Σωτηρία Μπέλλου - Η πορεία της στο «Έντεχνο»

«Θα σας πω την ιστορία/ πως στο λαϊκό τραγούδι/ η μεγάλη μας κυρία/ είν’ η Μπέλλου η Σωτηρία…»
logo radio
Ogdoo web radio
Live
 
Έτσι κλείνει ο τελευταίος προσωπικός δίσκος της Σωτηρίας Μπέλλου Η Ρεμπέτισσά Μας που κυκλοφορεί το 1990 με επανεκτελέσεις ρεμπέτικων αλλά και πέντε ανέκδοτα τραγούδια του Μαρίνου Γαβριήλ (Μαρινάκη), μεταξύ των οποίων και το προανεφερθέν, στο οποίο τη «μεγάλη μας κυρία» σιγοντάρει ο Νίκος Δημητράτος. Ο δίσκος σηματοδοτεί ουσιαστικά το τέλος μιας δεύτερης μεγάλης πορείας, που ξεκινά το 1966, με την προτροπή του Αλέκου Πατσιφά και το δίσκο Τα Ρεμπέτικα της Σωτηρίας Μπέλλου και συνεχίζεται με 11 ακόμη μεγάλους δίσκους με επανεκτελέσεις ρεμπέτικων και παλιών λαϊκών τραγουδιών.

Παράλληλα, από το 1973 η Μπέλλου ξεκινά μια σειρά συνεργασιών με δημιουργούς που ανήκουν στον έντεχνο, όπως επικράτησε να λέγεται, χώρο. Η αρχή γίνεται με το δίσκο Δεν Περισσεύει Υπομονή των Αργύρη Κουνάδη και Βαγγέλη Γκούφα, στον οποίο συμμετέχουν επίσης η Ελένη Βιτάλη και ο Σταύρος Πασπαράκης. Εκεί τραγουδά Έλα φίλε, Της αγάπης, Ψυχομάνα μάνα μου και το ομώνυμο τραγούδι του δίσκου. Από τον δημοσιογράφο και ραδιοφωνικό παραγωγό Γιώργο Τσάμπρα μαθαίνουμε πως «Αυτό που αναφέρει χαρακτηριστικά ο συνθέτης για την πορεία του δίσκου στα δημόσια μέσα ενημέρωσης τότε- βρισκόμαστε στην τελευταία περίοδο της χούντας- είναι ότι, παρ’όλες τις στιχουργικές αιχμές του, η απαγόρευση της μετάδοσης ήρθε “λόγω Μπέλλου”».

Δε συμβαίνει όμως το ίδιο το 1975, όταν συμμετέχει σ’ ένα δίσκο που στο πέρασμα των χρόνων ξεπερνά τις 200.000 πωλήσεις. Δεν ξέρω βέβαια πόση σημασία μπορεί να έχουν οι πωλήσεις, όταν μέσα στο δίσκο Δέκα χρόνια κομμάτια του Διονύση Σαββόπουλου, βρίσκεται μια «φωτογραφία με τη Μπέλλου», όπως λέει ο ίδιος. Το εμβληματικό Ζεϊμπέκικο ή Μ’ αεροπλάνα και βαπόρια όπως είναι γνωστότερο, ένα τραγούδι που τρία χρόνια πριν έχει ηχογραφήσει ο Σαββόπουλος στο Βρώμικο Ψωμί. Περιχαρής ο δημιουργός που έχει καταφέρει, όπως αναφέρει, να γράψει επιτέλους ένα λαϊκό τραγούδι, ακούει την Μπέλλου να λέει βγαίνοντας από το στούντιο «Αχ Διονύση, μ’ έκανες και τραγούδησα ποπ!!!». Αδιάψευστος μάρτυρας η καταγραφή της ηχογράφησης στο τηλεοπτικό ντοκιμαντέρ του Λάκη Παπαστάθη Χαίρω Πολύ… Σαββόπουλος. Στις 19 Σεπτεμβρίου 1983 οι δυο τους ξανατραγουδούν το Ζεϊμπέκικο στη συναυλία του Σαββόπουλου στο κατάμεστο Ολυμπιακό Στάδιο.

Ένα χρόνο πριν, το 1974, ηχογραφεί σε 45άρι, χωρίς καμιά τύχη, δυο λαϊκά τραγούδια, ανέκδοτα μέχρι σήμερα σε lp ή cd, με την υπογραφή των Ε.Τσαλαπατάνη (για τον/την οποία δεν έχουμε βρει περισσότερα στοιχεία) και της ίδιας της τραγουδίστριας. Το χασάπικο Νύχτα πάρε το κλάμα μου με β’ φωνή τη Σούλα Δάκη και το καμηλιέρικο Οι κακοκεφαλιές μου. Κορυφαίοι της ορχήστρας ο Στέλιος Ζαφειρίου στο μπουζούκι και η Ευαγγελία Μαργαρώνη στο πιάνο. Το 1984 η Μπέλλου ξαναγράφει τις Κακοκεφαλιές και με τίτλο Το ξερό μου το κεφάλι, μπαίνει στο δίσκο Σωτηρία Μπέλλου 11-Πριν Το Χάραμα, αυτή τη φορά εξ’ ολοκλήρου στο όνομά της.

