Αηδονίδης: «Ως ερμηνευτής έχεις ημερομηνία λήξης. Ως δάσκαλος μένεις στους αιώνας των αιώνων»

«Ήταν η εποχή που οι γιαγιάδες έλεγαν: Δεν ντρέπεσαι, τραγούδι θα σε βγάλουν!»
logo radio
Ogdoo web radio
Live
 
24/10/2023

ΣΥΝΤΑΚΤΗΣ

Γιάννης Αλεξίου
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
Υπήρξε επί 70 χρόνια τραγουδιστής. Το 1954 ηχογράφησε τον πρώτο δίσκο του στις 78 στροφές, ένα μακεδονίτικο κι ένα θρακιώτικο, σε ηλικία 15 ετών. Την εποχή που το δημοτικό τραγούδι ήταν το μέσο ενημέρωσης και ο κόσμος μάθαινε στα χωριά τα γεγονότα με το τραγούδι, μια και δεν υπήρχαν ακόμη τα ραδιόφωνα. Το 1950 έκανε την εμφάνισή του το νέο προϊόν της τεχνολογίας, που εκτέθηκε σε δημόσια χρήση. Ο Χρόνης Αηδονίδης θα είναι για πάντα ο θρυλικός ερμηνευτής της Θράκης και της Μακεδονίας στο δημοτικό τραγούδι.

Η ορχήστρα που τον συνόδευε αποτελούνταν κυρίως από βυζαντινά όργανα, όπως ούτι και κανονάκι, αλλά και κλαρίνο, βιολί, γκάιντα, φλογέρα και κρουστά. Ανήκει σε εκείνους τους λίγους που στήριξαν σε τέτοιο βαθμό την παραδοσιακή ελληνική μουσική μέσα από τη γνώση, την καταγραφή, την τραγουδιστική εμπειρία σε Ελλάδα και εξωτερικό, τις ραδιοφωνικές και τηλεοπτικές εκπομπές του, τη διδασκαλία.

Τον Μάρτιο του 2004 είχα την τιμή να τον συναντήσω στο σπίτι του στα Βριλήσσια, όπου ζούσε με την σύζυγό του σε ένα όμορφο απόγευμα όπου μου διηγήθηκε τη ζωή του. Γεννήθηκε στην Καρωτή Διδυμοτείχου, εκεί που υπηρέτησα το βασικό μέρος της στρατιωτικής μου θητείας. Ακολουθούν τα κυριότερα μέρη της συνέντευξη του. Η αδυναμία του για το τραγούδι δεν κρυβόταν από την πρώτη στιγμή που τον είσαι και αρχίσαμε να μιλάμε…

“Μεγάλωσα σε μια οικογένεια με ιερέα πατέρα, που ήταν καλλίφωνος, και ξεκίνησα βυζαντινή μουσική από μικρή ηλικία. Η μάνα μου μερακλού και πολύ καλή φωνή. Την εποχή εκείνη δεν υπήρχαν ούτε τηλεοράσεις, ούτε ραδιόφωνα, ούτε κασετόφωνα και ο κόσμος τραγουδούσε μόνος του στη δουλειά, στο χωράφι, στο σπίτι…Το είχαν ανάγκη. Με το καθαρό μυαλό το παιδικό που είχα, δεν χρειαζόταν να ακούσω δεύτερη φορά το τραγούδι, το αποτύπωνα αμέσως. Είχα κι ένα τετράδιο που όπου έγραφα τους τίτλους των τραγουδιών που είχα μάθει. Υπήρχε η διαίσθηση ότι κάπου θα μου χρειαστούν. Ποτέ δεν πέρασε από το μυαλό ότι θα γινόμουν επαγγελματίας τραγουδιστής.

Στο γυμνάσιο, παρακολουθούσα συστηματικά βυζαντινή μουσική, με δάσκαλο τον ψάλτη Μιχάλη Κεφαλοκόπτη, από την Ανατολική Θράκη, που είχε διατελέσει και βοηθός άρχοντα πρωτοψάλτη στο Πατριαρχείο στο Φανάρι. Το 1948 χρειάστηκε να έρθουμε οικογενειακώς στην Αθήνα, όταν ο εμφύλιος κρατούσε ακόμη στα ακριτικά χωριά που μέναμε. Στον Πετρωτά, το τελευταίο χωριό στα σύνορα της Ελλάδας – Βουλγαρίας, υπηρέτησα ως εθελοντής δάσκαλος το 1948. Μύριζε η περιοχή μπαρούτι και δεν πήγαιναν οι δάσκαλοι.

