Των Γιάννη Αλεξίου – Σπύρου Μποζίκη
Το καλοκαίρι του 1979 μια νέα συσκευή, με την ονομασία Video, μάρκας JVC, έκανε την εμφάνισή της στον Σύνδεσμο Φιλάθλων Πανιωνίου στην οδό Βυζαντίου. Λίγο καιρό αργότερα, στις 9 Ιουνίου ο Πανιώνιος κατέκτησε το Κύπελλο Ελλάδας επικρατώντας στο τελικό στου Καραϊσκάκη της πρωταθλήτριας ΑΕΚ με 3-1. Ένας άθλος για την ομάδα της Νέας Σμύρνης. Ο τελικός γράφτηκε στο Video σε κασέτα VHS και προβαλλόταν για καιρό σε sold-out προβολές καθημερινά στο Σύνδεσμο Φιλάθλων της κυανέρυθρης ομάδας. Η τελευταία λέξη της τεχνολογίας, το Video, πήρε…φωτιά δίνοντας τη χαρά στους φιλάθλους του Πανιωνίου να βλέπουν και να ξαναβλέπουν κάτι ονειρικό.
Τα πρώτα βίντεο εμφανίστηκαν στη ζωή μας στα τέλη της δεκαετίας του ’70. Στις αρχές της δεκαετίας του ’80 οι πιο εύποροι άρχισαν να αγοράζουν βίντεο μαζί με έγχρωμη τηλεόραση επίσης κάτι καινούργιο τότε. Η μεγάλη ακμή της βιντεοκασέτας ήταν από το 1985 έως το 1989 που εμφανίστηκε η ιδιωτική τηλεόραση. Τα Video Club τη χρυσή αυτή πενταετία έφθασαν περίπου τις 4.000 καταστήματα σε όλη την Ελλάδα.
Λίγα χρόνια αργότερα, από την εμφάνιση των πρώτων Video, το 1983, κάνει πρεμιέρα στο «Rex 1» η ταινία «Ο Δράκος, Το Πρόσωπο της Ημέρας» του Κώστα Καραγιάννη με πρωταγωνιστή τον Βλάσση Μπονάτσο. Όμως κατεβαίνει με συνοπτικές διαδικασίες λογοκρισίας και την επέμβαση της αστυνομίας που κατάσχεσαι τις κόπιες, έβγαλε τον κόσμο έξω από το σινεμά και κατέβασε τις διαφημιστικές αφίσες του έργου. Αρμόδια υπουργός πολιτισμού τότε ήταν η Μελίνα Μερκούρη. Η ταινία ανέβηκε ξανά μετά από καιρό με άλλο τίτλο, λογοκριμένη και πέρασε απαρατήρητη. Αντίθετα κυκλοφόρησε χωρίς λογοκρισία σε βιντεοκασέτα.
Ο Στράτος Τζώρτζογλου στο «Η Φανέλλα Με Το 9» του Παντελή Βούλγαρη, 1989
Αξέχαστη επίσης η στρατιωτική μου εμπειρία στον ακριτικό Έβρο όπου αυτό που έσπαγε την μονοτονία ήταν οι προβολές βίντεο μια φορά την εβδομάδα στην αίθουσα ψυχαγωγίας του στρατοπέδου. Στην επιλογή των ταινιών ήταν ένας βοσκός από την Αλεξανδρούπολη που εκτελούσε και χρέη μάγειρα ο οποίος ως πιο παλιός αναλάμβανε να φέρει τις ταινίες στην εβδομαδιαία έξοδό του από το στρατόπεδο εν γνώσει των αξιωματικών φυσικά. Αυτό που δεν ήξεραν όμως οι αξιωματικοί ήταν ότι εκτός από τις βιντεοταινίες που θα προβάλλονταν με την άδεια…της αστυνομίας, όπως λέμε, ήταν και βιντεοκασέτες ερωτικού περιεχόμενου οι οποίες παίζοντας σε πριβέ προβολές των «παλιών» και των ευνοούμενών τους αργά το βράδυ. Και τα δύο είδη προβολών αποτελούσαν την πιο ψυχαγωγική στιγμή της εβδομάδας για τους φαντάρους στα τέλη του 1990 αρχές 1991.
Ένας σοβαρός λόγος που πολλοί αγάπησαν το βίντεο είναι ότι έβλεπαν ταινίες που ποτέ δεν θα τους πήγαιναν οι γονείς τους να τις δουν στο σινεμά. Εκτός του ότι πολλές από αυτές δεν θα τις ενέκριναν, ένας άλλος λόγος ήταν η απαγόρευση εισόδου λόγω ηλικίας για τους πιο πιτσιρικάδες. Όπως οι ταινίες καράτε δηλαδή τα Κουνγκ Φου και Νίντζα, τα δύο είδη ταινιών με πολεμικές τέχνες που όλοι τα γνώριζαν ως καράτε. Στο βίντεο οι ανήλικοι έπαιρναν ότι ήθελαν και δεν τους έλεγχε κανείς. Και αν δεν μπορούσαν να πάρουν κάποια ταινία, την νοίκιαζε ο γονιός τους, ταινίες όπως το «Ράμπο», το «Terminator», «Τα Τσακάλια» ή ταινίες τρόμου και ταινίες με ζόμπι. Για τον «Ροζ Πάνθηρα» που έκανε πάταγο στις μικρές ηλικίες όταν βγήκε , αλλά και το «Φανταστικό Νησί του Ντάφυ Ντακ» δεν υπήρχε κανένα θέμα !
Έρευνα της εφημερίδας «Απογευματινή»
Στην Ελλάδα οι ξένες βιντεοταινίες έρχονταν χωρίς λογοκρισία από το εξωτερικό, ιδιαίτερα οι ταινίες τρόμου με τις οποίες υπήρχε ένα θέμα σε άλλες χώρες όπως στην Αγγλία επί Θάτσερ που είχαν απαγορευτεί 72 ταινίες του είδους τα λεγόμενα Video Nasties σύμφωνα με ένα νόμο που ψηφίστηκε. Το Video ήταν το πρώτο μέσο που έφερε τον κινηματογράφο στο ελληνικό σπίτι και χωρίς λογοκρισία.
Η απήχηση που είχε το βίντεο και η ενοικίαση βιντεοκασετών στην Ελλάδα έφεραν στην κυκλοφορία και το περιοδικό «Ο Κόσμος του Βίντεο» από τις γνωστές εκδόσεις Λυμπέρη, το οποίο είχε μεγάλη κυκλοφορία. Το πρώτο τεύχος του κυκλοφόρησε τα τέλη του ’83, αρχές ’84 και το τελευταίο τεύχος βγήκε τον Σεπτέμβριο του ’91. Σε αυτό διαφημίζονταν οι πρώτες εταιρίες video όπως η High Tech των Μανιάτηδων, που έγραψε ιστορία.
Το περιοδικό «Ο Κόσμος του Video»
Οι πρώτες εταιρίες
Η ιστορία της τηλεοπτικής σειράς «Αυτή η Νύχτα Μένει» ενώ εξελίσσεται το καλοκαίρι του 1984. Σε μια σκηνή η Κόρα Καρβούνη λέει στη Ηλιάνα Μαυρομάτη για βιντεοκασέτες ενώ ακόμη δεν είχαν γυριστεί ακόμη καλά – καλά, παρά μόνο λίγες με τον Ψάλτη στην High-Teck: «δεν θα υπάρχει βιντεοκασέτα σαν τη Φίνου και την Αλιμπέρτη που να μην μας έχει». Το καλοκαίρι του ’84 οι ταινίες αυτές παιζόντουσαν ακόμη στο σινεμά.
Στα τέλη ’83 αρχές ’84 ιδρύθηκε η βιντεο-εταιρία, High-Tech. Ως διορατικοί και έξυπνοι επιχειρηματίες, πατέρας (Αντώνης) και γιος, πήγαν στις εταιρίες διανομής που έκαναν ελληνικές κινηματογραφικές ταινίες εκείνη την εποχή – την περίοδο 1980-85 οι ελληνικές ψυχαγωγικές ταινίες ήταν κινηματογραφικές και όχι video – του Καραγιάννη, του Λεφάκη, την Σπέντζος Φιλμ κ.α – και έτσι όλες τις ταινίες και τις κυκλοφόρησαν σε βιντεοκασέτες.
Ταινίες που παίζονταν στο σινεμά και έσπαγαν τα ταμεία, όπως : «Βασικά Καλησπέρα», «Καμικάζι, Αγάπη Μου» με τον Στάθη Ψάλτη, «Τα Τσακάλια» με τον Πάνο Μιχαλόπουλο, «Χούλιγκανς», «Φυλακές Ανηλίκων», «Ρόδα, Τσάντα και Κοπάνα» και πολλές άλλες. Με τον τρόπο αυτό η High-Tech κυκλοφόρησε τις πιο εμπορικές ελληνικές ταινίες της δεκαετίας του ’80 σε Video.
Ταινία του 1982 σε σκηνοθεσία Τάκη Παπαγιαννίδη με τους Κώστα Καζάκο. Σταύρο Ξενίδη, Χρήστο Τσάγκο σε VHS από την High-Tech (Φωτο: Γ. Αλεξίου)
Η High-Tech έχοντας πάρει κινηματογραφικές ταινίες που τις έβγαλε σε βίντεο όπως «Ο Παπα-Σούζας» με τον Σωτήρη Μουστάκα, «Λαλάκης ο Εισαγόμενος» με τον Νίκο Παπαναστασίου, έβγαλε και αυτή δικές της παραγωγές κατευθείαν στο βίντεο από το 1986 και μετά όπως οι «Οι Γκόμενες του Τσάρλυ», «Ο Αχτύπητος», «Ο Άνθρωπος από το Τσερνομπίλ».
Ο πατέρας του ιδρυτή της High-Tech, Χρήστος Μανιάτης, είχε την επίσης εταιρία διανομής βιντεοταινιών Xrisma (ονομασία από τα αρχικά του ονοματεπώνυμού του), αλλά με ξένες ταινίες..
Να σημειωθεί ότι οι πρώτες βιντεοταινίες δεν είχαν υπότιτλους. Ένας από τους πρώτους, ο Χατζάρας – έχει αναφερθεί στην τηλεοπτική εκπομπή «Τα Στέκια» του Νίκου Τριανταφυλλίδη – που είχε δικό του στούντιο, έπαιρνε ξένες ταινίες που δεν είχαν υποτιτλιστεί και έφτιαχνε υπότιτλους και τις διακινούσε πειρατικά.
Σταδιακά δημιουργήθηκαν οι εταιρίες υποτιτλισμού ταινιών. Η πρώτη εταιρία που έβγαλε ξένες ταινίες με ελληνικούς υπότιτλους ήταν η I.V.C. και σχεδόν ταυτόχρονα άνοιξε και η Video Club of Greece του Νίκου Μαστοράκη. Ακολούθησαν και άλλες. Η εταιρία που έφερνε τα mainstream αριστουργήματα όπως τις ταινίες του Τζέημς Μποντ, το «Ρόκυ», την «Λάμψη» με τον Τζακ Νίκολσον και πολλές άλλες ήταν η Audio Visual που ήταν η πιο εμπορική και η πιο καλαίσθητη από πλευράς εικόνας και ήχου. Από την άλλη υπήρχαν εταιρίες κυρίως την περίοδο 1983-84 που δεν βλεπόντουσαν οι ταινίες τους. Η Audio Visual έφτιαξε την ποιότητα των βιντεοκασετών και ακολούθησαν μέσα στον ανταγωνισμό και οι άλλες.
H High-Tech από την μια είναι αυτή που έβγαλε σε βιντεοκασέτες όλες τις αξιόλογες cult ταινίες της δεκαετίας του ’80, όπως αναφέρονται σήμερα, από την άλλη όμως προμηθεύονταν ταινίες από Telecine – το μηχάνημα που μετέτρεπε το φιλμ σε κασέτα - και οι κόπιες δεν ήταν πολύ καλής ποιότητας, σκοτεινές, και είναι υπεύθυνη που ακόμη δεν τις έχουμε με καλή εικόνα.
Ο Κώστας Βουτσάς στο «Τζακ ο Καβαλάρης»
Το 1977 ο Μιχάλης Λεφάκης ανοίγει την εταιρία παραγωγής Γκρέκα Φιλμ και φωνάζει τον Κώστα Βουτσά και το 1979 κάνουν την ταινία «Τζακ ο Καβαλάρης». Ήταν η πρώτη ελληνική κινηματογραφική ταινία που μετά από χρόνια έσπασε τα ταμεία, κάνοντας 250.000 εισιτήρια. Έτσι επέστρεψε ο εμπορικός ελληνικός κινηματογράφος. Από το 1979 έως το 1985 οπότε και πάλι «έπεσε». Τότε ανέβηκε πολύ το βίντεο.
Η περίοδος 1980-85 είναι σημαντική περίοδος γιατί κατορθώσανε τόσο οι ψυχαγωγικές, αν και είχαν πολλούς επικριτές, όσο και οι ποιοτικές φεστιβαλικές ταινίες, όπως του Νίκου Νικολαΐδη, του Παντελή Βούλγαρη και άλλων, να έχουν μεγάλο κοινό και να κόβουν εισιτήρια: «Η Παραγγελιά» (1980) 200.000 εισιτήρια, «Η Γλυκιά Συμμορία» 180.000 εισιτήρια, «Η Ρεβάνς», «Τα Πέτρινα Χρόνια» (1985), 200.000 εισιτήρια. Από την άλλη οι ταινίες των Δαλιανίδη, Δανίκα, Ευστρατιάδη σάρωναν επίσης στα σινεμά.
Ο «Άγιος Πρεβέζης» σε VHS (Φωτο: Γ. Αλεξίου)
Μετά το 1984 που καθιερωνόταν το βίντεο άρχισε να φαίνονται σιγά- σιγά οι επιπτώσεις στον ψυχαγωγικό κινηματογράφο, δηλαδή να μειώνονται τα εισιτήρια, να λιγοστεύουν τα σενάρια, και έτσι άρχισε η παρακμή. Κατ’ εξαίρεση ο Στάθης Ψάλτης ήταν ο μόνος που οι ταινίες στις οποίες πρωταγωνιστούσε έκαβαν εισιτήρια, όπως το «Κλεφτρόνι και Τζέντλεμαν» το 1986. Μια εποχή που όλοι γύριζαν βιντεοταινίες και ο Ψάλτης έκοψε 93.000 εισιτήρια στις αίθουσες.