Το 1976 συμμετέχει στο δίσκο των Βασίλη Δημητρίου-Μάνου Ελευθερίου Σεργιάνι Στον Παράδεισο, μαζί με τον Γιάννη Μπογδάνο και την Έλενα Κωστή. Εκεί τραγουδά Ο κόσμος είναι σαν μπαξές, Σμύρνη Κωνσταντινούπολη, Το πιτσιρικάκι και Με πήρανε τα βάσανα. Η δουλειά αυτή, με εξαίρεση το Πιτσιρικάκι δεν θα γνωρίσει, τουλάχιστον τότε, ιδιαίτερη απήχηση. Μέσα από συνέντευξή του στον υπογράφοντα ο συνθέτης θυμάται:


Ερ: Από την Μπέλλου τι θυμάστε, πώς ήταν;
Απ: Η Μπέλλου ήταν πάντα Μπέλλου.


Ερ: Και στη συνεργασία σας; Έχει κατά καιρούς ακουστεί πως ήταν κάπως, ας πούμε, ιδιόρρυθμη.
Απ: Καθόλου ιδιόρρυθμη δεν ήταν. To ν κάθε άνθρωπο όταν δεν έχει τα δικά μας μυαλά και τις δικές μας ιδιορρυθμίες, τον λέμε ιδιόρρυθμο. Δεν είναι ιδιόρρυθμος. Έχει το δικό του τρόπο κίνησης και έκφρασης. Εμείς θέλουμε όλοι να κινούνται και να εκφράζονται σαν κι εμάς. Να τρώνε όσο αλάτι τρώμε εμείς, να τρώνε όση ζάχαρη τρώμε εμείς… Άμα δεν τρώνε όση ζάχαρη τρώμε εμείς, τον λέμε ιδιόρρυθμο. Εμένα δεν μ’ αρέσουν αυτοί οι χαρακτηρισμοί. Όχι. Ήταν συνεπέστατη μαζί μου. Και νομίζω πως δεν έχει ακουστεί πως η Σωτηρία δεν ήταν συνεπέστατη. Απεναντίας ήταν ένας άνθρωπος έξω καρδιά και ότι ήθελε το έλεγε στα ίσα. Ήταν και πλακατζού…


Ερ: Νομίζω πως θέλατε να τραγουδήσει ολόκληρο το δίσκο…
Απ: Ναι αλλά δεν ήθελε ο Πατσιφάς. Η Σωτηρία ήθελε να κάνουμε κι έναν άλλο δίσκο μαζί, μετά απ’ αυτό. Δεν το ’χω πει ποτέ μου……


Ερ: Είναι πολύ ενδιαφέρον αυτό.
Απ: Ήθελε και βεβαίως κι εγώ το ήθελα πιο πολύ, να κάνουμε ένα δίσκο μαζί. Και μού ‘λεγε «να ψήσεις και τον Ελευθερίου» που δεν χρειαζόταν να τον ψήσω εγώ, ήτανε ψημένος μόνος του ο Μάνος. Ο μόνος που δεν ψηνότανε ήταν ο Πατσιφάς. Είχε τους λόγους του. Δεν ξέρω ποιοι ήταν αυτοί οι λόγοι και δεν το συζητούσε καν. Προσπαθούσα μερικούς μήνες να τον πείσω αλλά δεν τα κατάφερα…. Δεν πειράζει…

Ερ: Μήπως ήθελε να έχει τη Μπέλλου μόνο για τις επανεκτελέσεις των ρεμπέτικων; Γιατί, αν δεν απατώμαι και τα τραγούδια του Ηλία Ανδριόπουλου με δυσκολία βγήκαν αργότερα…
Απ: Δεν ξέρω τι μπορεί να ήθελε, γιατί δεν μ’ άφησε να καταλάβω τι δεν ήθελε. Απλώς έλεγε «όχι, όχι, θα είναι η καταστροφή σου, μην την ακούς, είναι τρελή». Πώς θα ήταν η καταστροφή μου η Μπέλλου; Αυτό δεν το κατάλαβα ποτέ. «Όχι ν’ ακούς τι σου λέω εγώ» μου έλεγε ο Πατσιφάς. Είχε τα δικά του. Άλλος ένας ακόμη που τον λέγαμε ιδιόρρυθμο. Αλλά αυτοί οι ιδιόρρυθμοι είναι που γράφουν ιστορία. Δεν γράφουν οι συμβιβασμένοι. Ο «ιδιόρρυθμος» Πατσιφάς έγραψε ιστορία.


