Τι κρύβει η κλειστή πόρτα του Θεατρικού Μουσείου; Σε άλλες εποχές θα απαντούσαμε την πλουσιότερη συλλογή προγραμμάτων, αφισών, φωτογραφιών, κοστουμιών, video παραστάσεων. Ειδικά σχεδιασμένη για θεατρολογική έρευνα βάση δεδομένων και ψηφιακό αρχείο από δύο προγράμματα (ΜΟΠ και Κοινωνία της Πληροφορίας). Συλλογή εκθεμάτων από την οποία εκθέτει το 20%, ενώ το υπόλοιπο βρίσκεται αποθηκευμένο. Σήμερα το μόνο που μπορεί να απαντήσει κανείς είναι ότι το Μουσείο πάσχει από εγκατάλειψη. Οχι από τους ανθρώπους του, δύο τρεις υπαλλήλους που έχουν μείνει στις επάλξεις, που με πίστη το στηρίζουν, που περνούν καθημερινά για να ελέγξουν την κατάσταση, που έχουν επιδοθεί σε έναν άνευ προηγουμένου αγώνα.
Η αρχαιότερη υπάλληλος του Μουσείου, Κάτια Αλεξάνδρου μας άνοιξε την πόρτα για να μπούμε και να καταγράψουμε τις εικόνες. Το Μουσείο πάσχει από εγκατάλειψη από την πολιτεία. Ο χώρος καταρρέει. Κατσαρίδες, τρωκτικά, τερμίτες, υγρασίες, ακατάλληλος φωτισμός και εξαερισμός απειλούν τα εκθέματα (τα οποία κυρίως αποτελούνται από χαρτί και ύφασμα) και τα κουστούμια. Μπροστά από το καμαρίνι της Κάλλας κρέμεται από το ταβάνι μια φωλιά τερμιτών. Τη μέρα της επίσκεψής μας δεχθήκαμε και επίθεση από δεκάδες μυγάκια και σκνίπες, τα οποία είχαν κατακλείσει τους χώρους. Είχε προηγηθεί η... «φιλοξενία» μιας γάτας η οποία τρύπωσε, βρίσκοντας κατάλληλο μέρος να γεννήσει τα γατάκια της. Γάτα και γατάκια, εκτός από τις ακαθαρσίες που γέμισαν τον χώρο, βρήκαν ευχάριστο παιχνίδι στα ντοσιέ και τα dvd.
Οι υπολογιστές δεν λειτουργούν, τα τηλέφωνα έχουν κοπεί, οι βάσεις δεδομένων είναι ανενεργές. Η ιστοσελίδα του Μουσείου με αναρτημένες ψηφιακές συλλογές, για τις οποίες είχε δοθεί κονδύλι από το πρόγραμμα «Κοινωνία της Πληροφορίας», είναι ανενεργή. Η ενημέρωση του υλικού έχει σταματήσει, δεν συλλέγονται πια κριτικές και προγράμματα και δεν γίνονται μαγνητοσκοπήσεις παραστάσεων. Φυσικά δεν ενημερώνεται και η βάση καταγραφής παραστάσεων και, τέλος, όλη η ερευνητική δραστηριότητα των μελετητών αλλά και των καλλιτεχνών, καθώς και η μεγάλη επισκεψιμότητα του χώρου από τα σχολεία -το μουσείο προσέφερε δωρεάν τις υπηρεσίες του σε μαθητές, φοιτητές, μελετητές- έχουν παύσει.
Ποιος ευθύνεται για όλη αυτήν την κατάσταση; Αλλά κυρίως πώς μπορεί να βρεθεί μία λύση, ώστε να μη χαθεί μια τέτοια ανεκτίμητη πηγή πληροφοριών; Εάν υπήρχε δυνατότητα να δοθούν τα ληξιπρόθεσμα χρέη (που φτάνουν πια, ύστερα από τόσα χρόνια, τα 700.000 ευρώ) και με επιχορήγηση των 254.000 ευρώ ετησίως, το Μουσείο θα ήταν σε θέση να φέρει εις πέρας το δημιουργικό του έργο, θα έσωζε τη βαριά του κληρονομιά. «Είναι στις προτεραιότητες της υφυπουργού Πολιτισμού και Αθλητισμού Αντζελας Γκερέκου να βρεθεί λύση», μας πληροφόρησαν από το υπουργείο Πολιτισμού, ενώ και από το Μουσείο μας υπογράμμισαν το ενδιαφέρον της κ. Γκερέκου.
