Μάρθα Φριντζήλα - «Η φτώχεια θέλει καλοπέραση, αλλά και τέχνη»

«Όσο οι άνθρωποι συγκινούνται, είναι ζωντανοί» ισχυρίζεται η Μάρθα Φριντζήλα.
logo radio
Ogdoo web radio
Live
 
Ιδιάζουσα, πολυσχιδής, πληθωρική φιγούρα στο χώρο των τεχνών, που δίνει συγχρόνως συναυλίες, διδάσκει και σκηνοθετεί αρχαίο δράμα και πρωταγωνιστεί σε παραστάσεις του.

Την Τετάρτη 27 Αυγούστου 2014, παρουσιάζει για μία και μοναδική φορά τη σκηνοθετική εργασία της πάνω στον «Αίαντα» (σχεδίασμα γ'), στο Παλαιό Ελαιουργείο Ελευσίνας. Την Πέμπτη, στο πλαίσιο της μεγάλης πανελλαδικής περιοδείας του Εθνικού Θεάτρου που ολοκληρώνεται στις 17 Σεπτεμβρίου, στη Ρεματιά Χαλανδρίου θα είναι η θεά Αφροδίτη στον «Ιππόλυτο», που σκηνοθέτησε η Λυδία Κονιόρδου, με τον Νίκο Κουρή στον ομώνυμο ρόλο και την ίδια στο ρόλο της Φαίδρας.

Η ενασχόλησή σας, κυρία Φριντζήλα, με το αρχαίο δράμα είναι πολύχρονη. Έχετε πλέον οδηγηθεί σε κάποια «κλειδιά»;
Το μόνο «κλειδί» είναι το ίδιο το έργο. Η κατανόηση του κειμένου, η χρήση της γλώσσας και ο ρυθμός. Η κοντινότερη πηγή από την οποία αντλώ την έμπνευσή μου είναι το έργο των μεγάλων δασκάλων, ποιητών και καλλιτεχνών.

Έχετε ξαναπροσεγγίσει τον «Αίαντα».
Φέτος η παράσταση του «Αίαντα» ερευνά τη χρήση του Λογείου. Θα μπορούσε να χαρακτηριστεί θεατρικό αναλόγιο ή κάποιο είδος παράξενου δικαστηρίου. Οι ηθοποιοί, ακίνητοι σε πόντιουμ, υπερασπίζονται τους ρόλους τους με οδηγό τη δύναμη του λόγου τους. Στα προηγούμενα ανεβάσματα του "Αίαντα", οι ίδιοι ηθοποιοί είχαν ερμηνεύσει τους ρόλους νατουραλιστικά, με όλο το σώμα και τα πάθη του καθώς και την αναπαράσταση. Τώρα, όλα συμπυκνώνονται στην ουσία του ποιητικού λόγου. Το αρχαίο δράμα είναι θέατρο λόγου, δεν μπορούμε να το αντιμετωπίσουμε ως υπερθέαμα.

Πώς αποκωδικοποιείται ο Χορός; Πώς τον δουλέψατε;
Ο Χορός είναι ο άλυτος κώδικας του αρχαίου δράματος. Στο πρώτο σχεδίασμα του «Αίαντα», το 2006, είχαμε στηριχτεί στην αυθόρμητη και συνειρμική συμμετοχή. Οι ηθοποιοί δεν είχαν μοιραστεί τα λόγια τους, δεν είχαν προετοιμάσει τις ατάκες τους. Μπορούσαν να πάρουν όσο χρόνο τους χρειαζόταν για να μιλήσουν. Να μιλήσει ένας ή όλοι μαζί. Στο δεύτερο σχεδίασμα, στη νέα σκηνή του Εθνικού Θεάτρου, θέσαμε τον περιορισμό του χρόνου καθώς η παράσταση έπρεπε να έχει συγκεκριμένη διάρκεια. Στο τρίτο σχεδίασμα, τη φετινή εκδοχή, το κείμενο του Χορού το έχει αναλάβει ένας ηθοποιός, ο Μιχάλης Πανάδης, μαθητής μου από τη σχολή του Εθνικού, με τον οποίο δουλεύουμε μαζί ήδη τρία χρόνια. Εδώ, μιλά ένας εξ ονόματος όλων. Η εκφορά θυμίζει θρησκευτικού τύπου απαγγελία χωρίς να απουσιάζει βέβαια η αμεσότητα και η συγκίνηση.

