Τριαντάφυλλος Κωτόπουλος: «Οι πνευματικοί άνθρωποι πρέπει να είναι και δημόσιοι διανοούμενοι»

Το πέμπτο Διεθνές Συνέδριο «Δημιουργική Γραφή» ξεκινά στο Παλέρμο. Συνομιλούμε με τον εμπνευστή των συνεδρίων στην Ελλάδα και Διευθυντή του Προγράμματος.
logo radio
Ogdoo web radio
Live
 
Γνώρισα τον Τριαντάφυλλο Κωτόπουλο στο 5ο «Διεθνές Φεστιβάλ Ποίησης Πάτρας» PWPF 2022. Επικοινωνήσαμε «βαθιά» με το… καλημέρα.

Εντυπωσιακό το βιογραφικό του, «στιγμές» του οποίου και αντιγράφω:

Καθηγητής "Δημιουργικής Γραφής και Νεοελληνικής Λογοτεχνίας", Διευθυντής και Επιστημονικός Υπεύθυνος του Κοινού Διαπανεπιστημιακού Μεταπτυχιακού Προγράμματος Σπουδών «Δημιουργική Γραφή» (Π.Δ.Μ. - Α.Π.Θ.) και του Κοινού Διαπανεπιστημιακού Μεταπτυχιακού Προγράμματος Σπουδών "Δημιουργική Γραφή" (Ε.Α.Π. - Π.Δ.Μ.) -το δεύτερο με τη μέθοδος της Ανοικτής και εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης. Πτυχιούχος και διδάκτορας νέας ελληνικής φιλολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων. Το συγγραφικό του έργο και τα ερευνητικά του ενδιαφέροντα αφορούν τη μελέτη και τη διδακτική της Δημιουργικής Γραφής, της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας και της Θεωρίας της Λογοτεχνίας. Είναι μέλος πολιτιστικών φορέων και διεθνών εταιρειών, επιστημονικός υπεύθυνος του Patras World Poetry Festival και της ιστοσελίδας Culture Book, πρόεδρος της επιτροπής βραβείων ποίησης "Jean Moreas", υπεύθυνος για την έκδοση του ηλεκτρονικού περιοδικού ΛΕΞΗtanil. Προκρίνει όμως, ανεπιφύλακτα, όλων τη συμμετοχή του ως ιδρυτικό μέλος στην πολιτιστική ομάδα του Πανελληνίου Συλλόγου Παραπληγικών - παράρτημα βόρειας Ελλάδας.

Στο ενεργητικό του συμπεριλαμβάνονται ακόμη πέντε (5) ποιητικές συλλογές, οκτώ (8) επιστημονικά συγγράμματα, περισσότερα από εκατό (100) άρθρα του σε συλλογικούς τόμους, ελληνικά και ξένα επιστημονικά περιοδικά και πρακτικά διεθνών συνεδρίων, ενώ ο Μάκης Βλάσσης, η Ιωάννα Γουδέλη και ο Ανδρέας Καλόγερας έχουν μελοποιήσει ποιήματά του στο δίσκο της Ιωάννας Βλάχου «Γραφή Καθαρή». Τέλος ο Τριαντάφυλλος Κωτόπουλος έχει οργανώσει, επιμεληθεί επιστημονικά και παρουσιάσει δύο (2) τηλεοπτικές εκπομπές για την τέχνη της συγγραφής: «Δίγαμμα» στην ΕΡΤ3 (2016-2017, 18 επεισόδια) και «Γραφή Καθαρή» στην ΕΡΤ2 (2019, 12 επεισόδια).

Το πέμπτο Διεθνές Συνέδριο «Δημιουργική Γραφή» ανοίγει τις πύλες του στο Παλέρμο με τη συμμετοχή πολύ σημαντικών διεθνών προσωπικοτήτων από το χώρο των γραμμάτων και της λογοτεχνίας. Τι φιλοδοξείτε να προσδώσει στην περαιτέρω ανάπτυξη και αναγνώριση του τμήματος της Δημιουργικής Γραφής, η διεθνής προβολή αυτής της προσπάθειας;
Η διεθνής προβολή υπήρξε και στα προηγούμενα συνέδρια, καθώς μας τίμησαν με τη συμμετοχή τους πολλοί αλλοδαποί επιστήμονες, ερευνητές και συγγραφείς. Φιλοδοξούμε όμως με αυτό το γεγονός να πολιτογραφηθούμε πλέον στα μεγάλα συνέδρια της Ευρώπης για τη Δημιουργική Γραφή. Δεν είναι τόσο η αναγνώριση του Μεταπτυχιακού Προγράμματος "Δημιουργική Γραφή" που μας ενδιαφέρει όσο η υιοθέτηση της λογικής που υπηρετεί η Δημιουργική Γραφή ως γνωστικό αντικείμενο στην προσέγγιση της διδασκαλίας της Λογοτεχνίας. Και εγώ και η καθηγήτρια διδακτικής της λογοτεχνίας του ΕΚΠΑ Tζίνα Καλογήρου και η Maria Caracausi που κατέχει την έδρα νεοελληνικών σπουδών στο Πανεπιστήμιο του Παλέρμο μοχθούμε για τη διάδοση της ελληνικής, και κυρίως της σύγχρονη,ς λογοτεχνίας, αλλά τη θεραπεύουμε και διδακτικά.