Στεγασμένο στον υγρό και υπόγειο χώρο (του παλαιού νεκροτομείου της Αθήνας) στην Ακαδημίας 50, το Κέντρο Μελέτης και Ερευνας του Ελληνικού Θεάτρου - Θεατρικό Μουσείο (ΚΜΕΕΘ) δεν έχει συντηρηθεί ούτε ως κτίριο αλλά και ούτε ως συλλογή, ούτε έχουν διενεργηθεί μετατροπές που να καθιστούν ικανή τη λειτουργία του ως Μουσείου. Αποτελεί το μοναδικό στο είδος του Μουσείο όχι μόνο στη χώρα, αλλά στην περιοχή των Βαλκανίων.
Στα 76 χρόνια της ιστορίας του το ΚΜΕΕΘ είναι απαξιωμένο από την πολιτεία, απομονωμένο, υποβαθμισμένο, σχεδόν τιμωρημένο. Το ημι-υπόγειο του Πνευματικού Κέντρου είχε παραχωρηθεί προ 35ετίας περίπου ως «προσωρινή» λύση. Το ίδιο συνέβη και με την «προσωρινή» στέγαση της μεγάλης εξειδικευμένης θεατρικής βιβλιοθήκης το 1990 στην οδό Καραμανλάκη 7 έναντι ενοικίου 3.500 ευρώ και με την υπόσχεση επιπλέον επιχορήγησης για να καλυφθεί το ποσόν αυτό - κάτι που ποτέ δεν συνέβη. Μια βιβλιοθήκη που περιλαμβάνει σπάνιες εκδόσεις, χιλιάδες τόμους για το ελληνικό και ξένο θέατρο, εκατοντάδες χειρόγραφα, δημοσιεύματα για το θέατρο, αφίσες και Αρχείο Αποκομμάτων.
Το Θεατρικό Μουσείο ιδρύθηκε το 1938 από την Εταιρεία Ελλήνων Θεατρικών Συγγραφέων. Μετά τη δικτατορία στεγάστηκε στα υπόγεια του σημερινού Πνευματικού Κέντρου του Δήμου Αθηναίων. Σημαντικότατο, όμως, ήταν και το αρχείο του Κέντρου Μελέτης και Ερευνας του Ελληνικού Θεάτρου: θεατρικά προγράμματα, αποκόμματα δημοσιευμάτων, φωτογραφικό υλικό, βιντεοσκοπημένες παραστάσεις. Κι ας μην ξεχνάμε τα 30.000 αρχειακά αντικείμενα ιδιαίτερης σπανιότητας και μεγάλης ιστορικής και θεατρολογικής σημασίας.
Τα προβλήματα που έφερε το «λουκέτο»
Το Κέντρο Μελέτης και Ερευνας του Θεάτρου - Θεατρικό Μουσείο είναι ένα ΝΠΙΔ μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, που από το 1976 κατ' έθιμο επιχορηγείται από το υπουργείο Πολιτισμού. Είχε αρχίσει να γίνεται λόγος για τις δυσκολίες της επιβίωσης του καιρό πριν από την αναστολή λειτουργίας του. Από το 2004 και μετά τα προβλήματα άρχισαν να γιγαντώθηκαν. Η επιχορήγηση αργούσε πολύ να δοθεί, η επαφή με το ΥΠΠΟ γινόταν όλο και πιο δύσκολη. Σταμάτησε όλες τις εκδηλώσεις και τις εκδόσεις και πάλευε τουλάχιστον να καλύψει τη μισθοδοσία των εργαζομένων. Πολλές ήταν οι φορές που οι εργαζόμενοι περίμεναν μήνες για να πληρωθούν. Ο Αντ. Σαμαράς στη θητεία του ως υπουργός Πολιτισμού είχε βοηθήσει για την ομαλότητα της λειτουργίας του φορέα. Το 2010 επί δημαρχίας Νικήτα Κακλαμάνη παραχωρήθηκε νεοκλασικό κτίριο επί της οδού Μητροπόλεως για δεκαετή χρήση από το Θ.Μ., προκειμένου να αναπνεύσει από το υπέρογκο ενοίκιο της οδού Καραμανλάκη, όπου στεγάζεται η Θεατρική βιβλιοθήκη. Η βιβλιοθήκη δεν μεταφέρθηκε ποτέ, αφού το ΚΜΕΕΘ δεν μπόρεσε να εξασφαλίσει τα χρήματα της μεταφοράς.