Εκείνη την εποχή η Μπέλλου εμφανίζεται να τραγουδά το Είμ’ αητός χωρίς φτερά των Χατζιδάκι-Παπαγιαννοπούλου στη Μουσική Βραδιά του Γιώργου Παπαστεφάνου που ήταν αφιερωμένη στην Ευτυχία Παπαγιαννοπούλου. Σύμφωνα με μαρτυρίες, η ίδια επιθυμούσε ιδιαίτερα να πει καινούργια τραγούδια του Χατζιδάκι, ο δε Θεοδωράκης, πριν καταλήξει στον Μπιθικώτση, είχε σκεφτεί εκείνη ως ερμηνεύτρια του Επιταφίου. Το 1976 επίσης, μιλά για τη ζωή της και τραγουδά ζωντανά σε μια Μουσική Βραδιά αφιερωμένη εξ’ ολοκλήρου στην πορεία της.


Το 1978 συνεργάζεται με το Σταύρο Ξαρχάκο, τραγουδώντας ζωντανά στο Λυκαβηττό οκτώ νέα τραγούδια του σε στίχους Κώστα Κινδύνη και Βαγγέλη Γκούφα. Η ηχογράφηση της συναυλίας επρόκειτο να κυκλοφορήσει σε δίσκο. Δυστυχώς όμως μετά από διαφωνία της Μπέλλου με τον Ξαρχάκο η κυκλοφορία ματαιώνεται.


Αίσιο τέλος όμως, έχει η συνεργασία της με τον Ηλία Ανδριόπουλο και το Μιχάλη Μπουρμπούλη, που ξεκινά με τη συμμετοχή της σε συναυλία του συνθέτη στο Παναθηναϊκό Στάδιο το 1979. Τα Λαϊκά Προάστια ηχογραφούνται το 1980, παρά την αντίθεση του Αλέκου Πατσιφά, κι ενώ αρχικά στην αγορά επικρατεί αμηχανία, στη συνέχεια ο δίσκος εκτοξεύεται και ξεπερνά τις 200.000 πωλήσεις. Με τραγούδια όπως η Πλατεία Βάθης, το Μεταξουργείο, το Πάγωνε στους δρόμους ο αγέρας κι ένα απ’ αυτά που στο άκουσμά τους σε «τρυπάνε» από τον πρώτο ως τον τελευταίο στίχο, που λέει «Τη βραδιά που κάηκε η Σμύρνη, έφυγες καράβι τσακισμένο…», σήμερα θεωρείται ένας από τους πλέον κλασσικούς της ελληνικής δισκογραφίας. Αν δεν απατώμαι είναι και η πρώτη φορά που η Μπέλλου τραγουδά με τη συνοδεία χορωδίας. Τα Λαϊκά Προάστια παρουσιάζονται τότε, μαζί με άλλα τραγούδια του Ανδριόπουλου, σε ένα ειδικό αφιέρωμα της ΕΡΤ. Z ητώντας από τον εξαίρετο στιχουργό Μιχάλη Μπουρμπούλη να θυμηθεί τη συνεργασία του με τη Μπέλλου μου είπε τα εξής:


