Τόνοι από μελάνι έχουν χρησιμοποιηθεί για να καταγράψουν τη σύντομη αλλά τόσο μεστή και βαριά διαδρομή της Μαρίκας Νίνου στο τραγούδι και τη ζήση.
Χώρια τα τηλεοπτικά και ραδιοφωνικά και άλλα πάσης φύσεως αφιερώματα στο πρόσωπό της.
Κι όμως υπάρχουν πτυχές της απαράμιλλης καλλιτέχνιδας που δεν γνωρίζαμε, τόσο σε επαγγελματικό όσο και σε ανθρώπινο επίπεδο.
Το «κενό» έρχεται να καλύψει η έκδοση «Μαρίκα Νίνου / Ευαγγελία Αταμιάν – Σαν άστρο εβασίλεψα».
Ένα βιβλίο που κεντράρει γερά το θέμα του, το εντάσσει στο ευρύτερο κοινωνικοπολιτικό πλαίσιο και «ξεψαχνίζει» μαρτυρίες συνοδοιπόρων αλλά και φίλων, γνωστών, συγγενών και γειτόνων της Νίνου.
Υπάρχει μια σκόπιμη «επανάληψη» απόψεων για τον χαρακτήρα της Μαρίκας αλλά και τα γεγονότα στα οποία λειτούργησε η οποία είναι χρήσιμη γιατί… «εμπεδώνει» τις αρετές και τη δράση της.
Σε κάποια σημεία παρατίθενται ακόμη και αντικρουόμενες τοποθετήσεις και μνήμες, όπως συμβαίνει συχνά με τα θρυλικά πρόσωπα, ειδικά όταν οι χρονικές αποστάσεις απ’ την γέννηση του μύθου ξεμακραίνουν αρκετά, οι οποίες όμως είναι επίσης πολύτιμες.
Το ίδιο και οι υποδόριες αναφορές στις… «ατέλειες» της Νίνου.
Οι συγγραφείς Κατερίνα Τσιρίδου και Τάσος Κακλαμάνης είναι λάτρεις και γνώστες του αντικειμένου τους.
Προικισμένη ερμηνεύτρια η πρώτη με βαθιά τρταγουδιστική κουλτούρα και συνεπή στάση στο καλό ρεμπέτικο, σμυρνέικο και λαϊκό τραγούδι, μουσικός και τραγουδιστής ο δεύτερος –πέρα από την ακαδημαϊκή του καλλιέργεια και την επαγγελματική του δράση ως χημικός μηχανικός- με πλούσια σπορά στη διατήρηση και διάσωση της μουσικής μας κληρονομιάς.
Κομβική και η βοήθεια της φιλολόγου και ερευνήτριας Ευαγγελίας Αγαπητού, ξαδέρφης του Κακλαμάνη με τις ακριβές μαρτυρίες των ηλικιωμένων Αιγαλεωτών γειτόνων και όχι μόνο της Νίνου στην τελευταία περίοδο της «βιαστικής» ζωής της.
Η ίδια μεγάλωσε και μένει κοντά στο σπίτι που έχτισε με τόσο μόχθο αλλά και όνειρα η Μαρίκα στην πόλη των δυτικών προαστείων.
Επίσης υπάρχουν και αντίστοιχες θύμησες από την διαμονή της μικρής Αρμενοπούλας στην Κοκκινιά.
Το βιβλίο οργανώνεται σε δύο μέρη:
Στο Α΄ Μέρος η Κατερίνα Τσιρίδου «δίνει τον λόγο» στη Μαρίκα Νίνου, η οποία σε α΄ πρόσωπο αφηγείται τη ζωή της. Ήταν μια ιδέα της εγγονής της Νίνου, Ελευθερίας Μεσροπιάν.
Με λένε Μαρίκα Νίνου.
Έζησα μια ζωή γεμάτη μουσική, πάθος και πίκρες, πολλές πίκρες. Μα αγαπήθηκα πολύ!
