Ο Νίκος Κοντογούρης είναι ο γκουρού της γκαραζο-ψυχέδελειας. Ευτυχισμένος άνθρωπος γιατί έχει συμπληρώσει τη δισκοθήκη του στην οποία τα συγκροτήματα είναι κατανεμημένα ανά περιοχές. Γνωρίζει απ’ έξω κι ανακατωτά τα πάντα γύρω από το ροκ. Κινητή εγκυκλοπαίδεια. Η rock μουσική είναι πηγή έμπνευσης και ώθησης σε ότι κάνει στη ζωή του. Φανατικός εργένης, αφοσιωμένος στην μουσική. Από το 1983 διατηρεί το δισκάδικο Art Nouveau. Αρχικά στην οδό Σολωμού 23 και τα τελευταία χρόνια στην οδό Αραχώβης 42, κοντά στην Πλατεία Εξαρχείων. Και τα δύο υπόγεια. Αυτό δεν είναι τυχαίο καθώς το underground στοιχείο είναι σημείο αναφοράς στη ζωή του. Από το μαγαζί του έχει περάσει όλη η Αθήνα.
Ιστορικός μουσικός δημοσιογράφος του «Ποπ και Ροκ» της χρυσής εποχής, αλλά και της «Μουσικής» και του «Zoo». Σήμερα αρθρογραφεί στην ιστοσελίδα του Rock’n’Roll Monuments. Υπήρξε από τους πρωτοπόρους των fanzine περιοδικών στα 80ς και μέχρι σήμερα κάπου σε αυτά θα πετύχεις άρθρο του, ενώ πάντα θα βρεις κάποιο τεύχος σε κάποια άκρη στα σκαλάκια του δισκάδικού του! Η σελίδα του στο discogs είναι Artnouveau, (μία λέξη). Επίσης υπήρξε μάνατζερ ιστορικών ελληνικών συγκροτημάτων, ενώ μια εποχή ήταν υπεύθυνος σε σημαντικές παραγωγές rock δίσκων στην Ελλάδα με την Art NouveauRecords.
Τον Νίκο Κοντογούρη, τον γνωρίζω από τότε που άνοιξε το δισκάδικό του λίγα μέτρα από την πλατεία Εξαρχείων, όταν ξεκινούσα από την Ν. Σμύρνη με λεωφορείο να πάω μόνος ή συνήθως με τον φίλο Λουκά Σιότροπο να πάρουμε δίσκους. Όση ώρα κατέβαινες τα πολλά σκαλιά έως ότου να βρεθείς στο υπόγειο του η αγωνία για δίσκους μεγάλωνε. Ξαφνικά έβλεπες στο βάθος όρθιο τον Κοντογούρη έτοιμο να μοιραστεί τις μουσικές γνώσεις του. Όπως και σήμερα είχε ειδικά σταντ με ξένα μουσικά περιοδικά, fanzines, αφίσες και ότι άλλο συμπλήρωνε την rock’n’roll κουλτούρα. Οι δίσκοι του ήταν μόνο τα εξώφυλλα και όποιον διάλεγες στον έβρισκε αμέσως με την ειδική αρίθμηση που είχε πάνω του με μολύβι. Πάντα όταν βρίσκεις ένα δίσκο που ψάχνεις είναι έκδηλη η χαρά στο πρόσωπό του. Χαίρεται τόσο πολύ οι δίσκοι του να πηγαίνουν σε ανθρώπους που τους εκτιμούν.
Τον συνάντησα ένα πολύ ζεστό πρωινό που η θερμοκρασία έξω άγγιζε τους 40ο βαθμούς, αλλά στο «Art Nouveau» δροσιστήκαμε μιλώντας για μουσική ατελείωτες ώρες. Πάμε να τον γνωρίσουμε καλύτερα…
Πού γεννήθηκες;
Στην Καλλιθέα το 1956 και μεγάλωσα στα Βόρεια Προάστεια. Το πατρικό μου στην Καλλιθέα ήταν μεσοτοιχία με την Σιβιτανίδειο. Στα τέσσερά μου χρόνια φύγαμε και πήγαμε στα Πετράλωνα, ενάμιση χρόνο μείναμε εκεί, μετά δύο χρόνια στον Ταύρο και ύστερα μετακομίσαμε.
Πώς ήταν τότε;
Χωματόδρομοι και παίζαμε μπάλα από το πρωί μέχρι το βράδυ. Κρυφτό, κυνηγητό, ότι έκαναν όλα τα παιδιά. Δεκαετία ’60. Στο σπίτι ο πατέρας μου είχε σ’ ένα έπιπλο το ραδιόφωνο από πάνω και το πικάπ με βελόνα καρφί από κάτω. Είχε όλα τα λαϊκά σε 45άρια, Καζαντζίδη, Διονυσίου, Γαβαλά, Μπιθικώτση, Τσιτσάνη… και ανάμεσα σε αυτά υπήρχε Paul Anka, Neil Sedaka, Elvis Presley… τα έβαζαν στα πάρτι και χορεύανε. Τα έχω κρατήσει όλα αυτά έως σήμερα..
Πότε έφαγες το «κόλλημα» με την μουσική;
Το 1964 με την Ελένη, την αδερφή του φίλου μου Κώστα Γρηγορέα, (που είναι σήμερα από τα μεγαλύτερα ονόματα στην κλασική κιθάρα). Ήταν τέσσερα χρόνια πιο μεγάλη. Έκανε πάρτι με τις φίλες της κι εγώ με τους φίλους μου ήμασταν της προσκολλήσεως. Εκεί εκτός των γαλλικο-ιταλικών τραγουδιών των Adamo, Christophe και Rita Pavone παιζόντουσαν και οι Rokes. Αμέσως “τσίμπησα” και με Stones, Animals, Them, Kinks που παιζόντουσαν στο ραδιόφωνο, Beatles όχι και τόσο, τους οποίους ναι μεν θαυμάζω, αλλά δεν είχα φάει αυτό που λέμε “κόλλημα”. Με συγκινεί που όταν παίζουν ουρλιάζουν χιλιάδες από κάτω, πραγματικά με συγκινεί αυτό και μπορώ να δακρύσω, αλλά εντάξει τους έχω ακούσει εκατομμύρια φορές. Με γοήτευε περισσότερο ο “βρώμικος” ήχος των Rolling Stones και των άλλων συγκροτημάτων. Κυρίως επηρεάστηκα από την μουσική που έπαιζε το ραδιόφωνο. Κοιμόμουν με το ραδιόφωνο στο αυτί. Το πρώτο μουσικό ερέθισμα ήταν τα πάρτι του πατέρα μου, των θείων μου, της Ελένης και το ραδιόφωνο. Χόρευα κι εγώ στα πάρτι, μου άρεσε ο χορός.
Το «σκουλήκι» της συλλογής δίσκων πότε μπαίνει;
Συστηματικά όλα τα λεφτά μου πήγαιναν σε δίσκους από το 1970. Ό,τι μου περίσσευε από χρήματα έπαιρνα δίσκους και κόμικς και πήγαινα σινεμά.
Κόμικς;
Είναι μια λυπητερή ιστορία που δεν θέλω να θυμάμαι. Είχα άπαντα τεύχη του Μικρού Ήρωα, καμιά 700άριά, ακόμη Ταρζάν, Διαπλανητικά, Παράξενα, Διαστημικά, τα πρώτα Ντίσνεϋ σε εικονογράφηση του Καρλ Μπαρξ, στις πρώτες εκδόσεις και μάλιστα σε τόμους, 4 τόμους με τα ‘’ΚΛΑΣΣΙΚΑ ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΜΕΝΑ’’ και αργότερα όλα τα Αστερίξ, τα Τεν Τεν, Κολύμπρα, Βαβέλ, Παρά Πέντε, όλα σ’ ένα μεγάλο μπαούλο, στο πλυσταριό. Μάζευα σαν τρελός κόμικς. Κάποια στιγμή το άνοιξα κι ήταν γεμάτο χιλιάδες κατσαρίδες. Όπως ήταν το πετάξαμε με τον πατέρα μου, δεν σωνόταν τίποτα… Ήμουν 14 χρονών, το 1970. Τώρα έχω ξαναρχίσει και διαβάζω όλη τη σειρά των Μίκυ Μάους.