Με την Σωτηρία Μπέλλου γνωρίστηκα από κοντά με τα «Λαϊκά Προάστια». Ο τότε υπεύθυνος της ΛΥΡΑ Αλέκος Πατσιφάς ήθελε τον δίσκο να τον τραγουδήσει η Βίκυ Μοσχολιού. Ο Ανδριόπουλος και εγώ επιμέναμε να πει τα τραγούδια η Σωτηρία. Ποιος είδε τον Πατσιφά και δεν τον φοβήθηκε. Αφού μας τα έψαλλε και των δύο, με το αιτιολογικό ότι, η Μπέλλου δεν ήταν κατάλληλη για ένα ρεπερτόριο αυτού του είδους, τελικά την κάλεσε και σαν να προβάριζε τις δυνατότητές της, την έβαλε και είπε ένα-δυο τραγούδια. Τελικά, αφού έφυγε η Σωτηρία, μας δικαίωσε. Δέχτηκε την πρότασή μας και προχωρήσαμε στην εγγραφή. Παρ' όλα ταύτα ερχόταν συνεχώς στο στούντιο και παρακολουθούσε την εξέλιξη. Ένα μειδίαμα σχηματιζόταν στα χείλη του και γύριζε και μας κοίταζε ειρωνικά. Κάθε τόσο, παραλλαγμένα, μας έλεγε: «Καλά τα λέει, αλλά για να δούμε από πωλήσεις τι θα κάνει». Η Μπέλλου αυταρχική και χολερική, μια μας κοίταζε, δυο μας επέπληττε. Δεν
τολμούσαμε να σηκώσουμε έναν διορθωτικό λόγο, μια άποψη. Μια παραγωγική δικτατορία επικρατούσε. Ο Ηλίας και του λόγου μου, ευχαριστημένοι από την όλη διαδρομή, κάναμε τους κουφούς. Ο δίσκος τελείωσε και βγήκε στην κυκλοφορία. Σιγήν ιχθύος στην αγορά. Στασιμότητα και αγωνιώδης υπομονή. Στους έξι πρώτους μήνες η κινητικότητα του δίσκου ομοίαζε με παράλυτο στην αναπηρική του πολυθρόνα. Θυμάμαι, μια μέρα με κάλεσε ο Πατσιφάς, δούλευα εκεί δίπλα σε μια διαφημιστική εταιρία. Με το μπήκα στο γραφείο του με άρπαξε από την μούρη, με την οργή του εννοώ και άρχισε πάλι τον αναβαλλόμενο. Με μια πειθαρχημένη οργή του είπα να μην κάνει προφητείες… και σαν έξυπνος άνθρωπος και γνώστης που ήταν, ας περίμενε λίγο ακόμα. Μου απάντησε: «Πόσο; Δηλαδή θα περιμένω μέχρι να πεθάνω; Να βράσω τις ιδέες σας». Για να μην αναφέρω τους τις κατακρίσεις του, σταματώ εδώ. Και ξαφνικά έρχεται το ανέλπιστο. Ένας δημοσιογράφος του ραδιοφώνου βάζει κάποια τραγούδια από τον δίσκο και τον επαινεί. ΑΥΤΟ ΗΤΑΝ! Από την άλλη μέρα ο δίσκος έτρεχε σε πωλήσεις. Μάλιστα έφτασε στο σημείο να θεωρείται μέσα στους δύο μεγαλύτερους δίσκους, σε σχέση με την κίνησή του στην αγορά, μέχρι και σήμερα. Ο Ανδριόπουλος αρχίζει τις συναυλίες σε μεγάλα στάδια και η παράπλευρη αυτή βοήθεια συμβάλλει στην εκτίναξη αυτού του βασανιστικού βινυλίου. Ο Πατσιφάς σιώπησε χωρίς ένα κολακευτικό σχόλιο ούτε προς την Σωτηρία, ούτε και προς εμάς. Τι να πει, οι συμπτώσεις κάνουν την έκπληξη. Ένας επιχειρηματίας όμως δεν βασίζεται σε αυτό, αυτό ήταν δουλειά του Χαϊνζεμπέρκερ, Γερμανού φιλοσόφου.

To Μην κλαις ή Τα σπίτια είναι χαμηλά, βρίσκει θέση σε πολλά ζωντανά προγράμματα από τις πιο μικρές ταβέρνες και μπουάτ ως τις μεγάλες πίστες των νυχτερινών κέντρων, ενώ γνωρίζει αρκετές επανεκτελέσεις στη δισκογραφία από το Δημήτρη Μητροπάνο, έως, πολύ πρόσφατα, το Δημήτρη Μπάση. Κάποια από τα τραγούδια αυτά κυκλοφορούν το 1980 σε οργανική μορφή στο δίσκο του Ανδριόπουλου Τα Λαϊκά Μου, με σολίστα τον Κώστα Παπαδόπουλο, αλλά και με τη Χορωδία Γεωργίου Κακίτση στο δίσκο Περιπλάνηση το 1982. Και στις δυο περιπτώσεις έχουν κρατηθεί οι ίδιες ορχήστρες πάνω στις οποίες τραγούδησε η Μπέλλου και προστέθηκαν το μπουζούκι και η χορωδία αντίστοιχα. Η Άλκηστις Πρωτοψάλτη συμπεριλαμβάνει το Ο αγέρας στους δρόμους στον προσωπικό δίσκο με τίτλο το όνομά της το 1981, ενώ το 1996 τραγουδά πέντε από τα Προάστια στη συναυλία της με έργα Ηλία Ανδριόπουλου στο Ηρώδειο, που στη συνέχεια εκδίδεται σε cd. To 1983 o B ασίλης Πάτσιος τραγουδά Κάποιο βράδυ τ’ όνειρό μου και Μην κλαις, στο δίσκο Επιλογές. Μοναδικά ντοκουμέντα περιέχει το cd που συνοδεύει το βιβλίο του Ηλία Ανδριόπουλου Αντι-ηχήσεις, των εκδόσεων Μαΐστρος το 2007, όπου συμπεριλαμβάνονται δυο ανέκδοτες ηχογραφήσεις από το 1982. Πρόκειται για τις μελωδίες από τα τραγούδια Στις λασπωμένες γειτονιές και Λαϊκά Προάστια, που ηχογραφούνται με στίχους του Μάνου Ελευθερίου, τη φωνή της Μπέλλου και με τίτλους Μέσα στα καπνομάγαζα και Είναι κάτι άνθρωποι.


