Μια προσωπική μαρτυρία…
Πριν από δυο μέρες έφυγε από τη ζωή, σε ηλικία 85 ετών, ο σπουδαίος ηθοποιός και σκηνοθέτης Γιώργος Μιχαλακόπουλος.
Τον είχα συναντήσει μία και μοναδική φορά στη ζωή μου το καλοκαίρι του 2003, στο πλαίσιο μιας μουσικοθεατρικής παράστασης στο Ανοιχτό Δημοτικό Θέατρο της Νεάπολης στη Θεσσαλονίκη. Το παράδοξο είναι πως εκείνος ήταν στην κερκίδα των θεατών κι εγώ στη σκηνή, ως τραγουδιστής και κιθαρίστας της Ορχήστρας Σύγχρονης Ελληνικής Μουσικής του Πολιτιστικού Οργανισμού του Δήμου Καλαμαριάς.
Ο Γιώργος Μιχαλακόπουλος παραβρέθηκε στο θέατρο για να παρακολουθήσει μια παράσταση με τον «Επιτάφιο» του Μίκη Θεοδωράκη και του Γιάννη Ρίτσου, με την Ορχήστρα Σύγχρονης Ελληνικής Μουσικής, που διηύθυνε ο μαέστρος Άκης Γεροντάκης, τη Μεικτή Χορωδία, υπό τη διεύθυνση του Γιάννη Κούκα και το Θεατρικό Εργαστήρι, με τη σκηνοθετική επιμέλεια της Αγγελικής Σαπάτρα. Και τα τρία σύνολα ανήκαν στο δυναμικό του Πολιτιστικού Οργανισμού του Δήμου Καλαμαριάς.
Αυτό που θυμάμαι πολύ έντονα από κείνη τη βραδιά, είναι πως μετά τη συναυλία ο Γιώργος Μιχαλακόπουλος σηκώθηκε από τη θέση του, πλησίασε στη σκηνή και συνεχάρη τον μαέστρο και όλους τους συντελεστές της παράστασης. Κι επειδή βρισκόμουν πολύ κοντά στο σημείο που στάθηκε για να χαιρετήσει, με πλησίασε, με άγγιξε στον ώμο και μου είπε, με τη χαρακτηριστική φωνή, αλλά και με το βλέμμα του: «Μπράβο παιδί μου. Ωραία τα είπες τα τραγούδια…» Είχα τραγουδήσει το «Πού πέταξε τ’ αγόρι μου», το «Μέρα Μαγιού μου μίσεψες» και το «Γλυκέ μου εσύ δεν χάθηκες» και το «Μπράβο» του Γιώργου Μιχαλακόπουλου, είναι ένα «παράσημο» που «κουβαλάω» ακόμα μέσα μου. Δυστυχώς, δίστασα να του ζητήσω μια φωτογραφία… Ήταν κι άλλες οι εποχές…
«…και τα μάτια τους στάζουν Καππαδοκία»
Εκτός από σπουδαίος ηθοποιός και σκηνοθέτης, ο Γιώργος Μιχαλακόπουλος είχε καταθέσει τη φωνή του σαν αφηγητής, σε λίγα μεν, αλλά ιδιαίτερα μουσικά έργα, με γνωστότερο από αυτά το «Φυσάει» σε μουσική του Γιώργου Τσαγκάρη και ποίηση του Τάσου Λειβαδίτη, με ερμηνευτή τον Βασίλη Παπακωνσταντίνου, που κυκλοφόρησε το 1993.
