Τζίμης Πανούσης: Θάνατος - Αθάνατος = Ισοπαλία

Η επίσημη ιστοσελίδα έγραφε: «σε χάχανα και γέλια να χαθώ…». Το φαινόμενο Τζίμης Πανούσης περικλείει μια λέξη κλειδί σε όλους τους μύθους που κυκλοφορούν γι’ αυτόν, την εκκεντρικότητα. Ο εκκεντρικός προκαλεί όσους έχουν συμβιβαστεί με ό,τι συμβαίνει γύρω τους και δεν προσπαθούν να το αλλάξουν. Ο Πανούσης ήταν η αλογόμυγά τους, που ξεσκεπάζει τον συντηρητισμό τους, αποκαλύπτει τους κρυφούς πόθους τους και ξεγυμνώνει το alter ego τους.

Τον έβλεπες ξαφνικά στο καράβι για την Ίο μέσα στον καύσωνα με χαβανέζικο πουκάμισο και μαύρο παντελόνι με τσάκιση και σανδάλια από το Μοναστηράκι και την άλλη τον συναντάς στην Πινδάρου στο Κολωνάκι ντυμένο στα λευκά, σαν Άραβας παχουλός και μακρυμάλλης. Ίσως εμπλούτιζε και τον κυριακάτικο περίπατό σου στην Κηφισιά όταν τον αντικρίσεις να έχει ανοιχτή διάπλατα στα χέρια του μια παλιά του… αγάπη την «Ελευθερομαρία» έξω από τον Βάρσο.

Ωστόσο αν και είναι αδύνατο να περάσει απαρατήρητος, άλλο τόσο εύκολο είναι να συνδυάσει την περιέργειά σου για το άτομό του με την αμηχανία της στιγμής να του ανοίξεις κουβέντα. Το χαμόγελό του σε κάθε περίπτωση ήταν αφοπλιστικό κι εκεί μπορεί να τελειώσουν όλα. Τις πραγματικές του σκέψεις τις φανέρωνε μόνο στις περιστασιακές παραστάσεις του μέσα στο χρόνο, αλλά και πάλι ότι άκουγες από το στόμα του το κάθε μυαλό μπορεί να το περιεργαστεί διαφορετικά. Όλες όμως οι σκέψεις θα συναντηθούν στον τρόπο που εκφράζεται που καμιά φορά μπορεί να σοκάρει ακόμη και τους πιο μυημένους θαυμαστές του.

Διέθετε ένα χιούμορ ασύλληπτα ευρηματικό που τελικά ήταν και ο μόνος τρόπος επικοινωνίας μαζί του. Αλήθεια τι άλλο μπορεί να θέλει ένας καλλιτέχνης από το κοινό του παρά μόνο την ίδια τη δουλειά του σαν μέσο προσέγγισης των δύο πλευρών. Ένας αλλιώτικος Έλληνας ροκ σταρ από εκείνους τους προσιτούς που πάντα είναι έτοιμοι να συζητήσουν μαζί σου, αλλά αυτό εγκυμονεί και κινδύνους για εκείνους που έχουν πλάσει στη φαντασία τους έναν ήρωα όπως τον θέλουν.

Ωστόσο ο Τζίμης Πανούσης ήταν ένας καλλιτέχνης που ο ίδιος διαμορφωνόταν μέσα από το καλλιτεχνικό του δημιούργημα. Αυτό ήταν το επίτευγμά του. Από εκεί και πέρα ο καλλιτέχνης μπαίνει σε μια διαδικασία ελέγχου με το μικροσκόπιο όντας στο απυρόβλητο καθότι είναι ο ένας και μοναδικός Τζίμης Πανούσης κι αυτό δεν αλλάζει. Η κριτική του για το σύστημα τον φέρνει αντιμέτωπο συνεχώς με το ίδιο το σύστημα το οποίο όμως παρ’ ότι αποτελεί την βασική τροφή του καλλιτέχνη για την καυστική του σάτιρα ταυτόχρονα του κλείνει το μάτι περιμένοντας να τον πάρει με το μέρος του. Αυτή η μάχη είναι η πιο δύσκολη και ταυτόχρονα αυτή που τον συντηρεί στο κοινό που τον παρακολουθεί από την εποχή των Μουσικών Ταξιαρχιών και του κλαμπ Skylab στην Πλάκα έως σήμερα στο «Κύτταρο», όπου πραγματοποίησε τις τελευταίες εμφανίσεις του, από την εποχή δηλαδή των φρικιών και της αναρχίας έως την εποχή της τηλεόρασης και του Μνημονίου, μια διαδρομή από το ΠΑΣΟΚ των αρχών της δεκαετίας του ’80 στο σημερινό μνημονιακό καθεστώς.