Οι πρώτοι δίσκοι;
Ο μέντοράς μου στα πιο ψαγμένα άλμπουμ ήταν ο Τρύφωνας Κούτρας, ένας αριστερός αγωνιστής που δεν είχε αυτό το κολλημένο κνίτικο μυαλό με τα απαγορευμένα αμερικάνικα. Πίστευε στην αμερικάνικη μουσική που χτυπά το σύστημα και κάνει επανάσταση ισάξια με την προλεταριακή επανάσταση, γιατί στο κάτω - κάτω και αυτοί παιδιά της μεσοαστικής ή κατώτερης τάξης ήτανε. Όπως τα βιβλία που διάβαζε, έτσι ήταν και η μουσική για εκείνον. Ο Τρύφωνας, λοιπόν, ήξερε όλο το κύκλωμα, όπως τους αδερφούς Φαληρέα, και με έμαθε όλοτο underground: Zappa, Captain Beefheart, Savoy Brown, Canned Heat… όλα αυτά που δεν παιζόντουσαν στο ραδιόφωνο. Ήταν πιο μεγάλος από μας και δούλευε. Μου έλεγε τις Κυριακές στο Μοναστηράκι: έλα να πάμε για δίσκους. Τους μισούς κουβαλούσε αυτός και τους άλλους μισούς εγώ. Ακούγαμε ότι ακούγαμε και μετά από 15 μέρες μου έλεγε: έλα να πάμε να τους πουλήσουμε. Με τα λεφτά που έβγαζε έπαιρνε άλλες ντάνες δίσκους. Από ένα σημείο και μετά του έλεγα: ρε, συ είναι κρίμα να τους δίνεις, κι άρχισα να αγοράζω απ’ αυτόν, πολύ φτηνά, όσο τα έπαιρνε ο ίδιος. Το πρώτο άλμπουμ που πήρα ήταν το εξαγωνικό των Rolling Stones (“Through The Past Darkly”) και δεύτερο το “Dance Party No2” . Στα 15 μου άρχισα να κατεβαίνω για δίσκους στο Μοναστηράκι.
Πώς ήταν τότε εκεί;
Οι δίσκοι τότε ήταν στο δρόμο. Τους πουλούσαν παλιατζήδες. Δεν υπήρχαν ακόμη δισκάδικα. Έβρισκα απίστευτα πράγματα Made In Greece, πανσπάνια σήμερα. Όπως το “Steppin’ Stone” των Flies, που δεν το έχω δει ποτέ ξανά. Ακόμη και δισκάκια των Beatles με τον Tony Sheridan, υπάρχουν ελληνικά, τα οποία τα’ χω. Έχω και τα τέσσερα που έχουν βγει. Το μόνο δισκάδικο που υπήρχε, αν και δεν μπορείς να το πεις έτσι γιατί άνοιγε μόνο κάθε Κυριακή, ήταν του Μπάμπη Καραποστόλη, του “Jazz Rock”. Ο πατέρας του πουλούσε σιδερικά και υπήρχε ακριβώς απέναντι ένας διάδρομος κι εκεί έβγαζε ντάνες με δίσκους. Τα μόνα που φαίνονταν σαν δισκάδικα ήταν των Μαντζουράνηδων κι ο κουρέας. Όλοι μακαρίτες τώρα.
Με τον κουρέα τι συνέβαινε;
Ο κουρέας ήταν ο Κώστας που κούρευε κανονικά μπροστά στο καθρέπτη και πίσω του υπήρχαν κάτι ράφια με δίσκους! Πήγαινε στους Αμερικάνους ή πήγαιναν οι Αμερικάνοι και τους πουλούσαν σε αυτόν. Οι Μαντζουράνηδες είχαν σκεφτεί πιο έξυπνο κόλπο. Η εφημερίδα “Τα Νέα”, κάθε Τετάρτη έβαζε τις αναχωρήσεις των Αμερικάνων, όπου έλεγε για παράδειγμα ότι πωλείται πλήρης εξοπλισμός αμερικανικής οικογένειας που φεύγει. Οι Μαντζουράνηδες πήγαιναν Τρίτη βράδυ στα γραφεία των “Νέων” κι έπαιρναν την εφημερίδα και Τετάρτη 6 η ώρα τα χαράματα ήταν έξω από τα σπίτια κι έπαιρναν όλους τους δίσκους!
Σε ποιες περιοχές ακουγόταν το ροκ τότε;
Στο Κολωνάκι, στην Κυψέλη, στην Αμφιθέα, δηλαδή σε περιοχές πιο ιδιαίτερες. Στην Κυψέλη για παράδειγμα έβλεπες αυτά τα ντυσίματα, τα πολύχρωμα ρούχα με φουλάρια, εκεί τα πρωτοείδα το 1967-68, δεν είχα ξαναδεί άτομα να κυκλοφορούν έτσι. Θυμάμαι και τον Ζήλο στο Μοναστηράκι να κουβαλάει ντάνες δίσκους από τότε. Εκεί τον γνώρισα χωρίς να ξέρω ποιος είναι. Εγώ έπαιρνα τότε ένα - δύο δίσκους με το ζόρι. Θυμάμαι από τότε και τον Φώτη το συγχωρεμένο που είχε εδώ στα Εξάρχεια δισκάδικο κι έπαιρνε συντηρητικά δίσκους σαν κι εμένα, ήταν φτωχόπαιδο.
Εξακολουθεί να είναι η κύρια πιάτσα για δίσκους το Μοναστηράκι;
Όχι, είναι τα Εξάρχεια. Στο Μοναστηράκι έχουν την νοοτροπία του παλιατζή, ενώ στα Εξάρχεια δεν θα σου πάρει κάποιος ένα σπάνιο άλμπουμ 5 ευρώ. Δεν το κάνει κάνεις στα Εξάρχεια. Είναι γνώστες, δεν κοιτάνε να σε γελάσουνε, σε κοιτάνε σαν πελάτη. Δεν σε αντιμετωπίζουνε σαν περαστικό, που θα περάσει και δεν θα τον ξαναδούν και πουλάνε κατά το δοκούν.
Υπάρχει δισκοθήκη που να βάζεις τελεία;
Υπάρχει. Εγώ έχω κλείσει. Αυτά που μ’ αρέσουν και με ενδιαφέρουν τα έχω όλα. Από ένα σημείο και μετά, από το 1985, εκτός από βινύλια κυνήγαγα και ηχογραφήσεις, πράγματα που δεν υπήρχαν σε επίσημη κυκλοφορία, αλλά δεν το’ λεγα πουθενά, δεν άνοιγα τα μάτια σε κανέναν γιατί αυτά τα πράγματα είναι ακόμη πιο περιορισμένα. Όταν κάνεις την αρχή σου έρχεται η όρεξη με τις ανταλλαγές που κάνεις. Τα live που έχω είναι πιο σημαντικά και σπάνια για μένα από τους άλλους δίσκους που έχω. Ελληνικά και ξένα συγκροτήματα. Τα οποία λέω ότι είναι στη διάθεσή του καθενός να τα κυκλοφορήσει, αρκεί να πάρει τα δικαιώματα από τους μουσικούς.
Για στάσου. Ξέρω ότι δύσκολα κάποιος σταματά να συλλέγει δίσκους γιατί είμαι «παθών». Κάτι πρέπει να συνέβη για να το λες αυτό…
Κορεσμός. Όταν συνειδητοποίησα ότι αυτό το πράγμα δεν θα προλάβω να το χαρώ, θα το ακούσω μια φορά και θα μπει στο ράφι, τι νόημα έχει;
Πάλι δεν με πείθεις. Μήπως υπήρξε σοβαρό πρόβλημα χώρου;
Λοιπόν, το μεγάλο μπαμ με μένα έγινε με τα PVC καλύμματα δίσκων. Το λεγόμενο φαινόμενο του πολυμερισμού. Η ζημιά που έπαθα ήταν πάνω από 30.000 ευρώ. Και λίγα λέω. Δεν τολμώ να υπολογίσω, θα λαλήσω. Από την στιγμή που δεν μπορώ να προστατεύσω αυτό που αγαπάω τόσο πολύ να πάει στα κομμάτια. Την ζημιά την κάνουν οι χοντρές ζελατίνες με τα δοντάκια γύρω - γύρω. Στα καλύμματα δηλαδή που βάζαμε τους καλούς δίσκους! Πάθανε ζημιά, πανάκριβα άλμπουμ. Κάποια επηρεάζονται ακουστικά και κάποια οπτικά. Νομίζω δημιουργείται αυτό το πρόβλημα μετά από 5-6 χρόνια με την πίεση και την υγρασία. Δηλαδή κάθε 5-6 χρόνια ν’ αλλάζεις ζελατίνες ή καλύτερα να μην έχεις τους δίσκους σε ζελατίνες. Στις αποστολές δίσκων βάζω ένα χαρτάκι που λέει αφαιρέστε αμέσως το PVC.