Στην Αθήνα βρήκα τον Σίμωνα Καρρά, που ήταν στο τμήμα δημοτικών τραγουδιών στην Ελληνική Ραδιοφωνία, και τον Θρακιώτη λαογράφο και γυμνασιάρχη Πολύδωρα Παπαχριστοδούλου, που έφτιαξε αργότερα την Εταιρία Θρακικών Μελετών και ανέλαβε εκπομπές στο ΕΙΡ. Έψαχναν ένα άνθρωπο με ρεπερτόριο σαν το δικό μου. Όταν τραγούδησα, ένοιωσα απελευθερωμένος. Βρήκα αυτό που ήθελα. Στην πραγματικότητα, ήμουν καταπιεσμένος, κομπλεξαρισμένος, γιατί μου άρεσε το τραγούδι και δεν μπορούσα να το εκφράσω. Πρωτοτραγούδησα στην εκπομπή Θρακικοί Αντίλαλοι, με τη χορωδία του Παντελή Καβακόπουλου, ορχήστρα τους Τάσο και Φώτη από τους Χαλκιάδες και οι μουσικοί της Ρόζας Εσκενάζυ. Κάναμε πρόβα το τραγούδι Βαγγέλης Καπετάνιος. Μόλις τελείωσα το τραγούδι, είδα τον Φώτη Χαλκιά δακρυσμένο. Από το 1950, είχα προσληφθεί στο Σισμανόγλειο ως υπάλληλος. Μετά από μια σειρά ραδιοφωνικών εκπομπών μου, έως τα τέλη του ’50, μπήκα στη δισκογραφία το ’60. Αυτό ήταν το ξεκίνημά μου”.

-Σε τι ρεπερτόριο επικεντρωθήκατε ;

Ο χώρος που ασχολήθηκα είναι περιορισμένος, γιατί πιστεύω ότι οι τοπικοί ερμηνευτές είναι οι πιο αυθεντικοί. Έχω περιοριστεί στη Θράκη, τη Μικρά Ασία, και τη Μακεδονία. Με αυτά τα τραγούδια μεγάλωσα. Στην Αθήνα δεν υπάρχουν πολλοί εκπρόσωποι των περιοχών αυτών και από τις εκπομπές που έκανα στην Ελληνική Ραδιοφωνία έχω καθιερωθεί ως ερμηνευτής της Μακεδονίας. Πρέπει να διατηρούμε το τοπικό χρώμα και την ποικιλία μας, γιατί αυτό είναι που μας σώζει, σε αυτό είναι που υπερέχουμε ως λαός.

-Τολμούσατε να κάνετε καντάδες στα κορίτσια, τα δύσκολα χρόνια ;

Στο Διδυμότειχο, πήγα στο γυμνάσιο την περίοδο 1941-49, Κατοχή και Εμφύλιος δηλαδή, παρ’ όλα αυτά, ως νέοι βρίσκαμε την ευκαιρία να κάνουμε κάτι γλεντάκια με ελιά, κρεμμύδι, πιπεριές, λίγο κρασάκι και πολύ κέφι, αλλά και καμιά καντάδα…

-Η Κατερίνα Καλπαζάνου, που την τραγουδήσατε, ποια ήταν ;

Τα πρόσωπα που αναφέρονται σε δημοτικά τραγούδια είναι υπαρκτά, γιατί είχαν σκοπό να διαδώσουν κάποιο συγκεκριμένο γεγονός, είτε καλό είτε κακό είτε ιστορικό είτε κοινωνικό. Η Κατερίνα Καλπαζάνου ήταν η τεμπέλα του χωριού. Ήταν η εποχή που οι γιαγιάδες έλεγαν: Δεν ντρέπεσαι, τραγούδι θα σε βγάλουν! Η κοπέλα αυτή από τους Ασβεστάδες, αγάπησε το Θανάση και επειδή δεν συμφωνούσαν οι γονείς της να τον πάρει, κλέφτηκαν και πήγαν στην Ανδριανούπολη. Μεγάλο γεγονός, που έγινε τραγούδι. Βεβαίως κάθε εποχή έχει τον τρόπο που εκφράζεται…

-Εκτός δημοτικής μουσικής, τι άλλο σας αρέσει από την ελληνική μουσική;

Η καντάδα Αττίκ, το ελαφρό τραγούδι, η μουσική του Χατζιδάκι και του Θεοδωράκη, που ήταν μια καινοτομία στο ελληνικό τραγούδι.

-Η δικτατορία στην Ελλάδα έβλαψε και διακωμώδησε το δημοτικό τραγούδι ;

Θυμάμαι τον Χάρρυ Κλυνν, σε μια συναυλία που κάναμε στη Θεσσαλονίκη, όπου είχε πει όταν με παρουσίασε ότι, είχαμε συνηθίσει ν’ ακούμε δημοτικά τραγούδια κάθε φορά που γινόταν δικτατορία, γιατί και ο Μεταξάς δημοτικά τραγούδια έβαζε. Επί Παπαδόπουλου, έβαζαν μόνο τσάμικα και καλαματιανά και τα δικά μας, τα μακαεδονίτικα, τα είχαν απαγορεύσει γιατί έλεγαν ότι προέρχονταν από τις κομμουνιστικές χώρες!