Από το καλοκαίρι του 1984 και μετά που ο εμπορικός ελληνικός κινηματογράφος που γνώρισε μια άνθιση για περίπου μια πενταετία άρχισε σιγά- σιγά να παρακμάζει. Έτσι τον Φεβρουάριο του ’85 στη θρυλική καφετέρια «Μαρονίτα» που σύχναζε ο προπονητής Νίκος Αλέφαντος ένας παραγωγός ταινιών που έκανε διακίνηση ξένων ταινιών με την Video City International, ο Κερυραίος Νίκος Γουδέβενος καθόταν με τον σκηνοθέτη Κώστα Μπακοδήμο και τον ηθοποιό της εποχής Παναγιώτη Σουπιάδη, όταν έριξε την φαεινή ιδέα κι ενώ είχε δει την ταινία «Φάννυ και Αλέξανδρος»: γιατί να μην γυρίσουμε ταινία απευθείας σε βίντεο με βιντεοκάμερα, χωρίς φιλμ, που θα στοιχίσει πολύ λιγότερο. Ο Γουδέβενος βλέποντας την στροφή του κόσμου στο βίντεο και το γεγονός ότι αδειάζουν σιγά- σιγά οι αίθουσες είδε το μέλλον.
Συσκευή Video
Η διαφορά ήταν ότι το βίντεο έχει την μαγνητοταινία που μπορείς να την γυρίσεις πίσω και να δεις τι έχεις κάνει, ενώ το φιλμ για να γίνει αυτό κοστίζει πολύ. Έτσι τον Απρίλιο του 1985 κυκλοφορεί η κωμωδία «Απατών Ελλη…νικά» που είναι η πρώτη ελληνική βιντεοταινία, με πρωταγωνιστές το Νίκο Ρίζο και τον Ηλία Λογοθέτη. Η πρώτη δοκιμή πάει καλά και αμέσως μετά γυρίζει η Video City International (V.C.I.) γυρίζει την βιντεοταινία «Η Γυναικάρα Με Τα Πράσινα» με την Ελένη Φιλίνη που γνωρίζει μεγάλη επιτυχία. Μέσα στο καλοκαίρι του ’85 αρχίζουν κι άλλες εταιρίες παραγωγής, όπως αυτές του Γιώργου Καραγιάννη να γυρίζουν ταινίες με τον Ψάλτη, τον Μιχαλόπουλο και τον Γαρδέλη, απευθείας σε βιντεοταινίες. Έτσι μέσα στο 1985 γυρίστηκαν 77 βιντεοταινίες και το 1986 εκτοξεύτηκαν στις 199 !
Ο κόσμος είχε πια κουραστεί από τα κρατικά κανάλια που δεν προσφέρανε λαϊκή ψυχαγωγία προτιμούσαν πιο κουλτουριάρικες ταινίες και δεν έπαιζαν τις ταινίες της εποχής. Δεν υπήρχε περίπτωση η ΕΡΤ να βάλει ταινία με τον Στάθη Ψάλτη. Αν γινόταν κάτι τέτοιο μάλλον θα…έπεφτε η κυβέρνηση. Κάποιες ταινίες του ’80 που προβλήθηκαν στην κρατική τηλεόραση, όπως κάποιες του Λεφάκη, όπως το «Έξοδος Κινδύνου» με τον Νίκο Κούρκουλο και τον Γιώργο Φούντα – παρακινδυνευμένη για ΕΡΤ γιατί έδειχνε ναρκωτικά και τραβεστί - δύο καταξιωμένους πρωταγωνιστές που ήταν οι εγγυητές της - ή το «Γκαρσονιέρα για Δέκα» με τους Εξαρχάκο, Φιλιππίδη κ.α.
Ο κόσμος όμως διψούσε ένα δει ταινίες της εποχής όπως το «Ρόκυ», ταινίες πολεμικών τεχνών και φυσικά ταινίες ερωτικού περιεχομένου που ούτε κατά διάνοια να προβάλλει η κρατική τηλεόραση. Έτσι η στροφή στις βιντεοταινίες ήταν αναπόφευκτη.
Από το 1985 και μετά άρχισαν να ξεφυτρώνουν το ένα μετά το άλλο τα βίντεο κλαμπ σε κάθε γειτονιά της Αθήνας και όλης της Ελλάδας έως το 1990 που η ιδιωτική τηλεόραση έφερε την μεγάλη κρίση στο κόσμο του βίντεο.
Κατάλογος με video club της Αθήνας
Τα πρώτα video club
Στην ερώτηση ποιο είναι το πρώτο Video Club δεν υπάρχει μια σίγουρη απάντηση, ενώ πολλοί βιντεοκλαμπάδες διεκδικούν σήμερα την πρωτιά. Από τα πρώτα video club πάντως ήταν το «ΑΠΩΣ» στην Στοά Μπροντγουαίη που ήταν τότε πολύ ζωντανή με καταστήματα και χώρους διασκέδασης, αλλά και το «BOOM» στην Καλλίπολη του Πειραιά (η παλιά γειτονιά του Δημήτρη Παπαμιχαήλ). Επίσης στον Πειραιά ήταν «Τα Μανιάτικα» που αρχικά λειτουργούσε ως ζαχαροπλαστείο - παντοπωλείο που πουλούσε ξηρούς καρπούς, γλυκά, πατατάκια και τσιγάρα, ώσπου έβαλε κι ένα πάγκο με βιντεοκασέτες ! Στην συνέχεια εξελίχθηκε σε ένα από τα καλύτερα video club Αθηνών και Πειραιώς. Αν και άλλαξε μορφή επενδύοντας στην ενοικίαση βιντεοκασετών παράλληλα είχε στο κατάστημα αναψυκτικά και τσιπς, ως απαραίτητα συνοδευτικά στην προβολή της ταινίας.
Video Club εποχής 1984
Ένα από τα πρώτα Video Club που άνοιξε στο κέντρο της Αθήνας ήταν κατάστημα ηλεκτρονικών που πουλούσε τηλεοράσεις, στερεοφωνικά και συσκευές βίντεο ώσπου εμφάνισε και βιντεοκασέτες στο ράφι.
Η τιμή της ημερήσιας ενοικίασης των βιντεοκασετών στην ακμή τους το 1986, ήταν 150 δραχμές (οι πιο παλιές ταινίες) και 200 δρχ. οι καινούργιες.
Τα τρία συστήματα και οι συσκευές
Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Στις αρχές της δεκαετίας του ’80 πριν ξεκαθαρίσει η κατάσταση στο βίντεο υπήρχαν τρία συστήματα: το VHS, το BETA και το 2000. Το πιο ακριβό βίντεο της εποχής ήταν της JVC, η οποία έβγαλε και τις VHS βιντεοκασέτες. Η Sony έβγαλε το BETA και η Grundig το 2000. Το σύστημα BETA είχε την καλύτερη ποιότητα με την καλύτερη εικόνα, ωστόσο επικράτησε το VHS επειδή τα υλικά που χρησιμοποιούνταν για την κατασκευή ήταν πιο οικονομικά, αλλά και πιθανώς γιατί σε αυτό πρωτοβγήκαν οι ταινίες ερωτικού περιεχομένου που είχαν μεγάλη πέραση. Έτσι περιήλθε σε δεύτερη μοίρα το σύστημα BETA και πέρασε στην ανυπαρξία το 2000. Αυτό το ξεκαθάρισμα στην Ελλάδα έγινε γύρω στο 1985 όταν κυριάρχησε τελικά το VHS. Οι περισσότεροι τότε ψαχνόντουσαν για το πιο μηχάνημα θα αγοράσουν κάνοντας προηγουμένως μια έρευνα ως προς τι κασέτες διαθέτει το πιο κοντινό τους Video Club.
Η ταινία Double Trouble με τον Elvis σε κασέτα ΒΕΤΑ που ήταν διαφορετική από την VHS (Φωτο: Γ. Αλεξίου)
Ντίσκο, χαβαλές, καμάκια
Από το 1973 «πέφτει» ο ελληνικός κινηματογράφος. Γυριζόντουσαν κάποιες ταινίες ελαφρού ερωτικού περιεχομένου (soft) που παιζόντουσαν σε πιο «γκετοποιημένα» σινεμά με πρωταγωνιστές συνήθως την Τίνα Σπάθη, τον Χάρι Μπρούμελ και άλλους.
Μετά την περίοδο της μεταπολίτευσης, από το 1974 δηλαδή έως τα τέλη της δεκαετίας του ’70 έρχεται μια διαφαινόμενη αλλαγή στο πολιτικό σκηνικό με τον ερχομό του Ανδρέα Παπανδρέου στην πολιτική σκηνή. Το ΠΑΣΟΚ αποσυνθέτει ουσιαστικά την εξωκοινοβουλευτική αριστερά, αφομοιώνοντας την, κι έτσι ξεκινά η νέα δεκαετία, αυτή του ’80, στην ανατολή της οποίας εμφανίζονται δειλά-δειλά νέες φυλές στη νεολαία: Χούλιγκανς, πανκς, τσαντάκηδες, μαγαζιά με ηλεκτρονικά παιχνίδια (Ούφο), καμικάζι και πολλές άλλες που τις αποτελούσαν νεολαίοι χωρίς όμως την κατάλληλη παιδεία. Το ίδιο ίσχυε και για την παλιότερη φουρνιά σκηνοθετών που 50άρηδες πια έκαναν μια συρραφή συμπεριφορών της νεολαίας που δεν την ζούσαν όμως πια βιωματικά. Έτσι οι ταινίες τους δεν αποτύπωναν ρεαλιστικά τις τάσεις των νέων έχοντας πρώτη ύλη τις εφημερίδες που παρουσίαζαν τα νέα ήθη και έθιμα της εποχής (κυρίαρχο τότε σε πωλήσεις το «Έθνος») σαν τέρατα, σαν κάτι εξωφρενικό. Χαρακτηριστικό παράδειγμα στην ταινία «Έλα να Γυμνωθούμε» με τον Στάθη Ψάλτη που τον δείχνει ντυμένο πανκ με ναζιστικό καπέλο σε ντισκοτέκ να χορεύει break dance με την Καίτη Φίνου. Άσχετα πράγματα δηλαδή. Εν ολίγοις όποιος δεν άκουγε Νταλάρα κι Αλεξίου και δεν ήταν στον σοσιαλισμό ήταν αποδιοπομπαίος τράγος.
Η κοινωνική ταινία «Χούλιγκανς» του Κώστα Καραγιάννη, 1983 σε VHS (Φωτο: Σπ. Μποζίκης)
Γιατί όμως αυτές οι κοινωνικές ταινίες που σε πολλούς φαίνονταν ως κωμωδίες και το αντίστροφο αποδείχθηκαν διαχρονικές και προβάλλονται ως σήμερα κουβαλώντας μια διαχρονικότητα; Για παράδειγμα η ταινία «Τα Τσακάλια» από τις πιο χαρακτηριστικές της εποχής. Ο σκηνοθέτης της ταινίας αυτής και από τους πιο γνωστούς Έλληνες σκηνοθέτες, ο Γιάννης Δαλιανίδης που έγραψε ιστορία στη Φίνος Φιλμ τη δεκαετία του ’60, είδε το 1981 από το μπαλκόνι του να πλακώνονται κάποιοι χούλιγκανς με αλυσίδες και διάβασε για την συμπεριφορά της νεολαίας στις εφημερίδες. Την εποχή αυτή κυριαρχούσε στα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων ένας ομαδικός βιασμός μιας μαθήτριας. Πήρε λοιπόν όλα αυτά τα συστατικά και με την εμπειρία, αλλά και την μαεστρία που τον διέκρινε ως κινηματογραφιστή γύρισε «Τα Τσακάλια», ταινία του 1981.
Αυτές οι ταινίες που αναφέρονται σήμερα ως cult ταινίες, αν και με σενάριο στο…πόδι, έκαναν επιτυχία γιατί ήταν κάτι το καινούργιο, είχαν αθυροστομία ενώ τα προηγούμενα χρόνια υπήρχε λογοκρισία και έπαιζαν σε αυτές οι νέοι σταρ που ήθελαν να δει το κοινό. O Στάθης Ψάλτης, ο Πάνος Μιχαλόπουλος, ο Σταμάτης Γαρδέλης, η Σοφία Αλιμπέρτη, η Καίτη Φίνου, η Βίνα Ασίκη, η Βάνα Μπάρμπα ήταν τα νέα μεγάλα αστέρια του ελληνικού κινηματογράφου.
Ο Σωτήρης Μουστάκας στο ρόλο του Πάτερ-Γκομένιου
Ακόμη και ο Σωτήρης Μουστάκας αν και είχε χιλιόμετρα πίσω του παίζοντας κυρίως σε δευτεροκλασάτες ταινίες του ’60 και ’70, αν και ήταν πια 42 ετών το 1982, συγκαταλέγεται στους νέους σταρ των βιντεοταινιών καθώς σημείωσε μεγάλη επιτυχία κυρίως με τις ταινίες: «Παρθενοκυνηγός (1980), «Πάτερ Γκομένιος» (1982), «Καμικάζι Τσαντάκιας» (1982) και πέρασε με επιτυχία στο βίντεο από το 1986 και μετά με ταινίες όπως «Ο Σεξοβόμβος» (1986), «Ο Τρελογιατρός» (1987), «Ο Σαλταδόρος» (1989) και άλλες. Είναι από τους πιο ενεργητικούς στο χώρο του βίντεο. Επίσης μεταξύ άλλων χαρακτηριστικών συμμετοχών του σε ταινίες και βιντεοταινίες είναι: «Εγώ και το Πουλί Μου (1982), , «Το Παίζω..και πολύ Άντρας» (1983), «Το Ψώνιο» (1983), «Μήτσος ο Ρεζίλης» (1984), «Αν Ήταν το Βιολί Πουλί…» (1984), «Ο Ροζ Γάτος» (1985), «Ο Δυναστείας» (1985), «Ο Τζογαδόρος» (1989), «Ο Αλεπούς» (1990).
