Σαν σήμερα...
Στις 7 Αυγούστου 1948 γεννήθηκε ο Αντώνης Βαρδής…
«Ξημερώνει κι εγώ στους δρόμους τριγυρνώ…»
Βρισκόμαστε στον Ιούνιο του 1980 κι ενώ ακόμα δεν έχει κοπάσει ο «θόρυβος» από την επιτυχία του δίσκου «Τα τραγούδια της Χαρούλας» που κυκλοφόρησε ένα χρόνο πριν, με τα τραγούδια του Μάνου Λοΐζου σε στίχους του Μανώλη Ρασούλη και του Πυθαγόρα με τη Χαρούλα Αλεξίου, στα δισκάδικα φιγουράρει το πορτρέτο της Χαρούλας, στο εξώφυλλο ενός νέου δίσκου με τίτλο «Ξημερώνει», με έντεκα τραγούδια σε μουσική του Αντώνη Βαρδή και στίχους του Μάνου Ελευθερίου, του Σαράντη Αλιβιζάτου, δικούς του και της Χαρούλας Αλεξίου, που μετά το «Βαρέθηκα τα χωρατά» με τον Βασίλη Παπακωνσταντίνου, που κυκλοφόρησε δυο χρόνια πριν, σε αυτό τον δίσκο υπογράφει τους στίχους σε άλλα δυο τραγούδια.
H ενορχήστρωση έγινε από τον Αντώνη Βαρδή με τη βοήθεια των Χάρη Καλέα, Φίλιππου Τσεμπερούλη, Θανάση Πολυκανδριώτη και Χρήστου Νικολόπουλου. Έπαιξαν οι μουσικοί: Αντώνης Βαρδής (κιθάρα), Δημήτρης Βράσκος (βιολί), Παντελής Δεσποτίδης (βιολί), Τάσος Διακογιώργης (σαντούρι, τυμπάνια), Σ.Ιωάννου (τσέλο), Χάρης Καλέας (πιάνο), Στέλιος Καρύδας (κιθάρα, 12χορδη, κλασική), Γεράσιμος Λαβράνος (ντραμς, κρουστά), Σπύρος Λιβιεράτος (κρουστά), Σ.Μαργαρίτης (βιολί), Χρήστος Νικολόπουλος (μπουζούκι, τζουρά), Δ.Ντουφεξιάδης (τσέλο), Απόστολος Πιπέρας (κρουστά), Πλούταρχος Ρεμπούτσικας (τσέλο), Θανάσης Πολυκανδριώτης (μπουζούκι, τζουρά, λαούτο), Ανδρέας Ροδουσάκης (κλασικό μπάσο), Μιχάλης Τριπολιτσιώτης (ηλεκτρικό μπάσο), Φίλιππος Τσεμπερούλης (κλαρίνο, φλάουτο, φλογέρα, αυλός, κρουστά), Γιώργος Τσουπάκης (ντραμς), Ηλ.Χαιρ (βιολί). Δεύτερες φωνές κάνει ο ίδιος ο Βαρδής. Η παραγωγή έγινε από τον Ηλία Μπενέτο και η ηχογράφηση στα studio «Columbia» και «Polysound».
Το «Ξημερώνει» ήταν ο δεύτερος ολοκληρωμένος δίσκος που παρουσίασε ο Βαρδής, μετά το «Οραματίζομαι» του 1976 που τραγούδησε ο ίδιος. Μέχρι τότε είχε ηχογραφήσει αρκετές επιτυχίες με τραγουδιστές όπως ο Γιώργος Νταλάρας, ο Γιάννης Πάριος, ο Γιάννης Πουλόπουλος, η Δήμητρα Γαλάνη, ενώ, από το 1975, είχε ήδη συνεργαστεί με την Αλεξίου, στον δίσκο «12 λαϊκά τραγούδια», με το τραγούδι «Έτσι που το πας» σε στίχους Νίκου Γκάτσου.
Ο δίσκος «χρυσώθηκε» σημειώνοντας περισσότερες από 50.000 πωλήσεις. Σαφώς το ομώνυμο τραγούδι και το «Φεύγω» ήταν αυτά που κέρδισαν το «στοίχημα» της διαχρονικότητας, αν και τα περισσότερα από τα τραγούδια του δίσκου ακούστηκαν, άλλο λίγο, άλλο περισσότερο. «Μ’αφησες σαν πόλη τουρκεμένη», «Παιδιά κι εμείς της προσφυγιάς», «Κυριακή μες στο χειμώνα, τραγουδούσα την γκαρσόνα», «Η αγάπη είναι αηδόνι», «Εγώ δεν γνώρισα ουρανούς» κλπ.
