Εχοντας ως εφόδια την επιτυχημένη διαδρομή του στην καλλιτεχνική διεύθυνση του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών από το 1991 ο καταξιωμένος στην Ελλάδα και στο εξωτερικό μαέστρος Νίκος Τσούχλος ανέλαβε την προεδρία του ΔΣ του Ωδείου Αθηνών το 2012.
Από το 2014 είναι επίσης αναπληρωτής καθηγητής θεωρίας της μουσικής ερμηνείας στο Τμήμα Μουσιών Σπουδών του Ιονίου Πανεπιστημίου. Από τότε περίπου χρονολογείται και η γνωριμία μας που εξελίχθηκε σε αληθινή φιλία. Εξαρχής μοιράστηκε μαζί μου το όραμα του για το Ωδείο Αθηνών, τον παλαιότερο (έτος ίδρυσης 1871) οργανισμό μουσικής παιδείας στην Ελλάδα.
Πρώτο στάδιο αυτού του οράματος ήταν η φροντίδα για το κτίριο του Ωδείου Αθηνών, ένα έργο του αρχιτέκτονα Ιωάννη Δεσποτόπουλου που είναι εμβληματικό του ελληνικού μοντερνισμού και παρέμενε ημιτελές και στη συνέχεια η συνολική αναβάθμιση του ΩΑ.
Σήμερα, δέκα περίπου χρόνια μετά, με το κτίριο να έχει σχεδόν ολοκληρωθεί με βάση το σχέδιο του Δεσποτόπουλου και να έχει κυριολεκτικά μεταμορφωθεί, τόσο εσωτερικά όσο και εξωτερικά και το Ωδείο Αθηνών να έχει αυξήσει τον αριθμό και την ποικιλία των δραστηριοτήτων του χωρίς να πάψει ποτέ να έχει ως πρώτιστη την εκπαιδευτική αποστολή του, είναι η κατάλληλη στιγμή να συνομιλήσω και πάλι με τον Νίκο Τσούχλο για το αν όσα είχε στο μυαλό του πραγματοποιήθηκαν αλλά και για το πως σκέφτεται το μέλλον και την περαιτέρω εξέλιξη του Ωδείου Αθηνών.
Όταν κάναμε την πρώτη συνέντευξη μας στα τέλη του ’14 είχες αναλάβει σχετικά πρόσφατα την προεδρία του ΔΣ του Ωδείου Αθηνών και σκεφτόσουν και σχεδίαζες πολλά πράγματα σε σχέση με αυτό. Δέκα περίπου χρόνια μετά πόσα και ποια από αυτά έχουν υλοποιηθεί;
Έκτοτε πρόλαβε να υλοποιηθεί ένα έργο μερικής αποπεράτωσης και εκσυγχρονισμού του κτιρίου του Ωδείου Αθηνών που, όπως ξέρουμε, είχε παραμείνει ημιτελές από το 1976! Επίσης έχουν λυθεί πολλά εργασιακά ζητήματα που τότε εκκρεμούσαν, έχει γίνει μία γενναία κίνηση εκσυγχρονισμό του προγράμματος σπουδών, πάντοτε στα πλαίσια όσων ορίζει ο νόμος και νομίζω ότι σήμερα στο Ωδείο επικρατεί μια πολύ πιο δημιουργική και ειρηνική ατμόσφαιρα από ότι προ δεκαετίας. Δυστυχώς υπάρχουν πράγματα που συνεχίζουν να εκκρεμoύν με το βασικότερο να είναι η χρόνια κατάσταση του αδιαβάθμητου των καλλιτεχνικών σπουδών στη χώρα. Ελπίζω ότι οι πρόσφατες εξαγγελίες της κυβέρνησης περί ίδρυσης μίας νέας πανεπιστημιακής σχολής παραστατικών τεχνών να ευοδωθούν με επιτυχία, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν πρέπει να γίνει κάτι και για το προηγούμενο επίπεδο, εκείνο των ωδειακών σπουδών. Στις παραστατικές τέχνες, όπως και σε κάθε άλλο πεδίο, δεν αρκεί το πανεπιστήμιο, πρέπει επίσης να φροντίσεις να διαθέτεις ορθολογικά οργανωμένο δημοτικό, γυμνάσιο και λύκειο!