Μετά το Ζεϊμπέκικο και το Μην κλαις την τριάδα των μεγάλων επιτυχιών της περιόδου από το 1973 και μετά, συμπληρώνει μια ακόμα απρόβλεπτη συνεργασία το 1981. Στο Φράγμα των Δήμου Μούτση και Κώστα Τριπολίτη η Σωτηρία τραγουδά Δε λες κουβέντα προσθέτοντας μια χρυσή σελίδα στο βιβλίο του ελληνικού τραγουδιού. Στο δίσκο, στον οποίο εκτός του συνθέτη τραγουδούν η Άλκηστις Πρωτοψάλτη και ο Λουκιανός Κηλαηδόνης, τραγουδά επίσης την πασίγνωστη Νταλίκα και το ζεϊμπέκικο Στον ίδιο παρανομαστή. Στην επανέκδοση του σε cd το 2003, ο Μούτσης θυμάται ένα πολύ χαρακτηριστικό περιστατικό από κείνη την εποχή.


Εκείνο όμως που, παρά τα τόσα χρόνια, μου ‘χει μείνει αξέχαστο, αφορά στο φαινόμενο Μπέλλου και ως τραγουδίστρια και ως άνθρωπο και, κυρίως, ως συνεργάτιδα. Βρίσκομαι, λοιπόν, στο στούντιο της
Columbia, με ηχολήπτη τον Στέλιο Γιαννακόπουλο. Έχω τελειώσει την ηχογράφηση όλων των τραγουδιών κι έμενε το «Δε λες κουβέντα», που επρόκειτο να τραγουδήσει εκείνο το απόγευμα η Μπέλλου. Σημειωτέον, της είχα κάνει πρόβα μοναχά τα κουπλέ κι αυτό γιατί στο ρεφρέν το τραγούδι άλλαζε τελείως ύφος και η φωνή της και ο τρόπος που τραγουδούσε δε θα βοηθούσε στο καλύτερο αποτέλεσμα. Η Σωτηρία, βέβαια, αγνοούσε την ύπαρξη αυτού του ρεφρέν. Στήθηκε μπροστά στο μικρόφωνο κι άρχισε να τραγουδάει. Ακούστε, όμως, ένα περίεργο φαινόμενο για μια τόσο σπουδαία λαϊκή τραγουδίστρια: Κάτι της συνέβαινε με το ρυθμό του ζεϊμπέκικου! Μυστήριο, αλλά αληθινό! Και στα κέντρα μεν που τα τραγουδούσε ρυθμικά όπως ήθελε, ήταν κοντά της η ορχήστρα και την ακολουθούσε καταπώς τα ‘λεγε. Στο στούντιο όμως, με την ορχήστρα ήδη μαγνητοφωνημένη, τα πράγματα δυσκόλευαν. Εν πάση περιπτώσει, ύστερα από δεν ξέρω πόσα μερόνυχτα, τέλος καλό, όλα καλά. Τραγουδώντας μάλιστα-επιτέλους-σωστά και την τελευταία φράση του τραγουδιού, της έκανα νόημα ότι τελειώσαμε. Βγήκε από το καμαράκι, μ’ αγκάλιασε, με φίλησε και μου ‘πε: «Ήταν καλά;» «Tέλεια», της απάντησα. Κι αφού πήρε ένα αντίγραφο σε μια κασέτα, έφυγε. Πέντε μέρες αργότερα χτυπάει ξαφνικά το κουδούνι του σπιτιού μου στα Ιλίσια- μέναμε πολύ κοντά. «Ποιος είναι;» «Η Σωτηρία ρε, άνοιξε». Ανοίγω και μπαίνει μέσα μια Μπέλλου έξαλλη. «Τι μ’ έβαλες, ρε, να πω αυτό το κωλοτράγουδο; Τραγούδι είναι αυτό; Όλο “όχι” είναι. Δε λες κουβέντα, δεν πας πουθενά, δεν κάνεις τίποτα. Τι διάολο, δηλαδή, χάθηκε να λέει και κάπου: “Παρ’ όλα αυτά, σ’ αγαπάω;” Έστειλα εξώδικο στον Πατσιφά, να μην κυκλοφορήσει. Θα γίνω ρεζίλι». Βρόντησε την πόρτα κι έφυγε. Όταν όμως βγήκε το δείγμα και τ’ άκουσε, μου τηλεφώνησε και ήρθε με κάτι λουλουδάκια σπίτι, μ’ αγκάλιασε συγκινημένη και μου’πε: «Φχαριστώ ρε Δήμο, τελικά είμαι τυχερή».

Ένα τραγούδι που αν και ακούγεται συχνότατα ζωντανά, λίγες σχετικά θα είναι οι δισκογραφικές του επανεκδόσεις. Στη συναυλία του Δήμου Μούτση στο Ηρώδειο το 1999, η οποία δισκογραφείται, ακούγεται από τον Μητροπάνο, τη Γαλάνη και το συνθέτη ενώ σχετικά πρόσφατα θα το συμπεριλάβει ο Μπάμπης Στόκας στο ζωντανό δίσκο Τραγουδήστε μην ντρέπεστε. Την Νταλίκα θα την ξανακούσουμε στη δισκογραφία τόσο από την Ελένη Δήμου, όσο και από τον Κώστα Μακεδόνα.