Με λένε Μαρίκα Νίνου. Και τα έκανα όλα! Παντρεύτηκα, έγινα μάνα, έθαψα τους δικούς μου…, μα πιο πολύ τραγούδησα! Έγινα πρώτο όνομα, με σέβονταν και με θαύμαζαν όλοι.
Με λένε Μαρίκα Νίνου. Η φωνή μου έγινε το όπλο μου, το μαχαίρι που έκοβε και άνοιγε δρόμο. Κόπιασα όμως, παιδεύτηκα. Δούλεψα πολύ! Κόντρα στην εποχή που μας ήθελε, εμάς τις γυναίκες, σπίτι και νοικοκυριό. Εγώ έλαμψα! Μπήκα δίπλα στα μεγάλα ονόματα. Τσιτσάνης, Χιώτης, Μητσάκης, Παπαϊωάννου. Και τι δεν τραγούδησα! Μέχρι και Χατζιδάκι! Επιβίωσα από τη γενοκτονία των Αρμενίων, γνώρισα τον ξεριζωμό, την προσφυγιά και τον πόλεμο. Έφτασα μέχρι την Αμερική!
Με λένε Μαρίκα Νίνου, το καλλιτεχνικό μου! Γιατί, κανονικά, λέγομαι Αταμιάν, Ευαγγελία-Βανουί Αταμιάν. Αρμένισσα. Ταξίδεψα, ερωτεύτηκα, την έφαγα τη ζωή με το κουτάλι! Ό,τι πρόλαβα, δηλαδή…
Με λένε Μαρίκα Νίνου. Είμαι τραγουδίστρια, έζησα μόλις τριάντα πέντε χρόνια, μα αξίζουν δυο ζωές.
Στο Β΄ Μέρος ο Τάσος Κακλαμάνης ανασυγκροτεί τη ζωή της με βάση μαρτυρίες, φωτογραφίες, έγγραφα και άλλα ντοκουμέντα. Η διεισδυτική ματιά του, η βαθιά και μεθοδική έρευνά του , όπως έγραψα και νωρίτερα, είναι… αποκαλυπτική.
Η έκδοση περιλαμβάνει πλούσιο φωτογραφικό και αρχειακό υλικό και πλαισιώνεται με την παρουσίαση του συνόλου της δισκογραφίας της Νίνου μαζί με τις ετικέτες των δίσκων της.
Το έργο προλογίζει ο γνώστης - δημοσιογράφος Γιώργος Π. Τσάμπρας.
Όπως σημειώνουν οι εκδότες:
Στο βιβλίο αυτό ‒ιστορικό ντοκουμέντο και λεύκωμα‒ παρουσιάζεται η ζωή της Μαρίκας Νίνου, της μεγάλης λαϊκής τραγουδίστριας. Η ιστορία της Αρμένισσας Ευαγγελίας-Βανουί Αταμιάν, της κατά κόσμον Μαρίκας Νίνου, είναι εν πολλοίς άγνωστη, αδημοσίευτη και σε μεγάλο βαθμό διαστρεβλωμένη.
Μέσα από τις αφηγήσεις περισσότερων από εκατόν πενήντα ανθρώπων που τη γνώρισαν (Αρμένιοι, Μικρασιάτες, Κοκκινιώτες, Αιγαλεώτες, συγγενείς, γείτονες, φίλοι, συνεργάτες, μουσικοί τραγουδιστές, στιχουργοί, θεατράνθρωποι, δημοσιογράφοι και πολλοί άλλοι) συγκροτείται ψηφίδα ψηφίδα η συγκλονιστική ζωή της: οι δοκιμασίες, ο αγώνας για επιβίωση μέσα από την Τέχνη, η καταξίωση, ο έρωτας, η οικογένεια, το τραγικό πρόωρο τέλος της…
Η άνοδος και η πτώση του καλλιτεχνικού άστρου της δημιούργησε τον Θρύλο της Μαρίκας Νίνου, μιας σπουδαίας φωνής και ενός ωραίου και ταλαντούχου ανθρώπου, αγωνιστή, με φοβερό πείσμα για ζωή ενάντια στη σκληρή μοίρα. Το άστρο της τρεμοσβήνει και ακροβατεί κυριολεκτικά ανάμεσα στην επιβίωση και τον χαμό, για να αναγεννηθεί μέσα από τη στάχτη της κρίσης του Μεσοπολέμου, να σηκωθεί λάμποντας ψηλά στο μουσικό στερέωμα και να καταλήξει στη μοιραία πτώση, τη μέρα που έγινε Φως και…Σαν άστρο εβασίλεψε…
Μόνη «ένσταση», το μικρό μέγεθος των εκπληκτικών φωτογραφιών -ορισμένες τις αντίκρισα για πρώτη φορά-, διαφημιστικών, αρχείων και σκίτσων… σε τέτοιο βαθμό που σε ορισμένες περιπτώσεις… δεν διακρίνεις τίποτα!
