«Sweet Suite»
Η «Sweet Suite» είναι ένα έργο - homage στο Μάνο Χατζιδάκι, βασισμένη σε θέματά του από εννέα κινηματογραφικές ταινίες: Ελλάς, η Χώρα των Ονείρων (1961), Blue (1968), The 300 Spartans (1962), Χαμένα Όνειρα (1961), Sweet Movie (1974), Ελεύθερη Κατάδυση (1995), Ποτέ την Κυριακή (1960), Το Ταξίδι του Μέλιτος (1979) και America-America (1963).
Έπειτα από πολλαπλές ακροάσεις του συνολικού έργου του για τον κινηματογράφο o Νίκος Κυπουργός κατέληξε σε 9 από περίπου 75 ταινίες, αναζητώντας σε αυτές τα θέματα, άλλα πολύ γνωστά και οικεία, άλλα σχεδόν άγνωστα, που θα μπορούσαν να συνθέσουν ένα ενιαίο έργο, μέσα από τις αντιθέσεις, την ποικιλία ύφους και το χαρακτήρα αυτονομίας τους. Τα επιλεγμένα θέματα αποτέλεσαν τις εννέα αντίστοιχα μικρότερες σουίτες, οι οποίες µε τη σειρά τους συνδέονται μεταξύ τους χωρίς διακοπή.
Ο Μάνος Χατζιδάκις αγαπούσε ιδιαίτερα τον κινηματογράφο και είχε στενή σχέση µε τη μουσική του από τα νεανικά του χρόνια. Στην εποχή του εμπορικού ελληνικού κινηματογράφου είχε την ευκαιρία να πειραματιστεί µε τα χρώματα της ορχήστρας και να δοκιμάσει τις τεχνικές που είχε θαυμάσει στους συνθέτες του Χόλυγουντ, Max Steiner, Miklos Rozsa, Alex North, Erich Korngold, Bernard Herrmann, ή στους ευρωπαίους Μaurice Jaubert και Nino Rota, συνθέτοντας έτσι σταδιακά ένα πολυποίκιλο και πλούσιο σε όγκο ορχηστρικό έργο. Ανακαλύπτει κανείς κρυμμένους θησαυρούς, όχι µόνο σε ταινίες όπως το «America – America» του Εlia Kazan ή το «Ποτέ την Κυριακή» του Jules Dassin, αλλά ακόμη και σε περιπτώσεις που κλήθηκε να υποστηρίξει ταινίες λιγότερο προβεβλημένες, όπως το ντοκιμαντέρ «Ελλάς, η Χώρα των Ονείρων».
Ο Νίκος Κυπουργός στη «Sweet Suite» κράτησε αυτούσιες τις μελωδίες, αλλά δούλεψε ελεύθερα σε επίπεδο δομής, αρμονίας, αντίστιξης, ρυθμού, καταθέτοντας έτσι την προσωπική του ματιά. Ως προς την ενορχήστρωση, θέλησε να πλουτίσει την ορχήστρα µε όργανα που ο ίδιος αγαπούσε ιδιαίτερα, όπως το πιάνο, η κιθάρα, το τσέμπαλο, το μαντολίνο, το ακορντεόν. Μόνο στα μουσικά θέματα από το «Βlue» κράτησε βασικά στοιχεία της αρχικής ενορχήστρωσης.
Παρά το γεγονός ότι ο Μάνος Χατζιδάκις αυτοχαρακτηριζόταν τραγουδοποιός, στη μουσική του για τον κινηματογράφο αποκαλύπτει και µια άλλη πλευρά, ίσως παραγνωρισμένη. Η φόρμα κι εδώ παραπέμπει συχνά στο τραγούδι, όμως οι μελωδικές γραμμές διαφοροποιούνται σαφώς και συνιστούν αμιγώς ορχηστρική μουσική. Η αγάπη του για τους κλασικούς συνθέτες του αιώνα του, όπως οι Mahler, Prokofiev, Stravinsky, Shostakovich, Satie, Milhaud, αφήνει εδώ κι εκεί τα ίχνη της, µε κάποιες περισσότερο ή λιγότερο συνειδητές αναφορές, γεγονός που δεν θα μπορούσε να αφήσει ανεκμετάλλευτο ο Νίκος Κυπουργός.