Ο Μιχάλης Μπουρμπούλης γράφει τους στίχους και στην επόμενη ολοκληρωμένη δουλειά της το 1983. Σε μουσική ενός νέου συνθέτη, που πρόωρα και άδικα φεύγει από τη ζωή το 1991, του Δημήτρη Λάγιου, γράφεται Ο Άη Λαός. Ένας πολύ σημαντικός δίσκος, που δεν θα τύχει ανάλογης αποδοχής. Ο στιχουργός θυμάται και πάλι:


Μετά την ανέλπιστη επιτυχία των «Λαϊκών Προαστίων», ο Πατσιφάς μου στέλνει ένα γράμμα, εκεί που εργαζόμουν, με ένα παιδί από την ΛΥΡΑ. Με καλούσε να πάω όσο γίνεται πιο γρήγορα στο γραφείο του. Η είσοδός μου στο γραφείο του αυτή την φορά ήταν θριαμβική. Αφού με κουκούλωσε με μέλι και τροπικά γλυκίσματα, μου ξεφουρνίζει: «Ξέρεις τον Δημήτρη Λάγιο;» «Βεβαίως» του απαντώ, «είμαστε και οι δύο Επτανήσιοι». «Θέλω να μου τον φέρεις στη ΛΥΡΑ, όσο γίνεται πιο γρήγορα». Με τον Δημήτρη μέναμε, τότε, κοντά, στην Γλυφάδα. Του τηλεφωνώ, έρχεται στο σπίτι μας και του ξεφουρνίζω την επιθυμία του Πατσιφά. Ενθουσιάστηκε. Είχε όμως και ένα εύλογο ερώτημα. Αν ο Πατσιφάς τον ήθελε για δισκογραφική δουλειά (τι άλλο;), με ποιους θα συνεργαζόταν. Του είπα, με μένα ως στιχουργό και τη Σωτηρία Μπέλλου. Γοητεύτηκε. Και πράγματι έτσι και έγινε. Ο Πατσιφάς τον καλοδέχτηκε. Ο δίσκος είχε τον τίτλο «Ο Άη Λαός». Δεν βοηθήθηκε όμως γιατί ο Πατσιφάς πέθανε και μετά τον ακολούθησε και ο Λάγιος. Έμεινε ένα ενθύμιο, που σήμερα τραγουδιούνται 2-3 τραγούδια του και ειδικά το «Θα με δικάσει ο κούκος και τ’ αηδόνι». Θα σας έλεγα σκωπτικές στιγμές από το γύρισμα και ακόμα παραπέρα. Το αποφεύγω, γιατί και η Σωτηρία και ο Δημήτρης και ο Πατσιφάς δεν υπάρχουν πια. Από σεβασμό ως εδώ λοιπόν.


Η Μπέλλου επισκέπτεται για πρώτη φορά την Κύπρο και μαζί με το Λάγιο παρουσιάζουν τα τραγούδια σε συναυλία. Μοναδικό ντοκουμέντο αποτελεί η μετάδοσή της από την κρατική τηλεόραση. Το Θα με δικάσει ξαναηχογραφείται πρόπερσι από τη Μάρθα Φριντζήλα για το ζωντανό δίσκο της Δυο Νύχτες Στα Μέγαρα.

Το 1984 είναι η χρονιά που φεύγει ο, επί σειρά ετών, φίλος και συνεργάτης της στο πάλκο και τη δισκογραφία Βασίλης Τσιτσάνης. Εκείνη τη χρονιά θα σημαδέψει με την ερμηνεία της δυο «εργατικά» τραγούδια του Γιάννη Μαρκόπουλου, τη Φάμπρικα σε στίχους Γιώργου Σκούρτη και το Σκαραμαγκάς και Πειραιάς σε στίχους του συνθέτη. Αυτά συμβαίνουν στο δίσκο του Μαρκόπουλου Περάστε Κόσμε που κυκλοφορεί από τη Virgin. Είναι και η πρώτη φορά μετά το 1966, που η φωνή της καταγράφεται για λογαριασμό άλλης εταιρείας πλην της Lyra.