Μνήμες Αντώνη Βαρδή
Στο πλαίσιο μιας μεγάλης συνέντευξης που μου παραχώρησε στις 26 Ιουλίου 2011 και δημοσιεύθηκε στο Ogdoo.gr, ο Αντώνης Βαρδής θυμήθηκε τις στιγμές της ηχογράφησης του δίσκου:
-Kάποια στιγμή, ενώ η Χαρούλα πάντα έγραφε στην Columbia, κάναμε τον δίσκο «Ξημερώνει». Για κάποιους λόγους, φαίνεται επειδή ήμουν ενορχηστρωτής, συνθέτης και άπειρος, ο Μάτσας ήθελε κάποιον, έναν Γιάννη Σμυρναίο, ώστε να κοιτάξει να βγει καλά ο δίσκος, γιατί μιλάμε για την Αλεξίου. Και λέει «Σας παρακαλώ πάρα πολύ, να γράψετε στον Σμυρναίο». Και πάμε, ξεκινάμε τον δίσκο με τη Χαρούλα, πάω να κάνω κάτι playback, γράφει ο Πολυκανδριώτης έναν τζουρά και του λέω: «Βάλτε λίγο βαθάκι στον τζουρά κύριε Γιάννη…» Και τώρα ακόμα στον πληθυντικό του μιλάω. Δεν μου δίνει σημασία, κοιτούσε μέσα απ’το studio. Λέω «Κύριε Γιάννη, σας παρακαλώ μπορείτε να βάλετε λίγο βαθάκι στον τζουρά;» Τίποτα! «Κύριε Γιάννη! Σταματήστε! Σας παρακαλώ πάρα πολύ βάλτε λίγο βαθάκι στον τζουρά!» Λέει «Γιατί;» Λέω «Γιατί είναι ξερός. Και θέλω να γλυκάνει λίγο…» Μου λέει «Άμα βάλω βάθος στον τζουρά, ξέρεις τι θα γίνει;» «Τι θα γίνει;» «Τότε θα είναι ένας τζουράς με λίγο βάθος…» «Ναι, αυτό θέλω!» (Γέλια) Αρχίζω και τα «παίρνω». Κάποια στιγμή του λέω του Θανάση «Έχω την εντύπωση ότι είσαι λίγο ψηλός». Ο τζουράς ξεκουρδίζεται πιο εύκολα. «Φτιάχτο λιγάκι…» Λέει ο Γιάννης «Συνεχίζουμε, μην κουρδίζεις είσαι πολύ καλά». «Αφού λέει ο Αντώνης ότι είμαι ξεκούρδιστος, μπορεί να είμαι ξεκούρδιστος, γιατί έχω παίξει ήδη μισό κομμάτι και πάμε για τη δεύτερη εισαγωγή» λέει ο Θανάσης. «Όχι συνέχισε» του λέει. «Όχι δεν θα συνεχίσω, γιατί ξέρω ότι ο Αντώνης έχει καλό αυτί, δουλεύαμε και μαζί και για να το λέει πάει να πει ότι είναι αυτό». Αρχίζει λοιπόν, νομίζω δεν υπήρχαν καν κουρδιστήρια τότε. «Πραγματικά είμαι ψηλός». Τα «παίρνει» ο Γιάννης, μόλις το επιβεβαίωσε κι αρχίζει κι αγριεύει. Αρχίσαμε, γράφουμε, γράφουμε, γράφουμε, εγώ κάθε πρωί πηγαίνω στο studio και είμαι με βαριά ψυχή και της λέω «Χαρούλα, εγώ έχω φτάσει μέχρι εδώ. Είμαστε τώρα στις μίξεις, καταφέραμε και τελειώσαμε τις ορχήστρες. Εγώ δεν περνάω καλά. Και μένα δεν μου αρέσει αυτό. Και δεν είναι δημιουργικό. Εάν μου κάνει τίποτα, έχω φτάσει μέχρι εδώ. Αν κάνει κάτι, θα σηκωθώ και θα φύγω από το studio. Θα σταματήσω τον δίσκο». «Όχι, κάνε υπομονή Αντώνη» μου λέει…
Κάνουμε την πρώτη μίξη το «Ξημερώνει».
-«Ανέβασε λιγάκι σε παρακαλώ πολύ τα τζουραδάκια».
-«Καλά είναι τα τζουραδάκια, καλά είναι».
-«Όχι θα’θελα λίγο παραπάνω αν γίνεται».
-«Όχι καλά, καλά είναι».
Λέει η Χαρούλα «Ανέβασέ το λιγάκι αφού σου λέει ο Αντώνης».
-«Είναι καλά, είναι πολύ καλά, μην ανακατεύεσαι εσύ».
Λέω «Τη δωδεκάχορδη σε παρακαλώ πολύ. Αν είναι δυνατόν, να βάλεις λίγα ψιλά στη δωδεκάχορδη».
-«Γιατί;» μου λέει.
Λέω «Επειδή είναι δωδεκάχορδη, να της βάλουμε λίγα ψιλά, για να ξεχωρίζει λίγο από την ακουστική κιθάρα, που δίνει πιο όγκο με τις χαμηλές που παίζω κλπ». Μου λέει «Άμα βάλω λίγα πρίμα στη δωδεκάχορδη, ξέρεις τι θα γίνει;»
-«Άντε πάλι… Τι θα γίνει;»
-«Θα είναι μια δωδεκάχορδη με πολλά ψιλά που θα κάνει…» (μιμείται τον ήχο της κιθάρας). Λέω «Γιατί να κάνει έτσι; Λίγα ψιλάκια θα βάλετε». Με βλέπει η Χαρούλα, σου λέει «τώρα αυτός φορτώνει, είναι άσχημα τα πράγματα» Και τελειώνει το κομμάτι κακήν κακώς, δεν μου άρεσε η μίξη… Έλεγε «Το μπάσο δεν χρειάζεται να μπει τόσο δυνατά. Δεν πουλάμε μπάσο. Φωνή πουλάμε. Χαμηλά το μπάσο».