Πώς οδηγηθήκατε στην επιλογή του Δανέλλη για το ρόλο του Αίαντα;
Ο Άθως Δανέλλης είναι από τους ελάχιστους εναπομείναντες καραγκιοζοπαίκτες και δασκάλους του Θεάτρου Σκιών. Υπηρετεί την τέχνη του με πάθος, αυτοθυσία και ταπεινότητα... Το Θέατρο Σκιών είναι ένα είδος λαϊκού θεάτρου που μας συνδέει με τους μυθικούς ήρωες μεταφέροντάς μας έναν κόσμο με αμετάλλακτα ιδανικά και αξίες παγιωμένες μέσα στα χρόνια. Η παρουσία του Αίαντα μέσα από τη σκηνή του Άθου Δανέλλη είναι, λοιπόν, απόλυτα φυσική. Από την πρώτη του κιόλας εμφάνιση στη σκηνή, ο Αίας έχει απενδυθεί το λαμπρό ηρωικό εαυτό του. Είναι μια σκιά σε συνεχή πάλη με το φως και το έρεβος. Ατιμασμένος από θεούς και ανθρώπους αιωρείται στον ενδιάμεσο χώρο, συγκρουόμενος με τη νέα τάξη πραγμάτων που του είναι ξένη και αφόρητη. Το βασίλειο των σκιών, οπότε, είναι γι' αυτόν ο μόνος δρόμος. Είναι η διέξοδος που τον οδηγεί κοντά σ' εκείνους που μπορούν να τον καταλάβουν. Τους νεκρούς μεγάλους ήρωες.

Ποιες είναι οι επιλογές σας ως προς τη φόρμα; Απεχθάνεστε το φορμαλισμό.
Απεχθάνομαι το άδειο σχήμα και τον αισθητισμό. Δεν μπορείς να φτιάξεις κέικ χωρίς να χρησιμοποιήσεις φόρμα. Σημασία έχουν τα υλικά που θα χρησιμοποιήσεις. Ο άξονας είναι το κείμενο και ο αγώνας να ακουστεί και όχι ένα συγκεκριμένο καλλιτεχνικό ρεύμα. Οι προσεγγίσεις μου έχουν πάντα ερευνητικό χαρακτήρα και γι' αυτό συχνά η αναμέτρηση με το ίδιο κείμενο επαναλαμβάνεται.

Ο «Αίας» είναι αυτό που γράφετε «η σύγκρουση της βροντόφωνης δύναμης της πειθούς και της ρητορικής με την αθόρυβη δύναμη της ανθρωπιάς»;
Το έργο, ναι. Ο κεντρικός ήρωας όμως είναι τελείως μόνος σε έναν κόσμο που αλλάζει και αδυνατεί να δει τον εαυτό του μέσα στη νέα τάξη. Ο Αίας δεν συγκρούεται. Είναι, κι έπειτα απλώς δεν είναι πια. Η πειθώ, η ρητορική, η ανθρωπιά, είναι εργαλεία για εκείνους που αφήνει πίσω του.

Ποιοι είναι οι σημερινοί Αίαντες;
Όσοι βάζουν την τιμή πάνω από την αξία της ζωής. Δεν νομίζω πως έχουν απομείνει πολλοί, επειδή υπερισχύει η διαλεκτική.

Η εκδοχή της πληθωρικής Αφροδίτης σας, στην παράσταση του «Ιππολύτου» της Λυδίας Κονιόρδου, χτυπήθηκε από την κριτική; Πώς ακριβώς «είδε» και δίδαξε το χαρακτήρα η Λυδία Κονιόρδου;
Η Λυδία είχε πολύ καθαρά στο μυαλό της τι ήθελε από όλους μας κι εμείς προσπαθήσαμε να το υπηρετήσουμε. Εκεί αρχίζει και τελειώνει η δουλειά του ηθοποιού. Αν ασχολούμασταν και με την κριτική θα παθαίναμε σχιζοφρένεια. Η κριτική απευθύνεται στο κοινό, ο καλλιτέχνης το ίδιο. Μένει λοιπόν στο κοινό να αποφασίσει με ποιον θα συνταχθεί.

Η παράσταση του «Ιππολύτου» πού στοχεύει;
Στη συγκίνηση. Όσο οι άνθρωποι συγκινούνται είναι ζωντανοί. Το έργο τελειώνει με τη φράση: «Γιατί τις ιστορίες των μεγάλων αξίζει να τις λες και να τις κλαις για πάντα».

Το Baumstrasse, η καλλιτεχνική σας εστία, ήταν η απάντησή σας στη διαφαινόμενη επερχόμενη κρίση. Το πείραμα πέτυχε; Επιβιώνει από τα έσοδά του;
Το Baumstrasse επιβιώνει από τους φίλους και τους υποστηρικτές του. Όπως επιβίωσε πριν από αυτό ο Κρατήρας, ο χώρος που είχαμε από το 2002 ως το 2010. Το ερώτημα, η ανάγκη που μας οδηγεί στη δημιουργία πυρήνων, όπως το Baumstrasse και ο Κρατήρας, δεν σχετίζεται με καμία κρίση επερχόμενη ή υπαρκτή. Είναι αυθύπαρκτη και γι' αυτό δεν αισθάνομαι πως πειραματιζόμαστε με αυτή την έννοια. Τα αποτελέσματα, δηλαδή, είναι τα αναμενόμενα. Κάνουμε τη δουλειά μας με τον τρόπο που επιθυμούμε. Ιχνηλατώντας προχωράμε και εξελισσόμαστε. Το βασικό είναι να βρισκόμαστε συνεχώς στο δρόμο. Δεν μας ενδιαφέρουν τα πυροτεχνήματα. Προτιμάμε να κινούμαστε με ρυθμούς χελώνας, ψηλαφιστά.

