Την πλέον κατάλληλη ημέρα, λοιπόν, στις 14 Φεβρουαρίου 2014, η Τάνυα θα παρουσιάσει το δίσκο στην αίθουσα του φιλολογικού συλλόγου «Παρνασσός» με τη συνδρομή του τενόρου Ντίνου Καλύβα & φυσικά του Μιχάλη Νικολούδη. Με αυτή την αφορμή, συναντηθήκαμε και… σας την παρουσιάζουμε!
Τάνια, μόλις κυκλοφόρησε η νέα σου δουλειά με τίτλο «Los Erόticos». Μίλησέ μας γι’ αυτήν.
Είναι μια δουλειά που ξεκίνησε να γράφεται το 2013 από το Μιχάλη Νικολούδη, ο οποίος μελοποίησε ποιήματα μεγάλων ισπανόφωνων ποιητών, μετά από εκτεταμένη έρευνα της επιμελήτριας του δίσκου, της Katerina Mandilas. Διαβάσαμε πολλά ποιήματα και καταλήξαμε σε συγκεκριμένους ισπανόφωνους ποιητές απ’ όλο τον κόσμο. Το ύφος των ποιημάτων είναι ερωτικό, το λέει άλλωστε και ο τίτλος. Ο ερωτισμός είναι ένα συναίσθημα που βγαίνει μέσα από λεπτές έννοιες και αποχρώσεις των ποιημάτων. Δεν είναι εμφανής, προφανής ή κραυγαλέος. Ξεκίνησε λοιπόν ο Μιχάλης να μελοποιεί κάποιους στίχους, τα άκουσα στη γέννησή τους, είπαμε να δοκιμάσουμε να ηχογραφήσουμε κάτι δοκιμαστικά, να δούμε αν θα ταίριαζαν στη φωνή μου κι αν θα μπορούσα εγώ να ανταπεξέλθω σ’ αυτό. Μετά την πρώτη μας πρόβα, ας το πω έτσι, στο στούντιο, είδαμε ότι αυτή η δουλειά θα πήγαινε καλά κι ότι θα ήταν καλό να το προχωρήσουμε παρέα.
Υπάρχει κάποιος στόχος για το δίσκο αυτό και γι’ αυτόν έγινε στα ισπανικά;
Στόχος όχι ακριβώς, αλλά υπάρχει μια άνθιση στο φλαμένκο γενικότερα σε όλη την Ευρώπη κι αυτό έχει έρθει και στην Ελλάδα. Η επιλογή της γλώσσας έγινε γιατί μιλάω ήδη βραζιλιάνικα, πορτογαλικά Βραζιλίας δηλαδή, υπήρχε εξοικείωση με τη γλώσσα, είναι διαδεδομένη πιστεύω και όχι άγνωστη στα αυτιά των Ελλήνων. Είναι κοντινές γλώσσες τα ισπανικά με τα ελληνικά.
Όπως και οι Ισπανοί με τους Έλληνες…
Πάρα πολύ, σαν ιδιοσυγκρασίες! Έτσι ένιωσε κι ο Μιχάλης την ανάγκη να δοκιμάσει να μελοποιήσει κάτι τέτοιο, το οποίο θα ήταν και εύηχο.
Θα πρέπει να μπορούν να το διαβάζουν και οι ξένοι, στην περίπτωση που ακουστεί και έξω.
