«…με τυραννούν οι ομορφιές, οι ομορφιές οι φόνισσες…»
Παρουσιάζοντας πριν από λίγες ημέρες το δίσκο του Δημήτρη Ζερβουδάκη «Στα χαμηλά και στα ψηλά», με τον οποίο εγκαινιάστηκε η συνεργασία του Ogdoo Music Group με τη δισκογραφική εταιρεία «Πολύτροπον» του Γιώργου Καζαντζή και κάνοντας μια μικρή αναφορά στα τραγούδια που ξεχώρισαν τα τελευταία είκοσι χρόνια, αναφέρθηκα, όπως ήταν φυσικό, στις «Μέλισσες» του Γιώργου Καζαντζή και της Ελένης Φωτάκη, που ηχογραφήθηκε με τη φωνή της Φωτεινής Βελεσιώτου. Η Φωτεινή είχε ήδη μια αξιοπρόσεκτη πορεία στα λαϊκά πάλκα της Θεσσαλονίκης και μια δισκογραφική παρουσία στο δίσκο του Μιχάλη Νικολούδη «Γυναίκες», που κυκλοφόρησε το 2005 και πέρασε, σχεδόν, απαρατήρητος. Με τις «Μέλισσες» έγινε πλέον γνωστή στο πανελλήνιο, «χάνοντας την ησυχία της», όπως λέει συχνά χαριτολογώντας. Ένα τραγούδι που ακόμα κι αν κάποιοι δεν γνώριζαν, είμαι βέβαιος πως από τη στιγμή που έγινε το σήμα της τηλεοπτικής σειράς του ΑΝΤ1 «Άγριες μέλισσες», το έμαθαν οι πάντες. Δεν ξέρω όμως, πόσοι γνωρίζουν, πού και πότε ηχογραφήθηκε και σε ποιο δίσκο υπάρχει.Οι «Μέλισσες» ήταν το τρίτο τραγούδι στο δίσκο του Γιώργου Καζαντζή «Ίσαλος γραμμή», που κυκλοφόρησε και παρουσιάστηκε το μεσημέρι της Παρασκευής 5 Δεκεμβρίου 2008 στον «Ιανό» της Θεσσαλονίκης, από μια παρέα ανθρώπων της μουσικής και του τύπου, όπως ήταν ο Μανώλης Ρασούλης, ο Γιώργος Ανδρέου, ο Κώστας Μπλιάτκας και κάποιοι από τους συμμετέχοντες ερμηνευτές. Στην ηχογράφηση έπαιξαν μπουζούκι και μπαγλαμά ο Παύλος Παφρανίδης, κιθάρες ο Μανόλης Ανδρουλιδάκης, μπάσο ο Λεωνίδας Κυρίδης, κρουστά ο Θάνος Καζαντζής, μπαγιάν ο Παναγιώτης Ανδρέογλου, τσέλο η Εύη Καζαντζή και πιάνο ο Γιώργος Καζαντζής.
Ο δίσκος περιλαμβάνει δώδεκα τραγούδια, δέκα καινούργια και δυο επανεκτελέσεις, σε στίχους Μάνου Ελευθερίου, Ελένης Φωτάκη, Γιάννη Μελισσίδη, Γιώργου Αθανασόπουλου, Χρίστου Παπαδόπουλου, Δημήτρη Πασχάλη και Γιώργου Καζαντζή, που αποδίδουν δεκατρείς ερμηνευτές. Αλκίνοος Ιωαννίδης, Χρήστος Θηβαίος, Φωτεινή Βελεσιώτου, Μελίνα Κανά, Μιχάλης Παπαζήσης, Ελένη Τσαλιγοπούλου, Ανδριάνα Μπάμπαλη, Λιζέτα Καλημέρη, Γεράσιμος Ανδρεάτος, Σταύρος Σιόλας, Δημήτρης Ζερβουδάκης, Κώστας Θωμαΐδης και Γιώργος Μπαγιώκης.