Η ολοκλήρωση του κτιρίου έγινε μόνο για ιστορικούς λόγους τήρησης του σχεδίου του Ιωάννη Δεσποτόπουλου ή και για λειτουργικούς λόγους και ανάγκες του ΩΑ;
Η εξυπηρέτηση λειτουργικών αναγκών ήταν πάντοτε η απόλυτη προτεραιότητα. Προφανώς όμως όλα έγιναν με απόλυτο σεβασμό στο αρχιτεκτονικό όραμα του Δεσποτόπουλου.
Πόσο βοήθησε όλα αυτά τα χρόνια, κυρίως οικονομικά και όχι μόνον, η Περιφέρεια Αττικής στην ολοκλήρωση του κτιρίου; Είσαι ικανοποιημένος από την υποστήριξη της;
Μολονότι τα πράγματα θα μπορούσαν να είχαν κυλήσει πολύ πιο γρήγορα οφείλω να πω ότι η στήριξη της Περιφέρειας υπήρξε καθοριστική και όχι μόνο στο οικονομικό επίπεδο όπως επισημαίνεις. Πολλά διοικητικά και γραφειοκρατικά εμπόδια ξεπεράστηκαν χάρη σε καίριες επεμβάσεις των υπηρεσιών της Περιφέρειας, τόσο επί Ρένας Δούρου όσο και επί Γιώργου Πατούλη ο οποίο εντέλει εγκαινίασε το έργο. Αλλωστε το γεγονός της υπερκομματικής στήριξης που έτυχε το έργο αποδεικνύει ότι το κοινωφελές Ωδείο Αθηνών αναγνωρίζεται ως κάτι αληθινά χρήσιμο για τον πολιτισμό και την κοινωνία της πρωτεύουσας.
Ποιοι είναι οι κυριότεροι χώροι που προστέθηκαν στους προϋπάρχοντες και ποια η χρήση καθενός από αυτούς;
Σε σχέση με την προηγούμενη κατάσταση με το συγκεκριμένο έργο κερδίσαμε το αμφιθέατρο εξακοσίων θέσεων το οποίο πλέον ονομάζεται Αμφιθέατρο Ιωάννης Δεσποτόπουλος. Δεν πρόκειται βέβαια για καινούρια κατασκευή, προϋπήρχε στα μπετά, σε μη χρησιμοποιήσιμη κατάσταση, από το 1976. Κερδίσαμε επίσης ένα νέο χώρο τον οποίο ονομάζουμε Νέα Σκηνή, κατάλληλο για πρωτοποριακές και πειραματικές εκδηλώσεις. Οι δύο αυτοί χώροι συμπληρώνονται από το λεγόμενο Φουαγιέ Τεχνών καθώς και από μία σουίτα στούντιο και μουσικής τεχνολογίας στο πίσω μέρος του κτιρίου. Η χρήση όλων αυτών των χωρών είναι δυνητικά όσο πιο ευρεία γίνεται. Προτεραιότητα έχουν οι πολιτιστικές εκπαιδευτικές χρήσεις χωρίς να αποκλείονται και ευρύτερα κοινωνικές όπως συνέδρια, εταιρικές εκδηλώσεις κ. ά.
Η εκμετάλλευση και τα έσοδα όλων των νέων χώρων είναι του ΩΑ;
Όποια έσοδα προκύπτουν από την χρήση των νέων χώρων αναλίσκονται στο σύνολό τους για την συντήρηση και τα υψηλά κόστη λειτουργίας των ίδιων αυτών χωρών.
Θα έλεγες λοιπόν ότι το ΩΑ μπορεί πλέον να καλύπτει άνετα τα λειτουργικά έξοδα του;
Όρος της χρηματοδότησης ήταν η μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα των νέων χώρων, κάτι που φαίνεται ότι επιτυγχάνεται. Οι λειτουργίες των καλλιτεχνικών σχολείων του Ωδείου είναι μια διαφορετική υπόθεση που διέπεται από τα δικά της οικονομικά δεδομένα, πάντοτε λαμβανομένου υπόψη του κοινωφελούς, μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα του Ωδείου Αθηνών.