Να πούμε λίγα λόγια για τους ποιητές που επιλέξατε;
Είναι όλοι τους εμβληματικές προσωπικότητες. Αρχίζοντας από τον Federico Garcia Lorca, το σημαντικότερο ίσως ποιητή και θεατρικό συγγραφέα της γενιάς του. Σύγχρονος του Λόρκα είναι ο Luis Cernuda, ο οποίος αυτοεξορίστηκε στο Λονδίνο κατά τη διάρκεια του ισπανικού εμφυλίου, έπειτα έζησε στο Μεξικό, πολέμησε στον εμφύλιο, τα ποιήματά του σκοτεινά και γεμάτα πάθος. Έχουμε τον Joaquin Pasos, κι αυτός πολύ μεγάλος ποιητής και θεατρικός συγγραφέας από τη Νικαράγουα, πρωτοπόρος, ιδιαίτερα ρομαντικός κι ευαίσθητος. Είχε αγωνιστεί για τα δικαιώματα της φυλής των Indios, οπότε μιλάμε για έναν άνθρωπο, ο οποίος πέρα από την τέχνη, είχε και τρομερές ευαισθησίες απέναντι στους άλλους. Ο άνθρωπος στο βωμό του χρήματος έχει κάνει τρομερά εγκλήματα και μέσα σ’ αυτά βάζω και την εξόντωση των Indios. Έχουμε τον José Marti Pérez, Κουβανός εθνικός ήρωας, από τις σημαντικότερες μορφές της λατινοαμερικάνικης λογοτεχνίας, που αφιέρωσε τη ζωή του στον αγώνα για την ελευθερία και την πολιτική ανεξαρτησία της Κούβας. Άφησε τεράστιο ποιητικό και λογοτεχνικό έργο και ως εμβληματική προσωπικότητα, λατρεύεται στην Κούβα όσο και ο Τσε Γκεβάρα. Έχουμε και τρεις γυναίκες ποιήτριες, τη Salomé Ureña de Henríquez, τη Sor Juana Inés de la Cruz & τη Julia de Burgos, οι οποίες έχουν ένα κοινό χαρακτηριστικό. Ήταν πολύ τολμηρές για την εποχή τους. Εκείνα τα χρόνια η μόρφωση και η καλλιέργεια ήταν κάτι απαγορευτικό για τις γυναίκες, έπρεπε να μένουν στο σπίτι. Η τολμηρή, η Sor Juana Inés de la Cruz ήταν εξαιρετικά μορφωμένη κι αποφάσισε να γίνει καλόγρια για να μην παντρευτεί, να μη ζήσει συμβατική ζωή και να μπορέσει μέσα από το μοναχισμό να δημιουργήσει. Έγραψε πολύ τολμηρά ποιήματα για την εποχή. Αξιοσημείωτο για εκείνη την εποχή, μιλάμε για 17ο αιώνα…
Ακούγονται πολύ ενδιαφέροντα όλα αυτά. Νομίζεις ότι θα βρουν την απήχηση που τους αξίζει;
Κοίταξε, ο τρόπος που θα διαδοθεί αυτή η δουλεία είναι οι συναυλίες. Τώρα για πωλήσεις δε γνωρίζω, γιατί έχει αλλάξει η εποχή. Παρ’ όλα αυτά, για τα δικά μου αυτιά δεν είναι κάτι δύσκολο. Η jazz είναι πιο δύσκολη στην Ελλάδα κι όμως υπάρχει φανατικό κοινό. Το δικό μας ήχο τον θεωρώ πιο εύκολο, όχι τόσο στριφνό. Από εκεί κι έπειτα, επειδή έχω μπει λίγο στο χώρο της κλασσικής μουσικής, χωρίς να είναι όπερα, αγγίζει τους δρόμους της όπερας, όσον αφορά τη δική μου ερμηνεία, πιστεύω ότι υπάρχει κοινό. Το κοινό που ακούει τζαζ και κλασσική μουσική θα ενωθεί, κατά κάποιο τρόπο και θα μπορέσει ν’ ακούσει και ίσως να ευχαριστηθεί αυτή τη δουλειά.
Πριν απ’ αυτό το δίσκο, έχεις κάνει κι άλλα πράγματα στο χώρο.
Ναι, βέβαια, από το 1995, ίσως και νωρίτερα, με συνεργασίες και συμμετοχές, σαν πιανίστα και σαν τραγουδίστρια. Και σαν συνθέτρια, αν θες, καθώς έχω δώσει διάφορες συνθέσεις. Θα ήθελα να σταθώ σε μια – δυο συνεργασίες που ήταν σημαντικές για μένα και ήταν μεγάλο βοήθημα. Βέβαια, έχουν περάσει πολλά χρόνια, αλλά αυτή ήταν η αρχή και ήταν και πολύ όμορφη! Μια ωραία συνεργασία ήταν το 2000 με το Βαγγέλη Κατσούλη στο CD «Silent voyage» που παρουσιάστηκε στο Μέγαρο. Εκεί τραγούδησα ως σολίστ στα vocals. Ένας άλλος δίσκος έγινε με το Βαγγέλη Βαζαίο. Ενορχήστρωσα και τραγούδησα τα τραγούδια του στο «Μια νύχτα ταξίδι» με ελληνικό, underground jazz ύφος. Επίσης, κυκλοφόρησα ένα προσωπικό CD με τίτλο «Κοράλλια & Άστρα» και δικές μου συνθέσεις, το οποίο δεν προχώρησε παραπέρα.