Το 1985 θα ηχογραφήσει δυο ολόκληρους δίσκους. Έναν αμιγώς λαϊκό, με το γιο του πατριάρχη του λαϊκού τραγουδιού Μάρκου Βαμβακάρη, του οποίου τραγούδια δεν έτυχε να πει ποτέ, το Στέλιο. Τέσσερις συνθέσεις σε στίχους της Ευτυχίας Παπαγιαννοπούλου, άλλες τόσες του Κώστα Κινδύνη κι από μία των Νίκου Ρούτσου, Κώστα Κοφινιώτη και Γεωργίας Παναγιώτη αποτελούν το υλικό του δίσκου Άνοιξα Πόρτα Στη Ζωή. B ’φωνές κάνει η Χαρά Πομώνη. Όπως αφηγείται ο Στέλιος Βαμβακάρης, στην επιμελημένη από τη Σοφία Αδαμίδου βιογραφία της Μπέλλου με τίτλο Πότε Ντόρτια, Πότε Εξάρες:


Όταν μπήκαμε στο στούντιο, έπαθα την πλάκα μου. Μπήκε η Σωτηρία και τραγουδούσε λες και τα τραγούδια ήταν στραγάλια, τα ξεπετούσε δηλαδή με την πρώτη. Ήταν το κάτι άλλο. Τα γράφαμε μια κι έξω. Ερχόταν στο στούντιο από νωρίς, καθόταν, τα άκουγε. Ήταν γλυκός άνθρωπος. Μαγευόταν από τη μουσική. Αγαπούσε πολύ τη δουλειά της. Έζησα πολλές ευτυχισμένες στιγμές παίζοντας κοντά σε μεγάλους. Η μεγαλύτερη ευτυχία μου ήταν που η Σωτηρία τραγούδησε τα τραγούδια μου.


Η επιτυχία των Λαϊκών Προαστίων δεν επαναλαμβάνεται το 1985, όταν κυκλοφορεί ο δεύτερος δίσκος της συνεργασίας της με τον Ηλία Ανδριόπουλο, σε στίχους αυτή τη φορά του Μάνου Ελευθερίου. Και μπορεί οι Ξένες Πόρτες να μην είναι σαν τα Λαϊκά Προάστια, όπως είπε η Μπέλλου στο συνθέτη, όταν πρωτάκουσε τα τραγούδια, είναι όμως ένας ολοκληρωμένος, απ’ όλες τις απόψεις, κύκλος τραγουδιών, με στιγμές όπως Τα τελευταία σήματα, Τα μαγικά που σου ‘γραψα τραγούδια, Καημός παλιού ρεμπέτη, Τις ξένες πόρτες μη χτυπάς και άλλα εξαιρετικά τραγούδια, που δεν δικαιολογούν σε καμιά περίπτωση την αναλογία μεταξύ της καλλιτεχνικής και εμπορικής επιτυχίας του. Έξι από τα τραγούδια του δίσκου κυκλοφορούν οργανικά το 1986 στο δίσκο Τα τελευταία σήματα.


Το 1986 συμμετέχει στο δίσκο Το ποτάμι του Λίνου Κόκοτου σε στίχους Φώντα Λάδη, μαζί με την Ελένη Τσαγκαράκη και τον Κώστα Λεοντίδη. Εκεί τραγουδά Για πέστε μου βρε Έλληνες, Μες τον καθρέφτη Ελλάδα μου κοιτώ και Το καρυοφίλλι, τραγούδια που θα γίνουν γνωστά σε περιορισμένο κύκλο ακροατών. Εκείνη την εποχή «ψήνεται» και μια συνεργασία με έναν από τους σταθερούς εκπροσώπους του λαϊκού τραγουδιού των τελευταίων χρόνων, τον Βαγγέλη Κορακάκη, η οποία δεν θα πραγματοποιηθεί ποτέ. Σε συνέντευξή του στον υπογράφοντα, ο συνθέτης θυμάται πως:


Με τη Μπέλλου έχει γίνει το εξής. Τον πρώτο μου δίσκο τους «Άρχοντες» το 1988 ήταν να τον πει εκείνη, από την οποία είχα μια τραυματική εμπειρία στη ζωή μου. Όταν πήγα για να γίνουν τα τραγούδια, ο Κυριάκος ο Μαραβέλιας, που είχε τη
Lyra, είχε στη σκέψη να πει τα τραγούδια η Σωτηρία. Όταν εγώ το άκουσα αυτό «τρελάθηκα». Εκείνη την περίοδο είχα ένα σουβλατζίδικο και μέσα είχε μια ταβέρνα στην οποία έπαιζα κιόλας. Επέμενε πάρα πολύ. Να φανταστείς ότι είχε μια συναυλία στο Λυκαβηττό και μόλις τελείωσε πήγε και την πήρε και την έφερε στο σουβλατζίδικο. Πήγα και στο σπίτι της μια φορά και μου έδειχνε ότι ήτανε, ας πούμε, «ζεστή» για να τα πει. Κάποια στιγμή της γύρισε ανάποδα και άρχισε και μ’ έβριζε. «Φύγε από δω» και κάτι τέτοια …» Kαι δεν έγινε… Αυτό μου στοίχισε πάρα πολύ τότε που ήμουνα 26 χρονών παιδί, γιατί είχα πιστέψει ότι θα γίνει. Φαντάσου να είχε πει το «Πρώτο φθινόπωρο», τη «Σκέψη της τρελής», το «Παλικάρι πλάι στην πόρτα», τον «Κάβο», το «Πέραμα», το «Έρχονται βράδια» κι όλα αυτά τα τραγούδια. Όμως για μένα η αγάπη μου και ο θαυμασμός μου γι’ αυτή την κορυφαία λαϊκή τραγουδίστρια που έβγαλε αυτός ο τόπος, θεωρώ πως είναι ότι μεγαλύτερο έβγαλε η Ελλάδα σε γυναικεία φωνή, ποτέ δεν έπαψε να υπάρχει. Θα την αγαπάω και πάντα η φωνή της θα μου βγάζει, ότι μαγκιά έχω μέσα μου, ότι παράπονο έχω μέσα μου, ότι περηφάνια κι ότι ταπεινότητα έχω…