Μια εξήγηση που συμβαίνει αυτό;
Η αλλαγή κλίματος στην Ελλάδα και η υγρασία. Φαντάσου αυτή την στιγμή σπίτι σου οι δίσκοι ζεσταίνονται και είναι ο ένας δίπλα στον άλλον. Όσο πιο κολλητά τους έχεις, τόσο πιο πολλή ζέστη τραβάνε. Μετά παγώνουν και μένει η υγρασία μέσα. Τα picture disc όσοι δεν τα βγάλανε από τις ζελατίνες, καταστραφήκανε όλα…
Αν δεν έχει υγρασία ο χώρος;
Οι Ιάπωνες που ήξεραν για την υγρασία έχουν κάτι ειδικά εξώφυλλα, κάτι πλαστικά που είναι και πανάκριβα. Καλύτερα να βγουν όλες οι ζελατίνες από τους δίσκους… Οτιδήποτε πλαστικό το πετάς για σιγουριά. Στο ίντερνετ έχουν ανεβεί φοβερές ιστορίες. Δισκοθήκες με 40.000 δίσκους κι έχουν καταστραφεί όλοι…
Φρίκη… με ζώσαν τα φίδια. Γι’ αυτούς που πουλάνε τη δισκοθήκη τους τι γνώμη έχεις;
Δεν ξέρω αν μπορώ να το κάνω. Ένα μέρος θα το πουλήσω γιατί δεν έχει νόημα να τα κρατάω όλα. Η δισκοθήκη μου είναι κομμάτι του ψυχισμού μου. Κάθε τραγούδι που ακούω είναι και συγκεκριμένη εικόνα της ζωής μου. Πώς θα το πουλήσω αυτό πράγμα; Εδώ δεν μπορώ να διανοηθώ πώς ένας ζωγράφος που ζωγραφίζει έναν πίνακα τον πουλάει…
Μπορείς να εκτιμήσεις πόσους δίσκους από τη δισκοθήκη σου τους παίζεις μέσα στο χρόνο και δεν μένουν εσαεί στο ράφι;
Περίπου το 10%. Δηλαδή με το υπόλοιπο 90% που δεν ακούς, μπορείς να κάνεις και χωρίς αυτό.
Το πιο τρελό πράγμα που έκανες για ν’ αποκτήσεις ένα δίσκο που ήθελες πολύ;
Πούλαγα δίσκους σε φίλους και μετά τους ξαναγόραζα γιατί δεν μπορούσα να κάνω χωρίς αυτούς.
Από μικρός δηλαδή μπήκες σε αυτό το δούναι και λαβείν, οπότε σαν φυσική συνέπεια άνοιξες ένα δισκάδικο…
Η ιδέα μου ήρθε στην Αγγλία όταν σπούδαζα οικονομικά βλέποντας τους δίσκους στα μαγαζιά. Τότε για να μαζέψω χρήματα, άρχισα να γράφω μια ροκ εγκυκλοπαίδεια, άρχισα να δουλεύω d.j. σε μαγαζιά και παράλληλα άρχισα να δημοσιογραφώ. Πρώτα στο περιοδικό “Μουσική” το 1977 και μετά στο “Ποπ και Ροκ”. Όταν ήρθα εδώ, γιατί προέκυψε ένα πρόβλημα με την αναβολή μου στο στρατό, άρχισα να γράφω πιο συστηματικά. Με το που εκδίδει η “Μουσική” τον πρώτο τόμο της ροκ εγκυκλοπαίδειας, από το Α ως το Κ, διαπιστώνω μια χοντρή πουστιά, μπήκαν αδιόρθωτα τα κείμενα μου, ούτε πρώτη διόρθωση δεν έγινε! Είχε στο εξώφυλλο μια καλλιτεχνική φωτογραφία που δεν φαίνονται ότι παίζουν οι Status Quo. Ούτε το όνομά μου δεν έβαλαν! Τόσος κόπος, τόσα χρόνια δουλειά πήγε χαμένη. Ήταν κρίμα. Στην “Mουσική” όμως γνώρισα τον Στάθη Παπούλια, που έγραφε κι αυτός στο περιοδικό. Μια μέρα μου τηλεφωνεί και μου λέει ότι έχει κάτι στο μυαλό του, να το συζητήσουμε. “Κάνουμε μια δισκογραφική εταιρία να βγάζουμε δίσκους ή να φέρνουμε δίσκους;”. Μέσα. Ξεκινήσαμε ένα χρόνο σαν εισαγωγική, το ’82 και βγάλαμε κάτι δίσκους και μετά ξεκινήσαμε το δισκάδικο, τον Φλεβάρη του ’83. Ως εισαγωγική, αρχικά, είχαμε κατ’ αποκλειστικότητα την “Crass” κι όλα τα πανκιά πανηγυρίζανε! Ήταν πολύ φτηνοί οι δίσκοι. Ακόμη πάρα πολλές άλλες ανεξάρτητες που ούτε τις θυμάμαι, και δίναμε τους δίσκους στα μαγαζιά. Μετά είπαμε να κάνουμε το δικό μας δισκάδικο. Ήμασταν συνεταίροι με τον Στάθη, αλλά δεν φαινόταν ποτέ γιατί έτρεχε στα περιοδικά. Είχε μπλέξει το “Κλικ” τότε. Μετά από 7 χρόνια σταμάτησε και κράτησα το δισκάδικο μόνος μου.
Πότε πήγες στο “Ποπ και Ροκ”;
Μόλις έγινε αυτό με την “Μουσική”, τσαντίστηκα κι έσπασα το συμβόλαιο, το έσκισα μπροστά τους, και τους είπα: μην διανοηθείτε να βγάλετε άλλο τόμο, ως εδώ η συνεργασία μας.
Τι κείμενα έγραφες;
Όταν πήγα στο Γιάννη Πετρίδη, στο Ποπ και Ροκ, μου είπε “σε ξέρω, διαβάζω τα άρθρα σου, δεν χρειάζεται να μου φέρεις τίποτα. Τι έχεις στο μυαλό σου;”. Ο Γιάννης είναι πολύ ανοιχτός σε δουλειές. Σου λέει, ξεκίνα. Ποτέ δεν λέει, να το δούμε και τέτοια. Και στην πορεία βλέπει πώς πάνε τα πράγματα. Του είπα, λοιπόν, ότι θέλω ένα τετρασέλιδο. Στην πρώτη σελίδα θα είχα μια συνέντευξη με τα καινούργια γκρουπ (τέλη 70, αρχές 80), στη δεύτερη σελίδα θα γράφω για ένα μουσικό ρεύμα ή ένα γενικό άρθρο που θα πιάνει και την τρίτη σελίδα και στην τέταρτη κριτικές για συγκεκριμένους δίσκους αυτού του είδους. Punk ή NewWave. Συμφώνησε αμέσως.
Επί αμοιβή;
Καλά η αμοιβή μου ήταν… ντρέπομαι να το πω. Από τις χειρότερες. Όχι μόνο σε μένα, όλοι οι συντάκτες αμείβονταν έτσι. Εκεί που ένοιωσα ότι παίρνω κάποια καλά λεφτά ήταν στο “Zoo”. Στο “Ποπ και Ροκ” όταν έρχονταν κάποιο συγκρότημα, έτρεχα για συνεντεύξεις και δυο-τρεις φορές πήγα στο εξωτερικό.
Είχες μέσα από τη δουλειά μια πιο ιδιαίτερη επικοινωνία με ορισμένους ξένους μουσικούς;
Φυσικά. Με τους Steve Wynn, τον Patl Thomas από τους Absolute Grey, τον Greg Prevost από τους Chesterfield Kings, με τον Merrell Fankhauser για χρόνια, τον Sky Saxon που είχε έρθει και στο μαγαζί μου, τον Jello Biafra από τους Dead Kennedys, τον Paul Roland και πολλούς ακόμα. Μετά τις συνεντεύξεις που κάναμε, συνήθως κρατάγαμε επαφή. Είχα επαφή και με όλους τους “Crass”, είχα κοιμηθεί και στο κοινόβιό τους που ήταν έξω από το Λονδίνο. Ήταν από τα πολιτκοποιημένα αναρχο-πανκ συγκροτήματα. Ήταν κομούνα. Τα εξώφυλλα, οι μπροσούρες, τα κείμενα, τα ένθετα, τα βιβλία που έβγαζαν ήταν ολόκληρη ιστορία. Αυτή ήταν η “Crass Records”. Με είχαν φιλοξενήσει γιατί, για να πάρω αποκλειστικότητα να φέρνω τους δίσκους τους στην Ελλάδα, έπρεπε πρώτα να με γνωρίσουν.
