Ο Τζάνγκο Ράϊνχαρτ, τσιγγάνος στην καταγωγή, Βέλγος στην υπηκοότητα, είναι ο κορυφαίος μουσικός που ανέδειξε η προπολεμική ευρωπαϊκή σκηνή της τζαζ.
Αυτοδίδακτος κιθαρίστας, έζησε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του στην Γαλλία και ήταν ο μόνος που το παίξιμό του μπορούσε να αναμετρηθεί με εκείνο των καλύτερων αμερικανών του είδους.
Γεννήθηκε στις 23 Ιανουαρίου 1910 στη Liberchies, μια μικρή πόλη στο ανατολικό Βέλγιο, από τσιγγάνους γονείς.
Πέρασε το μεγαλύτερο μέρος της παιδικής και εφηβικής του ηλικίας σε καταυλισμούς έξω από το Παρίσι παίζοντας μπάντζο, κιθάρα και βιολί και πέθανε 43 χρόνια αργότερα, στις 16 Μαϊου του 1953 από εγκεφαλική αιμορραγία, ενώ γυρνούσε στο σπίτι του μετά από μια μουσική βραδιά σε κάποιο club του Παρισιού.
Το «Τζάνγκο», σύμφωνα με διαφορετικές ερμηνείες των βιογράφων του, είτε προέρχεται από τσιγγάνική λέξη και σημαίνει «είμαι ξύπνιος», είτε είναι υποκοριστικό του «Ζαν» που είναι εν χρήσει στην περιοχή της Βαλονίας.
Από μικρός περιπλανήθηκε με τους γονείς του στο Βέλγιο και την Γαλλία και έδειξε έφεση στην μουσική μαθαίνοντας μόνος του κιθάρα, βιολί και μπάντζο.
Ο Τζάνγκο είχε ήδη αρχίσει να γίνεται γνωστός στους μουσικούς κύκλους, όταν μια φωτιά στην σκηνή του, στις 2 Νοεμβρίου 1928, παρ' ολίγο να του κοστίσει την ζωή.
Έπαθε εγκαύματα σε μεγάλο μέρος του σώματός και οι γιατροί αναγκάστηκαν να του κόψουν δύο δάχτυλα του αριστερού του χεριού, ενώ χάρη στην επιμονή τους διέσωσε το ένα πόδι του.
Πολλοί πίστεψαν ότι η πολλά υποσχόμενη καριέρα του είχε καταστραφεί. Κανείς δεν μπορούσε να παίξει κιθάρα με δύο δάκτυλα λιγότερα. Αυτός δεν το έβαλε κάτω και τα επόμενα χρόνια ανέπτυξε μια τεχνική που τον κατέστησε αντικείμενο θαυμασμού όχι μόνο από τους ομοτέχνους της εποχής του αλλά και από αυτούς του σήμερα.
Έπαιζε κιθάρα με ανορθόδοξους δαχτυλισμούς και η ικανότητά του να σκαρώνει μελωδίες υλοποιήθηκε με τη ιδιορρυθμία του παιξίματός του.
Το 1934, μαζί με τον βιολονίστα Στεφάν Γραπελί σχημάτισαν το περίφημο συγκρότημα «Quintette du Hot Club de France», που διατηρήθηκε έως το 1948. Ήταν το πρώτο συγκρότημα της τζαζ με βασικό σολιστικό όργανο την κιθάρα.
Από τις συνθέσεις του Ράϊνχαρτ, που ξεπερνούν τις εκατό, ξεχωρίζουν τα κομμάτια «Minor Swing», «Daphne», «Belleville», «Djangology», «Swing '42» και «Nuages».
Μια ηχογράφηση που έμεινε ιστορική ήταν η διασκευή σε σουίνγκ του πρώτου μέρους του κοντσέρτου για δύο βιολιά του Μπαχ με τίτλο «Interpretation swing et Improvision sur le premier mouvement du concerto en re mineur pour deux violon par Jean Sebastian Bach».
Η «Gypsy Jazz» είχε μόλις γεννηθεί στην καρδιά της Γαλλίας. Το ξέσπασμα του Β' Παγκοσμίου Πολέμου το 1939, βρήκε το Quintette να περιοδεύει στην Αγγλία.
Ο Grappelli παρέμεινε εκεί και ο Τζάνγκο επέστρεψε στην Γαλλία για να συνεχίσει να ηχογραφεί καθ' όλη τη διάρκεια του πολέμου, με το κλαρινέτο του Hubert Rostaing να αντικαθιστά το βιολί του Grappelli. Μετά τον πόλεμο ωστόσο, ξανασυναντήθηκαν και ηχογράφησαν πάλι μαζί.