Η ταινία του Δημήτρη Κολλάτου που ξεσήκωσε θύελλα (Φωτο: Γ. Αλεξίου)
Την εποχή που γνώρισε επιτυχία ο «Πάτερ Γκομένιος» ήταν μια εποχή που είχαν πέραση οι ταινίες με παπάδες λόγω των σκανδάλων με τον Άγιο Πρεβέζης, την ιστορία του οποίου έκανε ταινία ο Δημήτρης Κολλάτος. Ταινίες όπως «Ο Παπα-Σούζας», «Παπαδίστικη Κομπανία», «Μια Παπαδιά στα Μπουζούκια», «Εθνική Παπάδων» γνώρισαν επιτυχία, αλλά ταυτόχρονα η πορεία τους συνεχιζόταν στα δικαστήρια γιατί «έτρωγαν» μηνύσεις από τους παπάδες. Ωστόσο οι ταινίες με παπάδες έγιναν μόδα. Ντίσκο, χαβαλές, καμάκια ήταν τα νέα ήθη και έθιμα που αποτυπώνονταν στις ταινίες που έβλεπε κυρίως η νεολαία.
Οι παχυλές αμοιβές των γνωστών πρωταγωνιστές που είχαν διαγράψει μια πετυχημένη πορεία πριν την εποχή της βιντεοκασέτας, αποτελούσαν ασφαλώς το υψηλότερο κίνητρο για να παίξουν σε ταινίες για βίντεο. Την μεγαλύτερη ζήτηση στα Video Club είχαν οι βιντεοταινίες που πρωταγωνιστούσαν οι Σωτήρης Μουστάκας, Νίκος Ρίζος και Κώστας Βουτσάς, καθότι είχαν απήχηση τόσο στους μεγαλύτερους που ήδη τους ήξεραν από το θέατρο και τον παλιό καλό ελληνικό κινηματογράφο, αλλά και στους νεώτερους που τους μάθαιναν τότε. Στην ουσία κρατούσαν μόνοι τους μια ταινία.
Να σημειωθεί ότι στον κλάδο της βιομηχανίας του βίντεο δεν υπήρχε κανείς την περίοδο 1985-90 που να ήταν άνεργος. Κομπάρσοι, σκηνοθέτες, τεχνικοί, ηθοποιοί, ηχολήπτες, ηλεκτρολόγοι, μπούμαν, όλοι είχαν δουλειά. Οι περισσότεροι πρωταγωνιστές παλιάς κοπής (Μουστάκας, Ρίζος, Βουτσάς, Τζεβελέκος, Σίσκος, Καραγιώργης, Φωτόπουλος, Καλλιβωκάς, Καρύδης κ.α.) δούλευαν την εποχή αυτή και στο θέατρο, ενώ οι δευτεροκλασάτοι και τριτοκλασάτοι ηθοποιοί τουλάχιστον κατάφερναν να βιοπορίζονται και να ζουν τις οικογένειές τους παίζοντας σε βιντεοταινίες.
Ζωή Λάσκαρη
Όλοι λίγο πολύ μπήκαν στον πειρασμό να γυρίσουν βιντεοταινία, δοκιμάζοντας το νέο μέσο. Ακόμη και η Ζωή Λάσκαρη που πρωταγωνίστησε σε μια 6ωρη σειρά τριών επεισοδίων που κυκλοφόρησε σε ισάριθμες βιντεοκασέτες με τον τίτλο «Η Γυναίκα της Πρώτης Σελίδας». Η σειρά κυκλοφόρησε αποκλειστικά σε βιντεοκασέτα από την Video ELIT A.E. και αργότερα προβλήθηκε ως μίνι τηλεοπτική σειρά στον Ant1 στα 90s. Η ίδια που υποδυόταν ένα διπλό ρόλο, της Εβραίας και της Γερμανίδας, αναφέρει σε συνέντευξή της στο περιοδικό «Ο Κόσμος του Βίντεο» (τεύχος 36, Δεκέμβριος 1987) με αφορμή την βιντεοταινία της αυτή : «Δεν υπάρχει για μένα σήμερα ελληνικός κινηματογράφος, εκτός από ορισμένες περιπτώσεις δηλαδή ο Τσεμπερόπουλος με τον Ξαφνικό Έρωτα, ο Πανουσόπουλος, ο Βεργίτσης. Η μόνη ελπίδα για τον κινηματογράφο είναι να υπάρξει ιδιωτική πρωτοβουλία και καμιά κρατική παρέμβαση. Πρόσφατο αισιόδοξο παράδειγμα είναι η Sanyo που άνοιξε την αγκαλιά της σε νέους καλλιτέχνες. Είναι μια ευκαιρία, έστω κι αν ξεκινήσουμε από τις βιντεοκασέτες, για να αναβιώσει ο κινηματογράφος. Σήμερα δεν μπορούμε να κλείσουμε τα μάτια μας στο βίντεο γιατί αυτό είναι το μέλλον μας».
Η Ζωή Λάσκαρη σε διπλό ρόλο στην βιντεοταινία «Η Γυναίκα της Πρώτης Σελίδας» (Φωτο: από το περιοδικό «Ο Κόσμος του Βίντεο».
Σειρές που ξεχώρισαν σε βιντεοκασέτες γύρισαν επίσης οι τρεις εταιρίες : Καραγιάννης, Video Elit και Master ήταν καλογυρισμένες με υψηλό κόστος και ήταν επιπέδου σήριαλ. Ενδεικτικά αναφέρονται «Ο Σύντροφος και ο Μπάτσος» της Video ELIT A.E., « Βία και Γοητεία» με την Μιμή Ντενίση και τον Τάκη Χρυσικάκο, «Το Χρέος του Μπάτσου» με τον Νίκο Δαδινόπουλο, «Μανιάτικη Βεντέτα» με τον Νίκο Ξανθόπουλο. Γενικά κάποιοι το είδαν σοβαρά και γύριζαν καλές βιντεοταινίες - σειρές χρηματοδοτώντας τες με αρκετά χρήματα, οι οποίες μετά παίχθηκαν με επιτυχία στην ιδιωτική τηλεόραση.
Αντίθετα οι περισσότερες βιντεοταινίες ήταν low budget (χαμηλού προϋπολογισμού) εκτός από εκείνες παραγωγής του Μιχάλη Λεφάκη. Οι «Φυλακές Ανηλίκων» του 1982 ήταν η πρώτη ταινία που γυρίστηκε στο Αναμορφωτήριο του Κορυδαλλού. Οι φράσεις που λέει ο Αρτέμης Μάτσας ήταν ακριβώς όσα είπε ο Υπουργός Δικαιοσύνης Στάθης Αλεξανδρής σε κρατουμένους του Κορυδαλλού, οι οποίοι τον χλεύασαν. Αυτή ήταν μια κινηματογραφική ταινία που αργότερα κυκλοφόρησε σε βιντεοταινία, όπως και πολλές άλλες, κάνοντας μια δεύτερη καριέρα. Συνήθως κυκλοφορούσαν ένα χρόνο μετά την προβολή τους στις αίθουσες σε βιντεοκασέτα.
Ο Κώστας Καρράς και ο Στάθης Ψάλτης στα «Καμάκια»
Βιντεοταινίες γύρισαν οι περισσότεροι παλιότεροι γνωστοί ηθοποιοί. Στον πειρασμό δεν μπήκαν από τα πολύ μεγάλα κινηματογραφικά αστέρια η Τζένη Καρέζη, ο Νίκος Κούρκουλος, η Άννα Φόνσου, ενώ η Αλίκη Βουγιουκλάκη δοκίμασε να παίξει σε βιντεοταινία, αλλά τελευταία στιγμή ακύρωσε την κυκλοφορία της. Αντίθετα γύρισαν βιντεοταινία ηθοποιοί κλάσεως όπως ο Νικήτας Τσακίρογλου με την Έλενα Ναθαναήλ που πρωταγωνίστησαν στην βιντεοταινία «Ο Τελευταίος Έρωτας», αλλά και η Χρυσούλα Διαβάτη στο «Οι 13 Γυναίκες».
Από το 1985 άρχισαν να γυρίζονται ταινίες αποκλειστικά για βίντεο. Εδώ υπάρχει μια παρεξήγηση. Επειδή κυριάρχησε από αυτή τη χρονιά η βιντεοταινία για μια πενταετία πολλοί θεωρούν ότι όλες οι ταινίες της δεκαετίας του ’80 είναι μόνο για βίντεο. Αυτό δεν ισχύει όμως. Ωστόσο οι κινηματογραφικές ταινίες της περιόδου 1980-85 βγήκαν μετά σε βιντεοταινίες.
Επίμαχο δημοσίευμα της «Απογευματινής» στις 23 Φεβρουαρίου 1986. Αρχείο : Σπ. Μποζίκη
Ταινίες για τα σκουπίδια
Οι κινηματογραφικές της πρώτης περιόδου 1980-85 θεωρούνται σήμερα cult, ενώ της περιόδου 1985-90 είναι trash (σκουπίδια). Ταινίες όπως : «Εδώ Παπάς, εκεί Λαπάς», «Στη Φωλιά του Γούκου», «Ο Νίντζα με την Γκλίτσα», «Ο Κολοσσός» και «Στούπερμαν Αγάπη Μου»με τον Ρίζο, «Ο Βιντεοκλαμπάς» με πιο γνωστή ηθοποιό την Βίνα Ασίκη, «Γάτα η Κυρία» με την ίδια πρωταγωνίστρια, «Γλυκειά Μου Κούτσι απ’το Χαλκούτσι» με το Βουτσά και πολλές άλλες σε ένα μακρύ κατάλογο ήταν όλες…σκουπίδια. Σε αυτό φταίει ότι μπήκαν στην παραγωγή ταινιών πολλοί άσχετοι με τον κινηματογράφο ακόμη και μανάβηδες, χασάπηδες, ταξιτζήδες και ότι μπορεί να φανταστεί κανείς που δεν είχαν την παιδεία, αλλά είχαν τα λεφτά και γύρισαν ταινίες στο…πόδι για να τα οικονομήσουν. Μέσα σε μόνο τέσσερις μέρες γυριζόταν μια βιντεοταινία ! Από το 1985 ως το 1990 γύρω στις 1.120 βιντεοταινίες. Να φανταστεί κανείς ότι μόνο το 1987 γυρίστηκαν συνολικά 366 βιντεοταινίες, σε μια χρονιά ρεκόρ!
Video Club και στο πολυκατάστημα «Μινιόν» !
Όλα αυτά τελείωσαν γιατί τέλη Νοεμβρίου του 1989 ήρθε η λαίλαπα της ιδιωτικής τηλεόρασης. Βγαίνει στον…αέρα αρχικά το Mega Chanel, ακολουθεί την 1η Ιανουαρίου 1990 ο Ant1 και στην συνέχεια όλα τα άλλα κανάλια. Τότε άρχισαν να κλείνουν το ένα μετά το άλλο τα Video Club και παρέμειναν ανοιχτά τα πιο μεγάλα και τα πιο οργανωμένα που λειτουργούσαν άνθρωποι που ήξεραν τη δουλειά και πώς να χειριστούν την κρίση. Μέχρι το 2000 όσα Video Club είχαν μείνει νοίκιαζαν βιντεοκασέτες. Τότε έκανε την εμφάνισή του ένα νέο format το DVD που ήκμασε την περίοδο 2002-08. Τότε ήρθαν τα Torrent και ο κόσμος κατέβαζε δωρεάν από εκεί ταινίες. Σταδιακά ακολούθησαν και άλλες ηλεκτρονικές φόρμες που μπορούσες να κατεβάσεις ταινίες ακόμη και υπότιτλους σε διάφορες γλώσσες και φυσικά στα ελληνικά.
Μέχρι το 2005 πολλά Video Club νοίκιαζαν και βιντεοκασέτες και DVD. Καθώς η τεχνολογία έτρεχε με γρήγορη ταχύτητα και διαφαινόταν η απόσυρση των βιντεοταινιών, τα Video Club άρχισαν να πουλούν τις βιντεοκασέτες και να γεμίζουν τα ράφια τους με DVD. H οριστική συντριβή του DVD ήρθε με το NETFLIX, την αμερικανική εταιρία που είναι ειδικευμένη στην παροχή συνδρομητικών διαδικτυακών τηλεοπτικών υπηρεσιών. Η NETFLIX εισήλθε στη βιομηχανία παραγωγής το 2013, ξεκινώντας από την πρώτη της σειρά, House of Cards. Τον Οκτώβριο του 2017 είχε 109,25 εκατομμύρια συνδρομητές παγκοσμίως που αυξήθηκαν κατά πολύ έως σήμερα.
DVD
Η άνθηση του DVD δεν μπορεί να συγκριθεί με την άνθηση της βιντεοκασέτας ούτε στην μαζικότητα των μαγαζιών (περίπου 4.000 Video Club σε όλη την Ελλάδα στα 80s), ούτε από πλευράς διανομής. Στην εποχή του VHS, βγήκαν στην Ελλάδα με ελληνικούς υπότιτλους από την πιο mainstream ταινία με τον Ρόμπερτ Ντε Νίρο και τον Αλ Πατσίνο μέχρι το τελευταίο…σκουπίδι του Χονγκ Κονγκ. Αυτό δεν έγινε στο DVD καθώς υπήρξαν πολλές ταινίες που δεν έφθασαν στην Ελλάδα ακόμη και mainstream ταινίες όπως με τον Φρέντι Κρούγκερ ή καλογυρισμένες και θρυλικές b-movies όπως το Cannibal Holocaust (To Ολοκαύτωμα των Κανιβάλων), αλλά και τα Creeters (κάτι σαν τα Άλιενς), ούτε οι ταινίες Ninja με τον Ρίτσαρντ Χάρισον. Επίσης οι ελληνικές βιντεοταινίες των 80s, εκτός των ταινιών παραγωγής του Καραγιάννη που έβγαζε στα περιοδικά (ταινίες με Ταμτάκο, Μουστάκα κ.α.) δεν βγήκαν σε DVD. Για παράδειγμα η βιντεοταινία «Φυλακές Ανηλίκων Νο1» δεν κυκλοφόρησε ποτέ έως σήμερα σε DVD, όπως και πολλές άλλες κοινωνικές ταινίες που είχαν επιτυχία ως βιντεοκασέτες.
