O αριστοτέχνης σολίστ στο κανονάκι Πάνος Δηµητρακόπουλος φέρνει στις 12 Ιουλίου στο City Garden Festival επτά προσωπικότητες του ελληνικού τραγουδιού (Παντελής Θαλασσινός, Νίκος Ξυδάκης, Ευανθία Ρεμπούτσικα, Καλλιόπη Βέττα, Ζαχαρίας Καρούνης, Αρετή Κετιµέ, Κατερίνα Παπαδοπούλου) για να αναδείξουν τη μαγεία και την αρμονία που προσφέρει το κανονάκι, σε µία μουσική διαδρομή που διατρέχει όλες τις εκφάνσεις του ελληνικού τραγουδιού.
Μια πρωτότυπη συναυλία με ταξιδιάρικα τραγούδια όπως: «Στο Σου-Μιτζού», «Στη Σέριφο ήσουν πουλί», «Τα σμυρναίικα τραγούδια», «Γεια και χαρά σου Βενετιά», «Σεβάχ ο θαλασσινός», «Σφίγγα», «Νείλος», «Ένα τραγούδι απ΄ τ΄ Αλγέρι», «Αλεξάνδρεια», «Στο Λιβυκό» και όχι µόνο… Παρόν και το Κανονάκι του Διονύση Σαββόπουλου από την «Ρεζέρβα» του 1979. ‘‘Τούτος ο κανόνας µε το κανονάκι…’’
Ο τίτλος της συναυλίας «Μπουένος Άιρες, Νέα Υόρκη, Βομβάη, Τόκιο και Μπαρµπαριά», από στίχο του Κώστα Βίρβου, ο οποίος όταν κάποτε ρωτήθηκε, ποιο άλλο έγχορδο όργανο του αρέσει εκτός από το µπουζούκι είπε: ‘‘Δεν είµαι Μικρασιάτης ούτε Θρακιώτης αλλά µου αρέσει το κανονάκι’’.
Στην ελληνική μουσική παράδοση, το κανονάκι συνδέθηκε κυρίως µε τους Έλληνες Μικράς Ασίας και Θράκης. Στο σύγχρονο ελληνικό τραγούδι τον ήχο του καθιέρωσαν, το συγκρότηµα Δυνάµεις του Αιγαίου, ο Νίκος Ξυδάκης, ο Παντελής Θαλασσινός και η Ευανθία Ρεµπούτσικα, συνταξιδιώτες του Πάνου Δημητρακόπουλου σ’αυτήν τη συναυλία. Μια συναυλία, αφιερωμένη στη μνήμη του κορυφαίου δεξιοτέχνη στο κανονάκι Νίκου Στεφανίδη, ο οποίος έπαιζε επίσης ούτι και πολίτικη λύρα. Γεννήθηκε το 1890 στο Ακσεχίρ (το Φιλομήλιον της Φρυγίας) κι έφυγε από τη ζωή στη Νέα Ιωνία, το 1983.
Πώς οδηγηθήκατε στη πρωτότυπη ταξιδιάρικη συναυλία με τον τίτλο «Μπουένος Άιρες, Νέα Υόρκη, Βοµβάη, Τόκιο και Μπαρµπαριά»;
Με αφορμή το νέο φεστιβάλ City Garden και τον «Γύρο του Κόσμου με ελληνικά τραγούδια» σκεφτήκαμε με τον καλλιτεχνικό διευθυντή Μιχάλη Κουμπιό να διαφοροποιηθούμε από το μοτίβο του τραγουδιστή-ερμηνευτή και να εστιάσουμε στην ερμηνευτική δύναμη ενός μουσικού οργάνου.
Και δεν υπάρχει, πιστέψτε με, κανένα όργανο που να έχει τόσο ανατρεπτική δυναμική όπως το κανονάκι, το οποίο έχει μία μαγική ιδιότητα -στα χέρια των μουσικών- να ερμηνεύει όλα τα μουσικά είδη από κάθε γωνιά του κόσμου. Σε αυτήν τη συναυλία λοιπόν, το κανονάκι θα κάνει ένα πραγματικό ταξίδι σαν «καράβι με σημαία ξένη» (που είναι και ο τίτλος του τραγουδιού με τον στίχο Μπουένος Άιρες, Νέα Υόρκη, Βομβάη, Τόκιο και Μπαρμπαριά») μέσα στο χρόνο και περνώντας από διαφορετικά είδη μουσικής.
Πώς είναι η ζωή ενός αριστοτέχνη μουσικού όπως εσείς;
Συνήθως οι μουσικοί και οι καλλιτέχνες ταυτιζόμαστε με ένα μοντέλο ευαίσθητου και αιθεροβάμονος ανθρώπου που αρνείται να προσγειωθεί στην πραγματικότητα. Δεν είμαστε -κατά κόσμον- ρεαλιστές και συνήθως μας δικαιολογούν μία «συναισθηματική απειθαρχία».
Η ζωή όμως ενός δεξιοτέχνη επαγγελματία μουσικού απέχει πολύ από αυτό το στερεότυπο. Ένας μουσικός ζει σίγουρα ανάμεσα σε πολλούς ήχους, τους οποίους δεν μπορεί να «αποφύγει» χάρη στις ευαίσθητες κεραίες του. Ωστόσο η καθημερινότητά του μοιάζει μ' αυτήν κάθε χειροτέχνη.. του μάστορα, του τεχνίτη, της υφάντρας που με υπομονή και σπουδή προσπαθεί να ολοκληρώσει και να κάνει όμορφο το εργόχειρό του/της. Μοιάζει με την καθημερινότητα ενός στρατιώτη ή ενός οικογενειάρχη που με πειθαρχία και αφοσίωση κοπιάζει καθημερινά για να επιτελέσει τις υποχρεώσεις του. Με τη ζωή τελικά κάθε ανθρώπου που έχει την ευθύνη να θεραπεύει την ψυχή του και να εξελίσσεται.
