Σαν σήμερα…
Την 1η Νοεμβρίου 2016 έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 91 ετών ο θεατρικός συγγραφέας, σεναριογράφος, ποιητής και στιχουργός Βαγγέλης Γκούφας.Είχε γεννηθεί το 1925 στην Αθήνα.
Όπως συμβαίνει συχνά με τους στιχουργούς, πολύ περισσότερο με αυτούς που δεν επιδίωξαν ποτέ τη δημοσιότητα και δεν έγραψαν στίχους με αυτοσκοπό τη μεγάλη επιτυχία, είναι δεκάδες τα τραγούδια, πίσω από τα οποία βρίσκεται το όνομα του Βαγγέλη Γκούφα, χωρίς αυτό να είναι πάντα ευρύτερα γνωστό. Ο Γκούφας συνεργάστηκε με συνθέτες όπως ο Μίκης Θεοδωράκης, ο Μάνος Χατζιδάκις, ο Σταύρος Ξαρχάκος, ο Γιώργος Ζαμπέτας, ο Γιάννης Μαρκόπουλος, ο Μάνος Λοΐζος, ο Χρήστος Λεοντής, ο Βασίλης Δημητρίου, ο Μίμης Πλέσσας, ενώ ιδιαίτερα αποδοτική ήταν η συνεργασία του με τον Αργύρη Κουνάδη…
«Δεν περισσεύει υπομονή»
Πρώτο δείγμα αυτής της συνεργασίας ήταν ο δίσκος «Δεν περισσεύει υπομονή», που κυκλοφόρησε το 1973 από τη Lyra, με ερμηνευτές την Σωτηρία Μπέλλου, την Ελένη Βιτάλη και τον Σταύρο Πασπαράκη, έναν τραγουδιστή με ιδιόμορφη φωνή και, σχετικά, σύντομη διαδρομή στο τραγούδι. Το εξώφυλλο του δίσκου, όπως και πολλά από τα εξώφυλλα στους δίσκους της Lyra εκείνης της εποχής, φιλοτέχνησε ο χαράκτης Α.Τάσσος, ενώ την ορχήστρα και τη χορωδία διηύθυνε ο συνθέτης.
Τα τραγούδια του δίσκου
1) Έλα φίλε – Σωτηρία Μπέλλου2) Εις μνημόσυνον – Ελένη Βιτάλη
3) Της αγάπης – Σωτηρία Μπέλλου
4) Νανούρισμα – Ελένη Βιτάλη
5) Ψυχομάνα μάνα μου – Σωτηρία Μπέλλου
6) Δεν περισσεύει υπομονή – Σωτηρία Μπέλλου
7) Η λατέρνα - Ελένη Βιτάλη
8) Πόσο μακριά είναι η Κυριακή – Σταύρος Πασπαράκης
9) Αγιάζι - Χορωδία
Οι δημιουργοί θυμούνται…
Στο ένθετο της έκδοσης του δίσκου σε cd, που επιμελήθηκε ο Γιώργος Τσάμπρας και κυκλοφόρησε το 1995, ο Αργύρης Κουνάδης και ο Βαγγέλης Γκούφας θυμούνται για το δίσκο, την εποχή του και ότι επακολούθησε…Δεν είχε τύχει ποτέ ν’ ασχοληθώ συστηματικά με την ελαφρά μουσική αυτού του τύπου. Αυτό παρ’ ότι τότε τέτοιου είδους τραγούδια τα θεωρούσαν σπουδαία και προσπαθούσαν να μας πείσουν ότι μπορούν να υποκαταστήσουν τη σοβαρή μουσική. Προσωπικά δεν μπόρεσα ποτέ μου να καταλάβω όλες αυτές τις κίβδηλες και πατριδοκάπηλες εκδοχές μέσα από τις οποίες ο λόγος του Ελύτη, ας πούμε, ντυνόταν με τα μπουζούκια.
Με τον Βαγγέλη Γκούφα απλά τραγούδια θέλαμε να κάνουμε. Τίποτα παραπάνω. Όλα γράφτηκαν με μια διάθεση νοσταλγίας για την Ελλάδα και την ελληνικότητα γιατί τότε ζούσε εκείνος στη Γενεύη κι εγώ στο Φράιμπουργκ. Συνέβη κάποια στιγμή η χούντα να καταργήσει τους νόμους περί λογοκρισίας, κυκλοφόρησε ο δίσκος αλλά «εκρίθη ακατάλληλος» να παιχτεί στο ραδιόφωνο. Το αστείο ήταν ότι δεν τον απαγόρευσαν για στίχους σαν το «Τρεις μανούλα μου» αλλά «λόγω Μπέλλου». Δεν ήταν κατάλληλη για το σαλόνι των κυρίων αυτών.
Κάτι που θέλω να αναφέρω γιατί στα χρόνια που μεσολάβησαν έχει γίνει λόγος και μ’ έχουν κατηγορήσει γι’ αυτό, αφορά τη μελωδία του «Άι γαρούφαλλό μου». Αυτή αποτελεί δική μου μίξη από ένα νανούρισμα της Σάμου κι ένα αναρχικό τραγούδι του Ισπανικού εμφυλίου πολέμου.
Αργύρης Κουνάδης
28 Απριλίου 1995
Έκτοτε – 1973 – κύλησε πολύ νερό στο αυλάκι.
Μεταπολιτεύσεις, καταρρεύσεις, απογοητεύσεις, καταστροφές, επιστροφές, διαστροφές, κοινωνικές – πολιτικές – ηθικές – πολιτισμικές… Και τώρα «ο ήλιος βασίλεψε Έλληνα μου».