Ανταλλαγή
Ο νυν δήμαρχος Γ. Καμίνης πρότεινε το κτίριο της Μητροπόλεως να επιστραφεί στον δήμο (για να γίνει Μουσείο Μαρίας Κάλλας), ενώ ως αντάλλαγμα (που δεν έχει έλθει?) θα προσέφερε στο ΚΜΕΕΘ δύο κτίρια του στο πρώην ΕΑΤ-ΕΣΑ στο Πάρκο Ελευθερίας. Τα προβλήματα οξύνθηκαν το 2011, με αποτέλεσμα η λειτουργία του να καταστεί μη βιώσιμη. Το προσωπικό προέβη σε επίσχεση εργασίας. Τα μόνα χρήματα που δόθηκαν ήταν οι ληξιπρόθεσμες οφειλές του 2011 και οι υπάλληλοι συνεχίζουν απλήρωτοι από τον Μάρτιο του 2012. Η κατάσταση αυτή οδήγησε κάποιους σε πρόωρη συνταξιοδότηση, παραίτηση και κάποιους σε μετανάστευση μειώνοντας τον αριθμό από 14 σε 8. Παρά την επίσχεση, οι εργαζόμενοι προσπάθησαν να επαναφέρουν το Μουσείο σε κατάσταση μερικής επαναλειτουργίας. Μάταια! Τα προβλήματα μέρα με τη μέρα έγιναν αξεπέραστα και το «λουκέτο» μπήκε για τα καλά. Το 2013 το Θεατρικό Μουσείο έγινε ΔΕΚΟ και οι μισθοί μειώθηκαν βάσει του ενιαίου μισθολογίου. Ο πρόεδρος Κ. Γεωργουσόπουλος βρίσκεται συχνά στα δικαστήρια κατηγορούμενος για υπεξαίρεση...
Της ΑΝΤΙΓΟΝΗΣ ΚΑΡΑΛΗ για το www.ethnos.gr
ΦΩΤΟ: ΧΑΡΗΣ ΓΚΙΚΑΣ
Η αρχαιότερη υπάλληλος του Μουσείου, Κάτια Αλεξάνδρου μας άνοιξε την πόρτα για να μπούμε και να καταγράψουμε τις εικόνες. Το Μουσείο πάσχει από εγκατάλειψη από την πολιτεία. Ο χώρος καταρρέει. Κατσαρίδες, τρωκτικά, τερμίτες, υγρασίες, ακατάλληλος φωτισμός και εξαερισμός απειλούν τα εκθέματα (τα οποία κυρίως αποτελούνται από χαρτί και ύφασμα) και τα κουστούμια. Μπροστά από το καμαρίνι της Κάλλας κρέμεται από το ταβάνι μια φωλιά τερμιτών. Τη μέρα της επίσκεψής μας δεχθήκαμε και επίθεση από δεκάδες μυγάκια και σκνίπες, τα οποία είχαν κατακλείσει τους χώρους. Είχε προηγηθεί η... «φιλοξενία» μιας γάτας η οποία τρύπωσε, βρίσκοντας κατάλληλο μέρος να γεννήσει τα γατάκια της. Γάτα και γατάκια, εκτός από τις ακαθαρσίες που γέμισαν τον χώρο, βρήκαν ευχάριστο παιχνίδι στα ντοσιέ και τα dvd.