Τα θρυλικά δισκάδικα της Αθήνας των 80ς, είχαν επαρκές υλικό για ν’ ανταποκριθούν στις ανάγκες του μουσικόφιλων της εποχής;
Παραπάνω! Κάποια στιγμή μετρήσαμε τα δισκάδικα με τους εισαγωγείς, τους χονδρέμπορους δηλαδή. Οι χονδρέμποροι ήταν κατά ένας περισσότεροι! Καταλαβαίνεις πόσο είχε τροφοδοτηθεί αυτή η αγορά. Στο discogs ανάλογα με τον πληθυσμό της χώρας οι Έλληνες είμαστε οι περισσότεροι που πουλάμε!
Ποιος είναι ο «νονός» του Art Nouveau;
Όταν ψάχναμε για όνομα έπεσαν τρία - τέσσερα στο τραπέζι, αλλά ήμουν σίγουρος ότι ο Παπούλιας θα συμφωνούσε με το Art Nouveau. Ήταν τότε η μόδα των νεορομαντικών, κι έτσι πρότεινα το όνομα αυτό.
Ποια ήταν η φιλοσοφία του δισκάδικου;
Τα πάντα γύρω από το ροκ. Φυσικά και συμπεριλαμβανόντουσαν blues, jazz, soul, αλλά ο κυρίως όγκος ήταν από τα 50’ς έως σήμερα. Δεν δουλεύαμε με πολυεθνικές. Ήταν καθαρά ιδεολογικό το θέμα. Την ίδια γραμμή ακολουθώ έως σήμερα: καμία σχέση με πολυεθνικές.
Τι δίσκους αγοράζουν τα νέα παιδιά σήμερα από το δισκάδικό σου;
Κλασικό ρεπερτόριο. Όταν έκανα την μετακόμιση από την Σολωμού στην Αραχώβης, δίπλα ήταν το εστιατόριο της Νομικής και από τις 12 το μεσημέρι έως τις 8 το βράδυ γινόταν της κακομοίρας και μέσα σε τρεις μήνες μου έφυγαν όλα τα κλασικά άλμπουμ! Deep Purple, Stones, Beatles, Rory Gallagher… έμπαιναν στο μαγαζί κι εξαφάνιζαν ό,τι κλασικό υπήρχε!
Στερήθηκες πράγματα για τη δισκοθήκη σου;
Βέβαια. Πάρα πολλά. Στερήθηκα ταξίδια, απολαύσεις και γκόμενες… Ποια θα κάτσει μαζί σου όταν έχεις αυτή την τρέλα. Η γυναίκα θέλει να είσαι αφοσιωμένος σ’ αυτήν. Δεν μπορεί να διανοηθεί ότι η προσοχή σου θα διασπαστεί σε κάτι άλλο. Οτιδήποτε κι αν είναι αυτό. Μπορεί να είναι το ποδόσφαιρο, τα μπιλιάρδα, τα αυτοκίνητα… θέλει να είσαι από πάνω της. Η γυναίκα δεν μπορεί ν’ ανεχθεί αυτό το πράγμα. Δηλαδή να είναι σ’ ένα χώρο με χιλιάδες δίσκους, χιλιάδες βιβλία, χιλιάδες ταινίες. Οτιδήποτε αποσπά την προσοχή του άντρα, είναι ανταγωνιστικό. Εκτός κι αν η γυναίκα είναι στο ίδιο τριπάκι και μαζεύει κι αυτή δίσκους. Όταν βγαίνω δεν συζητάω για μουσική. Είναι αρχή μου. Με τους φίλους μου λέμε χίλια δυο άλλα πράγματα.
Ποια ήταν τα στέκια σου;
Οπουδήποτε παιζόταν ροκ μουσική. Τώρα έχω σταματήσει να πηγαίνω. Πήγαινα σε συναυλίες, όπου έπαιζαν καλοί μουσικοί. Ήμουνα τυχερός μέχρι ν’ ανοίξω το δισκάδικο. Έγραφα στα περιοδικά, αλλά δεν ήξεραν ποιος είμαι. Μετά με το μαγαζί με μάθανε και οι εμφανίσεις μου περιορίστηκαν. Όπου πήγαινα με ρωτούσαν “είναι καλό αυτό; Το έφερες εκείνο;”.
Σου την έχουν πέσει για κριτική που έχεις κάνει;
Οουου, βέβαια! Ένα ελληνικό γκρουπ για μια κριτική που δεν έκανα, όπου επειδή έγραφα γι’ αυτά τα συγκροτήματα, είχε μπει κατά λάθος το όνομά μου! Ήρθαν όλοι στο δισκάδικό μου, όπου ήμουν μόνος, είχαν φέρει και δυο φίλους τους έξω από την πόρτα και άρχισαν να ρωτούν: τι είναι αυτά που έγραψες για μας; Εγώ έγραψα τέτοια πράγματα; Μα είναι τ’ όνομά σου. Μου έδειξαν το Ποπ και Ροκ μόλις είχε βγει. Κάνω έτσι και τι να δω. Όπα, δεν έχω γράψει εγώ τέτοια πράγματα. Έχει γίνει λάθος. Άρχισαν τις απειλές, θα σου σπάσουμε το μαγαζί, κουνούσαν τα ράφια, τέτοια πράγματα. Του πιο νευρικού, είπα τότε: φιλαράκο, οτιδήποτε ζημιά κάνεις, να ξέρεις ότι θα το πληρώσεις. Στην επόμενη συναυλία σας, θα έρθω με δέκα δικούς μου… Πριν κάνεις οποιαδήποτε ζημιά, σκέψου το καλά. Μέχρι τώρα δεν νομίζω να το πιστέψανε. Ας πούμε όμως, ότι είχα κάνει κριτική και δεν μου άρεσε ο δίσκος. Και τι έγινε;
Συνέβαινε αυτό δηλαδή στο “Ποπ και Ροκ”, να μπαίνει άλλου όνομα σε άρθρο;
Όχι, δεν είχε ξανασυμβεί κάτι τέτοιο. Μου είπαν ότι στον πρώτο δίσκο είχα κάνει καλή κριτική… Δηλαδή όποτε κάνω καλή κριτική, είμαι καλός; Ενώ, όποτε κάνω κακή κριτική είμαι ο κακός και λες πάμε να του σπάσουμε το μαγαζί; Συμπτωματικά μετά από ένα τρίμηνο ή τετράμηνο είδα τον νευρικό που κούναγε τα ράφια, έξω από το σινεμά “Αελλώ”. Ήμουν με δύο φίλους μου και μια κοπέλα. Του λέω: έλα να σου πω κάτι. Ταράζεται τότε. Εάν είχες κάνει κάποια ζημιά στο μαγαζί, σκέφτεσαι τι θα είχε γίνει τώρα; Θυμάσαι τι σου είχα πει;
Κάποια στιγμή ανακατεύτηκες και με την παραγωγή δίσκων;
Είχα βγάλει το σινγκλάκι των A&Z, τον πρώτο δίσκο των Last Drive που θέλαμε να ξεφύγει από τον ερασιτεχνισμό της ανεξάρτητης εταιρίας. Θέλαμε να είναι κάτι πιο προσεγμένο. Ήταν συμπαραγωγή Art Nouveau Records και Metronome. Τους Last Drive τους αγαπάω και νοιώθω πάρα πολύ κοντά μ’ αυτό το γκρουπ.
Μάνατζερ;
Πρώτο γκρουπ που μανατζάρισα ήταν οι Apocalypsis του Γιάννη Παλαμίδα και του Βασίλη Δερτιλή. Ημασταν σαν μια οικογένεια. Όλη τη μέρα μαζί. Στούντιο, συμβουλές, περιοδείες. Μετά υπήρξα μάνατζερ και των No Man’s Land. Μια άλλη καλή περίπτωση, περάσαμε ωραία.