Kαι φτάνουμε στο «εν κατακλείδι» που λέμε. Και πρέπει να κάνει ένα κόψιμο σ’ ένα μέρος (τραγουδάει). Κάτι είχε γίνει, δεν θυμάμαι τι, για να βάλουμε κι άλλο ένα ρεφραίν. Αυτός ήταν εξπέρ, ο γκουρού. Λέω «Βάλε ολόκληρο το σχήμα».
Λέει «Ολόκληρο το έχω βάλει». (Τραγουδάει).
Του λέω «βάλε ολόκληρη τη φράση».
«Την έχω βάλει».
«Δεν είναι ολόκληρη η φράση».
«Τώρα θα μου πεις εμένα;»
«Γιατί θα μου πεις εμένα κύριε Γιάννη για το τραγούδι μου; Δεν ξέρω πώς είναι το κομμάτι;» (τραγουδάει). Δεν το καταλάβαινε. Και επέμενε. «Όχι έτσι είναι το κομμάτι».
«Μα “τσιγκελώνει” εκεί πέρα». «Όχι έτσι θα είναι» μου λέει.
Σταματάω. «Γεια σας κύριε Γιάννη. Εγώ δεν ξαναγράφω στο studio όσο ήσαστε εσείς».
Και παθαίνει πλάκα, γιατί ποτέ δεν είχε ξανακούσει. Ο Μάτσας του’λεγε «Γιάννη μου, Γιάννη μου, τι λες να κάνουμε εδώ;» «Άστο θα το φτιάξω εγώ». Όλοι αυτοί, ο Πατσιφάς, όλοι εκεί πηγαίνανε. Ότι ήθελε αυτός έκανε. Και παίρνω τηλέφωνο και λέω «Ή συνεχίζουμε στην Columbia ή εδώ εγώ δεν τελειώνω τον δίσκο, δεν τον δίνω τον δίσκο. Να τελειώσουμε τις μίξεις στην Columbia». Και λέει ο Μάτσας «Εντάξει Αντώνη μου, θα τελειώσουμε στην Columbia». Το θυμάται ακόμα (σ.σ. ο Σμυρναίος). Γιατί δεν του ‘χε φύγει ποτέ δουλειά από το studio του να πάει σε άλλο studio. Άλλοι φεύγανε, που είχανε τελειωμένες μίξεις και πηγαίνανε να κάνουν μίξεις σ’αυτόν. Επειδή είχε τα καλύτερα μηχανήματα και ήταν και καλός τεχνικός…
- Έγινε όμως μεγάλη επιτυχία. Και ήταν και δύσκολο, μετά τα «Τραγούδια της Χαρούλας» που είχαν κάνει «μπαμ»…
- Το φοβόμουν πάρα πολύ γιατί είχε κάνει τον δίσκο του Μάνου (Λοΐζου), στον οποίο είχαμε παίξει κιθάρες εγώ κι ο Λασκαράκης και τα ήξερα όλα τα κομμάτια. Κι επειδή τα παίζαμε στο σπίτι του, τα ’χα μάθει πολύ καλά, τα ‘χα αγαπήσει τα κομμάτια, ήταν κι ο συγχωρεμένος ο Ρασούλης εκεί… Την είχα ερωτευτεί αυτή τη δουλειά και όταν πια τελείωσε και την άκουσα, έκανα το λάθος και είπα στη Χαρούλα και στον Αχιλλέα «Αν ξανακάνεις στην καριέρα σου έναν τέτοιο δίσκο, να ξέρεις θα είσαι πολύ τυχερή». Δεν νομίζω ότι υπάρχει καλύτερος δίσκος από αυτόν στην αγορά. Κι εξακολουθώ να πιστεύω ότι δεν υπάρχει καλύτερος δίσκος της Αλεξίου. Κι εκεί μου λένε «Άντε ετοίμασε τραγούδια». Μετά τον Λοΐζο; «Παιδιά θέλετε να με σφάξετε;» τους είπα… Φοβήθηκα… «Είναι επικίνδυνο… Μετά τον Λοΐζο, που λατρεύω, δεν νομίζω να μπορώ να γράψω εγώ κάτι καλύτερο… Να μην τη χαντακώσω…Την αγαπάω, μου αρέσει σαν τραγουδίστρια και δεν θέλω να τη χαντακώσω». Είδαν ότι εγώ ήμουν ανασφαλής και είπαν σ’ έναν άλλο πολύ καλό συνθέτη να γράψει τη δουλειά. Τους πήγε 26-30 τραγούδια. Ο αγαπημένος μου συνθέτης ήταν αυτός απ’όλους και εξακολουθεί να είναι. Δεν λέω όνομα. Αλλά έτυχε να πάει κάποια τραγούδια, τα οποία τα είχε ξανακούσει ο Αχιλλέας, γιατί τα είχε πάει και για τον Νταλάρα.
-Ο Νταλάρας τα είπε μετά τα τραγούδια αυτά; Ψάχνω να βρω τον συνθέτη τώρα.
