Ο Μάνος Λοΐζος γεννήθηκε στις 22 Οκτωβρίου πριν από 75 ολόκληρα χρόνια και κατάφερε αν και «αναχώρησε» πολύ πρόωρα από τα εγκόσμια, σε ηλικία 45 ετών, να κερδίσει την αγάπη του κόσμου και μια διαχρονική αποδοχή, πολύ περισσότερο στις νεότερες ηλικίες, κάτι που, σαφώς, δεν είναι ιδιαίτερα εύκολο.
Η είσοδός του στη δισκογραφία γίνεται με το «Τραγούδι του δρόμου» σε ποίηση Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα και ελληνική απόδοση του Νίκου Γκάτσου, με ερμηνευτή τον Γιώργο Μούτσιο το 1962. Μερικά χρόνια αργότερα, το 1968, κυκλοφορεί ο πρώτος του μεγάλος δίσκος, «Ο Σταθμός» σε στίχους του Λευτέρη Παπαδόπουλου, εγκαινιάζοντας παράλληλα το σήμα της δισκογραφικής εταιρείας «Minos». Ερμηνευτές του ο Γιάννης Καλατζής, ο Δημήτρης Ευσταθίου, η Λίτσα Διαμάντη και ο νεαρότατος τότε Γιώργος Νταλάρας.
Ο δίσκος κυκλοφορεί στα πρώτα χρόνια της χούντας, εποχή που η λογοκρισία είναι στα «ντουζένια» της… Ο Λευτέρης Παπαδόπουλος θυμάται χαρακτηριστικά:
“Οι πρώτες σοβαρές κόντρες με την κρατική λογοκρισία άρχισαν το 1968, όταν βγάλαμε με τον Λοΐζο το δίσκο Ο ΣΤΑΘΜΟΣ. Σε ένα τραγούδι που το λέγαμε «Το καρφί» περιέγραφα το εσωτερικό ενός φτωχόσπιτου. Στα σπίτια αυτά δεν υπάρχουν κρεμάστρες. Για κρεμάστρες χρησιμοποιούνται καρφιά καρφωμένα πίσω απ’ την πόρτα. Έγραφα λοιπόν: «Πίσω απ’ την πόρτα το καρφί /και στο καρφί σακάκι». Οι ηλίθιοι λογοκριτές, όμως, θεώρησαν ότι με τη λέξη «καρφί» αναφερόμουν σε κάποιον χαφιέ («καρφιά» λέμε τους σπιούνους, τους χαφιέδες κλπ) και ζήτησαν αλλαγή. Δεν ήταν δύσκολο, έγραψα: «Πίσω απ’ την πόρτα την κλειστή / ένα παλιό σακάκι». Άλλαξα και τον τίτλο του τραγουδιού: «Πίσω απ’ την πόρτα» το έκανα. Εκεί όμως που βρήκα τον μπελά μου ήταν στην τελευταία στροφή. Έγραφα: «Δίπλα στα πλίθινα σκαλιά/ μια λεύκα απάνου ως κάτου/ είναι απ’τα χέρια εκεινού/ πού’χε το μπόι τ’ ουρανού/ το μπόι του θανάτου». Οι λογοκριτές φρυάξανε! Ζήτησαν άμεση αποκατάσταση αυτής της στροφής. Συνεμορφώθην προς τας υποδείξεις. Και η στροφή έγινε: «Μες στην καρδιά μου την πικρή/ ήρθε το πρώτο χιόνι/ μες στην καρδιά που ράγισες/ τη νύχτα που με άφησες/ χαμένο χελιδόνι». Τα μισά λόγια σ’ αυτήν τη στροφή είναι του Λοΐζου”. (1)
Η είσοδός του στη δισκογραφία γίνεται με το «Τραγούδι του δρόμου» σε ποίηση Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα και ελληνική απόδοση του Νίκου Γκάτσου, με ερμηνευτή τον Γιώργο Μούτσιο το 1962. Μερικά χρόνια αργότερα, το 1968, κυκλοφορεί ο πρώτος του μεγάλος δίσκος, «Ο Σταθμός» σε στίχους του Λευτέρη Παπαδόπουλου, εγκαινιάζοντας παράλληλα το σήμα της δισκογραφικής εταιρείας «Minos». Ερμηνευτές του ο Γιάννης Καλατζής, ο Δημήτρης Ευσταθίου, η Λίτσα Διαμάντη και ο νεαρότατος τότε Γιώργος Νταλάρας.
Ο δίσκος κυκλοφορεί στα πρώτα χρόνια της χούντας, εποχή που η λογοκρισία είναι στα «ντουζένια» της… Ο Λευτέρης Παπαδόπουλος θυμάται χαρακτηριστικά:
“Οι πρώτες σοβαρές κόντρες με την κρατική λογοκρισία άρχισαν το 1968, όταν βγάλαμε με τον Λοΐζο το δίσκο Ο ΣΤΑΘΜΟΣ. Σε ένα τραγούδι που το λέγαμε «Το καρφί» περιέγραφα το εσωτερικό ενός φτωχόσπιτου. Στα σπίτια αυτά δεν υπάρχουν κρεμάστρες. Για κρεμάστρες χρησιμοποιούνται καρφιά καρφωμένα πίσω απ’ την πόρτα. Έγραφα λοιπόν: «Πίσω απ’ την πόρτα το καρφί /και στο καρφί σακάκι». Οι ηλίθιοι λογοκριτές, όμως, θεώρησαν ότι με τη λέξη «καρφί» αναφερόμουν σε κάποιον χαφιέ («καρφιά» λέμε τους σπιούνους, τους χαφιέδες κλπ) και ζήτησαν αλλαγή. Δεν ήταν δύσκολο, έγραψα: «Πίσω απ’ την πόρτα την κλειστή / ένα παλιό σακάκι». Άλλαξα και τον τίτλο του τραγουδιού: «Πίσω απ’ την πόρτα» το έκανα. Εκεί όμως που βρήκα τον μπελά μου ήταν στην τελευταία στροφή. Έγραφα: «Δίπλα στα πλίθινα σκαλιά/ μια λεύκα απάνου ως κάτου/ είναι απ’τα χέρια εκεινού/ πού’χε το μπόι τ’ ουρανού/ το μπόι του θανάτου». Οι λογοκριτές φρυάξανε! Ζήτησαν άμεση αποκατάσταση αυτής της στροφής. Συνεμορφώθην προς τας υποδείξεις. Και η στροφή έγινε: «Μες στην καρδιά μου την πικρή/ ήρθε το πρώτο χιόνι/ μες στην καρδιά που ράγισες/ τη νύχτα που με άφησες/ χαμένο χελιδόνι». Τα μισά λόγια σ’ αυτήν τη στροφή είναι του Λοΐζου”. (1)
Το τραγούδι ηχογραφήθηκε τελικά με λογοκριμένα λόγια με τον Γιάννη Καλατζή. Σε μια ηχογράφησή εκείνης της εποχής όμως, με τον συνθέτη στο πιάνο και το τραγούδι, έχετε την ευκαιρία να το ακούσετε με τα πρώτα αλογόκριτα λόγια…
Ευχαριστούμε ιδιαιτέρως το φίλο Νικόλαο Πολίτη για τη βοήθειά του.
1: Λευτέρης Παπαδόπουλος «Τα τραγούδια γράφουν την ιστορία τους» (Ιανός ο μελωδός-2006)