Οι υπολογιστές δεν λειτουργούν, τα τηλέφωνα έχουν κοπεί, οι βάσεις δεδομένων είναι ανενεργές. Η ιστοσελίδα του Μουσείου με αναρτημένες ψηφιακές συλλογές, για τις οποίες είχε δοθεί κονδύλι από το πρόγραμμα «Κοινωνία της Πληροφορίας», είναι ανενεργή. Η ενημέρωση του υλικού έχει σταματήσει, δεν συλλέγονται πια κριτικές και προγράμματα και δεν γίνονται μαγνητοσκοπήσεις παραστάσεων. Φυσικά δεν ενημερώνεται και η βάση καταγραφής παραστάσεων και, τέλος, όλη η ερευνητική δραστηριότητα των μελετητών αλλά και των καλλιτεχνών, καθώς και η μεγάλη επισκεψιμότητα του χώρου από τα σχολεία -το μουσείο προσέφερε δωρεάν τις υπηρεσίες του σε μαθητές, φοιτητές, μελετητές- έχουν παύσει.
Ποιος ευθύνεται για όλη αυτήν την κατάσταση; Αλλά κυρίως πώς μπορεί να βρεθεί μία λύση, ώστε να μη χαθεί μια τέτοια ανεκτίμητη πηγή πληροφοριών; Εάν υπήρχε δυνατότητα να δοθούν τα ληξιπρόθεσμα χρέη (που φτάνουν πια, ύστερα από τόσα χρόνια, τα 700.000 ευρώ) και με επιχορήγηση των 254.000 ευρώ ετησίως, το Μουσείο θα ήταν σε θέση να φέρει εις πέρας το δημιουργικό του έργο, θα έσωζε τη βαριά του κληρονομιά. «Είναι στις προτεραιότητες της υφυπουργού Πολιτισμού και Αθλητισμού Αντζελας Γκερέκου να βρεθεί λύση», μας πληροφόρησαν από το υπουργείο Πολιτισμού, ενώ και από το Μουσείο μας υπογράμμισαν το ενδιαφέρον της κ. Γκερέκου.
Στεγασμένο στον υγρό και υπόγειο χώρο (του παλαιού νεκροτομείου της Αθήνας) στην Ακαδημίας 50, το Κέντρο Μελέτης και Ερευνας του Ελληνικού Θεάτρου - Θεατρικό Μουσείο (ΚΜΕΕΘ) δεν έχει συντηρηθεί ούτε ως κτίριο αλλά και ούτε ως συλλογή, ούτε έχουν διενεργηθεί μετατροπές που να καθιστούν ικανή τη λειτουργία του ως Μουσείου. Αποτελεί το μοναδικό στο είδος του Μουσείο όχι μόνο στη χώρα, αλλά στην περιοχή των Βαλκανίων.
Στα 76 χρόνια της ιστορίας του το ΚΜΕΕΘ είναι απαξιωμένο από την πολιτεία, απομονωμένο, υποβαθμισμένο, σχεδόν τιμωρημένο. Το ημι-υπόγειο του Πνευματικού Κέντρου είχε παραχωρηθεί προ 35ετίας περίπου ως «προσωρινή» λύση. Το ίδιο συνέβη και με την «προσωρινή» στέγαση της μεγάλης εξειδικευμένης θεατρικής βιβλιοθήκης το 1990 στην οδό Καραμανλάκη 7 έναντι ενοικίου 3.500 ευρώ και με την υπόσχεση επιπλέον επιχορήγησης για να καλυφθεί το ποσόν αυτό - κάτι που ποτέ δεν συνέβη. Μια βιβλιοθήκη που περιλαμβάνει σπάνιες εκδόσεις, χιλιάδες τόμους για το ελληνικό και ξένο θέατρο, εκατοντάδες χειρόγραφα, δημοσιεύματα για το θέατρο, αφίσες και Αρχείο Αποκομμάτων.
Το Θεατρικό Μουσείο ιδρύθηκε το 1938 από την Εταιρεία Ελλήνων Θεατρικών Συγγραφέων. Μετά τη δικτατορία στεγάστηκε στα υπόγεια του σημερινού Πνευματικού Κέντρου του Δήμου Αθηναίων. Σημαντικότατο, όμως, ήταν και το αρχείο του Κέντρου Μελέτης και Ερευνας του Ελληνικού Θεάτρου: θεατρικά προγράμματα, αποκόμματα δημοσιευμάτων, φωτογραφικό υλικό, βιντεοσκοπημένες παραστάσεις. Κι ας μην ξεχνάμε τα 30.000 αρχειακά αντικείμενα ιδιαίτερης σπανιότητας και μεγάλης ιστορικής και θεατρολογικής σημασίας.