Καταλαβαίνω βέβαια την «αγωνία» των δημιουργών, να μη δουν την επόμενη αυτό το σπάνιο υλικό να κατακλέβεται από τον καθένα χωρίς να μπαίνει καν στον κόπο να αναφέρει την πηγή του.
Αντίθετα οι συντελεστές της έκδοσης είναι αναλυτικότατοι στο τί «πήραν» και από «που». Κάπου βέβαια έχουν αδικήσει το φίλο και συμπορευτή ερευνητή Θανάση Γιώγλου αλλά νομίζω πως στην επόμενη έκδοση το… «λάθος» θα διορθωθεί. Το λέω γιατί τόσο στο περιοδικό Όασις όσο και στο ogdoo.gr, όπου είχα και έχω την καλλιτεχνική διεύθυνση αντίστοιχα, γνωρίζω από «πρώτο χέρι» τις μαρτυρίες της Ευαγγελία Μαργαρώνη στο Θανάση για τη Νίνου και όχι μόνο.
«Ελπίζουμε να το διαβάσετε και να συγκινηθείτε, όσο κι εμείς όταν το γράφαμε!» καταλήγουν οι συγγραφείς του βιβλίου. Και πραγματικά πετυχαίνουν το στόχο τους.
Χώρια τα τηλεοπτικά και ραδιοφωνικά και άλλα πάσης φύσεως αφιερώματα στο πρόσωπό της.
Κι όμως υπάρχουν πτυχές της απαράμιλλης καλλιτέχνιδας που δεν γνωρίζαμε, τόσο σε επαγγελματικό όσο και σε ανθρώπινο επίπεδο.
Το «κενό» έρχεται να καλύψει η έκδοση «Μαρίκα Νίνου / Ευαγγελία Αταμιάν – Σαν άστρο εβασίλεψα».
Ένα βιβλίο που κεντράρει γερά το θέμα του, το εντάσσει στο ευρύτερο κοινωνικοπολιτικό πλαίσιο και «ξεψαχνίζει» μαρτυρίες συνοδοιπόρων αλλά και φίλων, γνωστών, συγγενών και γειτόνων της Νίνου.
Υπάρχει μια σκόπιμη «επανάληψη» απόψεων για τον χαρακτήρα της Μαρίκας αλλά και τα γεγονότα στα οποία λειτούργησε η οποία είναι χρήσιμη γιατί… «εμπεδώνει» τις αρετές και τη δράση της.
Σε κάποια σημεία παρατίθενται ακόμη και αντικρουόμενες τοποθετήσεις και μνήμες, όπως συμβαίνει συχνά με τα θρυλικά πρόσωπα, ειδικά όταν οι χρονικές αποστάσεις απ’ την γέννηση του μύθου ξεμακραίνουν αρκετά, οι οποίες όμως είναι επίσης πολύτιμες.
Το ίδιο και οι υποδόριες αναφορές στις… «ατέλειες» της Νίνου.
Οι συγγραφείς Κατερίνα Τσιρίδου και Τάσος Κακλαμάνης είναι λάτρεις και γνώστες του αντικειμένου τους.