Θυμάσαι καμιά φάση;
Ήταν μια άσχημη στιγμή όταν έπαιξαν οι No Man’s Land στη Θεσσαλονίκη. Ήταν μεγάλο συναυλιακό γεγονός σ’ ένα χαοτικό χώρο εκεί που είναι σήμερα ο Μύλος υπήρχαν κάτι μεγάλες αποθήκες, που τις είχαν μετατρέψει σε συναυλιακό χώρο. Είχε πολύ κόσμο. Ανεβήκαν στην σκηνή κι ενώ έπαιζαν κάποιοι άρχισαν να τους γιουχάρουν. Δεν ξέρω γιατί. Και κάποια στιγμή πέταξαν ένα μπουκάλι στην Εύη Χασαπίδου. Βλέπω τότε τον Παπαγεωργιάδη να πετά το μπάσο και ταυτόχρονα να ορμάνε οι μουσικοί ν πλακώσουν αυτούς που έκαναν αυτό το πράγμα. Κλείνω τα μάτια μου και λέω δεν το αντέχω, θα τους κατασπαράξουν. Πέσαν κάτι ψιλές και κάποιοι πιο ψύχραιμοι τους χωρίσανε. Η Εύη δεν χτύπησε πολύ, ένα πλαστικό μπουκαλάκι πρέπει να ήταν, αλλά αισθάνθηκε άσχημα. Συνέχισε το γκρουπ να παίζει, συνέχισαν κι οι άλλοι να γιουχάρουν, ώσπου μετά από τρία - τέσσερα κομμάτια τους έκανα νόημα και σταμάτησαν την συναυλία. Τους πήρε πολύ από κάτω κι έμειναν κλεισμένοι στο ξενοδοχείο και δεν βγήκαν καθόλου, μα καθόλου, ούτε μέχρι την πόρτα. Στην συναυλία ήμασταν μαζί με τον Ντίνο Δηματάτη, που έλεγε: τι βλακείες είναι αυτές που γίνονται!
Στην μουσική δημοσιογραφία ποιος σ’ έβαλε;
Μόνος μου. Χτύπησα την πόρτα μια μέρα της “Μουσικής” και είπα: Γεια σας! Έχω γνωρίσει ένα σωρό κόσμο, έχω πάρει συνεντεύξεις… Δούλεψα επίσης στο “Ποπ Κορν” που έβγαζε το «ΠΟΠ & ΡΟΚ» και το “Zoo” . Επίσης αθρογραφούσα σε πολλά fanzine, περιοδικά κι εδώ και στο εξωτερικό, έχουν δημοσιευτεί άρθρα μου σε εφημερίδες στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.
Μια αποτίμηση της εποχής των μουσικών περιοδικών;
Το καλύτερο περιοδικό που βγήκε και δεν πρόκειται να ξαναβγεί είναι το “Zoo”. Όταν κάποια στιγμή ήρθε η ώρα να αποφασίσουμε αν θα κρατήσουμε το “Ποπ και Ροκ” ή το “Zoo”, ήμουν υπέρ του να κρατήσουμε το “Zoo”. Τους είχα πει μάλιστα χαρακτηριστικά ότι το “Ποπ και Ροκ” είναι σαν μια πουτάνα που την έχουν γαμήσει όλοι και δεν τη θέλει κανείς. Το Zoo είναι πιο φρέσκο, είχε μια πτώση από κάποια λάθη που έγιναν, αλλά θα το ξανανεβάσουμε. Κλείστε το “Ποπ και Ροκ”, ό,τι ήταν να δώσει το έδωσε. Τελικά έκλεισαν το “Zoo” και μετά από λίγο καιρό έκλεισε και το “Ποπ και Ροκ”.
Πότε άρχισες να γράφεις σε fanzine περιοδικά;
Όταν έγραφα ακόμη στο “Ποπ και Ροκ” έβγαλα τον “Ψυχαγωγό”. Βγήκανε 9 τεύχη. Μετά κάναμε μια προσπάθεια να βγάλουμε το “Jam”. Βγήκανε 2 τεύχη. Από εκεί και πέρα έδινα άρθρα σε άλλα fanzine. Το ψαγμένο κοινό στην Ελλάδα ποτέ δεν ξεπέρασε τις 3.000. Μιλάμε από την Αλεξανδρούπολη ως την Κρήτη. Αυτοί που ξέρουνε τι θέλουν και τι ακούνε. Όμως δεν είναι αρκετοί για να συντηρηθεί ένα περιοδικό. Το μπάτζετ μπορεί να καλυφθεί τουλάχιστον με 5.000 πωλήσεις.
Πώς οριζόταν τότε το underground;
Να μην ακολουθείς τις φυσιολογικές οδούς διανομής. Το underground είναι χέρι με χέρι, το πας σε συγκεκριμένα μαγαζιά, δισκάδικα, μπαρ, βιβλιοπωλεία κι ότι πουλήσεις. Αν μπεις σε πρακτορεία με ποσοστά, θα σε κλέψουν. Είναι ιστορία ολόκληρη. Το underground είναι έξω από το mainstream.
Σήμερα υπάρχει underground;
Υπάρχει, αλλά κινείται πάρα πολύ… underground, τόσο που πρέπει να σκάψεις πάρα πολύ για να το βρεις. Υπάρχει όμως. Αλλά η κατάσταση είναι όμως τέτοια σε όλο τον κόσμο - αποπνευματοποίηση - που κοιτάμε όλοι την πάρτη μας και δεν σκεπτόμαστε πώς θα διανοηθούμε, οπότε υπάρχει ένας κύκλος που λειτουργεί εντελώς υπόγεια, αλλά δεν κάνουν τίποτα να εμφανιστούν, να βγουν προς τα έξω, να δώσουν κάτι προς τα πάνω.
Δεν είναι τυχαίο που το δισκάδικό σου ήταν πάντα υπόγειο;
Όχι… Να σου δώσω να καταλάβεις ότι από το 2000 μέχρι σήμερα έχουν βγει χιλιάδες κα-τα-πλη-κτι-κά συγκροτήματα. Ειδικά στην Ελλάδα, δεν έχουν πάρει χαμπάρι τί-πο-τα. Μα, τίποτα. Αν ερχόταν αυτή η δισκογραφία εδώ, θα έβλεπες μια ανανέωση, θα έβλεπες να ξανανθίζουν τα πάντα, τα μαγαζιά, τα μπαρ, τα δισκοπωλεία, θα γινόταν μια αποκαλυπτική άνοιξη, ενώ τώρα υπάρχει μια στασιμότητα, ένας βάλτος. Αλλά κι έξω, δεν τα ξέρουν και μιλάμε για χιλιάδες ονόματα, για τεράστια δισκογραφία.
Στο μουσικό γούστο που έχει διαμορφωθεί στην Ελλάδα τι ρόλο έχουν παίξει οι ραδιοφωνικοί παραγωγοί;
Στη δεκαετία του ’60 όλες οι εκπομπές ήταν κατευθυνόμενες από τις δισκογραφικές εταιρίες. Υπήρχαν εξαιρέσεις που ήταν οι πειρατικοί σταθμοί, ο αμερικάνικος σταθμός και οι ξένοι σταθμοί, αν τους έπιανες. Στη δεκαετία του ’70 ήταν φουλ πειρατικοί σταθμοί, φουλ ξένοι σταθμοί γιατί είχαμε καλύτερα ραδιόφωνα, καλύτερους δέκτες. Κάθε βράδυ άκουγα τον Ιταλό Supersonic και τον Γιουγκοσλάβο, τον Νίκολα Καρακλάιτς, που δεν μπορείς να φανταστείς στα 70ς τι έβαζε αυτός ο άνθρωπος! Από αυτόν έμαθα πάρα πολλά. Ότι έπαιζε προσπαθούσα να το βρω στο Μοναστηράκι. Τα έγραφα όλα σ’ ένα μπλοκάκι που το είχα πάντα στην τσέπη όταν πήγαινα για δίσκους. Έτσι ξεκίνησα να μαζεύω και το σοβαρό κομμάτι της δισκοθήκης μου. Μετά ξεκίνησαν οι ερασιτεχνικοί σταθμοί, όπου πήγαινα σε δυο-τρεις κι έπαιζα. Πήγαινα στον 251 στο που έγινε μετά ο Δημοτικός Σταθμός Ηρακλείου, ο Επικοινωνία 94.1 Fm και μετά 94 Fm. Ο ίδιος αυτός σταθμός καπελώθηκε από τον δήμο.
Γενικότερα οι ραδιοφωνικοί παραγωγοί, σε μια εποχή που είχε βαρύτητα, το ραδιόφωνο και η μουσική ενημέρωση ελλείψεως ίντερνετ, διαμόρφωσαν σωστή μουσική παιδεία;
Για τις γνώσεις που είχαν, πάλι καλά. Δεν ψαχνόντουσαν κι όλοι. Άλλοι άνοιγαν σταθμό για να βγάλουν καμιά γκόμενα. Άλλοι για να περάσουν κάποια μηνύματα. Άλλοι για να βγάλουν προς τα έξω τα απωθημένα τους. Στην εποχή που αναφέρεσαι στο ραδιόφωνο κυριαρχούσε ο Πετρίδης που είχε ένα συγκεκριμένο κοινό. Και μετά όλοι αυτοί που ήταν παραγωγοί στις δισκογραφικές εταιρίες. Κάποιοι έβαζαν καλά πράγματα. Υπήρχε κι ο Πητ Κωνσταντέας που έβαζε καλή μουσική, ο Αργύρης Ζήλος πιο μετά, αργότερα ο Μάκης Μηλάτος, όλοι αυτοί.