Από την εξέγερση του Δεκέμβρη του 2008 και η μεγάλη σιωπή του ανατρεπτικού καλλιτέχνη έως την επάνοδό του στο «Γυάλινο Μουσικό Θέατρο» τον Οκτώβριο του ’10 με τις τελευταίες πιο εκκεντρικές του εμφανίσεις «Mnimonium: 30 Χρόνια Νύχτα», που περίμενε το κοινό του μέσα σε κλουβί στην είσοδο του μαγαζιού.

Όσο για το τι θα κάνει από τώρα ο Πανούσης; Αυτό που έκανε πάντα στις εκλογές: Αποχή… Μια σχέση εμπιστοσύνης. Ένας ροκ σατυρικός καλλιτέχνης, για πάντα αναρχικός.

Τζίμης Πανούσης - Ισοπαλία

Η ιστορία του μικρού Τζιμάκου

Ιστορία γράφουν οι παρέες... Πάμε λοιπόν να δούμε το φαινόμενο Τζίμης Πανούσης μέσα από μια παρέα που τον παρακολουθεί ανελλιπώς έως σήμερα. Βρισκόμαστε περίπου στα μέσα της δεκαετίας του '80. Ο Τζίμης στο Κύτταρο. Η παράσταση hard core. Μια παλιοπαρέα γυμνασιόπαιδων από τη Νέα Σμύρνη κατεβαίνει σύσσωμη με μπλουτζίν και μακριά μαλλιά στην οδό Ηπείρου κι Αχαρνών να δει τον Πανούση. Μερικοί τυχεροί από την παρέα τον είχαν δει στις πρώτες παραστάσεις στο Skylab το 1980 και στη Λήδρα στην Πλάκα και μετά στο ΚΚΚ στην Αγία Παρασκευή. Ο ένας μάλιστα διηγούνταν το μέρος του λάιβ, όπου στη διάρκεια της επιτυχίας Gasoline του Ντέιβιντ Μπάουι, ο Τζίμης έκανε ένα παιγνίδι βγάζοντας κάτι πλαστικό μέσα από τα γεννητικά του όργανα! Η παρέα αυτή μεγάλωνε. Ήταν συμμαθητές στο γυμνάσιο και μετά στο λύκειο, αντροπαρέα. Πανιώνιοι και αντιεξουσιαστές. Όλοι έπαιζαν στο πικάπ τους τον πρώτο δίσκο των Μουσικών Ταξιαρχιών και μετά το δεύτερο άλμπουμ Αν Η Γιαγιά Μου Είχε Ρουλεμάν. Η πλάκα ήταν ότι έψαχναν μετά μανίας την απαγορευμένη κασέτα Disco Tsoutsouni των Μουσικών Ταξιαρχιών, αλλά δεν είχαν άκρες να μάθουν πού την πουλούσαν. Τελικά ο μεγαλύτερος ξάδελφος του ενός, ο πιο ψαγμένος, τους είπε ότι τη δίνουν χέρι χέρι τα φρικιά και ότι θα τη βρουν στα Προπύλαια. Ποια Προπύλαια; Τα τότε γυμνασιόπαιδα των αρχών του '80 ήξεραν μόνο τα Προπύλαια της Ακρόπολης. Πήγαν λοιπόν και πέσανε πάνω σε κάτι τουρίστες! Κάποιος ρώτησε τους εργάτες που σοβάτιζαν ένα σπίτι εκεί κοντά, αλλά εκείνοι που να ξέρουν. Πάλι χωρίς κασέτα έμειναν και ο μύθος του Τζίμη μεγάλωνε μέσα τους και εκτονώθηκε όταν όλοι μαζί πήγαν στο Κύτταρο να δουν τον επιδραστικό καλλιτέχνη. Το κοινό του Τζίμη έως τότε αποτελούνταν κυρίως από φρικιά, ρηγάδες, αναρχικούς, ροκάδες, μακρυμάλληδες, Εξαρχιώτες, άθεους και κάποιους περίεργους που συσπειρώνονταν γύρω από το φαινόμενο Τζίμης Πανούσης. Στην παρέα εκείνη μπήκαν και κοπέλες με τα χρόνια και περνούσαν ακόμη πιο καλά στον Πανούση.