Η ολοκλήρωση του κτιρίου όμως δεν είναι η μόνη αλλαγή. Υπάρχουν και άλλες εκτός από την αναβάθμιση του Αρχείου;
Η αναβάθμιση ή, θα έλεγα καλύτερα, η επιστημονική οργάνωση του ιστορικού αρχείου του Ωδείου Αθηνών στο πλαίσιο μιας νέας δομής που ονομάζουμε Κέντρο Ερευνας και Τεκμηρίωσης είναι σε κάθε περίπτωση μια πολύ σημαντική εξέλιξη η οποία αφορά όχι μόνο στο Ωδείο Αθηνών αλλά και γενικότερα στην πολιτιστική μνήμη της πόλης. Η θεσμική συνεργασία μας με το ιστορικό ΚΣΥΜΕ εδράζεται πάνω στο Κέντρο αυτό. Ταυτόχρονα η δουλειά που έχει γίνει αναγνωρίζεται και από το γεγονός ότι πλέον πολλοί μουσικοί και κληρονόμοι σπουδών μουσικών μας εμπιστεύονται πλέον τα ιστορικά αρχεία σημαντικών δημιουργών. Τελευταίο παράδειγμα είναι το αρχείο Γιάννη Χρήστου που πλέον φυλάσσεται στο πλαίσιο του Αρχείο μας και επίσης το αρχείο Διονυσίου Λαυράγκα. Ταυτόχρονα όλα αυτά αποτελούν τη βάση μιας φιλόδοξης εκδοτικής δραστηριότητας. Αναφέρομαι τόσο στο περιοδικό Μουσικός Ελληνομνήμων όσο και στην φιλόδοξη τρίτομη έκδοση μιας Ιστορίας της Μουσικής στην Νεότερη Ελλάδα της οποίας έχει ήδη εκδοθεί ο πρώτος τόμος και αναμένονται οι δύο επόμενοι. Εδώ θα μου επιτρέψεις να αναφερθώ σε εκείνον που κινητοποίησε όλες αυτές τις δράσεις, τον συνθέτη και μουσικολόγο Xάρη Ξανθουδάκη ο οποίος πρόσφατα έφυγε από κοντά μας. Η μνήμη του καθοδηγεί το Κέντρο Έρευνας και Τεκμηρίωσης του Ωδείου Αθηνών στα επόμενα βήματα του.
Με ποιο σκεπτικό και γιατί δημιουργήθηκε το Εργαστήριο Ηλεκτρονικής Μουσικής;
Η συνεργασία με το ΚΣΥΜΕ εντάσσεται σε μια προσπάθεια αφύπνισης του φορέα μας σε σύγχεονε πλευρές της μουσικής δημιουργίας που σήμερα δεν μπορούν να λείπουν από το πεδίο της εκπαίδευσης.
Τα τελευταία χρόνια το ΩΑ κάνει επίσης πολλές συμπράξεις με άλλους φορείς, αμιγώς μουσικούς και μη. Μίλησε μου για τις κυριότερες από αυτές και με ποια κριτήρια γίνονται.
Στο Ωδείο Αθηνών είμαστε πεπεισμένοι ότι οι δημιουργικές συνέργειες με άλλους ομοειδείς ή και ετεροειδείς φορείς αποτελούν στοιχειώδη υποχρέωση κάθε πολιτιστικού οργανισμού. Οι συνεργασίες μας περιλαμβάνουν το Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, την Εθνική Λυρική Σκηνή με την οποία μας συνδέει ένα μνημόνιο συνεργασίας, την Στέγη Ωνάση, την Φιλαρμόνια Ορχήστρα Αθηνών και αρκετούς άλλους φορείς ενώ στη βάση ειδικών συμφωνιών πολλοί από τους σπουδαστές μας εμφανίζονται κατά καιρούς σε άλλους χώρους πολιτισμού όπως για παράδειγμα το Μουσείο Γουλανδρή. Αναπτύσσουμε επίσης διάλογο με την Εθνική Πινακοθήκη, το Μουσείο Μπενάκη, το Bυζαντινό Mουσείο ενώ, όπως θα έχεις δει, πρόσφατα εγκαινιάσαμε μια συνεργασία με το Eθνικό Mουσείο Σύγχρονης Τέχνης όπου αυτόν τον καιρό παρουσιάζεται μία έκθεση Ξενάκη σε συνεργασία με το ΚΣΥΜΕ. Το κριτήριο με βάση το οποίο διοργανώνονται οι συνεργασίες αυτές είναι αφενός το μουσικό και ευρύτερα πολιτιστικό ενδιαφέρον, αφετέρου η χρησιμότητα και η σημασία που μπορούν να έχουν για την πιο ολοκληρωμένη εκπαίδευση των σπουδαστών/ιών μας.