Προικισμένη ερμηνεύτρια η πρώτη με βαθιά τρταγουδιστική κουλτούρα και συνεπή στάση στο καλό ρεμπέτικο, σμυρνέικο και λαϊκό τραγούδι, μουσικός και τραγουδιστής ο δεύτερος –πέρα από την ακαδημαϊκή του καλλιέργεια και την επαγγελματική του δράση ως χημικός μηχανικός- με πλούσια σπορά στη διατήρηση και διάσωση της μουσικής μας κληρονομιάς.
Κομβική και η βοήθεια της φιλολόγου και ερευνήτριας Ευαγγελίας Αγαπητού, ξαδέρφης του Κακλαμάνη με τις ακριβές μαρτυρίες των ηλικιωμένων Αιγαλεωτών γειτόνων και όχι μόνο της Νίνου στην τελευταία περίοδο της «βιαστικής» ζωής της.
Η ίδια μεγάλωσε και μένει κοντά στο σπίτι που έχτισε με τόσο μόχθο αλλά και όνειρα η Μαρίκα στην πόλη των δυτικών προαστείων.
Επίσης υπάρχουν και αντίστοιχες θύμησες από την διαμονή της μικρής Αρμενοπούλας στην Κοκκινιά.
Το βιβλίο οργανώνεται σε δύο μέρη:
Στο Α΄ Μέρος η Κατερίνα Τσιρίδου «δίνει τον λόγο» στη Μαρίκα Νίνου, η οποία σε α΄ πρόσωπο αφηγείται τη ζωή της. Ήταν μια ιδέα της εγγονής της Νίνου, Ελευθερίας Μεσροπιάν.
Με λένε Μαρίκα Νίνου.
Έζησα μια ζωή γεμάτη μουσική, πάθος και πίκρες, πολλές πίκρες. Μα αγαπήθηκα πολύ!
Με λένε Μαρίκα Νίνου. Και τα έκανα όλα! Παντρεύτηκα, έγινα μάνα, έθαψα τους δικούς μου…, μα πιο πολύ τραγούδησα! Έγινα πρώτο όνομα, με σέβονταν και με θαύμαζαν όλοι.
Με λένε Μαρίκα Νίνου. Η φωνή μου έγινε το όπλο μου, το μαχαίρι που έκοβε και άνοιγε δρόμο. Κόπιασα όμως, παιδεύτηκα. Δούλεψα πολύ! Κόντρα στην εποχή που μας ήθελε, εμάς τις γυναίκες, σπίτι και νοικοκυριό. Εγώ έλαμψα! Μπήκα δίπλα στα μεγάλα ονόματα. Τσιτσάνης, Χιώτης, Μητσάκης, Παπαϊωάννου. Και τι δεν τραγούδησα! Μέχρι και Χατζιδάκι! Επιβίωσα από τη γενοκτονία των Αρμενίων, γνώρισα τον ξεριζωμό, την προσφυγιά και τον πόλεμο. Έφτασα μέχρι την Αμερική!
Με λένε Μαρίκα Νίνου, το καλλιτεχνικό μου! Γιατί, κανονικά, λέγομαι Αταμιάν, Ευαγγελία-Βανουί Αταμιάν. Αρμένισσα. Ταξίδεψα, ερωτεύτηκα, την έφαγα τη ζωή με το κουτάλι! Ό,τι πρόλαβα, δηλαδή…
Με λένε Μαρίκα Νίνου. Είμαι τραγουδίστρια, έζησα μόλις τριάντα πέντε χρόνια, μα αξίζουν δυο ζωές.
Στο Β΄ Μέρος ο Τάσος Κακλαμάνης ανασυγκροτεί τη ζωή της με βάση μαρτυρίες, φωτογραφίες, έγγραφα και άλλα ντοκουμέντα. Η διεισδυτική ματιά του, η βαθιά και μεθοδική έρευνά του , όπως έγραψα και νωρίτερα, είναι… αποκαλυπτική.