Ο Τζίμης μέχρι σήμερα φορά μαύρα ρούχα, κολάν, έχει φυσιολογικά πιο ασπρισμένη την παπαδίστικη γενειάδα του, τα μαλλιά αραίωσαν και καλά έκανε και τα κόντυνε, γράφει και καινούργια τραγούδια και τα πλέκει με τα παλιά και κυρίως αγγίζει το κοινό του με τη σάτιρα αλλά και την παρουσία του επί σκηνής. Το κοινό του είναι σαν εκείνη την παρέα που τον παρακολουθεί από την αρχή και μεγαλώνει χρόνο με το χρόνο, όσο ο Τζίμης εξακολουθεί να τα χώνει στην εξουσία και στην κατανάλωση. Στις 12 Φεβρουαρίου έκλεισε τα 54 του χρόνια. Αλλά και οι παρέες που τον παρακολουθούν δεν είναι δεκαοκτάχρονα και εικοσάχρονα πια. Είναι σαραντάρηδες και σαρανταπεντάρηδες και πενηντάρηδες. Οι περισσότεροι βάζω στοίχημα είναι και με τα δύο πόδια μέσα στο σύστημα. Η Coca Cola είναι φόλα τραγουδά ο Τζίμης, γέλια από κάτω από τις γραβάτες με τα κουστούμια. Το ίδιο και στο Αλέκα, ένα τραγούδι για την «αγαπημένη» του Αλέκα (Παπαρήγα), αλλά και Νύχτες της Μόσχας για τα γεγονότα του Χημείου και τις επιθέσεις των κνιτών στους αντιεξουσιαστές. Μεσαίος αστός, είσαι πια καθεστώς, άλλωστε ένα κοίταγμα στον καθρέπτη ποτέ δεν βλάπτει.

Πολλοί όλα αυτά τα χρόνια μπήκαν στον πειρασμό να τον δουν, αλλά ο βασικός πυρήνας του κοινού του παραμένουν εκείνοι που κάποια φλόγα μικρή ή μεγάλη έχει μείνει από παλιά. Κι εκείνος όμως δεν αλλάζει. Κι έτσι τους τραβά σα σφουγγάρι σε κάθε παράστασή του. Εφέτος έχει και αρκετά καινούργια τραγούδια, αλλά και διασκευές παλαιότερων σκληροπυρηνικών τραγουδιών του, όπως τα Εκλογές, Γιαγιά Πατίνι αλλά και Νύχτες της Μόσχας σε μπόσα νόβα ύφος. Εδώ και πολλά χρόνια του σόου του έβαλε στην άκρη τη μουσική του δημιουργία. Ο τελευταίος δίσκος του κυκλοφόρησε το 2000, το λάιβ Με Λένε Πόπη (cd+dvd) στη Warner και είναι εξαντλημένος σήμερα. Όσο για το τελευταίο στούντιο άλμπουμ του, πάμε ακόμη πιο πίσω. Ήταν το Vivere Pericolosamente (1993, Warner). Ο Τζίμης Πανούσης, κυρίως στους δυο πρώτους δίσκους του που κυκλοφόρησαν ως Μουσικές Ταξιαρχίες, ήταν ένας εμπνευσμένος καλλιτέχνης τής εγχώριας ροκ σκηνής. Αυτό έμεινε πίσω στο πέρασμα των χρόνων αλλά ενισχύθηκε η παρουσία του στη σκηνή ως περφόρμερ. Μοναδικό φαινόμενο στο είδος. Ιδιοφυής επί σκηνής, δέχθηκε -υποτίθεται- τηλέφωνο από τη μάνα του σε ακατάλληλη ώρα για να αποφορτιστεί από το άγχος που τελικά ξέρει πάντα να το κοντρολάρει. Άγχος ίσως για το πως θα δεχθεί ο κόσμος τη σάτιρά του. Κάποιοι την παρεξηγούν και βάζουν όρια και τον πιέζουν και να 'σου ο Τζίμης έπαθε εγκεφαλικό.