Κατά την διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, και με δεδομένο ότι οι τσιγγάνοι είχαν στιγματιστεί και η τζαζ ήταν απαγορευμένη από τους Ναζί ως «εκφυλισμένη τέχνη», ο Ράϊνχαρτ πέρασε δύσκολα χρόνια στην κατεχόμενη Γαλλία και την Γαλλία του Βισύ και απέφυγε την σύλληψη χάρη σε ένα γερμανό αξιωματικό, λάτρη της τζαζ.
Το 1943 παντρεύτηκε για δεύτερη φορά την Σοφί Ζίγκλερ με την οποία απέκτησε ένα γιο, τον Μπαμπίκ Ράϊνχαρτ (1944-2001), που ακολούθησε τα βήματα του πατέρα του.
Ο Ράϊνχαρτ ηχογράφησε με σημαντικούς μουσικούς που επισκέπτονταν την Γαλλία, όπως ο σαξοφωνίστας Κόλμαν Χόκινς και ο κλαρινετίστας Μπένι Κάρτερ.
Το 1946 περιόδευσε στις Ηνωμένες Πολιτείες με την ορχήστρα του Ντιούκ Έλινγκτον και αποθεωνόταν σε κάθε του εμφάνιση.
Ήταν άλλωστε ο μοναδικός ευρωπαίος τζάζμαν που επηρέασε αμερικανούς μουσικούς του είδους.
Στο μεγαλύτερο μέρος της σταδιοδρομίας του, ο Ράϊνχαρτ υπηρέτησε το στιλ του σουίνγκ.
Η πιο σημαντική του ίσως συμβολή στην τζαζ ήταν η εισαγωγή διαφόρων σάλο που βασίζονταν στον μελωδικό αυτοσχεδιασμό, σε μια εποχή που οι κιθαριστές έπαιζαν συνήθως συγχορδιακά σόλο.
Οι αμίμητοι αυτοσχεδιασμοί του, ιδιαίτερα εκείνοι σε αργό τέμπο, αποτελούσαν συχνά ένα παράξενο αλλά συνάμα γοητευτικό μίγμα στοιχείων τσιγγάνικης μουσικής και τζαζ.
Αυτοδίδακτος κιθαρίστας, έζησε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του στην Γαλλία και ήταν ο μόνος που το παίξιμό του μπορούσε να αναμετρηθεί με εκείνο των καλύτερων αμερικανών του είδους.
Γεννήθηκε στις 23 Ιανουαρίου 1910 στη Liberchies, μια μικρή πόλη στο ανατολικό Βέλγιο, από τσιγγάνους γονείς.
Πέρασε το μεγαλύτερο μέρος της παιδικής και εφηβικής του ηλικίας σε καταυλισμούς έξω από το Παρίσι παίζοντας μπάντζο, κιθάρα και βιολί και πέθανε 43 χρόνια αργότερα, στις 16 Μαϊου του 1953 από εγκεφαλική αιμορραγία, ενώ γυρνούσε στο σπίτι του μετά από μια μουσική βραδιά σε κάποιο club του Παρισιού.
Το «Τζάνγκο», σύμφωνα με διαφορετικές ερμηνείες των βιογράφων του, είτε προέρχεται από τσιγγάνική λέξη και σημαίνει «είμαι ξύπνιος», είτε είναι υποκοριστικό του «Ζαν» που είναι εν χρήσει στην περιοχή της Βαλονίας.
Από μικρός περιπλανήθηκε με τους γονείς του στο Βέλγιο και την Γαλλία και έδειξε έφεση στην μουσική μαθαίνοντας μόνος του κιθάρα, βιολί και μπάντζο.
Ο Τζάνγκο είχε ήδη αρχίσει να γίνεται γνωστός στους μουσικούς κύκλους, όταν μια φωτιά στην σκηνή του, στις 2 Νοεμβρίου 1928, παρ' ολίγο να του κοστίσει την ζωή.
Έπαθε εγκαύματα σε μεγάλο μέρος του σώματός και οι γιατροί αναγκάστηκαν να του κόψουν δύο δάχτυλα του αριστερού του χεριού, ενώ χάρη στην επιμονή τους διέσωσε το ένα πόδι του.