Ένα τόσο σημαντικό συνέδριο συν διοργανώνεται από το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και το Πανεπιστήμιο του Παλέρμο; Είναι μία «νίκη» και για την νεοελληνική λογοτεχνία το ότι ουσιαστικά συμπράττουν τρία τόσο σημαντικά πανεπιστήμια;
Είναι μια απόδειξη ότι οι συνεργασίες και οι «παρέες» μπορούν να δράσουν πιο αποτελεσματικά και να σηματοδοτήσουν μια νέα εποχή και για τα δικά μας εκπαιδευτικά ιδρύματα, αναφέρομαι πάντοτε στις ανθρωπιστικές επιστήμες για να μην παρεξηγθώ. Η δημιουργική γραφή δίνει φωνή, κυριολεκτικά, σε όσες και όσους την έχουν αποστερηθεί -για διάφορους λόγους. Άνθρωποι από δυσμενή κοινωνικά περιβάλλοντα, άτομα που βιώνουν τον κοινωνικό αποκλεισμό , άνθρωποι που συνήθως λακτίζονται στα περιθώρια της κοινωνίας μπορούν να γευτούν τις θεραπευτικές ιδιότητες της γραφής και να εκφράσουν τον εαυτό τους χωρίς φόβο και πάθος. Η δημιουργική γραφή «βγαίνει στον δρόμο» (κυριολεκτικά) και συναντιέται με τον Άνθρωπο, απροκατάληπτα ,συμβάλλοντας έτσι στον αληθινό εκδημοκρατισμό και το διαπολιτισμικό πνεύμα των σύγχρονων κοινωνιών. Επίσης, το Συνέδριο αναδεικνύει τη συμβολή της Δημιουργικής Γραφής στην Εκπαίδευση. Είναι πλέον γνωστό ότι η δημιουργική γραφή εισάγεται επίσημα και θεσμοθετημένα σε όλες τις βαθμίδες της Εκπαίδευσης μέσα από τα νέα Προγράμματα Σπουδών του 2021 που είχαμε τη χαρά να συγγράψουμε για το γυμνάσιο και το λύκειο με την κ. Καλογήρου και εξαιρετικές ομάδες εργασιών που μας πλασίωσαν.

Σε μία κοινωνία που δοκιμάζεται διεθνώς τόσο από την πανδημία, όσο και από την οικονομική κρίση που μαστίζει πια την Ευρώπη αλλά και τις ακραίες κοινωνικές συμπεριφορές θεωρείτε ότι πρέπει να είναι ο ρόλος των πνευματικών ανθρώπων σήμερα;
Το τονίζω εμφατικά και πολλές φορές ίσως να κουράζω με την επάναληψή του. Πρέπει οι πνευματικοί άνθρωποι να είναι και δημόσιοι διανοούμενοι ή τουλάχιστον οι περισσότεροι από αυτούς. Η μεταξύ τους διαφορά είναι πως ο δημόσιος διανοούμενος επιδιώκει να συνοδοιπορήσει με πολλούς σε δρόμους που θα προσανατολίζονται στη διεκδίκηση της κοινωνικής ισότητας, της πολιτιστικής καλλιέργειας, του κριτικού αναστοχασμού. Προφανώς και δεν ακυρώνεται η αξία εκείνων των πνευματικών ανθρώπων που επιλέγουν να παρεμβαίνουν πιο διακριτικά από ατομικά μετερίζια.
mikroutsikos kotopoulos fwtopoulos
Με τον αλησμόνητο Θάνο Μικρούτσικο και τον Νίκο Φωτόπουλο (επίκουρο καθηγητή Πανεπιστημίου Πελοποννήσου)

Πολλοί θεωρούν ότι οι πνευματικοί άνθρωποι έχουν σιωπάσει τα τελευταία χρόνια;
Ίσως τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και οι πολύ γρήγορες εναλλαγές απόψεων και στάσεων ζωής που προβάλλονται από το διαδίκτυο και συχνά η προχειρότητα που συνεπιφέρουν να τους παραγκωνίζουν. Ο ρόλος της Δημιουργικής Γραφής είναι να σε κάνει καλύτερο αναγνώστη, καλύτερο ακροατή, συνειδητοποιημένο άνθρωπο με ευαισθησίες αλλά και την καθαρότητα του ορθού επιστημονικού λόγου. Άρα, είναι ένας τρόπος να προβληθούν αυτοί οι πνευματικοί ταγοί που μοιάζει να τους αφαιρείται ο λόγος.