Στα πρώτα χρόνια το κοινό δεν είχε συνηθίσει στα βρωμόλογα και ήταν πολύ ακραίο να βγαίνει ένας φρίκουλας στη σκηνή και να μιλά χωρίς περιορισμούς στη γλώσσα. Θυμηθείτε το πρώτο άλμπουμ του που λογοκρίθηκε και μάλιστα κάποια περίοδο αποσύρθηκε από τα ράφια των δισκάδικων, έπειτα από μήνυση που έκανε μπάτσος από την Κηφισιά όταν άκουσε το γιο του να τη βρίσκει με το δίσκο. Τις περισσότερες συναυλίες των Μουσικών Ταξιαρχιών τότε διέκοπταν μπάτσοι, και αυτό βοηθούσε στην εξάπλωση της φήμης τους. Σημείο αναφοράς η περιβόητη συναυλία τους στην Καρδίτσα το 1980, με την πρώτη σύλληψη του γκρουπ στη διάρκειά της, με την κατηγορία για περιύβριση αρχής, του κράτους και εξύβριση των θείων, που ανοίγει το κεφάλαιο του τραβήγματός του στα δικαστήρια. Η πρώτη καταδίκη. Ήταν η εποχή των ΜΑΤ, των ΜΕΑ, της «νέας Ελλάδας» του Αρκουδέα, των χούλιγκαν, των πρώτων επαγγελματικών ποδοσφαιρικών πρωταθλημάτων, των πρώτων συναυλιών ξένων καλλιτεχνών στην Ελλάδα (Police, Dr Feelgood, Rory Gallagher) με επεισοδιακό συνήθως χαρακτήρα και συγκρούσεις του κοινού με την αστυνομία. Η εξουσία πάντα ήταν τροφή στη σάτιρα Τζίμη. Στις μέρες μας εξουσία είναι η τηλεόραση... Σήμερα το κοινό είναι καλύτερος δέκτης της σάτιρας, δεν σοκάρεται εύκολα, εξοικειωμένο με τις τηλεοπτικές καθημερινές ακρότητες της τηλεόρασης. Θάνατος στους καναπέδες φωνάζει ο Τζίμης στα προγράμματά του, παρακινώντας για αφύπνιση. Λέτε να είμαστε κουφοί;

Το κοινό που τον παρακολουθεί πια είναι πολύ πιο ευρύ. Πάνε οι εποχές που ο Τζίμης εμφανίζονταν σε μικρούς χώρους και το κοινό στριμωχνόταν όρθιο στα κλαμπ της Πλάκας να τον δει. Τώρα γεμίζει κάθε βράδυ χώρο οκτακοσίων ατόμων με τραπέζια και μπουκάλια. Κρατάει ένα σταθερό επίπεδο και σέβεται το κοινό του. Σέβεται το κοινό του. Μάλιστα, πριν από λίγα χρόνια, όταν εμφανιζόταν σε σκληροπυρηνικό κλαμπ της οδού Πειραιώς, όπου τα ποτά-δηλητήρια και η εκμετάλλευση του κόσμου τον εξόργισαν, σταμάτησε αμέσως τις παραστάσεις τού The War την τρίτη κιόλας βραδιά! Πέρασε μετά ένας χρόνος για να ξαναβγεί.