-Όχι δεν τα είπε. Προέκυψε εκείνο τον καιρό να τους πάει τραγούδια που τα είχε έτοιμα. Δεν τα είχε γράψει για τη Χαρούλα. Ήταν καλά τραγούδια, αλλά δεν ήταν για τη Χαρούλα. Και μου λέει ο Αχιλλέας «Στρώσε τον κώλο σου κάτω, είναι μεγάλη ευκαιρία να κάνεις αυτό τον δίσκο».
«Ναι, είναι μεγάλη ευκαιρία να κάνω τον δίσκο με την Αλεξίου, που είχε πουλήσει και τ’ “άντερά της” με το Λοΐζο, αλλά φοβάμαι, μην τυχόν δεν ξαναγράψω μετά άλλο δίσκο». Μου λέει ο Αχιλλέας «Ξεκίνα και θα σου πω, εγώ θα σε προφυλάξω. Άμα δω ότι δεν είναι τα τραγούδια καλά, θα σου πω “Αντώνη άσε”, θα κάνουμε εμείς άλλα κι εσύ δούλευε παράλληλα και κάποια στιγμή θα τα κάνουμε».
Και γράφω το «Ξημερώνει» πρώτο. Μόλις τ’ ακούσανε, μόνο τη μελωδία, χωρίς στίχο, λέει η Χαρούλα «Θα βάλω εγώ στίχους, τρελαίνομαι μ’ αυτό το κομμάτι». Και ξεκίνησε έτσι. Μετά από κάνα δυο βδομάδες καθόμασταν στο μπαλκόνι ενός ξενοδοχείου στη Μυτιλήνη και της έπαιξα το «Φεύγω» που είχα γράψει εγώ τους στίχους…
- Αυτό ήταν το πρώτο που έγραψες στίχους;
- Νομίζω ναι… Και γράφω το κομμάτι και το παίζω στο μπαλκόνι. Χαρούλα και Αχιλλέας το ακούνε το κομμάτι και μου λέει ο Αχιλλέας «Αντώνη αυτό το τραγούδι…
- ...Είναι για τον Νταλάρα…»
- Ναι!!! «Είναι για τον Νταλάρα. Αυτό δεν κάνει για τη Χαρούλα. Αν το πει ο Νταλάρας θα γίνει χαμός». Κοιτάω εγώ τη Χαρούλα περιμένοντας να πει κάτι, αλλά δεν λέει τίποτα. Του λέω «Κοίταξε να δεις, εγώ το έγραψα για τη Χαρούλα και πιστεύω ότι θα το πει καλύτερα από οποιονδήποτε άλλον. Στον Νταλάρα δεν το δίνω». Ήταν τότε τσακωμένος ο Αχιλλέας με τον Νταλάρα και ήθελε να φτιάξει τις σχέσεις του μάλλον. Να του πάει το κομμάτι (γέλια). Έτσι το πήρα εγώ, τουλάχιστον. Ψιλοαπογοητεύτηκα και λέω «Γιατί εγώ το πιστεύω αυτό το κομμάτι; Και όχι μόνο αυτό, αλλά μου λέει ότι είναι μεγάλο τραγούδι. Και γιατί λέει, μεγάλο τραγούδι, να το πει ένας μεγάλος τραγουδιστής και όχι μια μεγάλη τραγουδίστρια;» Δεν ξέρω πώς το είδε. Ίσως όμως επηρεάστηκε γιατί εγώ είχα γράψει τα λόγια και μες στους στίχους έλεγε για κάποιον που πάει στα καράβια. Ήτανε προσωπικός στίχος, μίλαγε ένας άντρας. Αυτά όμως υποτίθεται ότι θα τ’ αλλάζαμε. Δεν κάθισε να σκεφτεί ότι η Αλεξίου δεν είχε πάει ποτέ στα καράβια και θα το βγάζαμε αυτό και θα βάζαμε κάτι άλλο. Όπως εγώ έλεγα «φεύγω και παίρνω την καρδιά μου και μια κιθάρα συντροφιά μου» γιατί ήμουν κιθαρίστας, αλλά η Χαρούλα που άλλαξε τα λόγια, είπε «κι ένα τραγούδι συντροφιά μου». Κι έτσι λοιπόν σκέφτηκα ότι είμαι πολύ άτυχος, που πίστευα ότι είναι καλό τραγούδι και λέω «κάτι δεν πάει καλά…» Και τελικά το βάλαμε στον δίσκο…
Στο video μπορείτε να ακούσετε τα τραγούδια «Ξημερώνει» και «Φεύγω» μαζί με το ηχητικό απόσπασμα της συνέντευξης του Αντώνη Βαρδή. Στην παρέα μας ήταν και οι φίλοι Πέτρος Πετράκης, Ροζαλία Αλεξάκη και Μάκης Ιωακειμίδης. (Οφείλω να διευκρινίσω πως, όπως συμβαίνει πάντα σε τέτοιες περιπτώσεις, ήταν απαραίτητες κάποιες ελάχιστες τροποποιήσεις και προσθαφαιρέσεις για την προσαρμογή του προφορικού λόγου - όπως ακούγεται στο video - σε γραπτό κείμενο).
