Μ' αυτό τον ξεχωριστό -ως συνήθως- τρόπο του απάντησε ο Άκης Πάνου στο ερώτημα του δικαστηρίου: «αν μετανόησε».
Ήταν 1 Αυγούστου του 1997 όταν σύμφωνα με το επίσημο κατηγορητήριο ο χαρισματικός λαϊκός καλλιτέχνης πυροβόλησε τον τριαντάχρονο Σωτήρη Γιαλαμά, σύντροφο της 19χρονης κόρης του Ελευθερίας. Ένα έγκλημα «τιμής» που έδωσε τροφή για σχόλια στο πανελλήνιο και την ουσία σηματοδότησε το φινάλε του Πάνου που περίπου τρία χρόνια αργότερα έφευγε «λαβωμένος» από την επάρατη νόσο και όχι μόνο.
Από τότε μέχρι σήμερα συναναστρεφόμενος με φίλους καλλιτέχνες αλλά και ανθρώπους που γνώρισαν στενά τον Άκη, το συμπέρασμά που προκύπτει είναι πως «ο Άκης δεν σκότωσε». Ή τέλος πάντων στην χειρότερη περίπτωση «ίσως δεν σκότωσε»… Κανείς όμως δεν έχει την διάθεση να το «ψάξει» παραπέρα όταν ο ίδιος με την περήφανη και άκαμπτη στάση του σήκωσε στους λεπτούς ώμους του το «σταυρό του μαρτυρίου» του.
Είναι χαρακτηριστικές οι δηλώσεις της αδελφής του Μίνας Πάνου, όταν πριν αρκετά χρόνια την επισκέφτηκα στην οικία της και πραγματοποιήσαμε μια συνέντευξη που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Δίφωνο που «άφησε εποχή».
Διαβάστε και βγάλτε μόνοι σας τα συμπεράσματά σας:
«Ο αδελφός μου δεν σκότωσε κανένα κι αυτό το ξέρουν καλά όλοι οι εμπλεκόμενοι αλλά και όσοι τον γνώριζαν. Ο Άκης συνήθιζε να χρεώνεται πάνω του σφάλματα άλλων. Άλλωστε υπάρχουν και αντικειμενικά κριτήρια, π.χ. το χρόνιο πρόβλημα στο χέρι του που δεν του επέτρεπε να κάνει δυναμικές κινήσεις, να σηκώνει βάρη κ.τλ. σε συνάρτηση με το βαρύ και άκαμπτο όπλο, άλλα και πολλά ακόμη στοιχεία…
Γενικά ο Άκης συνήθιζε να μιλά και να απαντά με έμμετρα. Από πολύ μικρός, 17 χρονών, γνωρίζει την Δήμητρα -που αργότερα έγινε η πρώτη σύζυγός του - και μένει μαζί της στο σπίτι τους στους Αγίους Αναργύρους. Η μητέρα της ήταν χήρα και είχε πολλές κόρες. Γι' αυτό και ο Άκης στο δικαστήριο είπε τη φράση: "Μεγάλωσα με πολλές γυναίκες" φράση που παρεξηγήθηκε. Μετά όταν παντρευτήκανε, το 1954 αν δεν απατώμαι, ήρθαν και έμειναν μαζί με εμάς, στο πατρικό μας σπίτι.
Να σας πω ακόμη ότι ο Άκης από μικρό παιδί, ήταν κάθε βράδυ αναγνώστης τουλάχιστον 400 σελίδων. Δεν είχε καμιά στημένη βιβλιοθήκη, από αυτές που πιάνουν αράχνες. Τα βιβλία του τα έβρισκες στο πάτωμα, στο κομοδίνο... Έχω βιβλία του. Αγαπούσε πολύ την ελληνική γλώσσα και ήταν άριστος χειριστή της. Γι' αυτό όταν είπε "Δεν μετανόησα γιατί δεν εννόησα" εννοούσε το αντίθετο από ότι κατάλαβαν ορισμένοι. Δηλαδή δεν μπορώ να μετανοήσω για κάτι που αφού δεν έχω πράξει δεν μπορώ και να εννοήσω...»
Η σιβυλλική απάντηση του Πάνου στο δικαστή αφήνει σαφέστατα υπόνοιες πως τα πράγματα μάλλον «κύλισαν» διαφορετικά. Το παράδοξο όμως είναι πως καταδικάστηκε σε φυλάκιση, έχοντας αναλάβει τις ευθύνες του, δίχως να αναγνωριστεί ο πρότερος έντιμος βίος και η αδιαμφισβήτητη πολιτισμική προσφορά του.
Στις δημιουργίες του Άκη Πάνου αποτυπώνεται όλη η φιλοσοφία του και αντίληψη περί ζωής, έρωτα, θανάτου, ηθικής, πολιτικής, κοινωνίας, μηχανισμών εξουσίας. Η ιδιόρρυθμη, βαθυστόχαστη, ευρηματική, «αναρχοαυτόνομη» θεματική γραφή του επεκτείνεται και επαναλαμβάνεται σε όλο το έργο του, χαρακτηριστικό άλλωστε όλων των μεγάλων καλλιτεχνών. Ο λόγος του ανανέωσε το λαϊκό τραγούδι, το πήγε πολλά βήματα παραπέρα, όταν εκεί προς τα τέλη της δεκαετίες του ΄60 αναζητούσε απεγνωσμένα νέους εκφραστές και ορίζοντες.
Καθημερινά ο «πλούτος» των τραγουδιών του ολοένα και θεριεύει, θαρρείς γιγαντώνεται και αναδεικνύει μοναδικές, πολύτιμες και αθέατες πτυχές του.