Τα προβλήματα που έφερε το «λουκέτο»
Το Κέντρο Μελέτης και Ερευνας του Θεάτρου - Θεατρικό Μουσείο είναι ένα ΝΠΙΔ μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, που από το 1976 κατ' έθιμο επιχορηγείται από το υπουργείο Πολιτισμού. Είχε αρχίσει να γίνεται λόγος για τις δυσκολίες της επιβίωσης του καιρό πριν από την αναστολή λειτουργίας του. Από το 2004 και μετά τα προβλήματα άρχισαν να γιγαντώθηκαν. Η επιχορήγηση αργούσε πολύ να δοθεί, η επαφή με το ΥΠΠΟ γινόταν όλο και πιο δύσκολη. Σταμάτησε όλες τις εκδηλώσεις και τις εκδόσεις και πάλευε τουλάχιστον να καλύψει τη μισθοδοσία των εργαζομένων. Πολλές ήταν οι φορές που οι εργαζόμενοι περίμεναν μήνες για να πληρωθούν. Ο Αντ. Σαμαράς στη θητεία του ως υπουργός Πολιτισμού είχε βοηθήσει για την ομαλότητα της λειτουργίας του φορέα. Το 2010 επί δημαρχίας Νικήτα Κακλαμάνη παραχωρήθηκε νεοκλασικό κτίριο επί της οδού Μητροπόλεως για δεκαετή χρήση από το Θ.Μ., προκειμένου να αναπνεύσει από το υπέρογκο ενοίκιο της οδού Καραμανλάκη, όπου στεγάζεται η Θεατρική βιβλιοθήκη. Η βιβλιοθήκη δεν μεταφέρθηκε ποτέ, αφού το ΚΜΕΕΘ δεν μπόρεσε να εξασφαλίσει τα χρήματα της μεταφοράς.
Ανταλλαγή
Ο νυν δήμαρχος Γ. Καμίνης πρότεινε το κτίριο της Μητροπόλεως να επιστραφεί στον δήμο (για να γίνει Μουσείο Μαρίας Κάλλας), ενώ ως αντάλλαγμα (που δεν έχει έλθει?) θα προσέφερε στο ΚΜΕΕΘ δύο κτίρια του στο πρώην ΕΑΤ-ΕΣΑ στο Πάρκο Ελευθερίας. Τα προβλήματα οξύνθηκαν το 2011, με αποτέλεσμα η λειτουργία του να καταστεί μη βιώσιμη. Το προσωπικό προέβη σε επίσχεση εργασίας. Τα μόνα χρήματα που δόθηκαν ήταν οι ληξιπρόθεσμες οφειλές του 2011 και οι υπάλληλοι συνεχίζουν απλήρωτοι από τον Μάρτιο του 2012. Η κατάσταση αυτή οδήγησε κάποιους σε πρόωρη συνταξιοδότηση, παραίτηση και κάποιους σε μετανάστευση μειώνοντας τον αριθμό από 14 σε 8. Παρά την επίσχεση, οι εργαζόμενοι προσπάθησαν να επαναφέρουν το Μουσείο σε κατάσταση μερικής επαναλειτουργίας. Μάταια! Τα προβλήματα μέρα με τη μέρα έγιναν αξεπέραστα και το «λουκέτο» μπήκε για τα καλά. Το 2013 το Θεατρικό Μουσείο έγινε ΔΕΚΟ και οι μισθοί μειώθηκαν βάσει του ενιαίου μισθολογίου. Ο πρόεδρος Κ. Γεωργουσόπουλος βρίσκεται συχνά στα δικαστήρια κατηγορούμενος για υπεξαίρεση...
Της ΑΝΤΙΓΟΝΗΣ ΚΑΡΑΛΗ για το www.ethnos.gr
ΦΩΤΟ: ΧΑΡΗΣ ΓΚΙΚΑΣ