Καθώς η δραματική σχολή και αυτή του χορού αναβαθμίζονται και αναπτύσσονται θα έβλεπες στο μέλλον το ΩΑ να εξελίσσεται σε ένα κέντρο διδασκαλίας παραστατικών τεχνών;
Το Ωδείο Αθηνών είναι ήδη, εδώ και πολλά χρόνια, ένα κέντρο διδασκαλίας και ανάπτυξης των παραστατικών τεχνών που προ δεκαετίας συμπληρώθηκε από τις Σχολές Χορού. Η μεγάλη πρωτοτυπία και ταυτόχρονα η σημασία του φορέα έγκειται μεταξύ άλλων και στην συγκατοίκηση των τριών τεχνών κάτω από την ίδια στέγη, κάτι που προσπαθούμε να αναπτύξουμε όσο περισσότερο μπορούμε, και όσο καλύτερά μας επιτρέπουν οι συνθήκες.
Με την ευκαιρία αυτή μίλησε μου συνολικά για την μουσική παιδεία στην Ελλάδα. Πριν από όλα ποια είναι αυτή τη στιγμή η θέση των ωδείων, ποια θα έπρεπε να είναι και τι επιδιώκετε άμεσα εσείς οι υπεύθυνοι τους;
Όπως προανέφερα ένα βασικό πρόβλημα της μουσικής παιδείας που προσφέρεται στην Ελλάδα σήμερα είναι ο αδιαβάθμητός χαρακτήρας των ωδειακών σπουδών, μία παθολογία δεκαετιών για την οποία βέβαια τα τότε ωδεία δεν ήταν άμοιρα ευθυνών. Η μη διαβάθμιση των μουσικών σπουδών δημιουργεί πολλαπλά προβλήματα, στρεβλώσεις και αδικίες σε βάρος των σημερινών και των μελλοντικών σπουδαστών/ιών, για να μη μιλήσω για τους παλαιούς/ές απόφοιτους/ες. Για παράδειγμα είμαστε νομίζω η μόνη χώρα της Ευρώπης στην οποία φορείς μεταλυκειακής εκπαίδευσης όπως τα ωδεία δεν έχουν πρόσβαση σε προγράμματα χρηματοδότησης Erasmus plus. Επιπλέον η πρόσβαση στα μουσικά πανεπιστήμια μας μέσω κατατακτήριων εξετάσεων σε υψηλότερο έτος από το πρώτο είναι ανοιχτή σε κάθε απόφοιτο/η άσχετης σχολής αλλά όχι σε διπλωματούχος ωδείων, ακριβώς διότι τα διπλώματα των ωδείων, μολονότι κρατικoί τίτλοι, δεν έχουν την παραμικρή ακαδημαϊκή αξία. Σε αυτά θα πρέπει να προσθέσω ότι τα επίσημα προγράμματα των ωδειακών σπουδών έρχονται από το μακρινό…1957. Χρειάζεται να προσθέσω οτιδήποτε άλλο;
Είπαμε πολλά για τον εκπαιδευτικό της μουσικής Νίκο Τσούχλο. Τι γίνεται όμως με τον μαέστρο, την ιδιότητα με την οποία καταξιώθηκες αρχικά στον χώρο της μουσικής. Εξακολουθεί να σε ενδιαφέρει το ίδιο αυτή η δραστηριότητα και την συνεχίζεις;
Δεν είναι μία ιδιότητα την οποία εγκαταλείπεις εύκολα. Απλά, μετά από τόσα χρόνια, συνειδητοποιώ ότι για εμένα έχει εκλείψει το άγχος της καριέρας. Έτσι, ακόμα και το γεγονός ότι χρειάστηκε κάποια στιγμή να αφήσω αρκετά πράγματα μετά από ένα πρόβλημα υγείας, το βιώνω μάλλον θετικά, από την άποψη ότι μου επιτρέπει να επικεντρώνομαι σε projects που με ενδιαφέρουν πραγματικά - προσφέροντάς μου μια καλή δικαιολογία για να εγκαταλείψω πολλά από τα υπόλοιπα, - και προσφέρουν μεγαλύτερη ικανοποίηση. Και βέβαια, ας το τονίσω αυτό, η εκπαίδευση δεν είναι πάρεργο σε καμία περίπτωση…
Το Ωδείο Αθηνών είναι πλέον ένας σύγχρονος οργανισμός του εικοστού πρώτου αιώνα που προάγει την μουσική πράξη σε όλες τις εκφάνσεις και τα επίπεδα της και παράλληλα ένα μεγάλο εύρος του πολιτισμού. Οσο για τον Νίκο Τσούχλο, στο τιμόνι του αλλά κα σε όποια άλλη θέση έχει διατελέσει ή θα βρεθεί στο μέλλον, θα συνεχίσει να υπηρετεί ακούραστα την μουσική και τις αξίες που αυτή εκπροσωπεί και εκφράζει.