Κρις Σφέτας, το παιδί-θαύμα του κινηματογραφικού καράτε.
Ήρωες των VHS
Μερικές χαρακτηριστικές φιγούρες που έκαναν μια μικρή καριέρα χάρη στις βιντεοταινίες ήταν ο Κρις Σφέτας ο πιτσιρικάς που έκανε καράτε στις βιντεοταινίες, ο επονομαζόμενος Έλληνας Τσακ Νόρις, αλλά και το παιδί-θαύμα του κινηματογραφικού καράτε.
Επίσης ο Άκης Φλωρεντής, εβραϊκής καταγωγής, μια μορφή φλώρου της εποχής, που ήταν μέσα σε πολλές βιντεοταινίες. Ένας χαρακτηριστικός αλλά διαφορετικός του ρόλος ως Πάρης Βελής ήταν στη βιντεοταινία του 1987 «Το Κομπιούτερ του θανάτου» του Μιχάλη Λεφάκη, επηρεασμένη από την ξένη ταινία «Tron». Στην εποχή της δεν είχε επιτυχία, αλλά σήμερα πολλοί ψάχνουν να τη δουν και θεωρείτε από τις πιο θρυλικές cult βιντεοταινίες. Αναφέρεται στην εποχή που οι υπολογιστές άρχισαν να μπαίνουν σιγά – σιγά στη ζωή μας και η φαντασία οργίαζε. Πολύ πρωτότυπη για την εποχή της.
Διονύσης Ξανθός
Μια πραγματικά όμως αξιόλογη περίπτωση ήταν ο δραματικός ηθοποιός των ακραίων ρόλων Διονύσης Ξανθός που είχε πρωταγωνιστήσει στον «Άγγελο» με τον Μιχάλη Μανιάτη, στον «Ζιγκολό της Αθήνας», στα «Άγρια Νειάτα» του Νίκου Φώσκολου, όλες του 1982. Επίσης πρωταγωνίστησε στην εξαιρετική ταινία «Ο Γύρος του Θανάτου» του Ερρίκου Θαλασσινού το 1983, ενώ μετά ίδρυσε μια εταιρία παραγωγής Ar Ko Video και έκανε κάποιες πολύ καλές βιντεοταινίες. Όπως η βραβευμένη βιντεοταινία «Ο Σαλονικιός» του 1987 σε σκηνοθεσία Παύλου Φιλίππου, και σε σενάριο του Δ. Ξανθού με το καλλιτεχνικό ψευδώνυμο Φάνης Χριστοδούλου, στην οποία επίσης πρωταγωνίστησε, μια ταινία που διερευνούσε το κόσμο της νύχτας και τον υπόκοσμο, «Ο Τσιγγάνος» (1984) και «Ο Ένοχος» (1989). Στην συνέχεια αποσύρθηκε από τον κινηματογράφο.
Σαμάνθα Φοξ
Ερωτικές βιντεοκασέτες
Οι ακατάλληλες ταινίες λόγω ερωτικού περιεχομένου δεν είχαν διανομή σε όλα τα Video Club. Έπρεπε να ψάξει καλά κανείς για να τις βρει ή να έχει καλή πληροφόρηση για το ποια Video Club τις νοικιάζουν. Εκεί που υπήρχαν ήταν τοποθετημένες όσο πιο διακριτικά γινόταν στα ράφια δίπλα στις άλλες ταινίες με τη δική τους σήμανση, ενώ αν το Video Club διέθετε υπόγειο εκεί θα ήταν τοποθετημένες. Φυσικά πρώτες σε ζήτηση όπου υπήρχαν ήταν οι ελληνικές ταινίες σκληρού πορνό. Οι εταιρίες τους ήταν τριτοκλασάτες, δηλαδή κακής ποιότητας. Ωστόσο είχαν πάρει δικαιώματα και εμφανίζονταν κανονικά με το εξώφυλλό τους στα Video Club. Όχι όμως σε όλα, αλλά σε λίγα, όπως αναφέρθηκε. Η πιο θρυλική ταινία του είδους ήταν «Ο Ηδονοβλεψίας» με πρωταγωνιστή τον Κώστα Γκουζγκούνη. Πιο περιζήτητες ήταν οι βιντεοταινίες του Berto. Μια πρωταγωνίστρια που άφησε εποχή στο είδος ήταν η Κατερίνα Σπάθη, καμία σχέση με την Τίνα Σπάθη που ήταν η γυναικάρα με την μαλούρα και τις καμπάνες και τις μπότες είναι 70s και δεν έχει παίξει ποτέ σε σκληρή ερωτική ταινία.
Το πόσο μεγάλη ζήτηση υπήρχε σε αυτό το είδος δεν μπορεί να φανταστεί κανείς και η σπανιότητά τους δημιουργούσε ένα μυστήριο. Θυμάμαι ένα βράδυ στο θρυλικό rock club «Rainbow» στην Πλ. Καλογήρων στη Δάφνη, τι ήθελα και είπα στη παρέα ότι είχα νοικιάσει μια ελληνική ταινία ερωτικού περιεχομένου ; Καρφώθηκε στο μυαλό όλων και ήθελαν να πάμε σπίτι να την δούμε και ας ήμασταν μόνο λίγη ώρα εκεί. Ευτυχώς έλειπαν οι γονείς μου εκτός Αθηνών και η προβολή ήταν εφικτή. Η πλάκα ήταν ότι «ψήθηκε» και ο ταξιτζής που άκουσε για την περιβόητη βιντεοκασέτα και προσφέρθηκε να μας πάει τζάμπα την κούρσα αρκεί να τον αφήσουμε να δει κι εκείνος την ταινία. Πραγματικά έτσι έγινε !
Από το περιοδικό «ΕΝΑ»
Το ευρείας κυκλοφορίας περιοδικό της δεκαετίας του ’80 «ΕΝΑ» αναφέρει σχετικά για τις ταινίες ερωτικού περιεχομένου σε άρθρο με τίτλο «Η ερωτική επανάσταση της δεκαετίας» : …ένας έντονος ερωτισμός εισέβαλε στις κρεβατοκάμαρες των σεξουαλικά βαριεστημένων ζευγαριών με την προβολή ταινιών στην μικρή οθόνη από συσκευές βίντεο. Η καινούργια μόδα χαρακτηρίστηκε σαν «η νέα σεξουαλική επανάσταση της δεκαετίας μας». Άνθρωποι απλοί που ίσως δεν είχαν παρακολουθήσει ερωτικές ταινίες στον κινηματογράφο, αλλά και πουριτανοί που μέχρι σήμερα κατηγορούσαν την προβολή ερωτικών ταινιών σε δημόσιους χώρους , ξεπερνώντας τις ηθικές αναστολές τους, αγοράζουν ή δανείζονται ταινίες ερωτικού περιεχομένου, για να τις απολαύσουν στη γνώριμη και ήσυχη ατμόσφαιρα του σπιτιού τους…»|
Μουσικές βιντεοκασέτες
Τον Οκτώβριο του 1982 ένας νεαρός φαντάρος παίρνει άδεια από την μονάδα του στην Κρήτη και οργανώνει τις τελευταίες λεπτομέρειες για να ανοίξει ένα πρωτοποριακό για την εποχή του δισκάδικο που θα έχει όχι μόνο δίσκους αλλά και τις πρώτες τότε μουσικές βιντεοκασέτες που έκαναν την εμφάνισή τους στην Αθήνα. Ο Παναγιώτης Πατσιόπουλος ανοίγει με το απολυτήριο του στρατού στα χέρια τον Νοέμβριο του ’82 το θρυλικό «Happy Sad» στην στοά χαμηλά στην οδό Ακαδημίας. Εκεί δίπλα στα βινύλια, τοποθετεί VHS βιντεοκασέτες που κατάφερε να αντιγράψει από υλικό που ήρθε από το Βερολίνο διαθέτοντας 600.000 δρχ. για περισσότερες από 300 ώρες μουσικής μεγάλο ποσό τότε (του στοίχισε 5.500 δρχ. το δίωρο) πρωτοπορώντας στο οπτικό υλικό μουσικών ταινιών: Frank Zappa, Iggy Pop, Quicksilver Messenger Service, Bob Marley, Budgie, Rolling Stones και πολλά ακόμη ονόματα τα αντέγραψε σε ένα video Hitachi.
Δικτυωμένος ίσως όσο κανείς άλλος τότε στο χώρο της μουσικής καταφέρνει να δώσει τροφή στο μουσικόφιλο κοινό σε μια εποχή που το αντικείμενο των μουσικών βιντεοκασετών ήταν άγνωστο ακόμη. Το οπτικό αυτό υλικό του ήταν πολλές φορές ανταγωνιστικό με τους δίσκους του, πολλοί εκ των οποίων ήταν σπάνιοι, για το αγοραστικό κοινό. Η μεγάλη ζήτηση για μουσικό υλικό τον ώθησε να εξοπλιστεί και με δεύτερο βίντεο που πήρε κυριολεκτικά φωτιά από τις αντιγραφές. Να σημειωθεί επίσης ότι έφτιαχνε με πολύ μεράκι τις θήκες των αντιγραμμένων βιντεοκασετών βάζοντας φωτογραφίες και τίτλους από το περιεχόμενό τους. Ο Π.Πατσιόπουλος αργότερα μετέτρεψε τον υλικό των VHS σε DVD και έως σήμερα διαθέτει την πιο άρτια συλλογή οπτικού μουσικού υλικού.
Λίγα χρόνια αργότερα η μεγάλη έκρηξη της βιντεοκασέτας οδηγεί το 1986-87 το περιβόητο διώροφο δισκάδικο «Happening» επί της οδού Χαριλάου Τρικούπη να δημιουργήσει τμήμα ενοικίασης μουσικών ταινιών σε VHS στον πάνω όροφο με επίσημες πια κυκλοφορίες διαφόρων μουσικών ειδών το οποίο σημειώνει επίσης μεγάλη επιτυχία φέρνοντας πολλά συγκροτήματα και μουσικούς για πρώτη φορά στα μάτια των μουσικόφιλών που νοικιάζουν μανιωδώς μουσικές βιντεοκασέτες. Σταδιακά τα πιο οργανωμένα Video Club δημιούργησαν τμήμα με μουσικές βιντεοταινίες που περιλάμβανε ξένες μουσικές ταινίες, αλλά και συναυλίες συγκροτημάτων. Το τμήμα αυτό οργανώθηκε περισσότερο την εποχή του DVD τόσο στα Video Club, όσο και σε ορισμένα δισκάδικα, αλλά και αλυσίδες καταστημάτων, όπως το Metropolis.
NINJA
Ταινίες Καράτε
Θραύση έκαναν στη νεολαία όταν πρωτοβγήκαν οι ταινίες Κουνγκ Φου και Νίντζα. Οι μεγάλοι ήρωες της εποχής ήταν ο Τσάκι Τσαν και ο Μπρους Λη που είχε και σωσίες τους Μπρους Λάι και Μπρος Λε. Οι βασικοί ήρωες των ταινιών Νίντζα ήταν οι Σο Κοσούγκι, Μάικλ Ντουντίκοφ και Ρίτσαρντ Χάρισον. Οι ταινίες American Ninja ήταν πιο mainstream. Πολλοί πιτσιρικάδες ντύνονταν με στολές πολεμικών τεχνών στις Απόκριες φανερά επηρεασμένα από τις βιντεοταινίες που είχαν κάνει μόδα μέχρι και τα νουντσάκο που κρατούσαν πολλοί, μικροί και μεγάλοι, στα χέρια κάνοντας διάφορες κινήσεις εν ήδη εξάσκησης και ετοιμότητας, αλλά και σπαθιά και δρεπάνια. Υπήρχε μάλιστα εξειδικευμένο κατάστημα στην οδό Χαριλάου Τρικούπη με αξεσουάρ καράτε που εμφανίζονταν στις ταινίες καράτε. Τα πρώτα καράτε φιλμ βγήκαν σε βίντεο το 1983-84 και η χρυσή περίοδός τους ήταν 1987-89.
Το Video Club «Martin» στη δεκαετία του ’80 (Φωτο: Από τον «Κόσμο του Video»
Τα Video Club
Στα Video Club γραφόσουν μέλος δίνοντας ένα συμβολικό ποσό, μαζί με τα στοιχεία της ταυτότητας και ένα πρόσφατο λογαριασμό της ΔΕΗ και του ΟΤΕ. Οι βιντεοκασέτες ήταν στα ράφια ταξινομημένες σε είδη ταινιών με το κουτί και το εξώφυλλο, αλλά μέσα ήταν άδειες και το περιεχόμενό της, δηλαδή η βιντεοκασέτα ήταν πίσω από τον πάγκο. Κάποια πιο οργανωμένα Video Club έδιναν και κατάλογο με τις ταινίες τους. Το κουτί με τη βιντεοκασέτα που έπαιρνες στο σπίτι δεν είχε το εξώφυλλο της ταινίας. Σταδιακά, το 1987, τα εξώφυλλα των ταινιών μπήκαν σε ειδικές λεπτές θήκες από σκληρό πλαστικό για εξοικονόμηση χώρου. Ήταν πάρα πολλές πια...
Το «Διασημότητες» στο Π. Φάληρο, ο τελευταίος των Μοϊκανών στα Video Club
Από τις αλυσίδες Video Club της εποχής του DVD ξεχώρισαν το Seven, το Broadcast και το Videorama. Σήμερα όλες οι εταιρίες διανομής έχουν κλείσει και πρόσφατα η τελευταία μεγάλη αλυσίδα Video Club, το Videorama, με τρία καταστήματα σε Αμπελόκηπους επί της Λεωφόρου Αλεξάνδρας, Καλλιθέα στην Θησέως και Κυψέλη στην Αγ. Μελετίου έκλεισε διαθέτοντας σε προσφορά το υλικό της που ήταν DVD. Το μοναδικό ίσως εναπομείναν πια Video Club είναι οι «Διασημότητες» στην οδό Αγ. Αλεξάνδρου 89 στο Π. Φάληρο που λειτουργεί από το 1986 διαθέτοντας πια μια σπάνια συλλογή ταινιών προς πώληση. Θα αντέξει όμως στο χρόνο;
*Οι προσωπικές εμπειρίες που αναφέρονται στην έρευνα είναι του Γιάννη Αλεξίου
**Ο Σπύρος Μποζίκης είναι ερευνητής της δεκαετίας του ’80
Το καλοκαίρι του 1979 μια νέα συσκευή, με την ονομασία Video, μάρκας JVC, έκανε την εμφάνισή της στον Σύνδεσμο Φιλάθλων Πανιωνίου στην οδό Βυζαντίου. Λίγο καιρό αργότερα, στις 9 Ιουνίου ο Πανιώνιος κατέκτησε το Κύπελλο Ελλάδας επικρατώντας στο τελικό στου Καραϊσκάκη της πρωταθλήτριας ΑΕΚ με 3-1. Ένας άθλος για την ομάδα της Νέας Σμύρνης. Ο τελικός γράφτηκε στο Video σε κασέτα VHS και προβαλλόταν για καιρό σε sold-out προβολές καθημερινά στο Σύνδεσμο Φιλάθλων της κυανέρυθρης ομάδας. Η τελευταία λέξη της τεχνολογίας, το Video, πήρε…φωτιά δίνοντας τη χαρά στους φιλάθλους του Πανιωνίου να βλέπουν και να ξαναβλέπουν κάτι ονειρικό.