Ο Πητ Κωνσταντέας έγραφε και στο “Ποπ και Ροκ”. Μετά εξαφανίστηκε. Άκουγα την εκπομπή του. Τι τύπος ήταν;
Όλοι νόμιζαν ότι ο Κωνσταντέας είχε δισκοθήκη, αλλά είχε ταινιοθήκη. Όμως είχε τέλεια μηχανήματα και τις εκπομπές τις έγραφε στο σπίτι του. Στον Πειραιά. Έγραφε στο “Ποπ και Ροκ”, στα πρώτα τεύχη και με το που έκανε την περιβόητη κριτική των Clash, στο πρώτο και στο δεύτερο άλμπουμ και τους έθαψε… τον τελείωσαν. Και για τους Sex Pistols είχε γράψει άσχημα. Μετά παντρεύτηκε, όπως άκουσα, την κόρη του εκδότη της “Εστίας” και ανέλαβε καθήκοντα εκεί μέσα.
Πιο επιδραστικοί στην πορεία σου ως μουσικός δημοσιογράφος;
Αυτοί που με επηρέασαν στον τρόπο γραφής ο μακαρίτης Greg Shaw που είχε την “Bomp Records” που του είχα πάρει συνέντευξη για τον “Ψυχαγωγό”, ο Phil Smee αυτός που έγραφε τις σημειώσεις στις επανεκδόσεις της “Edsel” κι έβγαζε ένα fanzine περιοδικό στην Αγγλία το “Smashed Blocked”. O Greg Shaw στο περιοδικό του “Who Put The Bomb” στη δεκαετία του ’70, που τα πρώτα τεύχη του έβγαιναν πολυγραφημένα και τα χτύπησα σε δημοπρασία γιατί τα ήθελα πολύ, είναι ίσως η μεγαλύτερη πηγή πληροφοριών που μπορεί να βρει κάποιος στην ροκ αρθρογραφία.
Στην Ελλάδα γιατί δεν υπάρχει επαρκής ροκ βιβλιογραφία;
Γιατί τρομάζαμε να βρούμε στοιχεία. Γι’ αυτό κατάντησα να έχω τεράστια αρχείο περιοδικών και βιβλίων γιατί δεν θα μπορούσα αλλιώς να δουλέψω. Μην κοιτάς έξω που μ’ ένα τηλέφωνο ρωτάς τον ίδιο τον καλλιτέχνη… Οι εκδότες μετά δεν ήξεραν την τύφλα τους. Πριν καμιά δεκαριά χρόνια βρεθήκαμε στο σπίτι του Χάρη Καββαδία που είχε την ιδέα της συγκέντρωσης, όλοι όσοι γράφαμε στα περιοδικά. Αργύρης Ζήλος, Μάκης Μηλάτος, Νίκος Πετρουλάκης, Αιμίλιος Κατσούρης μέχρι ο Ηλίας Ασλάνογλου είχε έρθει και πήραμε μια κοινή απόφαση: ότι δεν θα ξαναγράψουμε σε κανένα περιοδικό εάν οι εκδότες δεν είναι γνώστες του αντικειμένου. Μιλάγαμε άλλη γλώσσα με τους εκδότες. Δεν γινόταν. Τους λέγαμε άλλο, σκεφτόντουσαν άλλο και έπρατταν άλλο. Ας πούμε ο εκδότης του “Ποπ και Ροκ”, τα πρώτα χρόνια, ήταν ένας γέρος γυμνασιάρχης! Ο Γκρίτζαλης. Μαζί με το “Ποπ και Ροκ” έβγαζε σταυρόλεξα που τα έφτιαχνε αυτός και κάτι άλλα καουμπόικα. Τον “Ήχο” τον έβγαζε ο Καββαθάς που ασχολούνταν με τα αυτοκίνητα και μοτοσυκλέτες. Στην “Μουσική” εκδότες ήταν ένας στον τεχνικό τομέα και δεν ήξερε από μουσική και ο άλλος ήταν δημοσιοσχεσίτης. Καμία σχέση οι εκδότες με το αντικείμενο. Εκμεταλλευόντουσαν το δικό μας πάθος για την μουσική…
Από την ελληνική ροκ σκηνή ποιους ξεχωρίζεις;
Τους Last Drive. Ήταν το μοναδικό γκρουπ που εμφανίστηκε την ώρα που έπρεπε. Αυτό που έπαιζαν οι Last Drive, παιζόταν σε όλο τον πλανήτη. Για μοναδική φορά, δεν έχει ξαναγίνει αυτό.
Μια ζωή στα Εξάρχεια που είσαι μήπως έτυχε να γνωρίσεις τον Νικόλα Άσιμο;
Θα σου πω ένα περιστατικό που θυμάμαι. Μία από τις πρώτες καταλήψεις που είχαν γίνει, τότε που ήταν της μόδας στις αρχές του ’80, έγινε στο Νέο Ηράκλειο, στη Βίλα Στέλλα, ένας πολιτιστικός χώρος. Ξαφνικά εμφανίζεται ο Άσιμος μ’ ένα φίλο του να δώσει κατεύθυνση σε ποιους; Σε άτομα που ήταν ιδεολόγοι, με διώξεις; Του είπαν λοιπόν: σε μας θα πουλήσεις μούρη; Πήγαινε στα Εξάρχεια, εδώ άλλος καιρός φυσάει… Και τους πετάξαν έξω! Η κατάληψη ήταν σ’ ένα πανέμορφο σπίτι και μετά όταν μπήκε μέσα η αστυνομία και έδιωξε τους καταληψίες για να δικαιολογηθεί ο δήμος μπήκαν μέσα οι καταληψίες, τον έφτιαξαν και το έκανε πολιτιστικό κέντρο.
Μουσική και πολιτική;
Μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του ’70 η μουσική με την πολιτική ήταν άρρητα συνδεδεμένα αυτά τα δύο. Από τότε και μετά δεν ασχολείται κανείς με την πολιτική και καλά κάνει. Η μουσική είναι μια ομορφιά. Η πολιτική είναι ένα έκτρωμα. Η ασχήμια δεν εξυμνείτε. Η ασχήμια διαγράφεται και ξεχνιέται. Πάει από εκεί που ήρθε. Η ομορφιά είναι αυτό που μένει. Και το ροκ είχε μια ομορφιά μέσα του. Η μουσική είχε σκοπό να αφυπνίσει συνειδήσεις, που το’ κανε και σε πολύ μεγάλο βαθμό. Από εκεί και πέρα όταν οι συνειδήσεις δεν μπορούσαν να αφυπνιστούν πια σταμάτησε να λειτουργεί και το ροκ συνειδησιακά.
Τα πολιτικοποιημένα γκρουπ ασκούσαν γοητεία επάνω σου;
Το κακό είναι ότι ισχύει μέχρι σήμερα αυτό σε μένα. Δεν υπάρχει περίπτωση να αποδεχτώ ένα γκρουπ που η εικόνα του και ο τρόπος ζωής του είναι έξω από τα πιστεύω του. Του βάζω Χ. Ούτε θα το ακούσω, ούτε θα το υπολογίσω. Για παράδειγμα ο Peter Gabriel. Δεν μπορώ να διανοηθώ έναν άνθρωπο που έχει παντρευτεί την ανιψιά της βασίλισσας να μου μιλάει για ροκ. Τι να μου πει αυτός;
Ποιος ήταν ο πιο underground τύπος που έχεις γνωρίσει;
Ο Wayne Kramer των MC 5. Ένας γλυκύτατος άνθρωπος, υπέροχος. Ήταν μία από τις καλύτερες συνεντεύξεις που έχω κάνει. Το τι είπε δεν μπορεί να φανταστείς. Και ήμουν άτυχος γιατί είχε μπλοκάρει το μαγνητόφωνο και δεν έγραψε τίποτα! Όταν το διαπίστωσα αυτό κάθισα κι έγραψα ότι θυμόμουν. Ευτυχώς είχα τις ερωτήσεις και αυτό με βοήθησε. Δημοσιεύτηκε στο “Ποπ και Ροκ” στα αφιερώματα που έκανα για τον ήχο του Ντιτρόιτ και αναφέρθηκα στους MC 5 εκτενώς.
