Η επιβολή της δικτατορίας ανέτρεψε τα σχέδια του συνθέτη, που συνελήφθη τον Αύγουστο του 1967. Μετά από την παραμονή του στην Ασφάλεια στις Φυλακές Αβέρωφ, τον Μάρτιο του 1968 οδηγήθηκε σε κατ’ οίκον περιορισμό στο σπίτι του στο Βραχάτι. Από εκεί, τον Αύγουστο του ’68 εκτοπίστηκε στη Ζάτουνα, όπου ολοκλήρωσε τη σύνθεση των τραγουδιών πάνω στα ποιήματα του Ελευθερίου, ονομάζοντάς τα «Τα λαϊκά».
Η πρώτη ηχογράφηση του έργου έγινε το 1970 στο Παρίσι με τον Γιώργο Καπερνάρο, έναν τραγουδιστή, ο οποίος εκείνη την εποχή ηχογράφησε αρκετά τραγούδια του Θεοδωράκη, ενώ στη συνέχεια χάθηκε… Συμμετείχε μια τραγουδίστρια, αγνώστων λοιπών στοιχείων, η Κατερίνα Κοντολίδου. Η ενορχήστρωση και διεύθυνση της ορχήστρας έγινε από τον Heinz Kunert. Ο δίσκος κυκλοφόρησε το 1971 από την ΕΜΙ με τίτλο «The new Theodorakis», ενώ ποτέ, μέχρι σήμερα, δεν έχει επανεκδοθεί στην Ελλάδα. Ανάμεσα στα τραγούδια και "Το τρένο φεύγει στις οχτώ".
Η δεύτερη ηχογράφησή των «Λαϊκών» έγινε και πάλι στο Παρίσι, το 1971, με ενορχήστρωση και διεύθυνση ορχήστρας του συνθέτη, αυτή τη φορά με ερμηνευτές τον Αντώνη Καλογιάννη και τη Μαρία Δημητριάδη. Ο δίσκος κυκλοφόρησε από την Polydor σε πολλές χώρες της Ευρώπης με τίτλο «Θεοδωράκης διευθύνει Θεοδωράκη Νο 1-Τα λαϊκά», ενώ το 1974, μετά την πτώση της χούντας, κυκλοφόρησε, όπως ήταν φυσικό και στην Ελλάδα. Ο κύκλος αυτός ξαναηχογραφήθηκε, την ίδια χρονιά, με ενορχήστρωση του Λουκιανού Κηλαηδόνη στην Columbia και με ερμηνευτές τον Μανώλη Μητσιά και την Τάνια Τσανακλίδου στις δεύτερες φωνές.
Ένα από τα τραγούδια αυτά, το οποίο αν και ήταν το λιγότερο «λαϊκό», σε σχέση με τα υπόλοιπα, αποδείχθηκε, ίσως, το διαχρονικότερο από όλα. Αυτό ήταν «Το τρένο φεύγει στις οχτώ», με τη Μαρία Δημητριάδη, το οποίο εκτός από την ηχογράφησή του στα «Λαϊκά», ξαναηχογραφήθηκε το 1974 στην εταιρεία Lyra, με ερμηνεύτρια και πάλι τη Δημητριάδη και ενορχήστρωση του Τάσου Καρακατσάνη και κυκλοφόρησε σε δίσκο 45 στροφών. Το δισκάκι είχε από την άλλη μια, επίσης, νέα ηχογράφηση του «Λεβέντη» σε στίχους Νότη Περγιάλη, με τη Μαρία Δημητριάδη.
Η ιστορία του «Τρένου» συνεχίστηκε το 1980. Τότε κυκλοφόρησε από την CBS ένας εξαιρετικός δίσκος, με τίτλο «Δελτίο καιρού», με τη Μαρία Δημητριάδη να τραγουδά, σε πρώτη εκτέλεση, συνθέσεις των Μίκη Θεοδωράκη, Μάνου Χατζιδάκι, Γιάννη Μαρκόπουλου, Σταύρου Ξαρχάκου και Θάνου Μικρούτσικου, με στίχους Μάνου Ελευθερίου, Μιχάλη Μπουρμπούλη, Γιάννη Μαρκόπουλου, Άλκη Αλκαίου και Μήτσου Κασόλα. Η επιμέλεια παραγωγής και η ενορχήστρωση ήταν του Γιάννη Κιουρτσόγλου. Ανάμεσα στα τραγούδια και «Το τρένο» που, όπως λένε οι στίχοι του Μάνου Ελευθερίου, που γράφτηκαν πάνω στο πεντάγραμμο του Μίκη Θεοδωράκη, τελικά «…δεν ξεκίνησε ποτέ για Κατερίνη». Στην επανέκδοση του δίσκου σε cd μάλιστα, ο τίτλος του τραγουδιού είναι «Το τρένο φεύγει στις οχτώ», σε αντίθεση με το δίσκο βινυλίου, όπου είναι απλά «Το τρένο»…
Το ταξίδι του «τρένου» ολοκληρώθηκε τελικά το 1998, με «μηχανοδηγό» τον Μανώλη Ρασούλη, που γράφει πως «Το τρένο φτάνει τελικά αργά στην Κατερίνη»… Μουσική συνέθεσε ο Χάρης Παπαδόπουλος και το τραγούδι ηχογραφήθηκε με τις φωνές του στιχουργού και της Κατερίνας Σιάπαντα, για το δίσκο «Το τρένο φτάνει τελικά στην Κατερίνη», που πήρε τον τίτλο του από το συγκεκριμένο τραγούδι. Κυκλοφόρησε από την ανεξάρτητη εταιρεία του «Μύλου» και εκτός του Ρασούλη και της Σιάπαντα, τραγούδησαν οι Βασίλης Λέκκας, Αργύρης Μπακιρτζής, Σωτηρία Λεονάρδου, Γιώργος Λίζος, Ορέστης Γεωργιάδης και Αλέξης Καραβέργος. Είναι το cd, που περιέχει, μεταξύ των άλλων, ένα καταπληκτικό τραγούδι με τον Βασίλη Λέκκα, με τίτλο «Ο μέσα μου Guevara»...
Αρκετές ακόμα ιστορίες «Τραγουδιών σε… συνέχειες» ακούστηκαν στις 29/5/13 στην εκπομπή «Εγώ, δεν έχω βγάλει το… ωδείο» που επιμελείται και παρουσιάζει ο υπογράφων στο Δημοτικό Ραδιόφωνο Θεσσαλονίκης στους 100,6 fm.
Ευχαριστώ ιδιαιτέρως τον Αποστόλη Γιαννακίδη, φίλο και συνοδοιπόρο στην έρευνα του έργου του Μίκη Θεοδωράκη, για τη βοήθειά του στην εξεύρεση του δίσκου με τον Γιώργο Καπερνάρο.
Πηγή: Σημείωμα του Γιώργου Β. Μονεμβασίτη στο ένθετο της επανέκδοσης των δίσκων «Τα λαϊκά» & «Νύχτα θανάτου» σε cd το 2008, από την Universal.