Οι τελευταίες ηχογραφήσεις της γίνονται το 1991. Ένα χρόνο μετά τη φυγή του παλιού της συνεργάτη στη δισκογραφία, Απόστολου Καλδάρα, τραγουδά δυο συνθέσεις του γιου του Κώστα στο δίσκο Γεια Σας… Πού Πέφτουν Τα Σύνορα; Την Αναμέτρηση σε στίχους του συνθέτη και το Πες μου λοιπόν με λόγια του Γιώργου Κρητικού. Τι κι αν σ’ αυτή τη δουλειά εκτός της Μπέλλου συμμετέχουν η Μοσχολιού, η Βιτάλη, η Μάνου, η Τσαλιγοπούλου κι ο Βασίλης Λέκκας; Τι κι αν έχει ωραία τραγούδια; Διάφορα προβλήματα στην εταιρεία που τον εκδίδει τότε, την Ακτή, τοποθετούν το δίσκο στην αφάνεια, μας λέει ο Κώστας Καλδάρας. Και συμπληρώνει: «Κάναμε πολύ παρέα με την Μπέλλου. Άλλο κεφάλαιο. Αριστούργημα…»


Τότε συμμετέχει και σ’ ένα ντουέτο με τον Γιάννη Πετρόπουλο στον, ανέκδοτο μέχρι σήμερα σε cd, δίσκο του Όταν Μου Μιλάς, τραγουδώντας Ζήτησες άσυλο καρδιά μου σε μουσική Γιώργου Κατσαρού και στίχους Φωτεινής Δούρου, σε μια ακόμη απρόβλεπτη συνύπαρξη… Κι έτσι τελειώνει το πέρασμά της στην ελληνική δισκογραφία… Η τελευταία παρουσία της στη σκηνή γίνεται το 1994 όταν τραγουδά σε συναυλία του Ηλία Ανδριόπουλου στο Παλλάς.


Στις 27 Αυγούστου του 1997, σε ηλικία 78 χρονών, ξεκινά το ταξίδι της, για να συναντήσει τον Τσιτσάνη, τον Παπαϊωάννου και τους άλλους παλιούς συνεργάτες και φίλους της στο πάλκο τ’ ουρανού…


Πρωτοδημοσιεύθηκε στο περιοδικό «Όασις»

Πηγές:
- Σοφία Αδαμίδου «Σωτηρία Μπέλλου-Πότε Ντόρτια, Πότε Εξάρες» (Νέα Σύνορα-Α.Α.Λιβάνη 1998)
- Αφιέρωμα στη Σωτηρία Μπέλλου στο 3ο τεύχος του περιοδικού Echo & Artis -2003
- Ένθετο του cd των Δήμου Μούτση-Κώστα Τριπολίτη «Φράγμα» ( Lyra 2003 & 2009)
- Συνέντευξη Βασίλη Δημητρίου στο Θανάση Γιώγλου στο 10 o τεύχος του Όασις (Σεπτέμβριος 2009)
- Συνέντευξη Βαγγέλη Κορακάκη στο Θανάση Γιώγλου (Σεπτέμβριος 2008)
- Συνέντευξη του Κώστα Καλδάρα στο Θανάση Γιώγλου για το Music Heaven (2010)
- Πέτρος Δραγουμάνος «Κατάλογος Ελληνικής Δισκογραφίας»

Φωτογραφίες
Κεντρική: Με τον Ηλία Ανδριόπουλο ηχογραφώντας τα Λαϊκά Προάστια το 1980.
Νο 2: Με τον Αργύρη Κουνάδη, το 1973, γράφοντας το δίσκο Δεν Περισσεύει Υπομονή.
No 6: Δημήτρης Λάγιος, Σωτηρία, Μιχάλης Μπουρμπούλης
Νο 7: Με το Στέλιο Βαμβακάρη και τη Χαρά Πομώνη που κάνει β’ φωνές στο δίσκο Άνοιξα Πόρτα Στη Ζωή το 1985.

Video

ΤΟ OGDOO.GR ΠΡΟΤΕΙΝΕΙ

Το τραγούδι αλλιώς, στο email σας!

Ενημερωθείτε πρώτοι για τα τελευταία νέα στο χώρο της καλής μουσικής!