Υπάρχει στο youtube, αλλά οι συνθέσεις ήταν μάλλον δύσκολες για τα ελληνικά αυτιά. Ήταν ένας δίσκος με βάση αυτά που έχω μάθει εγώ να ακούω. Ακούω ξένη και κλασσική μουσική από παιδί. Δε μπόρεσα ποτέ να ακολουθήσω τους ελληνικούς δρόμους ως συνθέτρια. Οπότε, ήταν ένα άκουσμα που δεν είχε μέλλον, είναι όμως και μια δουλειά την οποία λατρεύω.
Στη δουλειά με το Βαγγέλη Βαζαίο συμμετείχε κι ο Λαυρέντης Μαχαιρίτσας, σωστά;
Ναι, ήταν μια φιλική συμμετοχή, είπε δύο τραγούδια. Με το Λαυρέντη παίζαμε μαζί για δύο – δυόμιση χρόνια, μια
Έχεις κάνει σπουδές στο κλασσικό τραγούδι;
Ναι, βέβαια. Με την Πίτσα Φωτιάδου, σοπράνο κολορατούρα, σπουδαία δασκάλα, με απίστευτη μεταδοτικότητα. Με βοήθησε πάρα πολύ, γιατί τα χρόνια που δεν τραγουδούσα με σωστή τοποθέτηση, έγδερνα το λαιμό μου. Βέβαια, είναι πολλά τα χρόνια που έχω ξεκινήσει κλασσικό τραγούδι, αλλά επειδή τραγουδούσα jazz, βραζιλιάνικα κι άλλα πράγματα τα οποία δεν απαιτούσαν κλασική τοποθέτηση, είχαν επίπτωση στο λαιμό. Μετά το live δηλαδή, ήμουν πεθαμένη!
Αυτό είναι που σου προσφέρουν τα μαθήματα; Τον τρόπο να τοποθετείς τη φωνή σου;
Βέβαια, βέβαια. Μια τραγουδίστρια που τραγουδάει ελληνικά τραγούδια, είτε έντεχνα, είτε λαϊκά, είτε οτιδήποτε, είναι μεγάλο βοήθημα να μπορεί να κάνει μια παράσταση τριών ωρών και ο λαιμός της να είναι καθαρός, να μη γδέρνει τις φωνητικές της χορδές. Αυτό είναι το ένα. Από κει και πέρα, είναι η βάση για να μπορέσει κανείς να προχωρήσει στους δρόμους του κλασσικού τραγουδιού και της όπερας. Χωρίς αυτό, δε γίνεται, είναι φύσει αδύνατο.
Ενώ σε άλλα είδη ενδεχομένως να γίνεται, στο κλασσικό όχι, έτσι;
Σε άλλα είδη, υπάρχουν κάποια μαθήματα που γίνονται μέχρι ένα σημείο κι από κει κι έπειτα κάθε ερμηνευτής έχει το στιλ του χωρίς να βγάζει κλασσική φωνή. Έχει, όμως, τη βάση για να ανοίγει τη μάσκα – είναι τεχνικός ο όρος – να φέρνει τη φωνή στη μάσκα και να ακυρώνει το λαρύγγι. Αυτή είναι η βασική τεχνική για όλους μας, την οποία την εφαρμόζουν μέχρι και τραγουδιστές οι οποίοι δεν έχουν διδαχτεί. Ακούμε καμιά φορά μεγάλες γυναίκες στα χωριά να τραγουδάνε κάτι πολυφωνικά, δεν έχουν διδαχτεί, αλλά έχουν βρει από μόνες τους την τεχνική και το κάνουν!
Στις 14 του Φλεβάρη θα γίνει η παρουσίαση του νέου δίσκου, στην αίθουσα του φιλολογικού συλλόγου «Παρνασσός».