Λιγότερο γνωστή, αλλά όχι υποδεέστερη ήταν η συμμετοχή του στο πολυσύνθετο έργο «…και τα μάτια τους στάζουν Καππαδοκία», που κυκλοφόρησε το 2005 με τη μουσική και τα τραγούδια του Χρυσόστομου Σταμούλη από το ομώνυμο ντοκιμαντέρ του Γιάννη Παπακαρμέζη. Τους στίχους υπέγραφαν ο Γιώργος Θέμελης, ο Κυριάκος Χαραλαμπίδης, ο Χρυσόστομος Σταμούλης, ενώ στο έργο εντάχθηκαν και δυο παραδοσιακά τραγούδια από την περιοχή της Καππαδοκίας. Σε αυτό τον δίσκο ο Γιώργος Μιχαλακόπουλος διάβασε τρία ποιήματα του Γιώργου Θέμελη, στο ένα από αυτά παρεμβαίνοντας στο τραγούδι του Γεράσιμου Ανδρεάτου.
Τραγούδησαν ο Γεράσιμος Ανδρεάτος, ο Παντελής Θεοχαρίδης, ο Γιώργος Καλογήρου, ο Αργύρης Μπακιρτζής, το Τρίφωνο (Ερωφίλη, Νίκος Κουρουπάκης, Δημήτρης Υφαντής), ο Μανώλης Χατζημανώλης, η Μεικτή Χορωδία Νέων «Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος» Θεσσαλονίκης και το Έκτακτο Φωνητικό Σύνολο (Μανόλης Ανδρουλιδάκης, Γιώργος Καλογήρου, Βασίλης Κασούρας, Στέφανος Κωφίδης, Νίκος Πιτλόγλου, Χρυσόστομος Σταμούλης). Το εικαστικό και οι ακουαρέλες ήταν του Νικόλα Μπλιάτκα.
Τα τραγούδια του cd
1) Εισοδικόν – Οργανικό
2) Καππαδοκία (Κυριάκος Χαραλαμπίδης) Παντελής Θεοχαρίδης
3) Εαρινόν των βράχων – Οργανικό
4) Ωσάν πουλί επάνω στο βιολί του (Κυριάκος Χαραλαμπίδης) Γιώργος Καλογήρου – Γιώργος Μιχαλακόπουλος
5) De rerum natura I (Γιώργος Θέμελης) Γιώργος Μιχαλακόπουλος
6) Να μην ξεχάσουμε (Γιώργος Θέμελης) Γεράσιμος Ανδρεάτος – Γιώργος Μιχαλακόπουλος
7) De rerum natura II (Γιώργος Θέμελης) Γιώργος Μιχαλακόπουλος
8) Να μην ξεχαστούμε – Οργανικό
9) Και τα μάτια τους στάζουν Καππαδοκία (Κυριάκος Χαραλαμπίδης) Τρίφωνο
10) Μονόπετρα και χρώματα που αλλάζουν – Οργανικό
11) Της προσφυγιάς λουλούδι (Χρυσόστομος Σταμούλης) Γιώργος Καλογήρου
12) Καισάρεια – Οργανικό
13) Άγιοι Καβαλάρηδες – Μανώλης Χατζημανώλης
14) Θανάτου δέντρο (Κυριάκος Χαραλαμπίδης) Αργύρης Μπακιρτζής
15) Απόψη τα μεσάνυχτα (Παραδοσιακό Σινασού) Χορωδία Νέων Αγίου Ιωάννου Χρυσοστόμου
16) Πνοές – Οργανικό
17) Αγιοβασιλιάτικος (Παραδοσιακό Φαράσσων Καππαδοκίας) Μανώλης Χατζημανώλης - Έκτακτο Φωνητικό Σύνολο
18) Χορός των σπαθιών – Οργανικό
19) Ο χορός του Διγενή – Οργανικό
20) Έξοδος – Οργανικό
21) Ονείρου ρόζος (Κυριάκος Χαραλαμπίδης) Έκτακτο Φωνητικό Σύνολο
Τις ενορχηστρώσεις επιμελήθηκαν ο Χρυσόστομος Σταμούλης (2,3,10,11,12,15,19, 20), ο Μανόλης Ανδρουλιδάκης (4,6,8,9,14,18) και ο Βασίλης Κασούρας (17). Έπαιξαν οι μουσικοί: Μανόλης Ανδρουλιδάκης (κιθάρες, λαούτο, midi τούμπα, midi τρομπέτα), Παναγιώτης Ζηκίδης (γκάιντα), Στέφανος Λιόλιος (ούτι, σάζι), Μίλτος Σπυριδόπουλος (λαούτο, ούτι, βιολί), Σταύρος Παζαρέντζης (κλαρίνο, καβάλ), Παντελής Τερεζάκης (λύρα