Η κρίση σε ποια κυρίως σημεία χτύπησε το θέατρο;
Η κρίση χτύπησε το θέατρο ως επιχείρηση. Άλλωστε, η ευημερία στην τέχνη δεν εξαρτάται από την ευμάρεια. Η αιτία που κάνει το θέατρο να συνεχίζει να υπάρχει και να εξελίσσεται μέσα σε κάθε συνθήκη, φαίνεται πως επιβιώνει. Όσοι ασχολούνται με το θέατρο γνωρίζουν πως σε καμία περίπτωση δεν είναι εξασφαλισμένοι οικονομικά, γνωρίζουν πως υπηρετούν μία τέχνη υψηλή με εξίσου υψηλό ρίσκο.

Σε τι έφταιξαν για τη σημερινή συνθήκη της απλήρωτης ή υποπληρωμένης εργασίας τους οι άνθρωποι του θεάτρου;
Σε τίποτα!

Οι Έλληνες επιβιώνουν;
Η σχέση κράτους-πολιτών στη χώρα μας είναι προβληματική. Και οι φόροι είναι υπερβολικά υψηλοί και οι πολίτες επιμένουν να αγνοούν πως το κράτος είναι οι ίδιοι. Όσο το κράτος ζητά λεφτά, οι πολίτες θα βρίσκουν τρόπο να πληρώνουν. Και θα βρίζουν. Αλλά δεν θα αντιδρούν.

Βλέπετε να υπάρχει προοπτική;
Στους ανθρώπους που πορεύονται μέσα από τις παρέες, τη συντροφικότητα, την αλληλεγγύη, την καθημερινότητα. Δεν είναι η πρώτη φορά που τα περνάει ο ελληνικός λαός αυτά, γι' αυτό και λέει «η φτώχεια θέλει καλοπέραση». Εγώ θα πρόσθετα και τέχνη.

Βγήκαν ξανά τα μαχαίρια στη Βουλή για τον περίφημο αντιρατσιστικό νόμο.
Όταν ανάμεσα σε αυτούς που νομοθετούν υπάρχουν αφενός αποδεδειγμένα ρατσιστές και αφετέρου βουλευτές και υπουργοί που τους κάνουν τα γλυκά μάτια, θα ήταν στρουθοκαμηλισμός να περιμέναμε έναν αντιρατσιστικό νόμο αντάξιο του ονόματός του.

Η διεθνής κοινότητα επιμένει να παραμένει προκλητικά απαθής στις δολοφονικές επιθέσεις των Ισραηλινών στη Γάζα.
Το Ισραήλ δείχνει με τον αλαζονικότερο και αποτελεσματικότερο τρόπο τη δύναμή του. Και μπροστά στην κυνικότητα του ισχυρού φαινόμαστε όλοι κουταβάκια. Όμως ακόμα και ο όρος διεθνής κοινότητα χωλαίνει. Από τη μια οι κυβερνήσεις με τα γνωστά γεωπολιτικά συμφέροντα σιωπούν και από την άλλη οι λαοί μαρμαρώνουν μπροστά στην πρωτόγνωρη βιαιότητα και ωμότητα των Ισραηλινών.

Ο «Αίας-σχεδίασμα γ'» του Σοφοκλή παρουσιάζεται στις 27/8 στο Παλαιό Ελαιουργείο Ελευσίνας, σε μετάφραση Νικολέττας Φριντζήλα, σκηνοθεσία Μάρθας Φριντζήλα, μουσική Βασίλη Μαντζούκη και Θεανώς Μεταξά, με τους Άθω Δανέλλη, Μαρία Κεχαγιόγλου, Γιώργο Φριντζήλα, Φοίβο Συμεωνίδη, Μιχάλη Πανάδη, Τάσο Δημητρόπουλο, Τάνια Παπαδοπούλου, Θεανώ Μεταξά, Πάνο Μητρόπουλο κ.ά.

Προσεχείς σταθμοί του «Ιππολύτου», σε σκηνοθεσία Λυδίας Κονιόρδου, είναι το Θέατρο Ρεματιάς την Πέμπτη 28/8, το Θέατρο Αλέξης Μινωτής στο Αιγάλεω το Σάββατο 30/8, το Θέατρο Πέτρας στην Πετρούπολη την 1η Σεπτεμβρίου, το Παλαιό Ελαιουργείο Ελευσίνας στις 7 Σεπτεμβρίου, το Θέατρο Βράχων στον Βύρωνα στις 9 Σεπτεμβρίου.

Της ΙΩΑΝΝΑΣ ΚΛΕΦΤΟΓΙΑΝΝΗ
Πηγή: http://www.enet.gr/?i=news.el.texnes--politismos&id=444542

ΤΟ OGDOO.GR ΠΡΟΤΕΙΝΕΙ

Το τραγούδι αλλιώς, στο email σας!

Ενημερωθείτε πρώτοι για τα τελευταία νέα στο χώρο της καλής μουσικής!