Ναι, είναι μια ιστορική αίθουσα, αν θυμάμαι σωστά προϋπάρχει της Λυρικής Σκηνής κι έχει μεγάλη ιστορία. Είναι και ενεργειακά πολύ όμορφη αίθουσα. Τη μέρα των ερωτευμένων, λοιπόν, που ταιριάζει και με τον τίτλο μας, θα είναι μαζί μας ο Ντίνος Καλύβας, ένας εξαιρετικός τενόρος κι εξαιρετικός άνθρωπος και συνεργάτης για να μοιραστούμε αυτή τη συναυλία. Θα παρουσιαστούν μέρη από το δίσκο και επιλογές από γνωστές άριες, musical και άλλα τραγούδια bel canto. Σολίστ και μαέστρος ο Μιχάλης Νικολούδης.
Ο οποίος είναι πατέρας σου;
Ναι, αναφέρομαι σε αυτόν με το όνομά του γιατί έτσι τον αποκαλούμε τα παιδιά του! Πέρα από μπαμπάς, είναι συνεργάτης, είναι φίλος! Είναι μουσικός, συνθέτης, ενορχηστρωτής, μαέστρος! Είναι ο Μιχάλης Νικολούδης.
Εκτός από το «Los Erόticos», ο Μιχάλης Νικολούδης έχει κάνει κι άλλες δουλειές.
Νομίζω ότι η δουλειά που τον χαρακτήρισε ήταν αυτή του 1995, το «Aeolia». Βέβαια, έχει κάνει άλλες δεκαπέντε δουλειές από τότε, φαντάζομαι ότι έχουν γίνει γνωστές. Το «Aeolia» ήταν το εισιτήριό μας για να ξεκινήσουμε τις συναυλίες σε Ελλάδα και το εξωτερικό, μαζί με τον Omar Faruk Tekbilek, έναν τούρκο πνευστό. Ήταν η έξαρση του ethnic στην Ελλάδα, όπου η ανατολική μουσική εμπλέκεται με τη δυτική και τα όργανά της. Είχαμε ανατολίτικες μελωδίες, με αρμονίες δυτικές. Αυτή ήταν η μίξη, έτσι ξεκίνησε και ήταν ένα πολύ δυνατό ξεκίνημα. Στην πορεία έβγαλε το «Χρησμό», το «Μελισσόκηπο», το «Γαία», το «Απόψε θα διαρρήξω τη σελήνη»… Ο Μιχάλης μεταμορφώνεται. Έχει το χαρακτηριστικό να δίνει το στίγμα του σαν συνθέτης και δε ξέρω πως το κάνει, κάθε φορά που βγάζει μια δισκογραφική δουλειά, κρατώντας αυτό το στίγμα, το μεταμορφώνει σε κάτι άλλο εντελώς διαφορετικό, αλλά φαίνεται ότι είναι αυτός ο συνθέτης!
Ναι, το είπε η Σοφία Τσέρου πρώτα στο «Aeolia» και μετά ο Γιάννης Χαρούλης.
Πώς βλέπεις τα πράγματα σήμερα στο τραγούδι;
Γίνεται ένα ξεσκαρτάρισμα. Ακούγεται σαν κακιούλα και δε μου αρέσει που το λέω, γιατί όλοι οι καλοί πραγματικά παντού χωράνε, αλλά την τελευταία 20ετία βγήκαν πολλοί άνθρωποι οι οποίοι ίσως δεν ήταν τόσο ταλαντούχοι. Ο κόσμος έφαγε πολύ σκουπίδι. Δε θέλω να φανώ κακιά, αλλά έτσι είναι.