Στις 7 Αυγούστου 1948 γεννήθηκε ο Αντώνης Βαρδής…
«Ξημερώνει κι εγώ στους δρόμους τριγυρνώ…»
Βρισκόμαστε στον Ιούνιο του 1980 κι ενώ ακόμα δεν έχει κοπάσει ο «θόρυβος» από την επιτυχία του δίσκου «Τα τραγούδια της Χαρούλας» που κυκλοφόρησε ένα χρόνο πριν, με τα τραγούδια του Μάνου Λοΐζου σε στίχους του Μανώλη Ρασούλη και του Πυθαγόρα με τη Χαρούλα Αλεξίου, στα δισκάδικα φιγουράρει το πορτρέτο της Χαρούλας, στο εξώφυλλο ενός νέου δίσκου με τίτλο «Ξημερώνει», με έντεκα τραγούδια σε μουσική του Αντώνη Βαρδή και στίχους του Μάνου Ελευθερίου, του Σαράντη Αλιβιζάτου, δικούς του και της Χαρούλας Αλεξίου, που μετά το «Βαρέθηκα τα χωρατά» με τον Βασίλη Παπακωνσταντίνου, που κυκλοφόρησε δυο χρόνια πριν, σε αυτό τον δίσκο υπογράφει τους στίχους σε άλλα δυο τραγούδια.
H ενορχήστρωση έγινε από τον Αντώνη Βαρδή με τη βοήθεια των Χάρη Καλέα, Φίλιππου Τσεμπερούλη, Θανάση Πολυκανδριώτη και Χρήστου Νικολόπουλου. Έπαιξαν οι μουσικοί: Αντώνης Βαρδής (κιθάρα), Δημήτρης Βράσκος (βιολί), Παντελής Δεσποτίδης (βιολί), Τάσος Διακογιώργης (σαντούρι, τυμπάνια), Σ.Ιωάννου (τσέλο), Χάρης Καλέας (πιάνο), Στέλιος Καρύδας (κιθάρα, 12χορδη, κλασική), Γεράσιμος Λαβράνος (ντραμς, κρουστά), Σπύρος Λιβιεράτος (κρουστά), Σ.Μαργαρίτης (βιολί), Χρήστος Νικολόπουλος (μπουζούκι, τζουρά), Δ.Ντουφεξιάδης (τσέλο), Απόστολος Πιπέρας (κρουστά), Πλούταρχος Ρεμπούτσικας (τσέλο), Θανάσης Πολυκανδριώτης (μπουζούκι, τζουρά, λαούτο), Ανδρέας Ροδουσάκης (κλασικό μπάσο), Μιχάλης Τριπολιτσιώτης (ηλεκτρικό μπάσο), Φίλιππος Τσεμπερούλης (κλαρίνο, φλάουτο, φλογέρα, αυλός, κρουστά), Γιώργος Τσουπάκης (ντραμς), Ηλ.Χαιρ (βιολί). Δεύτερες φωνές κάνει ο ίδιος ο Βαρδής. Η παραγωγή έγινε από τον Ηλία Μπενέτο και η ηχογράφηση στα studio «Columbia» και «Polysound».
Το «Ξημερώνει» ήταν ο δεύτερος ολοκληρωμένος δίσκος που παρουσίασε ο Βαρδής, μετά το «Οραματίζομαι» του 1976 που τραγούδησε ο ίδιος. Μέχρι τότε είχε ηχογραφήσει αρκετές επιτυχίες με τραγουδιστές όπως ο Γιώργος Νταλάρας, ο Γιάννης Πάριος, ο Γιάννης Πουλόπουλος, η Δήμητρα Γαλάνη, ενώ, από το 1975, είχε ήδη συνεργαστεί με την Αλεξίου, στον δίσκο «12 λαϊκά τραγούδια», με το τραγούδι «Έτσι που το πας» σε στίχους Νίκου Γκάτσου.
Ο δίσκος «χρυσώθηκε» σημειώνοντας περισσότερες από 50.000 πωλήσεις. Σαφώς το ομώνυμο τραγούδι και το «Φεύγω» ήταν αυτά που κέρδισαν το «στοίχημα» της διαχρονικότητας, αν και τα περισσότερα από τα τραγούδια του δίσκου ακούστηκαν, άλλο λίγο, άλλο περισσότερο. «Μ’αφησες σαν πόλη τουρκεμένη», «Παιδιά κι εμείς της προσφυγιάς», «Κυριακή μες στο χειμώνα, τραγουδούσα την γκαρσόνα», «Η αγάπη είναι αηδόνι», «Εγώ δεν γνώρισα ουρανούς» κλπ.