Τα πρώτα βίντεο εμφανίστηκαν στη ζωή μας στα τέλη της δεκαετίας του ’70. Στις αρχές της δεκαετίας του ’80 οι πιο εύποροι άρχισαν να αγοράζουν βίντεο μαζί με έγχρωμη τηλεόραση επίσης κάτι καινούργιο τότε. Η μεγάλη ακμή της βιντεοκασέτας ήταν από το 1985 έως το 1989 που εμφανίστηκε η ιδιωτική τηλεόραση. Τα Video Club τη χρυσή αυτή πενταετία έφθασαν περίπου τις 4.000 καταστήματα σε όλη την Ελλάδα.
Λίγα χρόνια αργότερα, από την εμφάνιση των πρώτων Video, το 1983, κάνει πρεμιέρα στο «Rex 1» η ταινία «Ο Δράκος, Το Πρόσωπο της Ημέρας» του Κώστα Καραγιάννη με πρωταγωνιστή τον Βλάσση Μπονάτσο. Όμως κατεβαίνει με συνοπτικές διαδικασίες λογοκρισίας και την επέμβαση της αστυνομίας που κατάσχεσαι τις κόπιες, έβγαλε τον κόσμο έξω από το σινεμά και κατέβασε τις διαφημιστικές αφίσες του έργου. Αρμόδια υπουργός πολιτισμού τότε ήταν η Μελίνα Μερκούρη. Η ταινία ανέβηκε ξανά μετά από καιρό με άλλο τίτλο, λογοκριμένη και πέρασε απαρατήρητη. Αντίθετα κυκλοφόρησε χωρίς λογοκρισία σε βιντεοκασέτα.
Ο Στράτος Τζώρτζογλου στο «Η Φανέλλα Με Το 9» του Παντελή Βούλγαρη, 1989Αξέχαστη επίσης η στρατιωτική μου εμπειρία στον ακριτικό Έβρο όπου αυτό που έσπαγε την μονοτονία ήταν οι προβολές βίντεο μια φορά την εβδομάδα στην αίθουσα ψυχαγωγίας του στρατοπέδου. Στην επιλογή των ταινιών ήταν ένας βοσκός από την Αλεξανδρούπολη που εκτελούσε και χρέη μάγειρα ο οποίος ως πιο παλιός αναλάμβανε να φέρει τις ταινίες στην εβδομαδιαία έξοδό του από το στρατόπεδο εν γνώσει των αξιωματικών φυσικά. Αυτό που δεν ήξεραν όμως οι αξιωματικοί ήταν ότι εκτός από τις βιντεοταινίες που θα προβάλλονταν με την άδεια…της αστυνομίας, όπως λέμε, ήταν και βιντεοκασέτες ερωτικού περιεχόμενου οι οποίες παίζοντας σε πριβέ προβολές των «παλιών» και των ευνοούμενών τους αργά το βράδυ. Και τα δύο είδη προβολών αποτελούσαν την πιο ψυχαγωγική στιγμή της εβδομάδας για τους φαντάρους στα τέλη του 1990 αρχές 1991.
Ένας σοβαρός λόγος που πολλοί αγάπησαν το βίντεο είναι ότι έβλεπαν ταινίες που ποτέ δεν θα τους πήγαιναν οι γονείς τους να τις δουν στο σινεμά. Εκτός του ότι πολλές από αυτές δεν θα τις ενέκριναν, ένας άλλος λόγος ήταν η απαγόρευση εισόδου λόγω ηλικίας για τους πιο πιτσιρικάδες. Όπως οι ταινίες καράτε δηλαδή τα Κουνγκ Φου και Νίντζα, τα δύο είδη ταινιών με πολεμικές τέχνες που όλοι τα γνώριζαν ως καράτε. Στο βίντεο οι ανήλικοι έπαιρναν ότι ήθελαν και δεν τους έλεγχε κανείς. Και αν δεν μπορούσαν να πάρουν κάποια ταινία, την νοίκιαζε ο γονιός τους, ταινίες όπως το «Ράμπο», το «Terminator», «Τα Τσακάλια» ή ταινίες τρόμου και ταινίες με ζόμπι. Για τον «Ροζ Πάνθηρα» που έκανε πάταγο στις μικρές ηλικίες όταν βγήκε , αλλά και το «Φανταστικό Νησί του Ντάφυ Ντακ» δεν υπήρχε κανένα θέμα !
Έρευνα της εφημερίδας «Απογευματινή»Στην Ελλάδα οι ξένες βιντεοταινίες έρχονταν χωρίς λογοκρισία από το εξωτερικό, ιδιαίτερα οι ταινίες τρόμου με τις οποίες υπήρχε ένα θέμα σε άλλες χώρες όπως στην Αγγλία επί Θάτσερ που είχαν απαγορευτεί 72 ταινίες του είδους τα λεγόμενα Video Nasties σύμφωνα με ένα νόμο που ψηφίστηκε. Το Video ήταν το πρώτο μέσο που έφερε τον κινηματογράφο στο ελληνικό σπίτι και χωρίς λογοκρισία.
Η απήχηση που είχε το βίντεο και η ενοικίαση βιντεοκασετών στην Ελλάδα έφεραν στην κυκλοφορία και το περιοδικό «Ο Κόσμος του Βίντεο» από τις γνωστές εκδόσεις Λυμπέρη, το οποίο είχε μεγάλη κυκλοφορία. Το πρώτο τεύχος του κυκλοφόρησε τα τέλη του ’83, αρχές ’84 και το τελευταίο τεύχος βγήκε τον Σεπτέμβριο του ’91. Σε αυτό διαφημίζονταν οι πρώτες εταιρίες video όπως η High Tech των Μανιάτηδων, που έγραψε ιστορία.
Το περιοδικό «Ο Κόσμος του Video»Οι πρώτες εταιρίες
Η ιστορία της τηλεοπτικής σειράς «Αυτή η Νύχτα Μένει» ενώ εξελίσσεται το καλοκαίρι του 1984. Σε μια σκηνή η Κόρα Καρβούνη λέει στη Ηλιάνα Μαυρομάτη για βιντεοκασέτες ενώ ακόμη δεν είχαν γυριστεί ακόμη καλά – καλά, παρά μόνο λίγες με τον Ψάλτη στην High-Teck: «δεν θα υπάρχει βιντεοκασέτα σαν τη Φίνου και την Αλιμπέρτη που να μην μας έχει». Το καλοκαίρι του ’84 οι ταινίες αυτές παιζόντουσαν ακόμη στο σινεμά.
Στα τέλη ’83 αρχές ’84 ιδρύθηκε η βιντεο-εταιρία, High-Tech. Ως διορατικοί και έξυπνοι επιχειρηματίες, πατέρας (Αντώνης) και γιος, πήγαν στις εταιρίες διανομής που έκαναν ελληνικές κινηματογραφικές ταινίες εκείνη την εποχή – την περίοδο 1980-85 οι ελληνικές ψυχαγωγικές ταινίες ήταν κινηματογραφικές και όχι video – του Καραγιάννη, του Λεφάκη, την Σπέντζος Φιλμ κ.α – και έτσι όλες τις ταινίες και τις κυκλοφόρησαν σε βιντεοκασέτες.
Ταινίες που παίζονταν στο σινεμά και έσπαγαν τα ταμεία, όπως : «Βασικά Καλησπέρα», «Καμικάζι, Αγάπη Μου» με τον Στάθη Ψάλτη, «Τα Τσακάλια» με τον Πάνο Μιχαλόπουλο, «Χούλιγκανς», «Φυλακές Ανηλίκων», «Ρόδα, Τσάντα και Κοπάνα» και πολλές άλλες. Με τον τρόπο αυτό η High-Tech κυκλοφόρησε τις πιο εμπορικές ελληνικές ταινίες της δεκαετίας του ’80 σε Video.
Ταινία του 1982 σε σκηνοθεσία Τάκη Παπαγιαννίδη με τους Κώστα Καζάκο. Σταύρο Ξενίδη, Χρήστο Τσάγκο σε VHS από την High-Tech (Φωτο: Γ. Αλεξίου)Η High-Tech έχοντας πάρει κινηματογραφικές ταινίες που τις έβγαλε σε βίντεο όπως «Ο Παπα-Σούζας» με τον Σωτήρη Μουστάκα, «Λαλάκης ο Εισαγόμενος» με τον Νίκο Παπαναστασίου, έβγαλε και αυτή δικές της παραγωγές κατευθείαν στο βίντεο από το 1986 και μετά όπως οι «Οι Γκόμενες του Τσάρλυ», «Ο Αχτύπητος», «Ο Άνθρωπος από το Τσερνομπίλ».
Ο πατέρας του ιδρυτή της High-Tech, Χρήστος Μανιάτης, είχε την επίσης εταιρία διανομής βιντεοταινιών Xrisma (ονομασία από τα αρχικά του ονοματεπώνυμού του), αλλά με ξένες ταινίες..
Να σημειωθεί ότι οι πρώτες βιντεοταινίες δεν είχαν υπότιτλους. Ένας από τους πρώτους, ο Χατζάρας – έχει αναφερθεί στην τηλεοπτική εκπομπή «Τα Στέκια» του Νίκου Τριανταφυλλίδη – που είχε δικό του στούντιο, έπαιρνε ξένες ταινίες που δεν είχαν υποτιτλιστεί και έφτιαχνε υπότιτλους και τις διακινούσε πειρατικά.
Σταδιακά δημιουργήθηκαν οι εταιρίες υποτιτλισμού ταινιών. Η πρώτη εταιρία που έβγαλε ξένες ταινίες με ελληνικούς υπότιτλους ήταν η I.V.C. και σχεδόν ταυτόχρονα άνοιξε και η Video Club of Greece του Νίκου Μαστοράκη. Ακολούθησαν και άλλες. Η εταιρία που έφερνε τα mainstream αριστουργήματα όπως τις ταινίες του Τζέημς Μποντ, το «Ρόκυ», την «Λάμψη» με τον Τζακ Νίκολσον και πολλές άλλες ήταν η Audio Visual που ήταν η πιο εμπορική και η πιο καλαίσθητη από πλευράς εικόνας και ήχου. Από την άλλη υπήρχαν εταιρίες κυρίως την περίοδο 1983-84 που δεν βλεπόντουσαν οι ταινίες τους. Η Audio Visual έφτιαξε την ποιότητα των βιντεοκασετών και ακολούθησαν μέσα στον ανταγωνισμό και οι άλλες.
H High-Tech από την μια είναι αυτή που έβγαλε σε βιντεοκασέτες όλες τις αξιόλογες cult ταινίες της δεκαετίας του ’80, όπως αναφέρονται σήμερα, από την άλλη όμως προμηθεύονταν ταινίες από Telecine – το μηχάνημα που μετέτρεπε το φιλμ σε κασέτα - και οι κόπιες δεν ήταν πολύ καλής ποιότητας, σκοτεινές, και είναι υπεύθυνη που ακόμη δεν τις έχουμε με καλή εικόνα.
Ο Κώστας Βουτσάς στο «Τζακ ο Καβαλάρης»Το 1977 ο Μιχάλης Λεφάκης ανοίγει την εταιρία παραγωγής Γκρέκα Φιλμ και φωνάζει τον Κώστα Βουτσά και το 1979 κάνουν την ταινία «Τζακ ο Καβαλάρης». Ήταν η πρώτη ελληνική κινηματογραφική ταινία που μετά από χρόνια έσπασε τα ταμεία, κάνοντας 250.000 εισιτήρια. Έτσι επέστρεψε ο εμπορικός ελληνικός κινηματογράφος. Από το 1979 έως το 1985 οπότε και πάλι «έπεσε». Τότε ανέβηκε πολύ το βίντεο.
Η περίοδος 1980-85 είναι σημαντική περίοδος γιατί κατορθώσανε τόσο οι ψυχαγωγικές, αν και είχαν πολλούς επικριτές, όσο και οι ποιοτικές φεστιβαλικές ταινίες, όπως του Νίκου Νικολαΐδη, του Παντελή Βούλγαρη και άλλων, να έχουν μεγάλο κοινό και να κόβουν εισιτήρια: «Η Παραγγελιά» (1980) 200.000 εισιτήρια, «Η Γλυκιά Συμμορία» 180.000 εισιτήρια, «Η Ρεβάνς», «Τα Πέτρινα Χρόνια» (1985), 200.000 εισιτήρια. Από την άλλη οι ταινίες των Δαλιανίδη, Δανίκα, Ευστρατιάδη σάρωναν επίσης στα σινεμά.
Ο «Άγιος Πρεβέζης» σε VHS (Φωτο: Γ. Αλεξίου)Μετά το 1984 που καθιερωνόταν το βίντεο άρχισε να φαίνονται σιγά- σιγά οι επιπτώσεις στον ψυχαγωγικό κινηματογράφο, δηλαδή να μειώνονται τα εισιτήρια, να λιγοστεύουν τα σενάρια, και έτσι άρχισε η παρακμή. Κατ’ εξαίρεση ο Στάθης Ψάλτης ήταν ο μόνος που οι ταινίες στις οποίες πρωταγωνιστούσε έκαβαν εισιτήρια, όπως το «Κλεφτρόνι και Τζέντλεμαν» το 1986. Μια εποχή που όλοι γύριζαν βιντεοταινίες και ο Ψάλτης έκοψε 93.000 εισιτήρια στις αίθουσες.