Τι θεωρείται ότι λείπει περισσότερο από τις σύγχρονες κοινωνίες; Το όραμα για έναν πιο ευτυχισμένο κόσμο ή η πεποίθηση ότι αυτό μπορεί να συμβεί;
Εξαιρετική ερώτηση. Ένα τέτοιο όραμα είναι απαραίτητο και να προταθεί, ακόμα κι αν δεν σαρκωθεί τελικά, και να αποτελέσει στόχο ζωής για τον καθένα μας και την καθεμία. Οι μεγάλες αφηγήσεις δεν έχουν τελειώσει. Είμαστε σε ένα μεταβατικό στάδιο μετασχηματισμού τους στη φόρμα ενός καινούργιου κόσμου, εκεί όπου η τεχνολογία έτρεξε με ρυθμούς που η φιλοσοφία δεν είχε συνηθίσει. Είμαι πάντοτε αισιόδοξος.

Μπορεί η λογοτεχνία να μεταμορφώσει τους ανθρώπους;
Ομορφαίνει τη ζωή μας, την παρηγορεί, τη γεμίζει όνειρα, την ενεργοποιεί. Μας κάνει καλύτερους ανθρώπους η λογοτεχνία. Πολίτες με συνείδηση, με ενσυναίσθηση, με κριτικό στοχασμό. Πόσοι άνθρωποι δεν ταυτίστηκαν με λογοτεχνικούς ήρωες και ηρωίδες και κυρίως προβληματίστηκαν μέσα από τις σημειολογικές και συμβολικές αναπαραστάσεις του πραγματικού κόσμου που προσφέρει η μυθοπλασία.

Πείτε μου δύο Αποφθέγματα λογοτεχνών που καθόρισαν με ένα τρόπο τη ζωη σας; 
Το ένα είναι του ποιητή Κώστα Μόντη και αφορά τους φιλολόγους, κι εγώ φιλόλογος είμαι, αλλά θαρρώ πως αναφέρετε σε εκείνους που τόσο κακό έκαναν στη λογοτεχνική ανάγνωση: Μη χρησιμοποιήτε υποσημειώσεις, /μη χρησιμοποιήτε αστερίσκους. /Ας μην κατανοήσουν επιτέλους!

Το δεύτερο είναι μια ολόκληρη περίοδος του Μπακόλα από το αριστούργημα του "Η μεγάλη πλατεία". Δεν θα μπορούσε να φιλοξενηθεί, λόγω χώρου εδώ. Αντ' αυτού μια στροφή του αδικημένου Μαλακάση, που τόσο εκτιμώ όσο μεγαλώνω

Καὶ μάθε το, τὶς μελιχρὲς λαμπράδες τοῦ Δεκέμβρη,
Καὶ τὶς φεγγαροσκέπαστες τοῦ Γενναριοῦ ὀμορφιές,
Μήτε στὶς τρέλλες τ᾿ Ἀπριλιοῦ κανένας θὰ τὶς εὕρῃ,
Μήτε καὶ στὶς μονότονες τοῦ Μάη καλοκαιριές..

Ουσιαστικά το τμήμα δημιουργικής γραφής είναι το μοναδικό στην Ελλάδα στο πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας. Πως οραματίζεστε ο ίδιος τα επόμενα χρόνια;
Να έχουμε υγεία, τόσο ενδιαφέροντες/ουσες φοιτητές/τρες και έχουμε πολλά να προσφέρουμε. Θα σας εκπλήξουμε ευχάριστα και την επόμενη ακαδημαϊκή χρονιά.

Ολοκληρώνοντας ποιοι συγγραφείς σας εξέλιξαν;
Ο Νίκος Μπακόλας, ο Οδυσσέας Ελύτης, ο Γιάννης Ρίτσος, ο Ρέιμοντ Κάρβερ. Μου αρέσουν πολύ η Τζένη Μαστοράκη και η Αγγελάκη Ρουκ.

ΤΟ OGDOO.GR ΠΡΟΤΕΙΝΕΙ

Το τραγούδι αλλιώς, στο email σας!

Ενημερωθείτε πρώτοι για τα τελευταία νέα στο χώρο της καλής μουσικής!