Από το 2014 είναι επίσης αναπληρωτής καθηγητής θεωρίας της μουσικής ερμηνείας στο Τμήμα Μουσιών Σπουδών του Ιονίου Πανεπιστημίου. Από τότε περίπου χρονολογείται και η γνωριμία μας που εξελίχθηκε σε αληθινή φιλία. Εξαρχής μοιράστηκε μαζί μου το όραμα του για το Ωδείο Αθηνών, τον παλαιότερο (έτος ίδρυσης 1871) οργανισμό μουσικής παιδείας στην Ελλάδα.
Πρώτο στάδιο αυτού του οράματος ήταν η φροντίδα για το κτίριο του Ωδείου Αθηνών, ένα έργο του αρχιτέκτονα Ιωάννη Δεσποτόπουλου που είναι εμβληματικό του ελληνικού μοντερνισμού και παρέμενε ημιτελές και στη συνέχεια η συνολική αναβάθμιση του ΩΑ.
Σήμερα, δέκα περίπου χρόνια μετά, με το κτίριο να έχει σχεδόν ολοκληρωθεί με βάση το σχέδιο του Δεσποτόπουλου και να έχει κυριολεκτικά μεταμορφωθεί, τόσο εσωτερικά όσο και εξωτερικά και το Ωδείο Αθηνών να έχει αυξήσει τον αριθμό και την ποικιλία των δραστηριοτήτων του χωρίς να πάψει ποτέ να έχει ως πρώτιστη την εκπαιδευτική αποστολή του, είναι η κατάλληλη στιγμή να συνομιλήσω και πάλι με τον Νίκο Τσούχλο για το αν όσα είχε στο μυαλό του πραγματοποιήθηκαν αλλά και για το πως σκέφτεται το μέλλον και την περαιτέρω εξέλιξη του Ωδείου Αθηνών.
Όταν κάναμε την πρώτη συνέντευξη μας στα τέλη του ’14 είχες αναλάβει σχετικά πρόσφατα την προεδρία του ΔΣ του Ωδείου Αθηνών και σκεφτόσουν και σχεδίαζες πολλά πράγματα σε σχέση με αυτό. Δέκα περίπου χρόνια μετά πόσα και ποια από αυτά έχουν υλοποιηθεί;
Έκτοτε πρόλαβε να υλοποιηθεί ένα έργο μερικής αποπεράτωσης και εκσυγχρονισμού του κτιρίου του Ωδείου Αθηνών που, όπως ξέρουμε, είχε παραμείνει ημιτελές από το 1976! Επίσης έχουν λυθεί πολλά εργασιακά ζητήματα που τότε εκκρεμούσαν, έχει γίνει μία γενναία κίνηση εκσυγχρονισμό του προγράμματος σπουδών, πάντοτε στα πλαίσια όσων ορίζει ο νόμος και νομίζω ότι σήμερα στο Ωδείο επικρατεί μια πολύ πιο δημιουργική και ειρηνική ατμόσφαιρα από ότι προ δεκαετίας. Δυστυχώς υπάρχουν πράγματα που συνεχίζουν να εκκρεμoύν με το βασικότερο να είναι η χρόνια κατάσταση του αδιαβάθμητου των καλλιτεχνικών σπουδών στη χώρα. Ελπίζω ότι οι πρόσφατες εξαγγελίες της κυβέρνησης περί ίδρυσης μίας νέας πανεπιστημιακής σχολής παραστατικών τεχνών να ευοδωθούν με επιτυχία, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν πρέπει να γίνει κάτι και για το προηγούμενο επίπεδο, εκείνο των ωδειακών σπουδών. Στις παραστατικές τέχνες, όπως και σε κάθε άλλο πεδίο, δεν αρκεί το πανεπιστήμιο, πρέπει επίσης να φροντίσεις να διαθέτεις ορθολογικά οργανωμένο δημοτικό, γυμνάσιο και λύκειο!
Η ολοκλήρωση του κτιρίου έγινε μόνο για ιστορικούς λόγους τήρησης του σχεδίου του Ιωάννη Δεσποτόπουλου ή και για λειτουργικούς λόγους και ανάγκες του ΩΑ;
Η εξυπηρέτηση λειτουργικών αναγκών ήταν πάντοτε η απόλυτη προτεραιότητα. Προφανώς όμως όλα έγιναν με απόλυτο σεβασμό στο αρχιτεκτονικό όραμα του Δεσποτόπουλου.