Το ότι ο κόσμος έφαγε πολύ σκουπίδι, είναι μια κοινή εκτίμηση, δε νομίζω να το αμφισβητεί κανείς. Το πρόβλημα σήμερα, όπως γίνανε τα πράγματα, είναι πως δε βρίσκει ούτε το καλό τραγούδι βήμα πλέον. Τι γνώμη έχεις;
Βγήκαν πάρα πολλοί άνθρωποι με μια κιθάρα, ένα πιάνο, κορίτσια τραγουδώντας με όποια φωνή είχαν κι άρχισαν να κάνουν ζωντανές παρουσιάσεις της δουλειάς τους. Ο κόσμος πήγαινε, για να ακούσει τι είναι αυτό το καινούριο που βγαίνει. Κάποια στιγμή, όμως, άρχισε να κουράζεται, να μην έχει εμπιστοσύνη σε αυτό που θα πάει να δει και τελικά μπερδεύτηκε, καθώς αυτό που εισέπραττε δεν ήταν αυτό που περίμενε. Η εμπιστοσύνη χάθηκε. Όταν κανείς παίζει για την πλάκα του, χωρίς πρόβες και χωρίς σεβασμό στον κόσμο για να πάρει την όποια αμοιβή, μικρή ή μεγάλη, αυτό έφερε ως αποτέλεσμα το σημείο που είμαστε τώρα. Ο κόσμος δεν εμπιστεύεται και γι’ αυτό πλέον έχει γίνει πολύ αυστηρός κριτής κι έχει μάθει να ακούει. Έτσι θέλω να πιστεύω. Πέρασαν 20 χρόνια που συμβαίνει αυτό, ξεκίνησε από τα reality στις τηλεοράσεις κι όχι αυτά τύπου «The voice» που έχουνε κάποιο επίπεδο, αλλά εκείνα τύπου «Big brother», που έβγαινε κάποιος, τραγούδαγε και γινόταν χαμός στην παραλιακή. Μετά απ’ αυτό, κάποιοι πήγαν και δουλέψανε σε περίπτερα. Λυπάμαι πολύ, αλλά κάτι δεν πάει καλά. Κάτι στην τέχνη δεν ήταν αυτό που έπρεπε να είναι, για να υπάρξει μέσα στο χρόνο, να εξελιχθεί και να είναι όμορφο.
Τι είναι αυτό που πρέπει να διαθέτει ένας καλλιτέχνης για να έχει συνέχεια και συνέπεια η δουλειά του;
Βασικά, σεβασμό στον ίδιο του τον εαυτό. Θα πρέπει να σέβεται τον εαυτό του σαν δημιουργός, σαν ερμηνευτής, σαν μουσικός γενικότερα και κατά συνέπεια τον ακροατή που θα τον ακούσει. Αυτός είναι ένας βασικός παράγοντας για να προχωρήσει κάποιος.
Δε θα πρέπει να έχει κάτι καινούριο να «πει»;
Βέβαια! Εδώ έρχεται ο παράγοντας ρίσκο. Ρισκάρουμε, προσπαθούμε να εξελίξουμε την τέχνη με όποιο τρόπο, πάντα όμως με σεβασμό. Τέχνη δεν είναι να πάρουμε μια μπογιά και να την πετάξουμε σ’ έναν πίνακα και να πούμε ιδού το έργο, επειδή είναι κάτι καινούριο. Λέμε, τώρα γιατί αυτό προϋπάρχει δε ξέρω εδώ και πόσα χρόνια. Το ίδιο ισχύει και στη μουσική, δοκιμάζουμε, προτείνουμε καινούρια πράγματα, προσπαθούμε να είμαστε δημιουργικοί, αφήνοντας τον εαυτό μας ελεύθερο να δημιουργήσει, αλλά πάντα με σεβασμό στον εαυτό μας και τον ακροατή. Θέλουμε να συγκινήσουμε. Αυτός είναι ο σκοπός μας. Να συγκινήσουμε και να προσφέρουμε ώριμα συναισθήματα σ’ αυτούς που θα μας ακούσουνε. Και το αντάλλαγμα είναι η χαρά αυτού που θα ακούσει τη μουσική μας. Η χαρά και η ευφορία που θα νιώσει, αν θα γαληνέψει η ψυχή του.
Από το χειροκρότημα κρίνω αν κάτι αρέσει λίγο, πολύ ή καθόλου. Αλλά, αυτό στο οποίο δίνω βάση είναι αυτά που μου λένε. Κι όχι τόσο οι συνάδερφοι μουσικοί, αλλά οι άνθρωποι που δεν έχουν καμία σχέση με τη μουσική. Απ’ αυτούς παίρνω την πιο έγκυρη απάντηση. Ένας μουσικός σε κρίνει αλλιώς. Ο κόσμος κρίνει καθαρά με βάση τι τους λέει η καρδιά τους την ώρα που ακούν, όχι τεχνικά. Σε καμία περίπτωση, βέβαια, δε λέω ότι έχω παράπονο από τους μουσικούς μου, με στηρίζουν, με τονώνουν, όταν υπάρχει κάτι που πρέπει να μου πουν θα μου το πουν, όσον αφορά τα τεχνικά θέματα.