Τα τραγούδια του δίσκου
1) Άχρωμη σιωπή (στίχοι: Γιώργος Καζαντζής) Αλκίνοος Ιωαννίδης2) Μαρμαρυγή (Ελένη Φωτάκη) Χρήστος Θηβαίος
3) Μέλισσες (Ελένη Φωτάκη) Φωτεινή Βελεσιώτου
4) Ίσαλος γραμμή (Γιάννης Μελισσίδης) Μελίνα Κανά – Μιχάλης Παπαζήσης
5) Ο έρωτας δεν περιμένει (Ελένη Φωτάκη) Ελένη Τσαλιγοπούλου
6) Με ένα ζέπελιν (Ελένη Φωτάκη) Ανδριάνα Μπάμπαλη
7) Με τους περαστικούς (Ελένη Φωτάκη) Λιζέτα Καλημέρη
8) Η πανοπλία που φοράς (Μάνος Ελευθερίου) Γεράσιμος Ανδρεάτος
9) Έλα (Γιάννης Μελισσίδης) Σταύρος Σιόλας
10) Στα φεγγάρια λησμονιέσαι (Γιώργος Αθανασόπουλος) Δημήτρης Ζερβουδάκης
11) Αλεξάνδρεια (Χρίστος Παπαδόπουλος) Κώστας Θωμαΐδης
12) Τα μάτια του Μορφέα (Δημήτρης Πασχάλης) Γιώργος Μπαγιώκης
Οι ενορχηστρώσεις έγιναν από τον Γιώργο Καζαντζή. Στο 1 και 11 η ενορχήστρωση βασίστηκε σε ιδέες των μουσικών, στο 5 ενορχήστρωσε ο Γιώργος Ανδρέου και στο 6 ο Άκης Κατσουπάκης. Έπαιξαν οι μουσικοί: Γιώργος Καζαντζής (πιάνο), Αλέξανδρος Σπανίδης (τύμπανα), Σπύρος Χατζηκωνσταντίνου (κιθάρες), Τόλης Δεληγιάννης (μπάσο), Μιχάλης Βρέττας (, βιολί & ηλεκτρικό βιολί), Αντώνης Σουσάμογλου (κλασικά βιολιά), Δημήτρης Γουμπερίτσης (κόντρα μπάσο), Φώτης Σιώτας (ηλεκτρικό βιολί), Γιώργος Μπαντούκ Αποστολάκης (κιθάρες), Νίκος Ψοφογιώργος (κρουστά), Μανόλης Ανδρουλιδάκης (κιθάρες), Λεωνίδας Κυρίδης (μπάσο), Θάνος Καζαντζής (κρουστά), Παύλος Παφρανίδης (μπουζούκι, μπαγλαμάς), Παναγιώτης Ανδρέογλου (μπαγιάν), Εύη Καζαντζή (τσέλο), Γιάννης Φιλιππουπολίτης (πιάνο), Ανδρονίκη Δονουκαρά (βιολί ΙΙ και ΙΙΙ), Γιώργος Ανδρέου (πιάνο, πλήκτρα), Τάσος Φωτίου (soprano, sax), Άκης Κατσουπάκης (πιάνο, πλήκτρα, προγραμματισμός), Άρης Χατζησταύρου (κιθάρες), Κώστας Ματσίγκος (κιθάρα), Χρήστος Τσαπράζης (μπάσο), Αποστόλης Δημητρακόπουλος (κιθάρες), Γιάννης Οικονομίδης (φλικόρνο), Αναστασία Ζαχαριάδου (κανονάκι).
Η ηχοληψία έγινε από τους Μάρτιν Έκμαν, Γιώργο Καζαντζή, Θάνο Καζαντζή και Γιάννη Τσαμπάζη στο studio Polytropon, μέρος της ηχοληψίας στο 5 έγινε στο studio του Γιώργου Ανδρέου, ενώ το 6 ηχογραφήθηκε στο studio του Άκη Κατσουπάκη. Το remix και το mastering έγιναν από τους Μάρτιν Έκμαν, Θάνο Καζαντζή και Γιάννη Τσαμπάζη, η δημιουργική επιμέλεια ήταν του Γιάννη Εργελετζή και η φωτογραφία του Γιώργου Καζαντζή του Κώστα Ιωαννίδη.
Μνήμες από την εποχή…
Συζητώντας τον Φλεβάρη του 2008 με τον Γιώργο Καζαντζή, στο πλαίσιο μιας μεγάλης συνέντευξης που δημοσιεύθηκε στο Music Heaven, μου είχε πει σχετικά με το δίσκο:-Tα όνειρά σου , τα σχέδιά σου για το μέλλον…Κάποιος νέος δίσκος;
-Τώρα ετοιμάζω πάλι έναν πολυσυμμετοχικό δίσκο, δεν βιάζομαι, έχω το υλικό έτοιμο , επειδή όμως θα είναι πολυσυμμετοχικός , έχει πολύ συνεννόηση και παρασκήνιο με την έννοια, ποιοι θα πουν τι και αν θα το πουν και έχει πολλή τέτοια διεργασία οπότε δεν με πιάνει βιασύνη.
