπόν, οι καινούριοι οινοποιοί της Αττικής αλλά και στον ευρύτερο οινοποιητικό ορίζοντα, δουλέψαμε το Σαββατιανό πάρα πολύ σωστά, με ωραίες θερμοκρασίες κι από τη χύμα κατάσταση το πήγαμε στην κανονική, όπως πρέπει να είναι το κρασί.

Τα αποτελέσματα αυτής της προσπάθειας, τόσο στον προϊόν όσο και στην αποδοχή και εκτίμηση που δικαιούται, σας ικανοποιούν;
Τα αποτελέσματα είναι καλά. Πουλάμε κρασί που αγαπάει ο κόσμος. Αλλά το ζητούμενο δεν είναι εκεί. Το ζητούμενο είναι ότι γίνονται ολόκληρες προσπάθειες σ' όλη την Ελλάδα, απ' τους συναδέλφους, καθένας με την περιοχή του, καθένας με την ποικιλία του, το οινοποιείο του, οι οποίες πάνε κατά κάποιο τρόπο στράφι. Ο λόγος είναι πως δεν προσέξαμε κι εμείς κι αφήσαμε σε κάποια σημεία το κρασί να είναι πάρα πολύ ακριβό. Δε μπορεί ν' ανοίγεις ένα μπουκάλι κρασί στο εστιατόριο και να κάνει 60 ευρώ. Σίγουρα από τους παραγωγούς ξεκινάει το θέμα, αλλά κάπου έπρεπε να υπάρχει μία παρέμβαση. Εμείς που πουλάμε τα ταπεινά Σαββατιανά, λέω στους πελάτες μου πως στις ταβέρνες που διαθέτουν το κρασί έπρεπε να το δίνουνε δωρεάν. Γιατί το παίρνουνε φτηνά. Θα πιεί ο άλλος ένα κιλό κρασί; Ένα κιλό κρασί θα το πληρώσει 80 λεπτά. Αυτή είναι η σωστή τιμή του. Αναφέρομαι στο απλό καλοβαλμένο, καθημερινό κρασί.

Γίνεται να είναι καλό και φτηνό το κρασί;
Το κρασί δε νοθεύεται. Ότι νοθεία πας να του κάνεις ανεβάζεις κοστολόγιο. Σε συμφέρει να είναι καθαρό. Τα «ξύδια» είναι θέμα συντήρησης, διατηρησιμότητας, οινοποίησης κι αποθήκευσης.

Με το Σαββατιανό έχετε πειραματιστεί;
Έχω πειραματιστεί, έχω κάνει μια δουλειά που το λέω το «Μαγεμένο βαρέλι». Βάλαμε Σαββατιανό σε καινούριο βαρέλι κι είδαμε ότι τα αποτελέσματά του είναι εξαιρετικά. Το δίνω και στο εξωτερικό όπου χαίρει θερμής υποδοχής, ειδικά από τους Γάλλους. Πρόσφατα ήρθε κι ένα γκρουπ από Γερμανούς που πήρανε απ’ το το παλαιωμένο μια παλέτα και τους άρεσε. Η ντόπια κατανάλωση θέλει φρέσκο λευκό κρασί. Η αγορά για το παλαιωμένο είναι πολύ μικρή, όπως και για το ροζέ. Το ροζέ θα μπορούσε να πηγαίνει ακόμη καλύτερα γιατί είναι ένα κρασί που επιδέχεται και ψύξη, πάγωμα.

Η κρίση θα εμποδίσει την επαφή του καταναλωτή με τον κόσμο του κρασιού;
Αυτή τη στιγμή ο καταναλωτής μπορεί να παίρνει πάρα πολύ καλά κρασιά, σε προσιτές τιμές, ακόμα και στο σούπερ μάρκετ. Βασικά ο κόσμος πρέπει να γνωρίσει τον κόσμο του κρασιού, να γνωρίσει τους παραγωγούς, να πηγαίνει στα οινοποιεία. Είμαστε εδώ και κάνουμε αυτή τη δουλειά αλλά περισσότερο ανταποκρίνονται οι ξένοι που έρχονται στο οινοποιείο και για να γευτούν τα προϊόντα μας αλλά και για να διασκεδάσουν. Από κει και πέρα όμως, στο οινοποιείο διοργανώνουμε διάφορες εκδηλώσεις: από γάμους και βαφτίσια μέχρι ποδηλατικούς αγώνες, σκακιστικούς αγώνες και βέβαια μετά ακολουθεί γλέντι. Αυτή είναι η κινητή μας διαφήμιση. Κάθε μέρα ανοίγεις την τηλεόραση και θες ν’ αυτοκτονήσεις. Γιατί δε μπαίνουν σε μια ωραία μονάδα, σε ένα ωραίο αμπέλι;

Το υπερσύγχρονο αυτό οινοποιείο ήταν το όνειρο που έγινε πραγματικότητα;
Ήθελα να φτιάξω ένα ωραίο οινοποιείο, να κάνω το μεράκι μου. Αν παλιά φτιάχναμε μια φορά καλό κρασί, τώρα φτιάχνουμε σαράντα. Έχω γύρω στις 2500 τόνους παραγωγή το χρόνο. Από εκεί και πέρα, η επόμενη επιθυμία ήταν ο χώρος να δέχεται επισκέψεις, να μπαίνει ο κόσμος να δει τη δουλειά μας. Γι' αυτό δημιουργήθηκαν όλα αυτά, έρχονται σχολεία, έρχονται άνθρωποι που ενδιαφέρονται για το κρασί, γίνονται κοινωνικές εκδηλώσεις, πάντα με σημαία το κρασί.

Φωτογραφίες: Ανδρέας Τσάπαλος

ΥΓ. Ευχαριστώ το φίλο τραγουδοποιό Βασίλη Μιχάλη ο οποίος μας έφερε σε επαφή με το Γιώργο Αναγνώστου.