Το σίγουρο είναι πως η είσοδός της στην ελληνική δισκογραφία γίνεται το 1975 με τη συμμετοχή της στην «Τετραλογία» του Δήμου Μούτση.
Το 1976 ξεκινάει η καλλιτεχνική της σχέση με τον Ηλία Ανδριόπουλο. Συμμετέχει στο δίσκο «Κύκλος Σεφέρη» μαζί με το Νίκο Ξυλούρη και συνεργάζονται σε συναυλίες, ώσπου το 1979 η τραγουδίστρια γίνεται ευρύτατα γνωστή στο πανελλήνιο, τραγουδώντας μαζί με τον Αντώνη Καλογιάννη τα «Γράμματα στο Μακρυγιάννη», σε στίχους Μάνου Ελευθερίου και Μιχάλη Μπουρμπούλη.
Ο δίσκος κυκλοφορεί στις 10 Σεπτεμβρίου 1979 από τη Lyra με τα τραγούδια:
1) Θα σε ξανάβρω στους μπαξέδες (Μ.Ελευθερίου) Α.Καλογιάννης-Αλ.Πρωτοψάλτη
2) Χτυπώ την πόρτα του Θεού (Μ.Ελευθερίου) Α.Καλογιάννης-Αλ.Πρωτοψάλτη
3) Στην Ιθάκη (Μ.Ελευθερίου) Άλκηστις Πρωτοψάλτη
4) Είχες θάλασσες στα μάτια (Μ.Μπουρμπούλης) Αντώνης Καλογιάννης
5) Όσοι γυρίζουν τσακισμένοι (Μ.Ελευθερίου) Άλκηστις Πρωτοψάλτη
6) Μπορείς αν θέλεις (Μ.Ελευθερίου) Άλκηστις Πρωτοψάλτη
7) Τι τραγούδι να σου γράψω (Μ.Μπουρμπούλης) Άλκηστις Πρωτοψάλτη
8) Τα λαϊκά τραγούδια μου (Μ.Μπουρμπούλης) Αντώνης Καλογιάννης
9) Δειλινά στη Σπάρτη (Μ.Μπουρμπούλης) Άλκηστις Πρωτοψάλτη
10) Σε κάποιο μαγαζί (Μ.Μπουρμπούλης) Αντώνης Καλογιάννης
11) Αυτές οι ξένες αγκαλιές (Μ.Ελευθερίου) Άλκηστις Πρωτοψάλτη
12) Μου ‘πες φεύγεις μετανάστης (Μ.Ελευθερίου) Άλκηστις Πρωτοψάλτη
Η ενορχήστρωση και διεύθυνση ορχήστρας έγινε από τον Τάσο Καρακατσάνη, ο οποίος έπαιξε και πιάνο. Μαζί του οι Δ. Βράσκος, Π. Δεσποτίδης (μαντολίνα), Στ. Σμυρναίος, Φ. Τσεμπερούλης (κλαρίνο-πίκολο), Ν. Μαυρουδής, Κ. Γρηγορέας (κιθάρα κλασική), Τ. Σούτης (κοντραμπάσο), Γ. Δεσποτίδης (βιολί), Κ .Βασιλάς (ακορντεόν), Χρ. Κωνσταντίνου, Αντ. Ρούσσος (μπουζούκι), Στ. Καρύδας (κιθάρα ηλεκτρική), Σπ. Λιβιεράτος (κρουστά). Η ηχογράφηση έγινε στα στούντιο της Columbia από τον Στέλιο Γιαννακόπουλο και η παραγωγή από τον Γιώργο Μακράκη. Το εξώφυλλο κοσμεί ένα λαϊκό κέντημα Μακεδονίας.