Μνήμες Αντώνη Βαρδή
Στο πλαίσιο μιας μεγάλης συνέντευξης που μου παραχώρησε στις 26 Ιουλίου 2011 και δημοσιεύθηκε στο Ogdoo.gr, ο Αντώνης Βαρδής θυμήθηκε τις στιγμές της ηχογράφησης του δίσκου:
-Kάποια στιγμή, ενώ η Χαρούλα πάντα έγραφε στην Columbia, κάναμε τον δίσκο «Ξημερώνει». Για κάποιους λόγους, φαίνεται επειδή ήμουν ενορχηστρωτής, συνθέτης και άπειρος, ο Μάτσας ήθελε κάποιον, έναν Γιάννη Σμυρναίο, ώστε να κοιτάξει να βγει καλά ο δίσκος, γιατί μιλάμε για την Αλεξίου. Και λέει «Σας παρακαλώ πάρα πολύ, να γράψετε στον Σμυρναίο». Και πάμε, ξεκινάμε τον δίσκο με τη Χαρούλα, πάω να κάνω κάτι playback, γράφει ο Πολυκανδριώτης έναν τζουρά και του λέω: «Βάλτε λίγο βαθάκι στον τζουρά κύριε Γιάννη…» Και τώρα ακόμα στον πληθυντικό του μιλάω. Δεν μου δίνει σημασία, κοιτούσε μέσα απ’το studio. Λέω «Κύριε Γιάννη, σας παρακαλώ μπορείτε να βάλετε λίγο βαθάκι στον τζουρά;» Τίποτα! «Κύριε Γιάννη! Σταματήστε! Σας παρακαλώ πάρα πολύ βάλτε λίγο βαθάκι στον τζουρά!» Λέει «Γιατί;» Λέω «Γιατί είναι ξερός. Και θέλω να γλυκάνει λίγο…» Μου λέει «Άμα βάλω βάθος στον τζουρά, ξέρεις τι θα γίνει;» «Τι θα γίνει;» «Τότε θα είναι ένας τζουράς με λίγο βάθος…» «Ναι, αυτό θέλω!» (Γέλια) Αρχίζω και τα «παίρνω». Κάποια στιγμή του λέω του Θανάση «Έχω την εντύπωση ότι είσαι λίγο ψηλός». Ο τζουράς ξεκουρδίζεται πιο εύκολα. «Φτιάχτο λιγάκι…» Λέει ο Γιάννης «Συνεχίζουμε, μην κουρδίζεις είσαι πολύ καλά». «Αφού λέει ο Αντώνης ότι είμαι ξεκούρδιστος, μπορεί να είμαι ξεκούρδιστος, γιατί έχω παίξει ήδη μισό κομμάτι και πάμε για τη δεύτερη εισαγωγή» λέει ο Θανάσης. «Όχι συνέχισε» του λέει. «Όχι δεν θα συνεχίσω, γιατί ξέρω ότι ο Αντώνης έχει καλό αυτί, δουλεύαμε και μαζί και για να το λέει πάει να πει ότι είναι αυτό». Αρχίζει λοιπόν, νομίζω δεν υπήρχαν καν κουρδιστήρια τότε. «Πραγματικά είμαι ψηλός». Τα «παίρνει» ο Γιάννης, μόλις το επιβεβαίωσε κι αρχίζει κι αγριεύει. Αρχίσαμε, γράφουμε, γράφουμε, γράφουμε, εγώ κάθε πρωί πηγαίνω στο studio και είμαι με βαριά ψυχή και της λέω «Χαρούλα, εγώ έχω φτάσει μέχρι εδώ. Είμαστε τώρα στις μίξεις, καταφέραμε και τελειώσαμε τις ορχήστρες. Εγώ δεν περνάω καλά. Και μένα δεν μου αρέσει αυτό. Και δεν είναι δημιουργικό. Εάν μου κάνει τίποτα, έχω φτάσει μέχρι εδώ. Αν κάνει κάτι, θα σηκωθώ και θα φύγω από το studio. Θα σταματήσω τον δίσκο». «Όχι, κάνε υπομονή Αντώνη» μου λέει…
Κάνουμε την πρώτη μίξη το «Ξημερώνει».
-«Ανέβασε λιγάκι σε παρακαλώ πολύ τα τζουραδάκια».
-«Καλά είναι τα τζουραδάκια, καλά είναι».
-«Όχι θα’θελα λίγο παραπάνω αν γίνεται».
-«Όχι καλά, καλά είναι».
Λέει η Χαρούλα «Ανέβασέ το λιγάκι αφού σου λέει ο Αντώνης».
-«Είναι καλά, είναι πολύ καλά, μην ανακατεύεσαι εσύ».
Λέω «Τη δωδεκάχορδη σε παρακαλώ πολύ. Αν είναι δυνατόν, να βάλεις λίγα ψιλά στη δωδεκάχορδη».
-«Γιατί;» μου λέει.
Λέω «Επειδή είναι δωδεκάχορδη, να της βάλουμε λίγα ψιλά, για να ξεχωρίζει λίγο από την ακουστική κιθάρα, που δίνει πιο όγκο με τις χαμηλές που παίζω κλπ». Μου λέει «Άμα βάλω λίγα πρίμα στη δωδεκάχορδη, ξέρεις τι θα γίνει;»
-«Άντε πάλι… Τι θα γίνει;»
-«Θα είναι μια δωδεκάχορδη με πολλά ψιλά που θα κάνει…» (μιμείται τον ήχο της κιθάρας). Λέω «Γιατί να κάνει έτσι; Λίγα ψιλάκια θα βάλετε». Με βλέπει η Χαρούλα, σου λέει «τώρα αυτός φορτώνει, είναι άσχημα τα πράγματα» Και τελειώνει το κομμάτι κακήν κακώς, δεν μου άρεσε η μίξη… Έλεγε «Το μπάσο δεν χρειάζεται να μπει τόσο δυνατά. Δεν πουλάμε μπάσο. Φωνή πουλάμε. Χαμηλά το μπάσο».