-Έχετε τραγουδήσει σε χώρους όπου βασιλεύει η λεγόμενη χαρτούρα, παραγγελιές δηλαδή επί χρήμασι ;

Από το 1954 μέχρι σήμερα, μόνο δύο μήνες δούλεψα σε κέντρο. Ο Καριοφύλλης Λοϊτζίδης είχε έρθει στην Αθήνα από την Θράκη το 1967, με την ορχήστρα και τις κόρες του που χόρευαν και τραγουδούσαν. Ήθελε ν’ ανοίξει ένα κέντρο. Τους βοήθησα, και ξεκίνησαν, στην Καλλιθέα επί της Δαβάκη, ένα κέντρο που έλειπε τότε από την Αθήνα, με θρακιώτικα. Ένα μήνα έκατσα και τραγούδησα και μετά ένα μήνα, το 1979, στο κέντρο του Σαμπάνη, στον Αγ. Λουκά Πατησίων. Ήταν ηθοποιός και τον γνώρισα στη ραδιοφωνία, όπου μου έκανε την πρόταση να δουλέψω. Δέκα και μισή με έντεκα, άντε εντεκάμιση. Μεροκάματο βαρβάτο. Στο μπουζούκι ήταν ο Κώστας Παπαδόπουλος και τραγουδίστρια η Βίκυ Μοσχολιού, με την οποία τα χάλασαν κι έφυγε και ήρθε η Ρένα Ντάλμα στη θέση της. Η μισή ώρα που τραγουδούσα έγινε μία και μετά έγιναν δύο, γιατί ο κόσμος ήθελε να βγαίνω και δεύτερη φορά. Το πρωί έκανα λογαριασμούς στο Σισμανόγλειο, όπου ήμουν προϊστάμενος. Άντεξα την κατάσταση αυτή για ένα μήνα.

-Το δημοτικό τραγούδι έχει πάρει τη θέση που του αξίζει στην ελληνική κοινωνία ;

Το δημοτικό τραγούδι είναι ένα παρεξηγημένο είδος και μόνο τα τελευταία είκοσι χρόνια (εννοεί 1984-2004) άρχισε η αναβάθμισή του. Παλιά, το συναντούσες μόνο σε κάτι καταγώγια, ενώ τελευταία, με την προσπάθεια ορισμένων ανθρώπων – που θέλω να πιστεύω ότι είμαι κι εγώ ανάμεσα σε αυτούς - το δημοτικό τραγούδι έφθασε και μέχρι το Ηρώδειο και το Μέγαρο Μουσικής, χώρους που ούτε περνούσαν από το μυαλό μας. Η πρόοδος του με ευχαριστεί. Δυστυχώς, το δημοτικό τραγούδι, είχε πέσει σε χέρια ανθρώπων που είχαν άγνοια της πραγματικής αξίας του και να το υπολογίσουν ως στοιχείο της ιστορίας μας, της θρησκείας μας, της γλώσσας μας…Οι πιο πολλοί που έπαιζαν το δημοτικό τραγούδι ήταν άνθρωποι αγράμματοι. Παλιά έλεγαν: Ήρθανε στο χωριό οι Γύφτοι! Δεν λέγαμε, ήρθαν οι μουσικοί…Σήμερα, παιδιά κάποιου πνευματικού επιπέδου είναι αυτά που με πλησιάζουν. Επίσης έχει αφυπνιστεί η πολιτεία και έχει δημιουργήσει περίπου πενήντα μουσικά σχολεία, όπου έχει την ευχέρεια ένα παιδί με ταλέντο να μάθει μουσική παράλληλα με το γυμνάσιο. Τα πιο πολλά παιδιά πάνε για δημοτική μουσική. Πιστεύω ότι το δημοτικό τραγούδι θα πάρει τη θέση που του αξίζει. Τα μέγιστα συμβάλλουν και οι πολιτιστικοί σύλλογοι, που φροντίζουν να κάνουν τις γιορτές τους, να κρατήσουν τα έθιμα τους, κόντρα στην επερχόμενη παγκοσμιοποίηση, που σημαίνει για μένα ισοπέδωση. Είμαστε από τις λίγες χώρες που έχουμε να παρουσιάσουμε και αρχαίο, αλλά και σύγχρονο πολιτισμό.

-Πείτε μας κάτι για τα τραγούδια της ξενιτειάς και του αποχωρισμού…

Ο αποχωρισμός δεν γίνεται μόνο με την ξενιτειά, γίνεται και με το γάμο. Όταν η νύφη πάει σε άλλο χωριό ή πόλη, είναι αποχωρισμός…

ΤΟ OGDOO.GR ΠΡΟΤΕΙΝΕΙ

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Το τραγούδι αλλιώς, στο email σας!

Ενημερωθείτε πρώτοι για τα τελευταία νέα στο χώρο της καλής μουσικής!