Το έργο αυτό πραγματοποιήθηκε από μία ιδέα που του γεννήθηκε όταν αναζήτησαν με τον σκηνοθέτη Γιώργο Πανουσόπουλο να πραγματοποιήσουν τη συνεργασία τους στην «Ελεύθερη Κατάδυση» έστω και απόντος του Χατζιδάκι. Ο Νίκος Κυπουργός επέλεξε να βασίσει όλη τη μουσική της ταινίας σε δύο πιανιστικά θέματα από τη Ρυθμολογία του, κυρίως στο 9/8, στο ύφος του Erik Satie.
Και υλοποιήθηκε δέκα χρόνια αργότερα, όταν το Ελληνικό Φεστιβάλ υπό την καινούργια διεύθυνση του Γιώργου Λούκου του παρήγγειλε το έργο. Η «Sweet Suite» πρωτοπαρουσιάστηκε στο Ηρώδειο το καλοκαίρι του 2006 από την Ορχήστρα Εναρμόνια υπό την διεύθυνση του Λουκά Καρυτινού. Χρειάστηκαν άλλα δέκα χρόνια για να φτάσουμε σήμερα στην έκδοση του έργου σε δίσκο. Κάτι που δεν θα είχε συμβεί χωρίς την αποφασιστική πρωτοβουλία του Μύρωνα Μιχαηλίδη ο οποίος το 2009 επέλεξε, διηύθυνε και ηχογράφησε το έργο µε την Κρατική Ορχήστρα Θεσσαλονίκης, µε τρόπο ιδανικό.
«Κινηματογραφική Σουίτα Aρ.1»
Η σουίτα είναι βασισμένη σε θέματα του Νίκου Κυπουργού από οκτώ ταινίες, της πενταετίας 1990-1994: Aenigma Est του Δημήτρη Μαυρίκιου (1990), Ο Δραπέτης του Λευτέρη Ξανθόπουλου (1990), Το Πεθαμένο Λικέρ του Γιώργου Καρυπίδη (1992) Δονούσα της Αγγελικής Αντωνίου (1992), Η Αριάδνη μένει στη Λέρο του Θανάση Ρακιντζή (1993), Μεταίχμιο του Πάνου Καρκανεβάτου (1994), Ύποπτος Πολίτης του Στέλιου Παυλίδη (1994) και Terra Incognita του Γιάννη Τυπάλδου (1994), καθώς και από την τηλεοπτική σειρά Οι Φρουροί της Αχαΐας (1992).
Το έργο αυτό είναι συνδεδεμένο µε δύο αγαπημένες πόλεις του Νίκου Κυπουργού. Τη Θεσσαλονίκη, όπου πρωτοακούστηκαν αυτές οι μουσικές μέσα από τις ταινίες τους, στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου (και είχαν καλή ανταπόκριση, κρίνοντας από τα βραβεία που κέρδισαν), και την Πάτρα όπου το 1994 παίχτηκαν για πρώτη φορά ως ένα ενιαίο πλέον έργο, από τους Σολίστ της Πάτρας - µια εξαιρετική ορχήστρα που δυστυχώς πλέον δεν υπάρχει - και τον αρχιμουσικό της Δημήτρη Μποτίνη.
Η σουίτα είναι γραμμένη για ορχήστρα εγχόρδων (µε το πρώτο βιολί σε πρωταγωνιστικό ρόλο) και πιάνο. Στην παρούσα εκτέλεση το πιάνο έχει αντικατασταθεί από δύο πληκτροφόρα κρουστά, μαρίµπα και βιμπράφωνο.
Το έργο έχει επίσης μεταγραφεί για κουαρτέτο εγχόρδων. Και στις δύο του εκδοχές έχει συχνά εκτελεστεί στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.