κρητική), Δημήτρης Μπασλάμ (μπάσο), Στέφανος Κωφίδης (νταούλι, μπεντίρ, τουμπελέκι, κουδούνια, κουρτίνες, τρίγωνο, βροχή), Πέτρος Βαρθακούρης (κοντραμπάσο), Κυριάκος Γκουβέντας (βιολί), Κώστας Μερετάκης (νταϊρές, ρεκ, ζήλια), Χάρης Λαμπράκης (νέι), Στέλλα Αβραμίδου (φλάουτο), Γιάννης Ραζάκωφ (όμποε), Δημήτρης Μπασλάμ (μπάσο), Βασίλης Κασούρας (λαούτο, ταμπουράς, ούτι), Σμαρώ Αβραμίδου (φλογέρα), Γιώργος Πουλαντζακλής (κεμανές), Βαχάν Γκαλστιάν (ζουρνάς), Σπύρος Ζαχιώτης (τρομπέτα), Γιάννης Ζευγίτης (νταούλι), Κάρμινε Κιτάνι (σαξόφωνο σοπράνο, κλαρινέτο, σουραύλι), Λεωνίδας Παλαμιώτης (τρομπόνι), Φάνης Φωτόπουλος (τρομπέτα) και ο Μανώλης Χατζημανώλης (τρομπέτα).
Η ηχογράφηση, η ηχοληψία και οι μίξεις έγιναν από τους Χριστόφορο Τσιτουρίδη, Μάρτιν Έκμαν, Νίκο Πιτλόγλου και Γιώργο Μανιό και η επιμέλεια παραγωγής από τον Μανόλη Ανδρουλιδάκη και τον Χρυσόστομο Σταμούλη. Ο δίσκος κυκλοφόρησε από την ILP Productions.
Οι μνήμες και το «αντίο» του Χρυσόστομου Σταμούλη
Με ένα ξεχωριστό κείμενο που αναρτήθηκε στη σελίδα του στο facebook ο Χρυσόστομος Σταμούλης αναφέρθηκε στις στιγμές της συνεργασίας του με τον Γιώργο Μιχαλακόπουλο και της δημιουργίας του δίσκου και έστειλε τον δικό του αποχαιρετισμό στον σπουδαίο ηθοποιό:
“Είναι κάποιες στιγμές στη ζωή μας και κάποιες συναντήσεις που συμβάλλουν στη συγκρότηση του εαυτού μας. Μας χαράσσουν ανεπανόρθωτα και γίνονται το κριτήριο του τρόπου μας. Θα’ ταν αρχές του 2004 όταν συναντηθήκαμε με τον Γιώργο Μιχαλακόπουλο, στο studio του Νίκου Πιτλόγλου στην Αθήνα, για να διαβάσει κείμενα των ποιητών Γιώργου Θέμελη και Κυριάκου Χαραλαμπίδη, σε δυο τραγούδια μου για τον δίσκο «Και τα μάτια τους στάζουν Καππαδοκία». Μια παραγωγή της ILP Productions του καλού φίλου Γιάννη Παπακαρμέζη. Τα τραγούδια τραγουδούσαν ο Γεράσιμος Ανδρεάτος και ο Γιώργος Καλογήρου αντίστοιχα. Έπαιζαν κορυφαίοι μουσικοί, όπως ο Κυριάκος Γκουβέντας, ο Χάρης Λαμπράκης, ο Πέτρος Βαρθακούρης, ο Κώστας Μερετάκης, με πρωτεργάτη και ενορχηστρωτή τον εξαίσιο Μανόλη Ανδρουλιδάκη. Σαν τώρα θυμάμαι με τι αγωνία τον περιμέναμε, αλλά και τον ενθουσιασμό αυτής της πρώτης συνάντησης. Κουβεντιάσαμε αρκετά πριν μπει στο studio, για τα τραγούδια, την αριστερά, το θέατρο και γενικότερα την τέχνη. Η παρουσία του είχε ένα απίστευτο βάρος, αλλά συνοδεύονταν και από μια οικειότητα με σημάδια βαθιάς ανθρωπινότητας. Χαιρόσουν να τον ακούς να διηγείται τα πράγματα, να τα περιγράφει και να τα ερμηνεύει. Και ήλθε η ώρα για την ηχογράφηση. Το διάβασμά του συγκλονιστικό. Έδεσε με τη μουσική και το τραγούδι με τρόπο ανεπανάληπτο. Θαρρώ, πως είναι η κορυφαία στιγμή που έχω ζήσει όλα αυτά τα χρόνια των ηχογραφήσεων στο studio.