Kαι φτάνουμε στο «εν κατακλείδι» που λέμε. Και πρέπει να κάνει ένα κόψιμο σ’ ένα μέρος (τραγουδάει). Κάτι είχε γίνει, δεν θυμάμαι τι, για να βάλουμε κι άλλο ένα ρεφραίν. Αυτός ήταν εξπέρ, ο γκουρού. Λέω «Βάλε ολόκληρο το σχήμα».
Λέει «Ολόκληρο το έχω βάλει». (Τραγουδάει).
Του λέω «βάλε ολόκληρη τη φράση».
«Την έχω βάλει».
«Δεν είναι ολόκληρη η φράση».
«Τώρα θα μου πεις εμένα;»
«Γιατί θα μου πεις εμένα κύριε Γιάννη για το τραγούδι μου; Δεν ξέρω πώς είναι το κομμάτι;» (τραγουδάει). Δεν το καταλάβαινε. Και επέμενε. «Όχι έτσι είναι το κομμάτι».
«Μα “τσιγκελώνει” εκεί πέρα». «Όχι έτσι θα είναι» μου λέει.
Σταματάω. «Γεια σας κύριε Γιάννη. Εγώ δεν ξαναγράφω στο studio όσο ήσαστε εσείς».
Και παθαίνει πλάκα, γιατί ποτέ δεν είχε ξανακούσει. Ο Μάτσας του’λεγε «Γιάννη μου, Γιάννη μου, τι λες να κάνουμε εδώ;» «Άστο θα το φτιάξω εγώ». Όλοι αυτοί, ο Πατσιφάς, όλοι εκεί πηγαίνανε. Ότι ήθελε αυτός έκανε. Και παίρνω τηλέφωνο και λέω «Ή συνεχίζουμε στην Columbia ή εδώ εγώ δεν τελειώνω τον δίσκο, δεν τον δίνω τον δίσκο. Να τελειώσουμε τις μίξεις στην Columbia». Και λέει ο Μάτσας «Εντάξει Αντώνη μου, θα τελειώσουμε στην Columbia». Το θυμάται ακόμα (σ.σ. ο Σμυρναίος). Γιατί δεν του ‘χε φύγει ποτέ δουλειά από το studio του να πάει σε άλλο studio. Άλλοι φεύγανε, που είχανε τελειωμένες μίξεις και πηγαίνανε να κάνουν μίξεις σ’αυτόν. Επειδή είχε τα καλύτερα μηχανήματα και ήταν και καλός τεχνικός…
- Έγινε όμως μεγάλη επιτυχία. Και ήταν και δύσκολο, μετά τα «Τραγούδια της Χαρούλας» που είχαν κάνει «μπαμ»…
- Το φοβόμουν πάρα πολύ γιατί είχε κάνει τον δίσκο του Μάνου (Λοΐζου), στον οποίο είχαμε παίξει κιθάρες εγώ κι ο Λασκαράκης και τα ήξερα όλα τα κομμάτια. Κι επειδή τα παίζαμε στο σπίτι του, τα ’χα μάθει πολύ καλά, τα ‘χα αγαπήσει τα κομμάτια, ήταν κι ο συγχωρεμένος ο Ρασούλης εκεί… Την είχα ερωτευτεί αυτή τη δουλειά και όταν πια τελείωσε και την άκουσα, έκανα το λάθος και είπα στη Χαρούλα και στον Αχιλλέα «Αν ξανακάνεις στην καριέρα σου έναν τέτοιο δίσκο, να ξέρεις θα είσαι πολύ τυχερή». Δεν νομίζω ότι υπάρχει καλύτερος δίσκος από αυτόν στην αγορά. Κι εξακολουθώ να πιστεύω ότι δεν υπάρχει καλύτερος δίσκος της Αλεξίου. Κι εκεί μου λένε «Άντε ετοίμασε τραγούδια». Μετά τον Λοΐζο; «Παιδιά θέλετε να με σφάξετε;» τους είπα… Φοβήθηκα… «Είναι επικίνδυνο… Μετά τον Λοΐζο, που λατρεύω, δεν νομίζω να μπορώ να γράψω εγώ κάτι καλύτερο… Να μην τη χαντακώσω…Την αγαπάω, μου αρέσει σαν τραγουδίστρια και δεν θέλω να τη χαντακώσω». Είδαν ότι εγώ ήμουν ανασφαλής και είπαν σ’ έναν άλλο πολύ καλό συνθέτη να γράψει τη δουλειά. Τους πήγε 26-30 τραγούδια. Ο αγαπημένος μου συνθέτης ήταν αυτός απ’όλους και εξακολουθεί να είναι. Δεν λέω όνομα. Αλλά έτυχε να πάει κάποια τραγούδια, τα οποία τα είχε ξανακούσει ο Αχιλλέας, γιατί τα είχε πάει και για τον Νταλάρα.
-Ο Νταλάρας τα είπε μετά τα τραγούδια αυτά; Ψάχνω να βρω τον συνθέτη τώρα.