Ήταν 1 Αυγούστου του 1997 όταν σύμφωνα με το επίσημο κατηγορητήριο ο χαρισματικός λαϊκός καλλιτέχνης πυροβόλησε τον τριαντάχρονο Σωτήρη Γιαλαμά, σύντροφο της 19χρονης κόρης του Ελευθερίας. Ένα έγκλημα «τιμής» που έδωσε τροφή για σχόλια στο πανελλήνιο και την ουσία σηματοδότησε το φινάλε του Πάνου που περίπου τρία χρόνια αργότερα έφευγε «λαβωμένος» από την επάρατη νόσο και όχι μόνο.
Από τότε μέχρι σήμερα συναναστρεφόμενος με φίλους καλλιτέχνες αλλά και ανθρώπους που γνώρισαν στενά τον Άκη, το συμπέρασμά που προκύπτει είναι πως «ο Άκης δεν σκότωσε». Ή τέλος πάντων στην χειρότερη περίπτωση «ίσως δεν σκότωσε»… Κανείς όμως δεν έχει την διάθεση να το «ψάξει» παραπέρα όταν ο ίδιος με την περήφανη και άκαμπτη στάση του σήκωσε στους λεπτούς ώμους του το «σταυρό του μαρτυρίου» του.
Είναι χαρακτηριστικές οι δηλώσεις της αδελφής του Μίνας Πάνου, όταν πριν αρκετά χρόνια την επισκέφτηκα στην οικία της και πραγματοποιήσαμε μια συνέντευξη που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Δίφωνο που «άφησε εποχή».
Διαβάστε και βγάλτε μόνοι σας τα συμπεράσματά σας:
«Ο αδελφός μου δεν σκότωσε κανένα κι αυτό το ξέρουν καλά όλοι οι εμπλεκόμενοι αλλά και όσοι τον γνώριζαν. Ο Άκης συνήθιζε να χρεώνεται πάνω του σφάλματα άλλων. Άλλωστε υπάρχουν και αντικειμενικά κριτήρια, π.χ. το χρόνιο πρόβλημα στο χέρι του που δεν του επέτρεπε να κάνει δυναμικές κινήσεις, να σηκώνει βάρη κ.τλ. σε συνάρτηση με το βαρύ και άκαμπτο όπλο, άλλα και πολλά ακόμη στοιχεία…
Γενικά ο Άκης συνήθιζε να μιλά και να απαντά με έμμετρα. Από πολύ μικρός, 17 χρονών, γνωρίζει την Δήμητρα -που αργότερα έγινε η πρώτη σύζυγός του - και μένει μαζί της στο σπίτι τους στους Αγίους Αναργύρους. Η μητέρα της ήταν χήρα και είχε πολλές κόρες. Γι' αυτό και ο Άκης στο δικαστήριο είπε τη φράση: "Μεγάλωσα με πολλές γυναίκες" φράση που παρεξηγήθηκε. Μετά όταν παντρευτήκανε, το 1954 αν δεν απατώμαι, ήρθαν και έμειναν μαζί με εμάς, στο πατρικό μας σπίτι.
Να σας πω ακόμη ότι ο Άκης από μικρό παιδί, ήταν κάθε βράδυ αναγνώστης τουλάχιστον 400 σελίδων. Δεν είχε καμιά στημένη βιβλιοθήκη, από αυτές που πιάνουν αράχνες. Τα βιβλία του τα έβρισκες στο πάτωμα, στο κομοδίνο... Έχω βιβλία του. Αγαπούσε πολύ την ελληνική γλώσσα και ήταν άριστος χειριστή της. Γι' αυτό όταν είπε "Δεν μετανόησα γιατί δεν εννόησα" εννοούσε το αντίθετο από ότι κατάλαβαν ορισμένοι. Δηλαδή δεν μπορώ να μετανοήσω για κάτι που αφού δεν έχω πράξει δεν μπορώ και να εννοήσω...»
Η σιβυλλική απάντηση του Πάνου στο δικαστή αφήνει σαφέστατα υπόνοιες πως τα πράγματα μάλλον «κύλισαν» διαφορετικά. Το παράδοξο όμως είναι πως καταδικάστηκε σε φυλάκιση, έχοντας αναλάβει τις ευθύνες του, δίχως να αναγνωριστεί ο πρότερος έντιμος βίος και η αδιαμφισβήτητη πολιτισμική προσφορά του.
Στις δημιουργίες του Άκη Πάνου αποτυπώνεται όλη η φιλοσοφία του και αντίληψη περί ζωής, έρωτα, θανάτου, ηθικής, πολιτικής, κοινωνίας, μηχανισμών εξουσίας. Η ιδιόρρυθμη, βαθυστόχαστη, ευρηματική, «αναρχοαυτόνομη» θεματική γραφή του επεκτείνεται και επαναλαμβάνεται σε όλο το έργο του, χαρακτηριστικό άλλωστε όλων των μεγάλων καλλιτεχνών. Ο λόγος του ανανέωσε το λαϊκό τραγούδι, το πήγε πολλά βήματα παραπέρα, όταν εκεί προς τα τέλη της δεκαετίες του ΄60 αναζητούσε απεγνωσμένα νέους εκφραστές και ορίζοντες.
Καθημερινά ο «πλούτος» των τραγουδιών του ολοένα και θεριεύει, θαρρείς γιγαντώνεται και αναδεικνύει μοναδικές, πολύτιμες και αθέατες πτυχές του.