Η Sony ανακοίνωσε αυτό τον καιρό ότι ξαναβάζει μπροστά τις πρέσες να τυπώσει βινύλια. Το σημαίνει αυτό;
Σημαίνει ότι έχασαν το παιχνίδι. Επιτέλους το καταλάβανε! Πριν καμιά εικοσαριά χρόνια είχε γίνει μια συζήτηση στην τηλεόραση στην οποία μετείχαν άνθρωποι των εταιριών και λέγανε για το cd και παρενέβην τηλεφωνικά και τους είπα: δεν αφήνετε αυτό το παραμύθι που λέτε. Αυτό είναι αισχροκέρδεια καθαρή. Ένα προϊόν που έχει κόστος παραγωγής 1 ευρώ, δεν μπορείτε να το πουλάτε 10 και να φτάνει στον καταναλωτή 15, 18 και 20 ευρώ. Και η δικαιολογία τους ήταν ότι από το 1985 έως το 1990 δόθηκαν πάρα πολλά λεφτά στη διαφήμιση που έπρεπε να αποσβεστούν. Και τους απάντησα: Δεν τα’ αφήνετε αυτά, πείτε ότι θέλετε να αισχροκερδήσετε, αυτή είναι η αλήθεια. Βέβαια την πατήσανε γιατί το cd το αντιγράφει ο καθένας ή το κατεβάζει, ενώ το βινύλιο για το αντιγράψεις θέλεις εργοστάσιο, πρέσα… Ποτέ δεν δέχθηκα το cd σαν μέσο ακουστικό. Και αυτό γιατί είναι συμπιεσμένος ο ήχος και ηχητικά απέχει. Είναι γνωστό ότι σ’ ένα σύστημα που είναι πολύ καλό έως άριστο υπερτερεί το βινύλιο, δεν το συζητάμε. Το cd υπερτερεί σε χαμηλόβαθμα συστήματα, όπου βγάζει όλες τις συχνότητες συμπιεσμένες. Οι πρώτοι που θάψανε το cd ήταν αυτοί που άκουγαν κλασική μουσική. Το απορρίψανε γιατί η κλασική μουσική σου δίνει όγκο, σου δίνει την αίσθηση του χώρου. Το ίδιο συμβαίνει και με το ροκ, θέλεις να έχεις την αίσθηση του χώρου, της συναυλίας και το cd είχε συμπιεσμένο ήχο. Ήμουν κάθετος εναντίον του cd εξ αρχής. Cd έχω στη δισκοθήκη μου ελάχιστα και μόνο πράγματα που δεν έχουν εμφανιστεί σε βινύλιο.
Βλέπεις να ακολουθούν κι άλλες μεγάλες εταιρίες την Sony;
Θα το κάνουν. Είναι αναγκαιότητα αυτή. Αλλά μην νομίσεις ότι ενδιαφέρονται για τον κόσμο, για τα λεφτά ενδιαφέρονται και από καθαρό οικονομικό συμφέρον θα το κάνουν. Εδώ κόβουν μια χαρά βινύλια και επιβιώνουν οι ανεξάρτητες εταιρίες.
Ο ρόλος τους είναι καθαρός;
Μπα, όχι. Μην ξεχνάς ότι και η Virgin από ανεξάρτητη ξεκίνησε και σήμερα έχει μέχρι αεροπορική εταιρία δική της! Πάντα στόχος είναι το κέρδος.
Έχεις δει ένα live που δεν θα το ξεχάσεις ποτέ;
Την πρώτη συναυλία που έδωσαν οι Dr. Feelgood στην Ελλάδα, στο Σπόρτινγκ στις αρχές του ’80. Επίσης οι Rolling Stonesστη Λεωφόρο το 1967, ήμουν παιδάκι με τον ξάδερφό μου. Μου άρεσαν και το ’98 που έπαιξαν ξανά στην Αθήνα. Είχα πει ότι αν έπαιζαν σε ένα μικρό κλαμπ με 70.000 εισιτήριο, θα τα 'δινα να τους δω όπως παίξανε.
Λένε ότι όποιος μεγαλώνει ακούει όλο και περισσότερη ελληνική μουσική, ενώ άκουγε φανατικά ξένη. Ισχύει;
Έχω πλήρη άγνοια ακόμη και των μεγαλύτερων ονομάτων. Όσοι το κάνουν, δεν είχαν καταλάβει τίποτα. Από την στιγμή που δονείσαι μέσα σου με τη ροκ μουσική, δεν μπορείς να ακολουθήσεις ένα άλλο πράγμα. Δοκίμασα και την τζαζ. Τίποτα.
Μήπως έχει να κάνει με την αρρώστια του συλλέκτη που μπουχτίζει σ’ ένα σημείο και θέλει να δώσει τροφή στην επέκταση της δισκοθήκης του με το παραμελημένο κομμάτι της ελληνικής μουσικής;
Ναι, ισχύει αυτό. Μετά από απανωτές σφαλιάρες ξεπέρασα το συλλεκτικό και έχω μόνο πράγματα που μου αρέσουν.
Τι σφαλιάρες;
Με το φαινόμενο του πολυμερισμού, είδα αγαπημένα μου άλμπουμ σε άθλια κατάσταση. Αυτοί οι δίσκοι ήταν δώρο της ψυχής μου. Δεν θέλω να τους ξαναπάρω.
Ποδόσφαιρο και μουσική;
Δεν τα συνδύασα αυτά παρ’ όλο που έπαιζα πολύ μπάλα πιτσιρικάς.
Τι ομάδα είσαι;
Από τις μεγάλες Φωστήρας. Από τις μικρές Παναθηναϊκός. Ο πατέρας μου ήταν γενικός γραμματέας του Φωστήρα και όσο ήταν στην ομάδα πήγαινα στο γήπεδο του Ταύρου. Δεν έχανα αγώνα. Δεν περνούσε κανείς από τον Ταύρο. Μετά σταμάτησα. Αρχές δεκαετίας του ’70. Παναθηναϊκός είμαι μόνο από κόντρα με τον αδερφό μου, που είναι Ολυμπιακός. Δεν έχω ιδέα ποιοι παίζουν στον Παναθηναϊκό, ούτε έχω πάει ποτέ να τον δω.
Ο αδερφός σου ακούει μουσική;
Κομπιουτεράς είναι και ακούει πολύ μουσική, αλλά πολύ σπάνια ήρθε να με ρωτήσει για κάτι. Την μόνη φορά που με ρώτησε ήταν όταν άκουσε το “Magic Potion” των Open Mind και απορημένος μου είπε: αυτό είναι πραγματικά κομμάτι του ’69; Είσαι σίγουρος; Ακούει mp3 από το πρωί μέχρι το βράδυ κι έχει καλό γούστο. Όταν πήγαμε διακοπές είχε φέρει τέσσερα στικάκια: ψυχεδέλεια, garage, funk και soul και με ρώτησε τι θέλεις ν’ ακούσουμε; Ακούμε σχεδόν τα ίδια πράγματα και δεν με έχει ρωτήσει ποτέ!
Επιδραστικότερο κίνημα στη ζωή σου;
Η ψυχεδέλεια. Τα 60ς. Η δεκαετία 65-75. Το ροκ ήταν αυτό. Εκεί παιχθήκανε τα πάντα.
Από διάβασμα πώς πας;
Χωρίς μουσική μπορώ να κάνω γιατί τα πάντα είναι μέσα μου, χωρίς διάβασμα με τίποτα. Οι λατρείες μου; διάβασμα, μουσική, κινηματογράφος. Θα σου πω τι δε διαβάζω: πολιτική και ψυχολογία. Όλα τ’ άλλα τα διαβάζω. Φιλοσοφία, ιστορία, ότι μπορείς να φανταστείς. Τώρα παίρνω μόνο βιβλία, δίσκους δεν παίρνω.
Τι μαθητής ήσουν;
Είχα κλήση στα κλασικά μαθήματα. Αρχαία, Νέα, Ιστορία. Στα θεωρητικά είχα μεγαλύτερους βαθμούς. Τότε ήταν άλλες εποχές. Χούντα. Το καλοκαίρι που τελείωσα έγινε μεταπολίτευση. Το 16 είναι σαν 20 +, σήμερα. Για να πάρεις 16 έπρεπε να ξέρεις περισσότερα και από τον καθηγητή! Ήμουν μαθητής του 16-17, είχα κάνει κι απουσιολόγος σαν ο καλύτερος μαθητής. Στα Αρχαία ήμουν αστέρι, το κείμενο το ήξερα απ’ έξω κι ανακατωτά και αντί να πάω να δώσω φιλολογία για θετική κατεύθυνση, πήγα κι έδωσα για πρακτική κατεύθυνση… χημεία, αν είναι δυνατόν. Ήθελε κάτι μόρια τότε η χημεία!