-Μιλάμε για καινούργιο υλικό ή επανεκτελέσεις;
-Με καινούργιο υλικό κυρίως, αν έχει παλιά θα είναι ένα-δύο… Το άλλο είναι ότι έχω κάνει ένα κουαρτέτο με νεαρούς και θέλω λίγο να ασχοληθώ πολύ περισσότερο με το live μου…Παίξαμε τώρα στη Θεσσαλονίκη σε διάφορους χώρους και θα πάμε και Αθήνα το Μάιο, με δυο πολύ σημαντικές φωνές από την προηγούμενη γενιά , το Γιώργο Μπαγιώκη και τη Φωτεινή Βελεσιώτου, δυο εκπληκτικές φωνές, που θα μπορούσαν αυτή τη στιγμή να είχαν κάνει τεράστια καριέρα και τη Νατάσα η Χρηστίδου, η οποία έχει παίξει και άλλες φορές μαζί μου, είναι από τη Θεσσαλονίκη και ανήκει στη νεότερη γενιά….
Θυμάμαι επίσης, πως το πρωί της 31ης Μαρτίου 2008, μου τηλεφώνησε ο Γιώργος Καζαντζής για να με προσκαλέσει το βράδυ στο Καφωδείο «Ελληνικόν», στο κέντρο της Θεσσαλονίκης, όπου θα παρουσίαζε μια επιλογή από τη μέχρι τότε δισκογραφία του, με τον Γιώργο Μπαγιώκη, την Φωτεινή Βελεσιώτου και την Νατάσα Χρηστίδου.
«Έλα το βράδυ στο “Ελληνικόν” για να ακούσεις εκείνη τη λαϊκή φωνή, που σου είπα στη συνέντευξη. Είμαι σίγουρος πως θα σ’ ενδιαφέρει…» μου είπε.
Πήγα και οφείλω να ομολογήσω πως έμεινα έκπληκτος, ακούγοντας την Φωτεινή να τραγουδά σε πρώτη δημόσια εκτέλεση τις «Μέλισσες» και τα άλλα τραγούδια του Γιώργου Καζαντζή. (Όπως έχει πει μάλιστα ο Γιώργος Καζαντζής, το τραγούδι το πρότεινε τότε και στον Γιώργο Νταλάρα, αλλά εκείνη την εποχή δεν ευοδώθηκε αυτή η συνεργασία).
Η επιτυχία που γνώρισαν οι «Μέλισσες», μάλλον επισκίασε τα υπόλοιπα τραγούδια του δίσκου, ανάμεσα στα οποία και δυο επανεκτελέσεις. Το ένα ήταν η «Αλεξάνδρεια» σε στίχους του Χρίστου Παπαδόπουλου, που είχε πρωτοτραγουδήσει ο ίδιος ο Καζαντζής στο δίσκο «Εποχές» και κυκλοφόρησε το 1993 σε παραγωγή του Δήμου Καλαμαριάς. Το άλλο ήταν το ζεϊμπέκικο «Η πανοπλία που φοράς», σε στίχους Μάνου Ελευθερίου, που ακούστηκε για πρώτη φορά λίγους μήνες πριν, από τον Σταύρο Σιόλα και τον Γιώργο Νταλάρα στις δεύτερες φωνές, στο δίσκο «Πάντα κάτι μένει», που κυκλοφόρησε από τη σειρά «Άξιος Λόγος» - με την επιμέλεια του Νταλάρα και του Μιχάλη Κουμπιού – και ήταν αφιερωμένος στον Μάνο Ελευθερίου. Στην ίδια συνέντευξη ο Γιώργος Καζαντζής είχε αναφερθεί σε αυτό το τραγούδι:
Υπάρχει και μια ακόμη συνεργασία στο δίσκο του Μάνου Ελευθερίου με το τραγούδι «Η πανοπλία που φοράς» το οποίο θα το πει ο Γιώργος ο Νταλάρας με συμμετοχή του Σταύρου του Σιόλα. Είναι ένα ωραίο τραγούδι με πολύ ωραίο στίχο του Μάνου Ελευθερίου, πολύ ωραία στιγμή και το’γραψα αμέσως, μ’ «έπιασε» ο στίχος αμέσως… Πώς είναι ρε παιδί μου ένα στιχάκι που σε «πιάνει» αμέσως… Γιατί ξέρεις, άρχισα να πιστεύω τελευταία, μήπως είναι δικό μου το πρόβλημα και δεν με «πιάνουν» οι στίχοι… Μου φέρνουν , μου φέρνουν στίχους… Ε μόλις μου ’ρχεται ο «Χειμωνανθός» της Ελένης Φωτάκη, που ήταν και άγνωστη κοπέλα, κατευθείαν… βλέπω το «Μαχαιρωμένο τραγούδι», κατευθείαν, την «Πανοπλία» κατευθείαν…
Εκείνη τη μέρα ο Γιώργος Καζαντζής μου έβαλε να ακούσω ένα demo της «Πανοπλίας», με τη φωνή του Θεσσαλονικιού τραγουδιστή Φώτη Θεοδωρίδη. Θυμάμαι πως άκουσα ένα ωραίο ζεϊμπέκικο, που μου άρεσε πολύ. Και ξαφνιάστηκα, όταν λίγο καιρό μετά που κυκλοφόρησε το «Πάντα κάτι μένει», ακούγοντας την «Πανοπλία», διαπίστωσα πως δεν είχε καμιά σχέση με το demo, που είχα ακούσει στο studio του Καζαντζή. Η ενορχήστρωση του Παναγιώτη Γιατράκου είχε μετατρέψει ένα ζεϊμπέκικο, σε ένα δυναμικό rock κομμάτι. Στην «Ίσαλο γραμμή» το τραγούδι ξαναπήρε την αρχική μορφή του, με ερμηνευτή τον Γεράσιμο Ανδρεάτο. Είναι μια από τις πιο κλασικές περιπτώσεις για το πώς η ενορχήστρωση μπορεί να αλλάξει εντελώς ένα τραγούδι, μετατρέποντάς το, από λαϊκό σε rock ή το αντίστροφο.
Είναι κι εκείνος ο στίχος του Μάνου Ελευθερίου… σκέτη «μαχαιριά»: «Κι έγινε η αγάπη, προσφυγιά ταπεινωμένη…»
Από το τραγούδι αυτό ξεκίνησε η φιλία του συνθέτη με τον Μάνο Ελευθερίου, με αποτέλεσμα τρία ακόμα τραγούδια που ηχογραφήθηκαν στα επόμενα χρόνια.
Όπως έγραψα παραπάνω, η επιτυχία που γνώρισαν οι «Μέλισσες», επισκίασε τα υπόλοιπα τραγούδια, που ναι μεν ακούστηκαν αρκετά από το ραδιόφωνο, αλλά κανένα δεν άγγιξε την επιτυχία των «Μελισσών». Παίζει ρόλο βέβαια και η εποχή που κυκλοφόρησε ο δίσκος, που, ακόμα και μια επιτυχία αυτού του βεληνεκούς, αποτελεί μεγάλο κατόρθωμα. Υπάρχουν όμως «διαμάντια» και στο υπόλοιπο υλικό, που αξίζει να ανακαλύψει κανείς. Ήδη αναφέρθηκα στις επανεκτελέσεις της «Αλεξάνδρειας» με τον Κώστα Θωμαΐδη και της «Πανοπλίας» με τον Γεράσιμο Ανδρεάτο. Και ακόμη, ένα «κουτσό» ζεϊμπέκικο (8/8) με τον Δημήτρη Ζερβουδάκη κι ένα κανονικό (9/8) με τον Γιώργο Μπαγιώκη, το ομώνυμο τραγούδι του δίσκου με το ντουέτο Μελίνα Κανά – Μιχάλης Παπαζήσης, η «Άχρωμη σιωπή» με τον Αλκίνοο, αλλά και τα υπόλοιπα που νομίζω πως δεν υστερούν. Ακούγοντάς τα όλα στη λίστα που ακολουθεί, μπορείτε να μας γράψετε κι εσείς τη γνώμη σας…
Βρείτε το album σε ψηφιακή μορφή