Πολλοί πίστεψαν ότι η πολλά υποσχόμενη καριέρα του είχε καταστραφεί. Κανείς δεν μπορούσε να παίξει κιθάρα με δύο δάκτυλα λιγότερα. Αυτός δεν το έβαλε κάτω και τα επόμενα χρόνια ανέπτυξε μια τεχνική που τον κατέστησε αντικείμενο θαυμασμού όχι μόνο από τους ομοτέχνους της εποχής του αλλά και από αυτούς του σήμερα.
Έπαιζε κιθάρα με ανορθόδοξους δαχτυλισμούς και η ικανότητά του να σκαρώνει μελωδίες υλοποιήθηκε με τη ιδιορρυθμία του παιξίματός του.
Το 1934, μαζί με τον βιολονίστα Στεφάν Γραπελί σχημάτισαν το περίφημο συγκρότημα «Quintette du Hot Club de France», που διατηρήθηκε έως το 1948. Ήταν το πρώτο συγκρότημα της τζαζ με βασικό σολιστικό όργανο την κιθάρα.
Από τις συνθέσεις του Ράϊνχαρτ, που ξεπερνούν τις εκατό, ξεχωρίζουν τα κομμάτια «Minor Swing», «Daphne», «Belleville», «Djangology», «Swing '42» και «Nuages».
Μια ηχογράφηση που έμεινε ιστορική ήταν η διασκευή σε σουίνγκ του πρώτου μέρους του κοντσέρτου για δύο βιολιά του Μπαχ με τίτλο «Interpretation swing et Improvision sur le premier mouvement du concerto en re mineur pour deux violon par Jean Sebastian Bach».
Η «Gypsy Jazz» είχε μόλις γεννηθεί στην καρδιά της Γαλλίας. Το ξέσπασμα του Β' Παγκοσμίου Πολέμου το 1939, βρήκε το Quintette να περιοδεύει στην Αγγλία.
Ο Grappelli παρέμεινε εκεί και ο Τζάνγκο επέστρεψε στην Γαλλία για να συνεχίσει να ηχογραφεί καθ' όλη τη διάρκεια του πολέμου, με το κλαρινέτο του Hubert Rostaing να αντικαθιστά το βιολί του Grappelli. Μετά τον πόλεμο ωστόσο, ξανασυναντήθηκαν και ηχογράφησαν πάλι μαζί.
Κατά την διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, και με δεδομένο ότι οι τσιγγάνοι είχαν στιγματιστεί και η τζαζ ήταν απαγορευμένη από τους Ναζί ως «εκφυλισμένη τέχνη», ο Ράϊνχαρτ πέρασε δύσκολα χρόνια στην κατεχόμενη Γαλλία και την Γαλλία του Βισύ και απέφυγε την σύλληψη χάρη σε ένα γερμανό αξιωματικό, λάτρη της τζαζ.
Το 1943 παντρεύτηκε για δεύτερη φορά την Σοφί Ζίγκλερ με την οποία απέκτησε ένα γιο, τον Μπαμπίκ Ράϊνχαρτ (1944-2001), που ακολούθησε τα βήματα του πατέρα του.
Ο Ράϊνχαρτ ηχογράφησε με σημαντικούς μουσικούς που επισκέπτονταν την Γαλλία, όπως ο σαξοφωνίστας Κόλμαν Χόκινς και ο κλαρινετίστας Μπένι Κάρτερ.
Το 1946 περιόδευσε στις Ηνωμένες Πολιτείες με την ορχήστρα του Ντιούκ Έλινγκτον και αποθεωνόταν σε κάθε του εμφάνιση.
Ήταν άλλωστε ο μοναδικός ευρωπαίος τζάζμαν που επηρέασε αμερικανούς μουσικούς του είδους.
Στο μεγαλύτερο μέρος της σταδιοδρομίας του, ο Ράϊνχαρτ υπηρέτησε το στιλ του σουίνγκ.
Η πιο σημαντική του ίσως συμβολή στην τζαζ ήταν η εισαγωγή διαφόρων σάλο που βασίζονταν στον μελωδικό αυτοσχεδιασμό, σε μια εποχή που οι κιθαριστές έπαιζαν συνήθως συγχορδιακά σόλο.
Οι αμίμητοι αυτοσχεδιασμοί του, ιδιαίτερα εκείνοι σε αργό τέμπο, αποτελούσαν συχνά ένα παράξενο αλλά συνάμα γοητευτικό μίγμα στοιχείων τσιγγάνικης μουσικής και τζαζ.