Καλά όλα αυτά, αλλά τα φοβερά και τρομερά βιντεάκια του, τα οποία προβάλλονται στη διάρκεια των παραστάσεών του, πού τα βρίσκει; Τα βίντεο του Πανούση είναι αναπόσπαστο μέρος των προγραμμάτων του και μάλιστα συμβάλουν τα μέγιστα στην ικανοποίηση του θεατή. Από παλιά είχε απλώσει το χέρι του στην τεχνολογία και μέσα από αυτή εξέλιξε το σόου του. Τα βίντεό του είναι μια επίθεση στις αισθήσεις, ένας στοχασμός πάνω στον δυτικό τρόπο ζωής, μέσα από μια οπτική του περίφημου Koyaanisquatsi του 1983.

Ποιος ήταν ο Τζίμης Πανούσης

Γεννήθηκε στις 12 Φεβρουαρίου 1954 από Μικρασιάτες πρόσφυγες γονείς - τον Θεόδωρο και τη Φωτεινή - στην Αθήνα και μεγάλωσε στο Χολαργό. Το 1973 βρήκε από αγγελία δουλειά σε περιοδεύοντα θίασο. Στη συνέχεια εγκατέλειψε το θίασο για να δουλέψει ως υπάλληλος στην Εθνική Τράπεζα από την οποία παραιτήθηκε σε σύντομο χρονικό διάστημα.

Μουσικά δήλωνε αυτοδίδακτος. Τις πρώτες προσπάθειες στο χώρο της μουσικής ο Τζίμης Πανούσης τις έκανε με το σχήμα «Χαρούμενη Κουδουνίστρα» όταν ακόμα ήταν στο Γυμνάσιο. Στα μέσα με τέλη της δεκαετίας του 1970 σχηματίστηκαν οι Μουσικές Ταξιαρχίες από τον Τζίμη Πανούση (φωνή, στίχοι, μουσική) και τους Σπύρο Πάζιο (κιθάρα, synthesizer, έγχορδα), Γιάννη Δρόλαπα (ηλεκτρική κιθάρα), Βαγγέλη Βέκιο (τύμπανα) και Δημήτρη Δασκαλοθανάση (μπάσο). Στη συνέχεια προστέθηκε και ο Van Svarnas (σαξόφωνο).

Η πρώτη εμφάνιση των Μουσικών Ταξιαρχιών μπροστά σε κοινό έγινε το 1980 στο «Skylab» στην Πλάκα, ενώ η πρώτη τους δισκογραφική δουλειά ήταν ο δίσκος Μουσικές Ταξιαρχίες που κυκλοφόρησε από την MINOS-EMI το 1982. Νωρίτερα (το 1980) είχε κυκλοφορήσει μία ανεξάρτητη παραγωγή σε κασέτα, το «Disco Tsoutsouni».

Ακολούθησαν οι δίσκοι Αν η Γιαγιά μου είχε Ρουλεμάν (1984) και Hard Core (ζωντανή ηχογράφηση, 1985). Από τον επόμενο δίσκο «Κάγκελα Παντού» (1986) ο Πανούσης αποφάσισε να συνεχίσει μόνος του. Έχει κυκλοφορήσει συνολικά 17 δισκογραφικές παραγωγές, έχει 6 συμμετοχές σε διάφορες δισκογραφικές δουλειές, ενώ έχουν κυκλοφορήσει 7 συλλογές του Τζίμη Πανούση και των Μουσικών Ταξιαρχιών.

Έχει παρουσιάσει 30 διαφορετικές παραστάσεις (1979-2017), έχει γράψει 8 βιβλία και έχει εμφανιστεί σε 3 θεατρικές παραστάσεις, έχει παίξει σε 5 κινηματογραφικές ταινίες, έχει παρουσιάσει ραδιοφωνικές εκπομπές στους σταθμούς Top Fm, Σκάι, City Fm, Thema Radio, Flash και έχει διαβάσει τα Απομνημονεύματα του Μακρυγιάννη στην ERA. Επίσης έχει γράψει ποίηση και έχουν δημοσιευτεί κείμενά του στο έντυπο Τύπο.

Το 2015 πραγματοποιήθηκε το reunion των Μουσικών Ταξιαρχιών με μια σειρά sold-out εμφανίσεων στο «Κύτταρο» και στο «Principal Club Theater» στη Θεσσαλονίκη.