Από το καλοκαίρι του 1984 και μετά που ο εμπορικός ελληνικός κινηματογράφος που γνώρισε μια άνθιση για περίπου μια πενταετία άρχισε σιγά- σιγά να παρακμάζει. Έτσι τον Φεβρουάριο του ’85 στη θρυλική καφετέρια «Μαρονίτα» που σύχναζε ο προπονητής Νίκος Αλέφαντος ένας παραγωγός ταινιών που έκανε διακίνηση ξένων ταινιών με την Video City International, ο Κερυραίος Νίκος Γουδέβενος καθόταν με τον σκηνοθέτη Κώστα Μπακοδήμο και τον ηθοποιό της εποχής Παναγιώτη Σουπιάδη, όταν έριξε την φαεινή ιδέα κι ενώ είχε δει την ταινία «Φάννυ και Αλέξανδρος»: γιατί να μην γυρίσουμε ταινία απευθείας σε βίντεο με βιντεοκάμερα, χωρίς φιλμ, που θα στοιχίσει πολύ λιγότερο. Ο Γουδέβενος βλέποντας την στροφή του κόσμου στο βίντεο και το γεγονός ότι αδειάζουν σιγά- σιγά οι αίθουσες είδε το μέλλον.
Συσκευή Video Η διαφορά ήταν ότι το βίντεο έχει την μαγνητοταινία που μπορείς να την γυρίσεις πίσω και να δεις τι έχεις κάνει, ενώ το φιλμ για να γίνει αυτό κοστίζει πολύ. Έτσι τον Απρίλιο του 1985 κυκλοφορεί η κωμωδία «Απατών Ελλη…νικά» που είναι η πρώτη ελληνική βιντεοταινία, με πρωταγωνιστές το Νίκο Ρίζο και τον Ηλία Λογοθέτη. Η πρώτη δοκιμή πάει καλά και αμέσως μετά γυρίζει η Video City International (V.C.I.) γυρίζει την βιντεοταινία «Η Γυναικάρα Με Τα Πράσινα» με την Ελένη Φιλίνη που γνωρίζει μεγάλη επιτυχία. Μέσα στο καλοκαίρι του ’85 αρχίζουν κι άλλες εταιρίες παραγωγής, όπως αυτές του Γιώργου Καραγιάννη να γυρίζουν ταινίες με τον Ψάλτη, τον Μιχαλόπουλο και τον Γαρδέλη, απευθείας σε βιντεοταινίες. Έτσι μέσα στο 1985 γυρίστηκαν 77 βιντεοταινίες και το 1986 εκτοξεύτηκαν στις 199 !
Ο κόσμος είχε πια κουραστεί από τα κρατικά κανάλια που δεν προσφέρανε λαϊκή ψυχαγωγία προτιμούσαν πιο κουλτουριάρικες ταινίες και δεν έπαιζαν τις ταινίες της εποχής. Δεν υπήρχε περίπτωση η ΕΡΤ να βάλει ταινία με τον Στάθη Ψάλτη. Αν γινόταν κάτι τέτοιο μάλλον θα…έπεφτε η κυβέρνηση. Κάποιες ταινίες του ’80 που προβλήθηκαν στην κρατική τηλεόραση, όπως κάποιες του Λεφάκη, όπως το «Έξοδος Κινδύνου» με τον Νίκο Κούρκουλο και τον Γιώργο Φούντα – παρακινδυνευμένη για ΕΡΤ γιατί έδειχνε ναρκωτικά και τραβεστί - δύο καταξιωμένους πρωταγωνιστές που ήταν οι εγγυητές της - ή το «Γκαρσονιέρα για Δέκα» με τους Εξαρχάκο, Φιλιππίδη κ.α.
Ο κόσμος όμως διψούσε ένα δει ταινίες της εποχής όπως το «Ρόκυ», ταινίες πολεμικών τεχνών και φυσικά ταινίες ερωτικού περιεχομένου που ούτε κατά διάνοια να προβάλλει η κρατική τηλεόραση. Έτσι η στροφή στις βιντεοταινίες ήταν αναπόφευκτη.
Από το 1985 και μετά άρχισαν να ξεφυτρώνουν το ένα μετά το άλλο τα βίντεο κλαμπ σε κάθε γειτονιά της Αθήνας και όλης της Ελλάδας έως το 1990 που η ιδιωτική τηλεόραση έφερε την μεγάλη κρίση στο κόσμο του βίντεο.
Κατάλογος με video club της Αθήνας Τα πρώτα video club
Στην ερώτηση ποιο είναι το πρώτο Video Club δεν υπάρχει μια σίγουρη απάντηση, ενώ πολλοί βιντεοκλαμπάδες διεκδικούν σήμερα την πρωτιά. Από τα πρώτα video club πάντως ήταν το «ΑΠΩΣ» στην Στοά Μπροντγουαίη που ήταν τότε πολύ ζωντανή με καταστήματα και χώρους διασκέδασης, αλλά και το «BOOM» στην Καλλίπολη του Πειραιά (η παλιά γειτονιά του Δημήτρη Παπαμιχαήλ). Επίσης στον Πειραιά ήταν «Τα Μανιάτικα» που αρχικά λειτουργούσε ως ζαχαροπλαστείο - παντοπωλείο που πουλούσε ξηρούς καρπούς, γλυκά, πατατάκια και τσιγάρα, ώσπου έβαλε κι ένα πάγκο με βιντεοκασέτες ! Στην συνέχεια εξελίχθηκε σε ένα από τα καλύτερα video club Αθηνών και Πειραιώς. Αν και άλλαξε μορφή επενδύοντας στην ενοικίαση βιντεοκασετών παράλληλα είχε στο κατάστημα αναψυκτικά και τσιπς, ως απαραίτητα συνοδευτικά στην προβολή της ταινίας.
Video Club εποχής 1984Ένα από τα πρώτα Video Club που άνοιξε στο κέντρο της Αθήνας ήταν κατάστημα ηλεκτρονικών που πουλούσε τηλεοράσεις, στερεοφωνικά και συσκευές βίντεο ώσπου εμφάνισε και βιντεοκασέτες στο ράφι.
Η τιμή της ημερήσιας ενοικίασης των βιντεοκασετών στην ακμή τους το 1986, ήταν 150 δραχμές (οι πιο παλιές ταινίες) και 200 δρχ. οι καινούργιες.
Τα τρία συστήματα και οι συσκευές
Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Στις αρχές της δεκαετίας του ’80 πριν ξεκαθαρίσει η κατάσταση στο βίντεο υπήρχαν τρία συστήματα: το VHS, το BETA και το 2000. Το πιο ακριβό βίντεο της εποχής ήταν της JVC, η οποία έβγαλε και τις VHS βιντεοκασέτες. Η Sony έβγαλε το BETA και η Grundig το 2000. Το σύστημα BETA είχε την καλύτερη ποιότητα με την καλύτερη εικόνα, ωστόσο επικράτησε το VHS επειδή τα υλικά που χρησιμοποιούνταν για την κατασκευή ήταν πιο οικονομικά, αλλά και πιθανώς γιατί σε αυτό πρωτοβγήκαν οι ταινίες ερωτικού περιεχομένου που είχαν μεγάλη πέραση. Έτσι περιήλθε σε δεύτερη μοίρα το σύστημα BETA και πέρασε στην ανυπαρξία το 2000. Αυτό το ξεκαθάρισμα στην Ελλάδα έγινε γύρω στο 1985 όταν κυριάρχησε τελικά το VHS. Οι περισσότεροι τότε ψαχνόντουσαν για το πιο μηχάνημα θα αγοράσουν κάνοντας προηγουμένως μια έρευνα ως προς τι κασέτες διαθέτει το πιο κοντινό τους Video Club.
Η ταινία Double Trouble με τον Elvis σε κασέτα ΒΕΤΑ που ήταν διαφορετική από την VHS (Φωτο: Γ. Αλεξίου)Ντίσκο, χαβαλές, καμάκια
Από το 1973 «πέφτει» ο ελληνικός κινηματογράφος. Γυριζόντουσαν κάποιες ταινίες ελαφρού ερωτικού περιεχομένου (soft) που παιζόντουσαν σε πιο «γκετοποιημένα» σινεμά με πρωταγωνιστές συνήθως την Τίνα Σπάθη, τον Χάρι Μπρούμελ και άλλους.
Μετά την περίοδο της μεταπολίτευσης, από το 1974 δηλαδή έως τα τέλη της δεκαετίας του ’70 έρχεται μια διαφαινόμενη αλλαγή στο πολιτικό σκηνικό με τον ερχομό του Ανδρέα Παπανδρέου στην πολιτική σκηνή. Το ΠΑΣΟΚ αποσυνθέτει ουσιαστικά την εξωκοινοβουλευτική αριστερά, αφομοιώνοντας την, κι έτσι ξεκινά η νέα δεκαετία, αυτή του ’80, στην ανατολή της οποίας εμφανίζονται δειλά-δειλά νέες φυλές στη νεολαία: Χούλιγκανς, πανκς, τσαντάκηδες, μαγαζιά με ηλεκτρονικά παιχνίδια (Ούφο), καμικάζι και πολλές άλλες που τις αποτελούσαν νεολαίοι χωρίς όμως την κατάλληλη παιδεία. Το ίδιο ίσχυε και για την παλιότερη φουρνιά σκηνοθετών που 50άρηδες πια έκαναν μια συρραφή συμπεριφορών της νεολαίας που δεν την ζούσαν όμως πια βιωματικά. Έτσι οι ταινίες τους δεν αποτύπωναν ρεαλιστικά τις τάσεις των νέων έχοντας πρώτη ύλη τις εφημερίδες που παρουσίαζαν τα νέα ήθη και έθιμα της εποχής (κυρίαρχο τότε σε πωλήσεις το «Έθνος») σαν τέρατα, σαν κάτι εξωφρενικό. Χαρακτηριστικό παράδειγμα στην ταινία «Έλα να Γυμνωθούμε» με τον Στάθη Ψάλτη που τον δείχνει ντυμένο πανκ με ναζιστικό καπέλο σε ντισκοτέκ να χορεύει break dance με την Καίτη Φίνου. Άσχετα πράγματα δηλαδή. Εν ολίγοις όποιος δεν άκουγε Νταλάρα κι Αλεξίου και δεν ήταν στον σοσιαλισμό ήταν αποδιοπομπαίος τράγος.
Η κοινωνική ταινία «Χούλιγκανς» του Κώστα Καραγιάννη, 1983 σε VHS (Φωτο: Σπ. Μποζίκης)Γιατί όμως αυτές οι κοινωνικές ταινίες που σε πολλούς φαίνονταν ως κωμωδίες και το αντίστροφο αποδείχθηκαν διαχρονικές και προβάλλονται ως σήμερα κουβαλώντας μια διαχρονικότητα; Για παράδειγμα η ταινία «Τα Τσακάλια» από τις πιο χαρακτηριστικές της εποχής. Ο σκηνοθέτης της ταινίας αυτής και από τους πιο γνωστούς Έλληνες σκηνοθέτες, ο Γιάννης Δαλιανίδης που έγραψε ιστορία στη Φίνος Φιλμ τη δεκαετία του ’60, είδε το 1981 από το μπαλκόνι του να πλακώνονται κάποιοι χούλιγκανς με αλυσίδες και διάβασε για την συμπεριφορά της νεολαίας στις εφημερίδες. Την εποχή αυτή κυριαρχούσε στα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων ένας ομαδικός βιασμός μιας μαθήτριας. Πήρε λοιπόν όλα αυτά τα συστατικά και με την εμπειρία, αλλά και την μαεστρία που τον διέκρινε ως κινηματογραφιστή γύρισε «Τα Τσακάλια», ταινία του 1981.
Αυτές οι ταινίες που αναφέρονται σήμερα ως cult ταινίες, αν και με σενάριο στο…πόδι, έκαναν επιτυχία γιατί ήταν κάτι το καινούργιο, είχαν αθυροστομία ενώ τα προηγούμενα χρόνια υπήρχε λογοκρισία και έπαιζαν σε αυτές οι νέοι σταρ που ήθελαν να δει το κοινό. O Στάθης Ψάλτης, ο Πάνος Μιχαλόπουλος, ο Σταμάτης Γαρδέλης, η Σοφία Αλιμπέρτη, η Καίτη Φίνου, η Βίνα Ασίκη, η Βάνα Μπάρμπα ήταν τα νέα μεγάλα αστέρια του ελληνικού κινηματογράφου.
Ο Σωτήρης Μουστάκας στο ρόλο του Πάτερ-ΓκομένιουΑκόμη και ο Σωτήρης Μουστάκας αν και είχε χιλιόμετρα πίσω του παίζοντας κυρίως σε δευτεροκλασάτες ταινίες του ’60 και ’70, αν και ήταν πια 42 ετών το 1982, συγκαταλέγεται στους νέους σταρ των βιντεοταινιών καθώς σημείωσε μεγάλη επιτυχία κυρίως με τις ταινίες: «Παρθενοκυνηγός (1980), «Πάτερ Γκομένιος» (1982), «Καμικάζι Τσαντάκιας» (1982) και πέρασε με επιτυχία στο βίντεο από το 1986 και μετά με ταινίες όπως «Ο Σεξοβόμβος» (1986), «Ο Τρελογιατρός» (1987), «Ο Σαλταδόρος» (1989) και άλλες. Είναι από τους πιο ενεργητικούς στο χώρο του βίντεο. Επίσης μεταξύ άλλων χαρακτηριστικών συμμετοχών του σε ταινίες και βιντεοταινίες είναι: «Εγώ και το Πουλί Μου (1982), , «Το Παίζω..και πολύ Άντρας» (1983), «Το Ψώνιο» (1983), «Μήτσος ο Ρεζίλης» (1984), «Αν Ήταν το Βιολί Πουλί…» (1984), «Ο Ροζ Γάτος» (1985), «Ο Δυναστείας» (1985), «Ο Τζογαδόρος» (1989), «Ο Αλεπούς» (1990).