Έχοντας ολοκληρώσει ένα ακόμα βήμα, σκέφτεσαι να ξεκινήσεις κάτι άλλο;
Βεβαίως, βεβαίως! Έχω συμβόλαιο με την Polymusic για τρία CD, δηλαδή για δύο ακόμα. Έχω ήδη ξεκινήσει τα γραψίματα για το δεύτερο, ασχέτως του χρόνου που θα εκδοθεί, γιατί η δημιουργία είναι μια καθημερινή ανάγκη. Δε μπορώ να το αποφύγω. Παρ’ όλο που το Eroticos τώρα ξεκίνησε, η δημιουργία δε σταματάει ποτέ και η έμπνευση όταν υπάρχει πρέπει να «βγαίνει».
Έρχεται από το πουθενά και δεν είναι αναμενόμενη. Μπορεί να σου έρθει σε μία στιγμή εντελώς ακατάλληλη. Μπορεί να σου έρθει μέσα στο μετρό, για παράδειγμα. Έρχονται νότες, μελωδίες, αρμονίες τις οποίες προσπαθώ να κρατήσω μέσα στο κεφάλι μου μέχρι να φτάσω σπίτι μου και να κάτσω στο πιάνο να τις γράψω. Αντιθέτως, όταν θέλω να κάτσω να γράψω κάτι, για τη φιλενάδα μου ας πούμε που έχει τα γενέθλιά της και θέλω να της το κάνω δώρο, μπορεί και να μη βγει. Ή να βγει κάτι που φαίνεται πως έγινε με το ζόρι. Η έμπνευση είναι κάτι που πρέπει να περιμένεις να έρθει ως μάννα εξ ουρανού και να το εκμεταλλευτείς την ώρα που έρχεται. Ο έρωτας είναι το έναυσμα, βέβαια, για δημιουργία, νομίζω για όλους, όπως και οι απογοητεύσεις και οι μεγάλες πίκρες. Αποφεύγω, βέβαια, να γράφω τότε γιατί χαρακτηρίζεται η μουσική και ξέρω πως την έχω γράψει σε σκοτεινή περίοδο της ζωής μου. Αν όμως έχει βγει κάτι πολύ καλό, το κρατώ.
Πώς επηρεάζεται η μουσική από την κρίση;
Έχουν επηρεαστεί οι πάντες από την κρίση, παρ’ όλα αυτά πιστεύω πως η καλή δουλειά και το όμορφο κάποια στιγμή αναδεικνύεται. Τώρα, αν κάποιος δε βρει έστω μια άκρη για να αναδείξει τη δουλειά του μέσα σε αυτό το χαμό που γίνεται, ε είναι καθαρά θέμα ατυχίας.
Πιστεύεις δηλαδή πως παίζει ρόλο και η τύχη για την εξέλιξη ενός καλλιτέχνη;
Βεβαίως. Όχι μόνο η τύχη, αλλά και η βοήθεια από οικείους ανθρώπους. Δε μπορώ να μην υπολογίσω το γεγονός ότι όλα αυτά τα χρόνια με στηρίζει ο Μιχάλης Νικολούδης και βέβαια όλοι οι υπόλοιποι συνεργάτες μου. Όλοι όσοι δούλεψα μαζί τους, ο Μίμης Πλέσσας, ο Χρήστος Θηβαίος, ο Λαυρέντης Μαχαιρίτσας, ο Νίκος Ξυδάκης, η Αναστασία Μουτσάτσου, ο Βαγγέλης Κατσούλης, όλοι. Σίγουρα τίποτα δεν έρχεται μόνο του και αν κάποιος δεν έχει κανέναν να τον βοηθήσει, είναι πολύ πιο δύσκολο. Είναι και θέμα γνωριμιών. Όχι όμως ότι οι γνωριμίες σε κατοχυρώνουν.
Φωτογραφίες δίσκου: Μάριος Μάκρας