Η έκδοση περιλαμβάνει πλούσιο φωτογραφικό και αρχειακό υλικό και πλαισιώνεται με την παρουσίαση του συνόλου της δισκογραφίας της Νίνου μαζί με τις ετικέτες των δίσκων της.
Το έργο προλογίζει ο γνώστης - δημοσιογράφος Γιώργος Π. Τσάμπρας.
Όπως σημειώνουν οι εκδότες:
Στο βιβλίο αυτό ‒ιστορικό ντοκουμέντο και λεύκωμα‒ παρουσιάζεται η ζωή της Μαρίκας Νίνου, της μεγάλης λαϊκής τραγουδίστριας. Η ιστορία της Αρμένισσας Ευαγγελίας-Βανουί Αταμιάν, της κατά κόσμον Μαρίκας Νίνου, είναι εν πολλοίς άγνωστη, αδημοσίευτη και σε μεγάλο βαθμό διαστρεβλωμένη.
Μέσα από τις αφηγήσεις περισσότερων από εκατόν πενήντα ανθρώπων που τη γνώρισαν (Αρμένιοι, Μικρασιάτες, Κοκκινιώτες, Αιγαλεώτες, συγγενείς, γείτονες, φίλοι, συνεργάτες, μουσικοί τραγουδιστές, στιχουργοί, θεατράνθρωποι, δημοσιογράφοι και πολλοί άλλοι) συγκροτείται ψηφίδα ψηφίδα η συγκλονιστική ζωή της: οι δοκιμασίες, ο αγώνας για επιβίωση μέσα από την Τέχνη, η καταξίωση, ο έρωτας, η οικογένεια, το τραγικό πρόωρο τέλος της…
Η άνοδος και η πτώση του καλλιτεχνικού άστρου της δημιούργησε τον Θρύλο της Μαρίκας Νίνου, μιας σπουδαίας φωνής και ενός ωραίου και ταλαντούχου ανθρώπου, αγωνιστή, με φοβερό πείσμα για ζωή ενάντια στη σκληρή μοίρα. Το άστρο της τρεμοσβήνει και ακροβατεί κυριολεκτικά ανάμεσα στην επιβίωση και τον χαμό, για να αναγεννηθεί μέσα από τη στάχτη της κρίσης του Μεσοπολέμου, να σηκωθεί λάμποντας ψηλά στο μουσικό στερέωμα και να καταλήξει στη μοιραία πτώση, τη μέρα που έγινε Φως και…Σαν άστρο εβασίλεψε…
Μόνη «ένσταση», το μικρό μέγεθος των εκπληκτικών φωτογραφιών -ορισμένες τις αντίκρισα για πρώτη φορά-, διαφημιστικών, αρχείων και σκίτσων… σε τέτοιο βαθμό που σε ορισμένες περιπτώσεις… δεν διακρίνεις τίποτα!
Καταλαβαίνω βέβαια την «αγωνία» των δημιουργών, να μη δουν την επόμενη αυτό το σπάνιο υλικό να κατακλέβεται από τον καθένα χωρίς να μπαίνει καν στον κόπο να αναφέρει την πηγή του.
Αντίθετα οι συντελεστές της έκδοσης είναι αναλυτικότατοι στο τί «πήραν» και από «που». Κάπου βέβαια έχουν αδικήσει το φίλο και συμπορευτή ερευνητή Θανάση Γιώγλου αλλά νομίζω πως στην επόμενη έκδοση το… «λάθος» θα διορθωθεί. Το λέω γιατί τόσο στο περιοδικό Όασις όσο και στο ogdoo.gr, όπου είχα και έχω την καλλιτεχνική διεύθυνση αντίστοιχα, γνωρίζω από «πρώτο χέρι» τις μαρτυρίες της Ευαγγελία Μαργαρώνη στο Θανάση για τη Νίνου και όχι μόνο.
«Ελπίζουμε να το διαβάσετε και να συγκινηθείτε, όσο κι εμείς όταν το γράφαμε!» καταλήγουν οι συγγραφείς του βιβλίου. Και πραγματικά πετυχαίνουν το στόχο τους.