Τα περισσότερα από τα τραγούδια αυτού του δίσκου πρωτοπαρουσιάστηκαν στις συναυλίες του Ηλία Ανδριόπουλου στο Λυκαβηττό το καλοκαίρι του 1978 με τους ίδιους ερμηνευτές. Θα έλεγα ανεπιφύλακτα για το συγκεκριμένο δίσκο, που θεωρείται πλέον κλασικός, πως πρόκειται για μια από τις πολύ σημαντικές καταθέσεις της ελληνικής δισκογραφίας. Πιστεύω επίσης πως ο Ανδριόπουλος «όφειλε» να δώσει περισσότερα δείγματα της δουλειάς του όλα αυτά τα χρόνια. Όσο για τους ερμηνευτές, βρίσκονται στις καλύτερές τους στιγμές. Δεν διάλεξα λοιπόν τυχαία αυτόν τον δίσκο για «ακρόαση», βλέποντας στο καλλιτεχνικό ημερολόγιο τα γενέθλια της Άλκηστις Πρωτοψάλτη. Για την οποία το περιοδικό «Βεντέτα» έγραφε τον Φεβρουάριο του 1980:
«…μία καινούργια έκφραση έφερε στο τραγούδι μας η Άλκηστις Πρωτοψάλτη με την δροσιά της φωνής της και τη νεανική της χάρη. Δικαιολογημένη η μεγάλη επιτυχία που γνωρίζει τον τελευταίο καιρό». (1)
Τα περισσότερα από τα τραγούδια ακούστηκαν και ακούγονται μέχρι σήμερα από τα ραδιόφωνα που έχουν λόγω ύπαρξης και σέβονται τους ακροατές τους. Ασφαλώς όμως ξεχώρισε το «Θα σε ξανάβρω στους μπαξέδες», το οποίο αποτέλεσε επί σειρά ετών, μαζί με το «Καλημέρα ήλιε» του Μάνου Λοΐζου, το σήμα κατατεθέν του ΠΑ.ΣΟ.Κ., λόγω της αναφοράς των στίχων στην 3η του Σεπτέμβρη. Οι στίχοι βεβαίως δεν είχαν καμία σχέση με την ημερομηνία ίδρυσης του κόμματος, όπως καμία σχέση δεν είχε το συγκεκριμένο κόμμα, την εποχή που γράφτηκε το τραγούδι, με την εποχή που απαγορεύτηκε από τον συνθέτη του να παίζεται στις συγκεντρώσεις, πριν από ενάμιση χρόνο περίπου. Ρωτώντας τον στιχουργό του, τον Μάνο Ελευθερίου, στα πλαίσια μιας συνέντευξης, μας είπε σχετικά:
Ερ: Επειδή αυτές τις μέρες γίνεται πολύς λόγος σχετικά με τις απαγορεύσεις των δημιουργών, θα ’λεγα να ξεκινήσουμε κάπως έτσι. Πριν από λίγο καιρό ο Ηλίας Ανδριόπουλος απαγόρευσε στο ΠΑ.ΣΟ.Κ να χρησιμοποιεί το τραγούδι του «Θα σε ξανάβρω στους μπαξέδες» που έχει δικούς σας στίχους. Συμφωνείτε καταρχάς μ’ αυτή την κίνηση;
Aπ: Εμένα δεν μ’ ενδιαφέρουν πια τα τραγούδια και δεν ξέρω και τι νόημα έχουν και οι απαγορεύσεις. Αλλά αφού το ήθελε του είπα «εντάξει», με όλη μου την καρδιά. Από τη στιγμή που βγαίνει κάτι στην κυκλοφορία, δε μ’ ενδιαφέρει καθόλου. Μ’ ενδιαφέρει βέβαια να αγαπηθεί το τραγούδι κλπ. Ήτανε λάθος να χρησιμοποιούν το «τρεις του Σεπτέμβρη» και να το συνδέουν με την ίδρυση του ΠΑ.ΣΟ.Κ. Αλλά αφού τους βόλευε, ας τους εκεί να χτυπιούνται. Ο Ανδριόπουλος βεβαίως νόμιζε ότι χρησιμοποιούν το έργο του και με το δίκιο του... Ήθελε να το απαγορεύσει, το απαγόρευσε… Πάντως δεν είχαμε καμία λιποθυμία, ούτε καμιά απόπειρα αυτοκτονίας. (2)