-Όχι δεν τα είπε. Προέκυψε εκείνο τον καιρό να τους πάει τραγούδια που τα είχε έτοιμα. Δεν τα είχε γράψει για τη Χαρούλα. Ήταν καλά τραγούδια, αλλά δεν ήταν για τη Χαρούλα. Και μου λέει ο Αχιλλέας «Στρώσε τον κώλο σου κάτω, είναι μεγάλη ευκαιρία να κάνεις αυτό τον δίσκο».
«Ναι, είναι μεγάλη ευκαιρία να κάνω τον δίσκο με την Αλεξίου, που είχε πουλήσει και τ’ “άντερά της” με το Λοΐζο, αλλά φοβάμαι, μην τυχόν δεν ξαναγράψω μετά άλλο δίσκο». Μου λέει ο Αχιλλέας «Ξεκίνα και θα σου πω, εγώ θα σε προφυλάξω. Άμα δω ότι δεν είναι τα τραγούδια καλά, θα σου πω “Αντώνη άσε”, θα κάνουμε εμείς άλλα κι εσύ δούλευε παράλληλα και κάποια στιγμή θα τα κάνουμε».
Και γράφω το «Ξημερώνει» πρώτο. Μόλις τ’ ακούσανε, μόνο τη μελωδία, χωρίς στίχο, λέει η Χαρούλα «Θα βάλω εγώ στίχους, τρελαίνομαι μ’ αυτό το κομμάτι». Και ξεκίνησε έτσι. Μετά από κάνα δυο βδομάδες καθόμασταν στο μπαλκόνι ενός ξενοδοχείου στη Μυτιλήνη και της έπαιξα το «Φεύγω» που είχα γράψει εγώ τους στίχους…
- Αυτό ήταν το πρώτο που έγραψες στίχους;
- Νομίζω ναι… Και γράφω το κομμάτι και το παίζω στο μπαλκόνι. Χαρούλα και Αχιλλέας το ακούνε το κομμάτι και μου λέει ο Αχιλλέας «Αντώνη αυτό το τραγούδι…
- ...Είναι για τον Νταλάρα…»
- Ναι!!! «Είναι για τον Νταλάρα. Αυτό δεν κάνει για τη Χαρούλα. Αν το πει ο Νταλάρας θα γίνει χαμός». Κοιτάω εγώ τη Χαρούλα περιμένοντας να πει κάτι, αλλά δεν λέει τίποτα. Του λέω «Κοίταξε να δεις, εγώ το έγραψα για τη Χαρούλα και πιστεύω ότι θα το πει καλύτερα από οποιονδήποτε άλλον. Στον Νταλάρα δεν το δίνω». Ήταν τότε τσακωμένος ο Αχιλλέας με τον Νταλάρα και ήθελε να φτιάξει τις σχέσεις του μάλλον. Να του πάει το κομμάτι (γέλια). Έτσι το πήρα εγώ, τουλάχιστον. Ψιλοαπογοητεύτηκα και λέω «Γιατί εγώ το πιστεύω αυτό το κομμάτι; Και όχι μόνο αυτό, αλλά μου λέει ότι είναι μεγάλο τραγούδι. Και γιατί λέει, μεγάλο τραγούδι, να το πει ένας μεγάλος τραγουδιστής και όχι μια μεγάλη τραγουδίστρια;» Δεν ξέρω πώς το είδε. Ίσως όμως επηρεάστηκε γιατί εγώ είχα γράψει τα λόγια και μες στους στίχους έλεγε για κάποιον που πάει στα καράβια. Ήτανε προσωπικός στίχος, μίλαγε ένας άντρας. Αυτά όμως υποτίθεται ότι θα τ’ αλλάζαμε. Δεν κάθισε να σκεφτεί ότι η Αλεξίου δεν είχε πάει ποτέ στα καράβια και θα το βγάζαμε αυτό και θα βάζαμε κάτι άλλο. Όπως εγώ έλεγα «φεύγω και παίρνω την καρδιά μου και μια κιθάρα συντροφιά μου» γιατί ήμουν κιθαρίστας, αλλά η Χαρούλα που άλλαξε τα λόγια, είπε «κι ένα τραγούδι συντροφιά μου». Κι έτσι λοιπόν σκέφτηκα ότι είμαι πολύ άτυχος, που πίστευα ότι είναι καλό τραγούδι και λέω «κάτι δεν πάει καλά…» Και τελικά το βάλαμε στον δίσκο…
Στο video μπορείτε να ακούσετε τα τραγούδια «Ξημερώνει» και «Φεύγω» μαζί με το ηχητικό απόσπασμα της συνέντευξης του Αντώνη Βαρδή. Στην παρέα μας ήταν και οι φίλοι Πέτρος Πετράκης, Ροζαλία Αλεξάκη και Μάκης Ιωακειμίδης. (Οφείλω να διευκρινίσω πως, όπως συμβαίνει πάντα σε τέτοιες περιπτώσεις, ήταν απαραίτητες κάποιες ελάχιστες τροποποιήσεις και προσθαφαιρέσεις για την προσαρμογή του προφορικού λόγου - όπως ακούγεται στο video - σε γραπτό κείμενο).