Πόσο βοήθησε όλα αυτά τα χρόνια, κυρίως οικονομικά και όχι μόνον, η Περιφέρεια Αττικής στην ολοκλήρωση του κτιρίου; Είσαι ικανοποιημένος από την υποστήριξη της;
Μολονότι τα πράγματα θα μπορούσαν να είχαν κυλήσει πολύ πιο γρήγορα οφείλω να πω ότι η στήριξη της Περιφέρειας υπήρξε καθοριστική και όχι μόνο στο οικονομικό επίπεδο όπως επισημαίνεις. Πολλά διοικητικά και γραφειοκρατικά εμπόδια ξεπεράστηκαν χάρη σε καίριες επεμβάσεις των υπηρεσιών της Περιφέρειας, τόσο επί Ρένας Δούρου όσο και επί Γιώργου Πατούλη ο οποίο εντέλει εγκαινίασε το έργο. Αλλωστε το γεγονός της υπερκομματικής στήριξης που έτυχε το έργο αποδεικνύει ότι το κοινωφελές Ωδείο Αθηνών αναγνωρίζεται ως κάτι αληθινά χρήσιμο για τον πολιτισμό και την κοινωνία της πρωτεύουσας.
Ποιοι είναι οι κυριότεροι χώροι που προστέθηκαν στους προϋπάρχοντες και ποια η χρήση καθενός από αυτούς;
Σε σχέση με την προηγούμενη κατάσταση με το συγκεκριμένο έργο κερδίσαμε το αμφιθέατρο εξακοσίων θέσεων το οποίο πλέον ονομάζεται Αμφιθέατρο Ιωάννης Δεσποτόπουλος. Δεν πρόκειται βέβαια για καινούρια κατασκευή, προϋπήρχε στα μπετά, σε μη χρησιμοποιήσιμη κατάσταση, από το 1976. Κερδίσαμε επίσης ένα νέο χώρο τον οποίο ονομάζουμε Νέα Σκηνή, κατάλληλο για πρωτοποριακές και πειραματικές εκδηλώσεις. Οι δύο αυτοί χώροι συμπληρώνονται από το λεγόμενο Φουαγιέ Τεχνών καθώς και από μία σουίτα στούντιο και μουσικής τεχνολογίας στο πίσω μέρος του κτιρίου. Η χρήση όλων αυτών των χωρών είναι δυνητικά όσο πιο ευρεία γίνεται. Προτεραιότητα έχουν οι πολιτιστικές εκπαιδευτικές χρήσεις χωρίς να αποκλείονται και ευρύτερα κοινωνικές όπως συνέδρια, εταιρικές εκδηλώσεις κ. ά.
Η εκμετάλλευση και τα έσοδα όλων των νέων χώρων είναι του ΩΑ;
Όποια έσοδα προκύπτουν από την χρήση των νέων χώρων αναλίσκονται στο σύνολό τους για την συντήρηση και τα υψηλά κόστη λειτουργίας των ίδιων αυτών χωρών.
Θα έλεγες λοιπόν ότι το ΩΑ μπορεί πλέον να καλύπτει άνετα τα λειτουργικά έξοδα του;
Όρος της χρηματοδότησης ήταν η μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα των νέων χώρων, κάτι που φαίνεται ότι επιτυγχάνεται. Οι λειτουργίες των καλλιτεχνικών σχολείων του Ωδείου είναι μια διαφορετική υπόθεση που διέπεται από τα δικά της οικονομικά δεδομένα, πάντοτε λαμβανομένου υπόψη του κοινωφελούς, μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα του Ωδείου Αθηνών.