Βαγγέλης Γκούφας
Μάιος 1995
Λίγα λόγια για τον δίσκο
Με αυτό τον δίσκο και μέχρι το τέλος της καριέρας της, η Σωτηρία Μπέλλου έβαλε το ένα «πόδι» στο «έντεχνο» λαϊκό τραγούδι, κρατώντας το άλλο, σταθερά, στα ρεμπέτικα και τα παλιά λαϊκά.Μετά από μια τριετία με ηχογραφήσεις σε λαϊκά τραγούδια του πατέρα της, του γνωστού μουσικού Τάκη Λαβίδα και σε κάποια λαϊκοδημοτικά του Βασίλη Σούκα, που κυκλοφόρησαν σε δίσκους 45 στροφών με το κανονικό της όνομα, Ελένη Λαβίδα, στο «Δεν περισσεύει υπομονή» η ερμηνεύτρια εμφανίζεται για πρώτη φορά με το ψευδώνυμο Ελένη Βιτάλη, κάνοντας, με αυτά τα τραγούδια, την ουσιαστική είσοδό της στη δισκογραφία.
Στα περισσότερα, αν όχι σε όλα, από τα τραγούδια των στίχων είναι εμφανείς οι αλληγορίες και τα κρυφά μηνύματα του Βαγγέλη Γκούφα. Δεν ξέρω κατά πόσο έγινε αυτό αντιληπτό από τους ιθύνοντες της εποχής, αλλά νομίζω πως η αλληγορία των στίχων, σε συνδυασμό, κυρίως, με την παρουσία της Μπέλλου (όπως αναφέρει στο κείμενό του ο Αργύρης Κουνάδης), λειτούργησαν ανασταλτικά, στο να γίνει αυτός ο σπουδαίος δίσκος γνωστός σε ένα πλατύτερο κοινό. Όπως λένε οι πληροφορίες μας, εντός των ημερών θα κυκλοφορήσει ένα δισκογραφικό αφιέρωμα στον Αργύρη Κουνάδη με οκτώ τραγούδια του ερμηνευμένα από την νεότερη ερμηνεύτρια Αυγερινή Γάτση, ανάμεσα στα οποία είναι το «Δεν περισσεύει υπομονή» και άλλα τρία τραγούδια με στίχους του Βαγγέλη Γκούφα.
Ένα «μνημόσυνο» για τον Νίκο Μπελογιάννη
Νομίζω πως αξίζει να κάνουμε μια ιδιαίτερη στάση στο «Εις μνημόσυνον» ή «Άι γαρούφαλλό μου», ένα τραγούδι που έλκει την καταγωγή του από το «Gallo rojo, gallo negro» («Κόκκινος κόκορας, μαύρος κόκορας»), ένα παραδοσιακό, αντιφασιστικό τραγούδι του ισπανικού εμφυλίου πολέμου. Η εκδοχή του Αργύρη Κουνάδη και του Βαγγέλη Γκούφα αφιερώθηκε στη μνήμη του Νίκου Μπελογιάννη, που είχε εκτελεστεί το 1952, γεγονός που, είναι αυτονόητο πως, δεν μπορούσε να ειπωθεί δημόσια την εποχή που κυκλοφόρησε ο δίσκος. Η διαφορά του ισπανικού τραγουδιού με το ελληνικό είναι πως το πρώτο γράφτηκε σε ρυθμό 6/8 ενώ η διασκευή του Κουνάδη σε 5/8.Το «Άι γαρούφαλλό μου» κυκλοφόρησε το 1975 και σε δίσκο 45 στροφών (LYRA LS-1449), έχοντας στην άλλη πλευρά το «Καράβι καραβάκι» του Αργύρη Κουνάδη και του Βαγγέλη Γκούφα με την Ελένη Βιτάλη.
«Δυο κύκλοι τραγουδιών»
Το 2009 το «Δεν περισσεύει υπομονή» επανεκδόθηκε σε cd μαζί με τον δίσκο των Αργύρη Κουνάδη και Γιώργου Καλαμαριώτη «Ρόδα είναι και γυρίζει» με ερμηνευτές την Ελένη Βιτάλη, την Ρένα Κουμιώτη και τον Δημήτρη Ψαριανό, που είχε πρωτοκυκλοφορήσει το 1974. Αν δεν κάνω λάθος αυτή ήταν και η πρώτη έκδοση του «Ρόδα είναι και γυρίζει» σε cd.
Στη λίστα που ακολουθεί μπορείτε να ακούσετε ολόκληρους και τους δυο δίσκους, από το κανάλι στο οποίο υπάρχει καταχωρημένο το μεγαλύτερο μέρος του υλικού των εταιρειών Lyra, Legend, MBI κλπ. Το θέμα είναι πως, εκτός από τον τίτλο του τραγουδιού και το όνομα του συνθέτη, δεν αναγράφονται πουθενά τα ονόματα των στιχουργών και των ερμηνευτών!!! Είναι μάλιστα χαρακτηριστικό πως σαν τίτλος του δίσκου, από τον οποίο προέρχονται τα τραγούδια, αναφέρεται ο τίτλος της επανέκδοσης του 2009 («Δυο κύκλοι τραγουδιών») και όχι οι πρώτοι τίτλοι των δίσκων. Αν δηλαδή, αύριο – μεθαύριο, κάποιος που δεν ξέρει πολλές λεπτομέρειες, μπει στη διαδικασία να μελετήσει το ρεπερτόριο της Σωτηρίας Μπέλλου, θα μάθει πως το τραγούδι «Δεν περισσεύει υπομονή» υπάρχει στο δίσκο «Δυο κύκλοι τραγουδιών», που κυκλοφόρησε το 2009. Δώδεκα χρόνια μετά τον… θάνατό της…