Το κανονάκι αποτελεί το κύριο εκφραστικό σας όχημα. Πώς σας προέκυψε;
Πρώτη φορά άκουσα κανονάκι σε μεγάλη ηλικία. Τελείωνα το Λύκειο όταν μία ραδιοφωνική εκπομπή με ελληνικές Παραλογές στο Δεύτερο Πρόγραμμα, είχε ως «σήμα» τον Νίκο Στεφανίδη. Πρώτη φορά είδα το όργανο που με συγκίνησε στην τηλεόραση το 1991 σε μια εκπομπή του Χριστόδουλου Χάλαρη για την κλασική βυζαντινή μουσική. Παρήγγειλα ένα κανονάκι χωρίς να έχω δει ποτέ από κοντά αυτό το όργανο. Από την τηλεόραση, μου είχε δημιουργηθεί η εντύπωση ότι ήταν πολύ πιο πολύπλοκο και απογοητεύτηκα όταν το παρέλαβα!
Στην πορεία κατάλαβα πως η αρχική μου εκτίμηση περί της πολυπλοκότητάς του ήταν ορθή. Το κανονάκι είναι το πιο «πλήρες» όργανο (δεν είναι τυχαίο πως θέλει 45 λεπτά για να κουρδιστεί). Είναι «το πιάνο της Ανατολής» και το μόνο από τα όργανα της ανατολικής μουσικής παράδοσης με ελληνικό όνομα: αποδίδεται στον Πυθαγόρα και στον «Κανόνα» με τον οποίο μετριούνται τα μουσικά διαστήματα και υποδηλώνει την άρρηκτη σχέση της μουσικής με τα μαθηματικά. Επίσης το κανονάκι είναι αντιπροσωπευτικό της μουσικής της Πόλης, η οποία, κατά τη γνώμη μου, περικλείει πολιτισμικά όλη την ελληνική -αστική κυρίως- μουσική ταυτότητα. Πέραν όμως αυτών, εκφράζει και μια πνευματικότητα. Σε αυτό το όργανο, αλλιώς «ψαλτήριο» -λέει η παράδοση- συνέθεσε ο Δαβίδ τους Ψαλμούς του.
Υπάρχουν συγκεκριμένοι μουσικοί τους οποίους να θεωρείτε ως βασικές επιρροές στη διαμόρφωση του προσωπικού σας στυλ, στο κανονάκι;
Σίγουρα έχω επηρεαστεί από μεγάλους σολίστες της ανατολικής μουσικής από την Τουρκία και τις αραβικές χώρες, όπως ο Halil Karaduman, ο Ahmet Meter, ο Aytac Dogan, αλλά πάντα προσπαθούσα να εντάσσω αυτές τις επιρροές στη δική μου ταυτότητα.
Δεν επηρεάζομαι όμως μόνο από «κανονιέρηδες». Αλλά και από κάθε μουσικό που με όχημα το όργανό του εκφράζει μία προσωπικότητα κι έναν χαρακτήρα. Δεν θεωρώ ότι η δεξιοτεχνία είναι το παν. Τις περισσότερες φορές, η ωραιότερη μελωδία φτιάχνεται με τις πιο απλές νότες. Κι έχω ακούσει πολύ Χατζιδάκι στη ζωή μου…
Έχετε συναναστραφεί και συνεργαστεί με πολλούς τραγουδιστές και συνθέτες. Τι κρατάτε από αυτούς;
Είμαι αυτοδίδακτος, επομένως η συνεργασία μου με μεγάλους συνθέτες και τραγουδοποιούς με έμαθε μουσική και να εξελίσσομαι μέσω αυτής πρωτίστως σαν άνθρωπος. Από τον Χρόνη Αηδονίδη και τη Δόμνα Σαμίου, κρατάω την αγάπη για την παράδοση και την προσήλωσή τους να την παραδώσουν στις επόμενες γενιές. Στους νεότερους, οφείλουμε ότι εισήγαγαν το κανονάκι στη σύγχρονη ελληνική μουσική πραγματικότητα και το έκαναν ευρέως γνωστό, με αποτέλεσμα να έχει όλο και περισσότερους «θαυμαστές». Πιο συγκεκριμένα όμως, από το Νίκο Ξυδάκη, κρατάω έναν κοσμοπολιτισμό, ένα «άνοιγμα» και μια πολιτισμική εξωστρέφεια με φόντο την Αλεξάνδρεια και κάθε οικουμενική πόλη. Από τον Παντελή Θαλασσινό, κρατάω την απλότητα και την αγάπη για τον άνθρωπο και τη ζωή φυλαγμένη σε μια εικόνα από ένα μικρό ταβερνάκι των Κυκλάδων. Από την Ευανθία Ρεμπούτσικα κρατάω την γενναιοδωρία και το σκίρτημα της καρδιάς που προκαλεί η Πόλη και ο Βόσπορος. Οι δύο τελευταίοι μάλιστα ήταν αφορμή να γνωρίσω τη γυναίκα μου, οπότε τους το χρωστάω αυτό (γέλια). Τέλος, στη Loreena McKennitt, έχω δει απλόχερα πώς το τεράστιο ταλέντο απαιτεί πολλαπλάσια δουλειά.
Το κανονάκι είναι ένα ταξίδι στη μνήμη;
Όχι είναι ένα όχημα για το μέλλον. Όποιος θέλει να έχει μέλλον, οφείλει να θυμάται «από πού κρατάει η σκούφια του».