Η ταινία του Δημήτρη Κολλάτου που ξεσήκωσε θύελλα (Φωτο: Γ. Αλεξίου)Την εποχή που γνώρισε επιτυχία ο «Πάτερ Γκομένιος» ήταν μια εποχή που είχαν πέραση οι ταινίες με παπάδες λόγω των σκανδάλων με τον Άγιο Πρεβέζης, την ιστορία του οποίου έκανε ταινία ο Δημήτρης Κολλάτος. Ταινίες όπως «Ο Παπα-Σούζας», «Παπαδίστικη Κομπανία», «Μια Παπαδιά στα Μπουζούκια», «Εθνική Παπάδων» γνώρισαν επιτυχία, αλλά ταυτόχρονα η πορεία τους συνεχιζόταν στα δικαστήρια γιατί «έτρωγαν» μηνύσεις από τους παπάδες. Ωστόσο οι ταινίες με παπάδες έγιναν μόδα. Ντίσκο, χαβαλές, καμάκια ήταν τα νέα ήθη και έθιμα που αποτυπώνονταν στις ταινίες που έβλεπε κυρίως η νεολαία.
Οι παχυλές αμοιβές των γνωστών πρωταγωνιστές που είχαν διαγράψει μια πετυχημένη πορεία πριν την εποχή της βιντεοκασέτας, αποτελούσαν ασφαλώς το υψηλότερο κίνητρο για να παίξουν σε ταινίες για βίντεο. Την μεγαλύτερη ζήτηση στα Video Club είχαν οι βιντεοταινίες που πρωταγωνιστούσαν οι Σωτήρης Μουστάκας, Νίκος Ρίζος και Κώστας Βουτσάς, καθότι είχαν απήχηση τόσο στους μεγαλύτερους που ήδη τους ήξεραν από το θέατρο και τον παλιό καλό ελληνικό κινηματογράφο, αλλά και στους νεώτερους που τους μάθαιναν τότε. Στην ουσία κρατούσαν μόνοι τους μια ταινία.
Να σημειωθεί ότι στον κλάδο της βιομηχανίας του βίντεο δεν υπήρχε κανείς την περίοδο 1985-90 που να ήταν άνεργος. Κομπάρσοι, σκηνοθέτες, τεχνικοί, ηθοποιοί, ηχολήπτες, ηλεκτρολόγοι, μπούμαν, όλοι είχαν δουλειά. Οι περισσότεροι πρωταγωνιστές παλιάς κοπής (Μουστάκας, Ρίζος, Βουτσάς, Τζεβελέκος, Σίσκος, Καραγιώργης, Φωτόπουλος, Καλλιβωκάς, Καρύδης κ.α.) δούλευαν την εποχή αυτή και στο θέατρο, ενώ οι δευτεροκλασάτοι και τριτοκλασάτοι ηθοποιοί τουλάχιστον κατάφερναν να βιοπορίζονται και να ζουν τις οικογένειές τους παίζοντας σε βιντεοταινίες.
Ζωή Λάσκαρη
Όλοι λίγο πολύ μπήκαν στον πειρασμό να γυρίσουν βιντεοταινία, δοκιμάζοντας το νέο μέσο. Ακόμη και η Ζωή Λάσκαρη που πρωταγωνίστησε σε μια 6ωρη σειρά τριών επεισοδίων που κυκλοφόρησε σε ισάριθμες βιντεοκασέτες με τον τίτλο «Η Γυναίκα της Πρώτης Σελίδας». Η σειρά κυκλοφόρησε αποκλειστικά σε βιντεοκασέτα από την Video ELIT A.E. και αργότερα προβλήθηκε ως μίνι τηλεοπτική σειρά στον Ant1 στα 90s. Η ίδια που υποδυόταν ένα διπλό ρόλο, της Εβραίας και της Γερμανίδας, αναφέρει σε συνέντευξή της στο περιοδικό «Ο Κόσμος του Βίντεο» (τεύχος 36, Δεκέμβριος 1987) με αφορμή την βιντεοταινία της αυτή : «Δεν υπάρχει για μένα σήμερα ελληνικός κινηματογράφος, εκτός από ορισμένες περιπτώσεις δηλαδή ο Τσεμπερόπουλος με τον Ξαφνικό Έρωτα, ο Πανουσόπουλος, ο Βεργίτσης. Η μόνη ελπίδα για τον κινηματογράφο είναι να υπάρξει ιδιωτική πρωτοβουλία και καμιά κρατική παρέμβαση. Πρόσφατο αισιόδοξο παράδειγμα είναι η Sanyo που άνοιξε την αγκαλιά της σε νέους καλλιτέχνες. Είναι μια ευκαιρία, έστω κι αν ξεκινήσουμε από τις βιντεοκασέτες, για να αναβιώσει ο κινηματογράφος. Σήμερα δεν μπορούμε να κλείσουμε τα μάτια μας στο βίντεο γιατί αυτό είναι το μέλλον μας».
Η Ζωή Λάσκαρη σε διπλό ρόλο στην βιντεοταινία «Η Γυναίκα της Πρώτης Σελίδας» (Φωτο: από το περιοδικό «Ο Κόσμος του Βίντεο». Σειρές που ξεχώρισαν σε βιντεοκασέτες γύρισαν επίσης οι τρεις εταιρίες : Καραγιάννης, Video Elit και Master ήταν καλογυρισμένες με υψηλό κόστος και ήταν επιπέδου σήριαλ. Ενδεικτικά αναφέρονται «Ο Σύντροφος και ο Μπάτσος» της Video ELIT A.E., « Βία και Γοητεία» με την Μιμή Ντενίση και τον Τάκη Χρυσικάκο, «Το Χρέος του Μπάτσου» με τον Νίκο Δαδινόπουλο, «Μανιάτικη Βεντέτα» με τον Νίκο Ξανθόπουλο. Γενικά κάποιοι το είδαν σοβαρά και γύριζαν καλές βιντεοταινίες - σειρές χρηματοδοτώντας τες με αρκετά χρήματα, οι οποίες μετά παίχθηκαν με επιτυχία στην ιδιωτική τηλεόραση.
Αντίθετα οι περισσότερες βιντεοταινίες ήταν low budget (χαμηλού προϋπολογισμού) εκτός από εκείνες παραγωγής του Μιχάλη Λεφάκη. Οι «Φυλακές Ανηλίκων» του 1982 ήταν η πρώτη ταινία που γυρίστηκε στο Αναμορφωτήριο του Κορυδαλλού. Οι φράσεις που λέει ο Αρτέμης Μάτσας ήταν ακριβώς όσα είπε ο Υπουργός Δικαιοσύνης Στάθης Αλεξανδρής σε κρατουμένους του Κορυδαλλού, οι οποίοι τον χλεύασαν. Αυτή ήταν μια κινηματογραφική ταινία που αργότερα κυκλοφόρησε σε βιντεοταινία, όπως και πολλές άλλες, κάνοντας μια δεύτερη καριέρα. Συνήθως κυκλοφορούσαν ένα χρόνο μετά την προβολή τους στις αίθουσες σε βιντεοκασέτα.
Ο Κώστας Καρράς και ο Στάθης Ψάλτης στα «Καμάκια» Βιντεοταινίες γύρισαν οι περισσότεροι παλιότεροι γνωστοί ηθοποιοί. Στον πειρασμό δεν μπήκαν από τα πολύ μεγάλα κινηματογραφικά αστέρια η Τζένη Καρέζη, ο Νίκος Κούρκουλος, η Άννα Φόνσου, ενώ η Αλίκη Βουγιουκλάκη δοκίμασε να παίξει σε βιντεοταινία, αλλά τελευταία στιγμή ακύρωσε την κυκλοφορία της. Αντίθετα γύρισαν βιντεοταινία ηθοποιοί κλάσεως όπως ο Νικήτας Τσακίρογλου με την Έλενα Ναθαναήλ που πρωταγωνίστησαν στην βιντεοταινία «Ο Τελευταίος Έρωτας», αλλά και η Χρυσούλα Διαβάτη στο «Οι 13 Γυναίκες».
Από το 1985 άρχισαν να γυρίζονται ταινίες αποκλειστικά για βίντεο. Εδώ υπάρχει μια παρεξήγηση. Επειδή κυριάρχησε από αυτή τη χρονιά η βιντεοταινία για μια πενταετία πολλοί θεωρούν ότι όλες οι ταινίες της δεκαετίας του ’80 είναι μόνο για βίντεο. Αυτό δεν ισχύει όμως. Ωστόσο οι κινηματογραφικές ταινίες της περιόδου 1980-85 βγήκαν μετά σε βιντεοταινίες.
Επίμαχο δημοσίευμα της «Απογευματινής» στις 23 Φεβρουαρίου 1986. Αρχείο : Σπ. ΜποζίκηΤαινίες για τα σκουπίδια
Οι κινηματογραφικές της πρώτης περιόδου 1980-85 θεωρούνται σήμερα cult, ενώ της περιόδου 1985-90 είναι trash (σκουπίδια). Ταινίες όπως : «Εδώ Παπάς, εκεί Λαπάς», «Στη Φωλιά του Γούκου», «Ο Νίντζα με την Γκλίτσα», «Ο Κολοσσός» και «Στούπερμαν Αγάπη Μου»με τον Ρίζο, «Ο Βιντεοκλαμπάς» με πιο γνωστή ηθοποιό την Βίνα Ασίκη, «Γάτα η Κυρία» με την ίδια πρωταγωνίστρια, «Γλυκειά Μου Κούτσι απ’το Χαλκούτσι» με το Βουτσά και πολλές άλλες σε ένα μακρύ κατάλογο ήταν όλες…σκουπίδια. Σε αυτό φταίει ότι μπήκαν στην παραγωγή ταινιών πολλοί άσχετοι με τον κινηματογράφο ακόμη και μανάβηδες, χασάπηδες, ταξιτζήδες και ότι μπορεί να φανταστεί κανείς που δεν είχαν την παιδεία, αλλά είχαν τα λεφτά και γύρισαν ταινίες στο…πόδι για να τα οικονομήσουν. Μέσα σε μόνο τέσσερις μέρες γυριζόταν μια βιντεοταινία ! Από το 1985 ως το 1990 γύρω στις 1.120 βιντεοταινίες. Να φανταστεί κανείς ότι μόνο το 1987 γυρίστηκαν συνολικά 366 βιντεοταινίες, σε μια χρονιά ρεκόρ!
Video Club και στο πολυκατάστημα «Μινιόν» ! Όλα αυτά τελείωσαν γιατί τέλη Νοεμβρίου του 1989 ήρθε η λαίλαπα της ιδιωτικής τηλεόρασης. Βγαίνει στον…αέρα αρχικά το Mega Chanel, ακολουθεί την 1η Ιανουαρίου 1990 ο Ant1 και στην συνέχεια όλα τα άλλα κανάλια. Τότε άρχισαν να κλείνουν το ένα μετά το άλλο τα Video Club και παρέμειναν ανοιχτά τα πιο μεγάλα και τα πιο οργανωμένα που λειτουργούσαν άνθρωποι που ήξεραν τη δουλειά και πώς να χειριστούν την κρίση. Μέχρι το 2000 όσα Video Club είχαν μείνει νοίκιαζαν βιντεοκασέτες. Τότε έκανε την εμφάνισή του ένα νέο format το DVD που ήκμασε την περίοδο 2002-08. Τότε ήρθαν τα Torrent και ο κόσμος κατέβαζε δωρεάν από εκεί ταινίες. Σταδιακά ακολούθησαν και άλλες ηλεκτρονικές φόρμες που μπορούσες να κατεβάσεις ταινίες ακόμη και υπότιτλους σε διάφορες γλώσσες και φυσικά στα ελληνικά.
Μέχρι το 2005 πολλά Video Club νοίκιαζαν και βιντεοκασέτες και DVD. Καθώς η τεχνολογία έτρεχε με γρήγορη ταχύτητα και διαφαινόταν η απόσυρση των βιντεοταινιών, τα Video Club άρχισαν να πουλούν τις βιντεοκασέτες και να γεμίζουν τα ράφια τους με DVD. H οριστική συντριβή του DVD ήρθε με το NETFLIX, την αμερικανική εταιρία που είναι ειδικευμένη στην παροχή συνδρομητικών διαδικτυακών τηλεοπτικών υπηρεσιών. Η NETFLIX εισήλθε στη βιομηχανία παραγωγής το 2013, ξεκινώντας από την πρώτη της σειρά, House of Cards. Τον Οκτώβριο του 2017 είχε 109,25 εκατομμύρια συνδρομητές παγκοσμίως που αυξήθηκαν κατά πολύ έως σήμερα.
DVD
Η άνθηση του DVD δεν μπορεί να συγκριθεί με την άνθηση της βιντεοκασέτας ούτε στην μαζικότητα των μαγαζιών (περίπου 4.000 Video Club σε όλη την Ελλάδα στα 80s), ούτε από πλευράς διανομής. Στην εποχή του VHS, βγήκαν στην Ελλάδα με ελληνικούς υπότιτλους από την πιο mainstream ταινία με τον Ρόμπερτ Ντε Νίρο και τον Αλ Πατσίνο μέχρι το τελευταίο…σκουπίδι του Χονγκ Κονγκ. Αυτό δεν έγινε στο DVD καθώς υπήρξαν πολλές ταινίες που δεν έφθασαν στην Ελλάδα ακόμη και mainstream ταινίες όπως με τον Φρέντι Κρούγκερ ή καλογυρισμένες και θρυλικές b-movies όπως το Cannibal Holocaust (To Ολοκαύτωμα των Κανιβάλων), αλλά και τα Creeters (κάτι σαν τα Άλιενς), ούτε οι ταινίες Ninja με τον Ρίτσαρντ Χάρισον. Επίσης οι ελληνικές βιντεοταινίες των 80s, εκτός των ταινιών παραγωγής του Καραγιάννη που έβγαζε στα περιοδικά (ταινίες με Ταμτάκο, Μουστάκα κ.α.) δεν βγήκαν σε DVD. Για παράδειγμα η βιντεοταινία «Φυλακές Ανηλίκων Νο1» δεν κυκλοφόρησε ποτέ έως σήμερα σε DVD, όπως και πολλές άλλες κοινωνικές ταινίες που είχαν επιτυχία ως βιντεοκασέτες.