Μετά από λίγο ο δίσκος βγήκε και ξεκίνησε το ταξίδι του. Η πρώτη παρουσίαση θα γίνονταν με όλους τους συντελεστές στον Μύλο στη Θεσσαλονίκη. Θέλαμε πολύ να είναι, αλλά σκεφτόμασταν πως δεν θα ήταν εύκολο. Παρόλα αυτά τον καλέσαμε στο τηλέφωνο με την Γιάννη, του είπαμε τι σκεφτόμασταν και προς έκπληξή μας απάντησε αμέσως θετικά. Ακόμα πιο δειλά τον ρωτήσαμε πόσο θα κόστιζε αυτή η παρουσία του. «Τίποτα απολύτως», μας απάντησε. «Το κάνω γιατί μου αρέσει πολύ η δουλειά σας και θέλω να τη στηρίξω».
Στη Θεσσαλονίκη είχαν έλθει για την παρουσίαση το Τρίφωνο, ο Γεράσιμος Ανδρεάτος, ο Αργύρης Μπακιρτζής και βεβαίως ήταν στην πόλη ο Παντελής Θεοχαρίδης, ο Μανώλης Χατζημανώλης, ο Γιώργος Καλογήρου το μικρό φωνητικό σύνολο της χορωδίας του Άη Γιάννη Χρυσόστομου και όλοι οι μουσικοί. Το μεσημέρι πριν τη συναυλία πήγαμε για φαγητό κάπου στην παραλία της Θεσσαλονίκης. Λέγαμε πολλά, γελούσαμε και απολαμβάναμε ένα ωραίο πείραγμα που είχε ξεκινήσει ανάμεσα στον Μιχαλακόπουλο και τον Δημήτρη Υφαντή. «Κύριε Γιώργο μας», έλεγε ο Δημήτρης, «πάρε μας σε κανένα σήριαλ να βγάλουμε καμία δραχμούλα. Μισό τραγουδάκι να πούμε». Εκείνος γελούσε. Κάποια στιγμή, ο Δημήτρης πήρε ύφος σοβαρό και τον ρώτησε. «Φίλε μου, φίλε μου, έχεις βγάλει λεφτά στη ζωή σου;» Και εκείνος με μια άνεση, μια αρχοντιά και μια εντιμότητα, στον αντίποδα κάθε μιζέριας και γκρίνιας, του απάντησε: «Πολλά, πάρα πολλά, δόξα τω Θεώ». Είχε πει και το νούμερο της αμοιβής ανά επεισόδιο στο σήριαλ που τότε έπαιζε στην τηλεόραση. Το βράδυ η συναυλία ήταν γιορτή. Κόσμος πολύς, ενθουσιασμός και αγάπη.
Καλό ταξίδι, καλέ μας φίλε. Να μη ξεχάσουμε, να μη ξεχαστούμε...”
Στο video μπορείτε να ακούσετε ολόκληρο τον δίσκο