Η ολοκλήρωση του κτιρίου όμως δεν είναι η μόνη αλλαγή. Υπάρχουν και άλλες εκτός από την αναβάθμιση του Αρχείου;
Η αναβάθμιση ή, θα έλεγα καλύτερα, η επιστημονική οργάνωση του ιστορικού αρχείου του Ωδείου Αθηνών στο πλαίσιο μιας νέας δομής που ονομάζουμε Κέντρο Ερευνας και Τεκμηρίωσης είναι σε κάθε περίπτωση μια πολύ σημαντική εξέλιξη η οποία αφορά όχι μόνο στο Ωδείο Αθηνών αλλά και γενικότερα στην πολιτιστική μνήμη της πόλης. Η θεσμική συνεργασία μας με το ιστορικό ΚΣΥΜΕ εδράζεται πάνω στο Κέντρο αυτό. Ταυτόχρονα η δουλειά που έχει γίνει αναγνωρίζεται και από το γεγονός ότι πλέον πολλοί μουσικοί και κληρονόμοι σπουδών μουσικών μας εμπιστεύονται πλέον τα ιστορικά αρχεία σημαντικών δημιουργών. Τελευταίο παράδειγμα είναι το αρχείο Γιάννη Χρήστου που πλέον φυλάσσεται στο πλαίσιο του Αρχείο μας και επίσης το αρχείο Διονυσίου Λαυράγκα. Ταυτόχρονα όλα αυτά αποτελούν τη βάση μιας φιλόδοξης εκδοτικής δραστηριότητας. Αναφέρομαι τόσο στο περιοδικό Μουσικός Ελληνομνήμων όσο και στην φιλόδοξη τρίτομη έκδοση μιας Ιστορίας της Μουσικής στην Νεότερη Ελλάδα της οποίας έχει ήδη εκδοθεί ο πρώτος τόμος και αναμένονται οι δύο επόμενοι. Εδώ θα μου επιτρέψεις να αναφερθώ σε εκείνον που κινητοποίησε όλες αυτές τις δράσεις, τον συνθέτη και μουσικολόγο Xάρη Ξανθουδάκη ο οποίος πρόσφατα έφυγε από κοντά μας. Η μνήμη του καθοδηγεί το Κέντρο Έρευνας και Τεκμηρίωσης του Ωδείου Αθηνών στα επόμενα βήματα του.
Με ποιο σκεπτικό και γιατί δημιουργήθηκε το Εργαστήριο Ηλεκτρονικής Μουσικής;
Η συνεργασία με το ΚΣΥΜΕ εντάσσεται σε μια προσπάθεια αφύπνισης του φορέα μας σε σύγχεονε πλευρές της μουσικής δημιουργίας που σήμερα δεν μπορούν να λείπουν από το πεδίο της εκπαίδευσης.
Τα τελευταία χρόνια το ΩΑ κάνει επίσης πολλές συμπράξεις με άλλους φορείς, αμιγώς μουσικούς και μη. Μίλησε μου για τις κυριότερες από αυτές και με ποια κριτήρια γίνονται.
Στο Ωδείο Αθηνών είμαστε πεπεισμένοι ότι οι δημιουργικές συνέργειες με άλλους ομοειδείς ή και ετεροειδείς φορείς αποτελούν στοιχειώδη υποχρέωση κάθε πολιτιστικού οργανισμού. Οι συνεργασίες μας περιλαμβάνουν το Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, την Εθνική Λυρική Σκηνή με την οποία μας συνδέει ένα μνημόνιο συνεργασίας, την Στέγη Ωνάση, την Φιλαρμόνια Ορχήστρα Αθηνών και αρκετούς άλλους φορείς ενώ στη βάση ειδικών συμφωνιών πολλοί από τους σπουδαστές μας εμφανίζονται κατά καιρούς σε άλλους χώρους πολιτισμού όπως για παράδειγμα το Μουσείο Γουλανδρή. Αναπτύσσουμε επίσης διάλογο με την Εθνική Πινακοθήκη, το Μουσείο Μπενάκη, το Bυζαντινό Mουσείο ενώ, όπως θα έχεις δει, πρόσφατα εγκαινιάσαμε μια συνεργασία με το Eθνικό Mουσείο Σύγχρονης Τέχνης όπου αυτόν τον καιρό παρουσιάζεται μία έκθεση Ξενάκη σε συνεργασία με το ΚΣΥΜΕ. Το κριτήριο με βάση το οποίο διοργανώνονται οι συνεργασίες αυτές είναι αφενός το μουσικό και ευρύτερα πολιτιστικό ενδιαφέρον, αφετέρου η χρησιμότητα και η σημασία που μπορούν να έχουν για την πιο ολοκληρωμένη εκπαίδευση των σπουδαστών/ιών μας.