Κρις Σφέτας, το παιδί-θαύμα του κινηματογραφικού καράτε. Ήρωες των VHS
Μερικές χαρακτηριστικές φιγούρες που έκαναν μια μικρή καριέρα χάρη στις βιντεοταινίες ήταν ο Κρις Σφέτας ο πιτσιρικάς που έκανε καράτε στις βιντεοταινίες, ο επονομαζόμενος Έλληνας Τσακ Νόρις, αλλά και το παιδί-θαύμα του κινηματογραφικού καράτε.
Επίσης ο Άκης Φλωρεντής, εβραϊκής καταγωγής, μια μορφή φλώρου της εποχής, που ήταν μέσα σε πολλές βιντεοταινίες. Ένας χαρακτηριστικός αλλά διαφορετικός του ρόλος ως Πάρης Βελής ήταν στη βιντεοταινία του 1987 «Το Κομπιούτερ του θανάτου» του Μιχάλη Λεφάκη, επηρεασμένη από την ξένη ταινία «Tron». Στην εποχή της δεν είχε επιτυχία, αλλά σήμερα πολλοί ψάχνουν να τη δουν και θεωρείτε από τις πιο θρυλικές cult βιντεοταινίες. Αναφέρεται στην εποχή που οι υπολογιστές άρχισαν να μπαίνουν σιγά – σιγά στη ζωή μας και η φαντασία οργίαζε. Πολύ πρωτότυπη για την εποχή της.
Διονύσης Ξανθός Μια πραγματικά όμως αξιόλογη περίπτωση ήταν ο δραματικός ηθοποιός των ακραίων ρόλων Διονύσης Ξανθός που είχε πρωταγωνιστήσει στον «Άγγελο» με τον Μιχάλη Μανιάτη, στον «Ζιγκολό της Αθήνας», στα «Άγρια Νειάτα» του Νίκου Φώσκολου, όλες του 1982. Επίσης πρωταγωνίστησε στην εξαιρετική ταινία «Ο Γύρος του Θανάτου» του Ερρίκου Θαλασσινού το 1983, ενώ μετά ίδρυσε μια εταιρία παραγωγής Ar Ko Video και έκανε κάποιες πολύ καλές βιντεοταινίες. Όπως η βραβευμένη βιντεοταινία «Ο Σαλονικιός» του 1987 σε σκηνοθεσία Παύλου Φιλίππου, και σε σενάριο του Δ. Ξανθού με το καλλιτεχνικό ψευδώνυμο Φάνης Χριστοδούλου, στην οποία επίσης πρωταγωνίστησε, μια ταινία που διερευνούσε το κόσμο της νύχτας και τον υπόκοσμο, «Ο Τσιγγάνος» (1984) και «Ο Ένοχος» (1989). Στην συνέχεια αποσύρθηκε από τον κινηματογράφο.
Σαμάνθα ΦοξΕρωτικές βιντεοκασέτες
Οι ακατάλληλες ταινίες λόγω ερωτικού περιεχομένου δεν είχαν διανομή σε όλα τα Video Club. Έπρεπε να ψάξει καλά κανείς για να τις βρει ή να έχει καλή πληροφόρηση για το ποια Video Club τις νοικιάζουν. Εκεί που υπήρχαν ήταν τοποθετημένες όσο πιο διακριτικά γινόταν στα ράφια δίπλα στις άλλες ταινίες με τη δική τους σήμανση, ενώ αν το Video Club διέθετε υπόγειο εκεί θα ήταν τοποθετημένες. Φυσικά πρώτες σε ζήτηση όπου υπήρχαν ήταν οι ελληνικές ταινίες σκληρού πορνό. Οι εταιρίες τους ήταν τριτοκλασάτες, δηλαδή κακής ποιότητας. Ωστόσο είχαν πάρει δικαιώματα και εμφανίζονταν κανονικά με το εξώφυλλό τους στα Video Club. Όχι όμως σε όλα, αλλά σε λίγα, όπως αναφέρθηκε. Η πιο θρυλική ταινία του είδους ήταν «Ο Ηδονοβλεψίας» με πρωταγωνιστή τον Κώστα Γκουζγκούνη. Πιο περιζήτητες ήταν οι βιντεοταινίες του Berto. Μια πρωταγωνίστρια που άφησε εποχή στο είδος ήταν η Κατερίνα Σπάθη, καμία σχέση με την Τίνα Σπάθη που ήταν η γυναικάρα με την μαλούρα και τις καμπάνες και τις μπότες είναι 70s και δεν έχει παίξει ποτέ σε σκληρή ερωτική ταινία.
Το πόσο μεγάλη ζήτηση υπήρχε σε αυτό το είδος δεν μπορεί να φανταστεί κανείς και η σπανιότητά τους δημιουργούσε ένα μυστήριο. Θυμάμαι ένα βράδυ στο θρυλικό rock club «Rainbow» στην Πλ. Καλογήρων στη Δάφνη, τι ήθελα και είπα στη παρέα ότι είχα νοικιάσει μια ελληνική ταινία ερωτικού περιεχομένου ; Καρφώθηκε στο μυαλό όλων και ήθελαν να πάμε σπίτι να την δούμε και ας ήμασταν μόνο λίγη ώρα εκεί. Ευτυχώς έλειπαν οι γονείς μου εκτός Αθηνών και η προβολή ήταν εφικτή. Η πλάκα ήταν ότι «ψήθηκε» και ο ταξιτζής που άκουσε για την περιβόητη βιντεοκασέτα και προσφέρθηκε να μας πάει τζάμπα την κούρσα αρκεί να τον αφήσουμε να δει κι εκείνος την ταινία. Πραγματικά έτσι έγινε !
Από το περιοδικό «ΕΝΑ» Το ευρείας κυκλοφορίας περιοδικό της δεκαετίας του ’80 «ΕΝΑ» αναφέρει σχετικά για τις ταινίες ερωτικού περιεχομένου σε άρθρο με τίτλο «Η ερωτική επανάσταση της δεκαετίας» : …ένας έντονος ερωτισμός εισέβαλε στις κρεβατοκάμαρες των σεξουαλικά βαριεστημένων ζευγαριών με την προβολή ταινιών στην μικρή οθόνη από συσκευές βίντεο. Η καινούργια μόδα χαρακτηρίστηκε σαν «η νέα σεξουαλική επανάσταση της δεκαετίας μας». Άνθρωποι απλοί που ίσως δεν είχαν παρακολουθήσει ερωτικές ταινίες στον κινηματογράφο, αλλά και πουριτανοί που μέχρι σήμερα κατηγορούσαν την προβολή ερωτικών ταινιών σε δημόσιους χώρους , ξεπερνώντας τις ηθικές αναστολές τους, αγοράζουν ή δανείζονται ταινίες ερωτικού περιεχομένου, για να τις απολαύσουν στη γνώριμη και ήσυχη ατμόσφαιρα του σπιτιού τους…»|
Μουσικές βιντεοκασέτες
Τον Οκτώβριο του 1982 ένας νεαρός φαντάρος παίρνει άδεια από την μονάδα του στην Κρήτη και οργανώνει τις τελευταίες λεπτομέρειες για να ανοίξει ένα πρωτοποριακό για την εποχή του δισκάδικο που θα έχει όχι μόνο δίσκους αλλά και τις πρώτες τότε μουσικές βιντεοκασέτες που έκαναν την εμφάνισή τους στην Αθήνα. Ο Παναγιώτης Πατσιόπουλος ανοίγει με το απολυτήριο του στρατού στα χέρια τον Νοέμβριο του ’82 το θρυλικό «Happy Sad» στην στοά χαμηλά στην οδό Ακαδημίας. Εκεί δίπλα στα βινύλια, τοποθετεί VHS βιντεοκασέτες που κατάφερε να αντιγράψει από υλικό που ήρθε από το Βερολίνο διαθέτοντας 600.000 δρχ. για περισσότερες από 300 ώρες μουσικής μεγάλο ποσό τότε (του στοίχισε 5.500 δρχ. το δίωρο) πρωτοπορώντας στο οπτικό υλικό μουσικών ταινιών: Frank Zappa, Iggy Pop, Quicksilver Messenger Service, Bob Marley, Budgie, Rolling Stones και πολλά ακόμη ονόματα τα αντέγραψε σε ένα video Hitachi.
Δικτυωμένος ίσως όσο κανείς άλλος τότε στο χώρο της μουσικής καταφέρνει να δώσει τροφή στο μουσικόφιλο κοινό σε μια εποχή που το αντικείμενο των μουσικών βιντεοκασετών ήταν άγνωστο ακόμη. Το οπτικό αυτό υλικό του ήταν πολλές φορές ανταγωνιστικό με τους δίσκους του, πολλοί εκ των οποίων ήταν σπάνιοι, για το αγοραστικό κοινό. Η μεγάλη ζήτηση για μουσικό υλικό τον ώθησε να εξοπλιστεί και με δεύτερο βίντεο που πήρε κυριολεκτικά φωτιά από τις αντιγραφές. Να σημειωθεί επίσης ότι έφτιαχνε με πολύ μεράκι τις θήκες των αντιγραμμένων βιντεοκασετών βάζοντας φωτογραφίες και τίτλους από το περιεχόμενό τους. Ο Π.Πατσιόπουλος αργότερα μετέτρεψε τον υλικό των VHS σε DVD και έως σήμερα διαθέτει την πιο άρτια συλλογή οπτικού μουσικού υλικού.
Λίγα χρόνια αργότερα η μεγάλη έκρηξη της βιντεοκασέτας οδηγεί το 1986-87 το περιβόητο διώροφο δισκάδικο «Happening» επί της οδού Χαριλάου Τρικούπη να δημιουργήσει τμήμα ενοικίασης μουσικών ταινιών σε VHS στον πάνω όροφο με επίσημες πια κυκλοφορίες διαφόρων μουσικών ειδών το οποίο σημειώνει επίσης μεγάλη επιτυχία φέρνοντας πολλά συγκροτήματα και μουσικούς για πρώτη φορά στα μάτια των μουσικόφιλών που νοικιάζουν μανιωδώς μουσικές βιντεοκασέτες. Σταδιακά τα πιο οργανωμένα Video Club δημιούργησαν τμήμα με μουσικές βιντεοταινίες που περιλάμβανε ξένες μουσικές ταινίες, αλλά και συναυλίες συγκροτημάτων. Το τμήμα αυτό οργανώθηκε περισσότερο την εποχή του DVD τόσο στα Video Club, όσο και σε ορισμένα δισκάδικα, αλλά και αλυσίδες καταστημάτων, όπως το Metropolis.
NINJAΤαινίες Καράτε
Θραύση έκαναν στη νεολαία όταν πρωτοβγήκαν οι ταινίες Κουνγκ Φου και Νίντζα. Οι μεγάλοι ήρωες της εποχής ήταν ο Τσάκι Τσαν και ο Μπρους Λη που είχε και σωσίες τους Μπρους Λάι και Μπρος Λε. Οι βασικοί ήρωες των ταινιών Νίντζα ήταν οι Σο Κοσούγκι, Μάικλ Ντουντίκοφ και Ρίτσαρντ Χάρισον. Οι ταινίες American Ninja ήταν πιο mainstream. Πολλοί πιτσιρικάδες ντύνονταν με στολές πολεμικών τεχνών στις Απόκριες φανερά επηρεασμένα από τις βιντεοταινίες που είχαν κάνει μόδα μέχρι και τα νουντσάκο που κρατούσαν πολλοί, μικροί και μεγάλοι, στα χέρια κάνοντας διάφορες κινήσεις εν ήδη εξάσκησης και ετοιμότητας, αλλά και σπαθιά και δρεπάνια. Υπήρχε μάλιστα εξειδικευμένο κατάστημα στην οδό Χαριλάου Τρικούπη με αξεσουάρ καράτε που εμφανίζονταν στις ταινίες καράτε. Τα πρώτα καράτε φιλμ βγήκαν σε βίντεο το 1983-84 και η χρυσή περίοδός τους ήταν 1987-89.
Το Video Club «Martin» στη δεκαετία του ’80 (Φωτο: Από τον «Κόσμο του Video»Τα Video Club
Στα Video Club γραφόσουν μέλος δίνοντας ένα συμβολικό ποσό, μαζί με τα στοιχεία της ταυτότητας και ένα πρόσφατο λογαριασμό της ΔΕΗ και του ΟΤΕ. Οι βιντεοκασέτες ήταν στα ράφια ταξινομημένες σε είδη ταινιών με το κουτί και το εξώφυλλο, αλλά μέσα ήταν άδειες και το περιεχόμενό της, δηλαδή η βιντεοκασέτα ήταν πίσω από τον πάγκο. Κάποια πιο οργανωμένα Video Club έδιναν και κατάλογο με τις ταινίες τους. Το κουτί με τη βιντεοκασέτα που έπαιρνες στο σπίτι δεν είχε το εξώφυλλο της ταινίας. Σταδιακά, το 1987, τα εξώφυλλα των ταινιών μπήκαν σε ειδικές λεπτές θήκες από σκληρό πλαστικό για εξοικονόμηση χώρου. Ήταν πάρα πολλές πια...
Το «Διασημότητες» στο Π. Φάληρο, ο τελευταίος των Μοϊκανών στα Video ClubΑπό τις αλυσίδες Video Club της εποχής του DVD ξεχώρισαν το Seven, το Broadcast και το Videorama. Σήμερα όλες οι εταιρίες διανομής έχουν κλείσει και πρόσφατα η τελευταία μεγάλη αλυσίδα Video Club, το Videorama, με τρία καταστήματα σε Αμπελόκηπους επί της Λεωφόρου Αλεξάνδρας, Καλλιθέα στην Θησέως και Κυψέλη στην Αγ. Μελετίου έκλεισε διαθέτοντας σε προσφορά το υλικό της που ήταν DVD. Το μοναδικό ίσως εναπομείναν πια Video Club είναι οι «Διασημότητες» στην οδό Αγ. Αλεξάνδρου 89 στο Π. Φάληρο που λειτουργεί από το 1986 διαθέτοντας πια μια σπάνια συλλογή ταινιών προς πώληση. Θα αντέξει όμως στο χρόνο;
*Οι προσωπικές εμπειρίες που αναφέρονται στην έρευνα είναι του Γιάννη Αλεξίου
**Ο Σπύρος Μποζίκης είναι ερευνητής της δεκαετίας του ’80