Είναι χαρακτηριστικό πως στους στίχους από τρία τραγούδια υπάρχουν αναφορές σε λαϊκούς συνθέτες ή τραγουδιστές και σε λαϊκά τραγούδια. Στο «Είχες θάλασσες στα μάτια» ο Μιχάλης Μπουρμπούλης λέει «Φτωχό παιδί του έρωτα, καημέ του Βαμβακάρη…», «Είχες θάλασσες στα μάτια κι ένα γέλιο αρχαγγέλου, μα ήσουνα πικρός σαν δάφνη και σαν τους καημούς της Μπέλλου…» αλλά και «…τώρα που δεν ακούγεται τραγούδι του Τσιτσάνη…». Ο Μπουρμπούλης και πάλι, στα «Λαϊκά τραγούδια μου» θυμάται τη «Φραγκοσυριανή» του Μάρκου, λέγοντας «…πώς με πονάς Καισαριανή, Πατέλι και Νιχώρι…» αλλά και τη «Συννεφιασμένη Κυριακή» του Τσιτσάνη: «Συννεφιασμένη Κυριακή ποιος σε καταλαβαίνει;» Ενώ ο Μάνος Ελευθερίου στο «Μπορείς αν θέλεις» αναφέρεται στον Καζαντζίδη: «…τραγούδια θλιβερά του Καζαντζίδη, σαν στάλες πέφτουν πάνω στη φωτιά…»
Δυο από τα τραγούδια του δίσκου, τα «Αυτές οι ξένες αγκαλιές» και «Μου ‘πες φεύγεις μετανάστης», είχαν ήδη ηχογραφηθεί και από το Νίκο Δημητράτο στο δίσκο «Εικόνες» το 1978, ενώ στη συνέχεια μπήκαν το 1979, στις ίδιες εκτελέσεις και στο δίσκο «Παναθηναϊκός Συναυλία 1η». Κάποια κυκλοφόρησαν το 1980 σε οργανική μορφή στο δίσκο του Ανδριόπουλου «Τα Λαϊκά Μου», με σολίστα στο μπουζούκι τον Κώστα Παπαδόπουλο, αλλά και με τη Χορωδία Γεωργίου Κακίτση στο δίσκο «Περιπλάνηση», το 1982. Και στις δυο περιπτώσεις έχουν κρατηθεί οι ίδιες ορχήστρες πάνω στις οποίες τραγούδησε η Πρωτοψάλτη ή ο Καλογιάννης και προστέθηκαν το μπουζούκι και η χορωδία αντίστοιχα. Το 1983 ο Βασίλης Πάτσιος συμπεριλαμβάνει τους «Μπαξέδες» και τις «Ξένες αγκαλιές» στο δίσκο του «Επιλογές» με τραγούδια του Ανδριόπουλου ενώ το 1988 στο δίσκο του «Ο Γεράσιμος Μηλιαρέσης παίζει δεκαπέντε τραγούδια του Ηλία Ανδριόπουλου», ο εξαίρετος κιθαρίστας παίζει οκτώ από τα «Γράμματα στον Μακρυγιάννη». Το 1976 το τραγούδι «Αυτές οι ξένες αγκαλιές» είχε μελοποιηθεί και από τον Στέλιο Βαμβακάρη και ηχογραφήθηκε από τον Γιώργο Νταλάρα, με τίτλο «Αυτά τα δέντρα στη βροχή», χωρίς όμως να κυκλοφορήσει ποτέ σε δίσκο.
Όσον αφορά τη σχέση Ανδριόπουλου-Πρωτοψάλτη, το 1981 η ερμηνεύτρια ηχογραφεί σε δεύτερη εκτέλεση, μετά τη Σωτηρία Μπέλλου, το «Ο αγέρας στους δρόμους» (στίχοι Μ.Μπουρμπούλη) και το εντάσσει στον προσωπικό της δίσκο, που κυκλοφορεί εκείνη τη χρονιά από τη Lyra με τίτλο το όνομά της. Το 1984 η Πρωτοψάλτη τραγούδησε τον κύκλο «Προσανατολισμοί» του Ανδριόπουλου σε ποίηση Οδυσσέα Ελύτη, ενώ στις 17 Σεπτεμβρίου του 1994, παρουσίασε στο Ηρώδειο τα έργα «Προσανατολισμοί», «Γράμματα στον Μακρυγιάννη» και «Λαϊκά Προάστια» σε μια συναυλία που διοργάνωσαν τα Μουσικά Σύνολα της ΕΡΤ, με τη διεύθυνση του Ανδρέα Πυλαρινού. Η συναυλία ηχογραφήθηκε και κυκλοφόρησε σε cd το 1996, όπως βεβαίως κυκλοφόρησαν με την επιβολή του ψηφιακού ήχου και τα «Γράμματα στον Μακρυγιάννη».
Στο video έχετε την ευκαιρία να παρακολουθήσετε το «Θα σε ξανάβρω στους μπαξέδες» με την Άλκηστις Πρωτοψάλτη και χορωδία από συναυλία του Ηλία Ανδριόπουλου στο Λυκαβηττό στις αρχές της δεκαετίας του ’80. Μπουζούκι παίζουν ο Κώστας με τον Δημήτρη Παπαδόπουλο. Ευχαριστούμε τον δημοσιογράφο και ραδιοφωνικό παραγωγό Γιώργο Τσάμπρα για την παραχώρηση του αρχείου.
Πηγές:
1) «Άλκηστις Πρωτοψάλτη - Κι είμαστε ακόμα ζωντανοί-Best of» Universal 2008
2) Συνέντευξη του Μάνου Ελευθερίου στον Θανάση Γιώγλου για το περιοδικό «Πολίτης Κ» του Δήμου Καλαμαριάς (τεύχος 47-Απρίλιος 2012). Αναδημοσίευση στο «ΟΓΔΟΟ» (δείτε περισσότερα ΕΔΩ)