Καθώς η δραματική σχολή και αυτή του χορού αναβαθμίζονται και αναπτύσσονται θα έβλεπες στο μέλλον το ΩΑ να εξελίσσεται σε ένα κέντρο διδασκαλίας παραστατικών τεχνών;
Το Ωδείο Αθηνών είναι ήδη, εδώ και πολλά χρόνια, ένα κέντρο διδασκαλίας και ανάπτυξης των παραστατικών τεχνών που προ δεκαετίας συμπληρώθηκε από τις Σχολές Χορού. Η μεγάλη πρωτοτυπία και ταυτόχρονα η σημασία του φορέα έγκειται μεταξύ άλλων και στην συγκατοίκηση των τριών τεχνών κάτω από την ίδια στέγη, κάτι που προσπαθούμε να αναπτύξουμε όσο περισσότερο μπορούμε, και όσο καλύτερά μας επιτρέπουν οι συνθήκες.
Με την ευκαιρία αυτή μίλησε μου συνολικά για την μουσική παιδεία στην Ελλάδα. Πριν από όλα ποια είναι αυτή τη στιγμή η θέση των ωδείων, ποια θα έπρεπε να είναι και τι επιδιώκετε άμεσα εσείς οι υπεύθυνοι τους;
Όπως προανέφερα ένα βασικό πρόβλημα της μουσικής παιδείας που προσφέρεται στην Ελλάδα σήμερα είναι ο αδιαβάθμητός χαρακτήρας των ωδειακών σπουδών, μία παθολογία δεκαετιών για την οποία βέβαια τα τότε ωδεία δεν ήταν άμοιρα ευθυνών. Η μη διαβάθμιση των μουσικών σπουδών δημιουργεί πολλαπλά προβλήματα, στρεβλώσεις και αδικίες σε βάρος των σημερινών και των μελλοντικών σπουδαστών/ιών, για να μη μιλήσω για τους παλαιούς/ές απόφοιτους/ες. Για παράδειγμα είμαστε νομίζω η μόνη χώρα της Ευρώπης στην οποία φορείς μεταλυκειακής εκπαίδευσης όπως τα ωδεία δεν έχουν πρόσβαση σε προγράμματα χρηματοδότησης Erasmus plus. Επιπλέον η πρόσβαση στα μουσικά πανεπιστήμια μας μέσω κατατακτήριων εξετάσεων σε υψηλότερο έτος από το πρώτο είναι ανοιχτή σε κάθε απόφοιτο/η άσχετης σχολής αλλά όχι σε διπλωματούχος ωδείων, ακριβώς διότι τα διπλώματα των ωδείων, μολονότι κρατικoί τίτλοι, δεν έχουν την παραμικρή ακαδημαϊκή αξία. Σε αυτά θα πρέπει να προσθέσω ότι τα επίσημα προγράμματα των ωδειακών σπουδών έρχονται από το μακρινό…1957. Χρειάζεται να προσθέσω οτιδήποτε άλλο;
Είπαμε πολλά για τον εκπαιδευτικό της μουσικής Νίκο Τσούχλο. Τι γίνεται όμως με τον μαέστρο, την ιδιότητα με την οποία καταξιώθηκες αρχικά στον χώρο της μουσικής. Εξακολουθεί να σε ενδιαφέρει το ίδιο αυτή η δραστηριότητα και την συνεχίζεις;
Δεν είναι μία ιδιότητα την οποία εγκαταλείπεις εύκολα. Απλά, μετά από τόσα χρόνια, συνειδητοποιώ ότι για εμένα έχει εκλείψει το άγχος της καριέρας. Έτσι, ακόμα και το γεγονός ότι χρειάστηκε κάποια στιγμή να αφήσω αρκετά πράγματα μετά από ένα πρόβλημα υγείας, το βιώνω μάλλον θετικά, από την άποψη ότι μου επιτρέπει να επικεντρώνομαι σε projects που με ενδιαφέρουν πραγματικά - προσφέροντάς μου μια καλή δικαιολογία για να εγκαταλείψω πολλά από τα υπόλοιπα, - και προσφέρουν μεγαλύτερη ικανοποίηση. Και βέβαια, ας το τονίσω αυτό, η εκπαίδευση δεν είναι πάρεργο σε καμία περίπτωση…
Το Ωδείο Αθηνών είναι πλέον ένας σύγχρονος οργανισμός του εικοστού πρώτου αιώνα που προάγει την μουσική πράξη σε όλες τις εκφάνσεις και τα επίπεδα της και παράλληλα ένα μεγάλο εύρος του πολιτισμού. Οσο για τον Νίκο Τσούχλο, στο τιμόνι του αλλά κα σε όποια άλλη θέση έχει διατελέσει ή θα βρεθεί στο μέλλον, θα συνεχίσει να υπηρετεί ακούραστα την μουσική και τις αξίες που αυτή εκπροσωπεί και εκφράζει.