Τι μουσική άκουγαν οι συμμαθητές σου;
Στο γυμνάσιο που είναι το λύκειο σήμερα, ο μόνος που άκουγε ξένη μουσική ήμουν εγώ! Μάλιστα στην εκδρομή της έκτης που κάναμε στα Γιάννενα και στην Κέρκυρα, είχα μαζί μου ένα κασετόφωνο φορητό κι είχα γράψει τα αγαπημένα μου τραγούδια σε κασέτες και άκουγα στα ακουστικά. Με πείραζαν “τι είναι αυτά που ακούς;”, μου τράβαγαν τ’ ακουστικά και τέτοια πράγματα. Τότε ήταν ο Καλαντζής και ο Νταλάρας μόλις είχε ξεκινήσει.
Πάλι καλά που πήγες πενταήμερη επί χούντας…
Η ωραιότερη περίοδο της ζωής μου ήταν μετά, με υπέροχα πάρτι από το ’76 έως το ’78 όπου παίζαμε τρελά πράγματα. Grand Funk το δίσκο “Survival”, Quicksilver Messenger Service τέτοια πράγματα. Κι όμως έβλεπες και αγόρια και κορίτσια να χορεύουν. Χορεύανε τα πάντα, ότι κι αν τους βάζαμε στα πάρτι, χορεύανε. Τότε στα πάρτι γράφαμε κασέτες, χωρίς κενά. Είμαι πανευτυχισμένος. Έζησα τη ζωή μου, έκανα ότι ήθελα, ακόμη και πνευματικά… μέχρι τα 45 μου, έζησα. Από εκεί και πέρα…
Το ροκ πότε έσκασε στην Ελλάδα;
Τους Doors τους έμαθα το 1969. Ακούγαμε Hendrix και φάνταζε κάτι το εξωπραγματικό. Ουσιαστικά το ροκ διαδόθηκε στην Ελλάδα με την προβολή της ταινίας του Woodstock. Όταν είδαμε όλα αυτά τα μεγαθήρια να παίζουν!
Είχες πάει στην προβολή;
Βέβαια! Είχα πάει με τον μέντορά μου, τον Τρύφωνα παρέα στο Παλλάς. Στο ντου που έγινε για να μπούμε μέσα, οι μπάτσοι προσπάθησαν να μας εμποδίσουν και ο φίλος μου δίνει μια και ρίχνει το καπέλο κάτω ενός μπάτσου κι έγινε χαμός, τσαλαπατηθήκαμε και μπήκαμε τελικά μέσα. 1970. Ο απόηχος του Woodstock είχε φτάσει στην Ελλάδα και περιμέναμε πώς και πώς να δούμε την ταινία. Στην προβολή άναβαν αναπτήρες, κεριά… ήταν φανταστικά. Το ντου έγινε γιατί είχε τελειώσει η πρώτη προβολή και οι προηγούμενοι δεν έβγαιναν, είχαν μείνει μέσα να ξαναδούν την ταινία κι εμείς που είχαμε έρθει δεν μπορούσαμε να μπούμε μέσα από τον πολύ κόσμο! Πέντε φορές την είδα τότε! Αυτή την ταινία, το "Monterey" και το “Party” του Πήτερ Σέλλερς τις έχω δει άπειρες φορές!
Από κινηματογράφο τι προτιμάς;
Τις ταινίες που έχουν κρυφά μηνύματα. Αυτές που πρέπει να στρωθείς κάτω να τις αποσυμβολίσεις. Μερικές αγαπημένες είναι: “Ένας Αμερικανός Φίλος” του Βιμ Βέντερς, “Φάννυ και Αλέξανδρος” του Μπέργκμαν, “Blow Up” του Αντονιόνι, τα δύο πρώτα “Matrix” των αδερφών Βακόφσκι των οποίων τα έχω δει όλα και μ’ αρέσουν. Πιτσιρικάς μου άρεσε πολύ η ταινία επιστημονικής φαντασίας “Soylent Green” με τον Τσάρλτον Ίστον και το “Omega Man” επίσης με τον Τσάρλτον Ίστον που είναι ρημέηκ της ταινίας με τον Βίνσεντ Πράις, αλλά μου άρεσε το δεύτερο. Επίσης οι “Ανεξέλεγκτες Καταστάσεις” με τον Ουίλιαμ Χαρτ. Από μουσικές μ’ αρέσει το “Πίσω Από την Κοιλάδα Με Τις Κούκλες (Beyond The Valley Of The Dolls)”.
Έχεις άτομο να διαδεχθεί την δισκοθήκη σου;
Όχι. Εάν δεν γίνει δωρεά σε κάποιο ίδρυμα και γίνει ξαφνικά θα την επωμιστεί ο αδερφός μου ή θα την πουλήσω και θα δώσω σε φτωχούς τα λεφτά…
Rolling Stones ή Beatles;
Rolling Stones. Οι Stones έπαιξαν μαύρη μουσική, αμερικάνικη, οι Beatles παίξανε ευρωπαϊκή. Τελείως διαφορετικά πράγματα. Όπως είναι διαφορετική η αμερικανική από την ευρωπαϊκή rock μουσική. Οι Αμερικάνοι δίνουν βάση στον ρυθμό, οι Ευρωπαίοι δίνουν πιο πολύ βάση στην μελωδία. Διαφορετικές σχολές, εξίσου σημαντικές.
Από ψυχεδέλεια τι θα πρότεινες σ’ ένα νέο ακροατή της;
Να πάρει το “Forever Changes” των Love, τα δύο άλμπουμ των Ultimate Spinach, τα δύο πρώτα τον H.P. Lovecraft, WestCoast Pop Art Experimental. Music Emporium, Pink Floyd τα δύο πρώτα...
Από garage rock;
Music Machine, το πρώτο και το δεύτερο, Shadows Of Night, Chocolate Watch Band το πρώτο, όπως και το δεύτερο τους στα ψυχεδελικά είναι must… Στην δισκοθήκη μου τα αμερικάνικα τα έχω με περιοχές ταξινομημένα. Δεν μπορώ να λειτουργήσω αλλιώς. Ξεκινάω Καλιφόρνια, Ντιτρόιτ, Οχάιο, Φλώριδα, Τέξας, Σικάγο, Νέα Υόρκη Βοστώνη, κλπ.
Έχεις πάει Αμερική;
Βοστώνη και Νέα Υόρκη. Το ’83, ’84 όταν μανατζάριζα τους No Man’s Land. Έχουμε πάει να δούμε την πρώτη εμφάνιση των Concrete Blonde. Είμαι με δύο από τους Absolute Grey και με την κοπέλα, δύο από τους Chesterfield Kings και τον μάνατζερ τους και άλλους που δεν θυμάμαι. Μετά την συναυλία πάμε να πιούμε κάτι. Πήγαμε στην ωραιότερη παμπ που έχω μπει στη ζωή μου. Μέσα ήταν όλοι οι μουσικοί της Νέας Υόρκης!
Τζαζ δεν ακούς;
Ακούω πολύ συγκεκριμένο είδος jazz. Ή με πρόσμειξη από Αφρική, ή με πρόσμειξη από ινδικά στοιχεία ανατολίτική ή λατινοαμερικάνικα.
Αν επανεκδοθεί ο δίσκος των Passing Fancy να με πάρεις τηλέφωνο, έτσι;
Έγινε!
*Το δισκάδικο «Art Nouveau» του Νίκου Κοντογούρη βρίσκεται στην οδό Αραχώβης 42, στα Εξάρχεια. Το τηλέφωνο είναι 210-384 3556.
Η σελίδα του στο discogs: https://www.discogs.com/label/136027-Art-Nouveau
Φωτογραφίες: Γιάννης Αλεξίου
Ιστορικός μουσικός δημοσιογράφος του «Ποπ και Ροκ» της χρυσής εποχής, αλλά και της «Μουσικής» και του «Zoo». Σήμερα αρθρογραφεί στην ιστοσελίδα του Rock’n’Roll Monuments. Υπήρξε από τους πρωτοπόρους των fanzine περιοδικών στα 80ς και μέχρι σήμερα κάπου σε αυτά θα πετύχεις άρθρο του, ενώ πάντα θα βρεις κάποιο τεύχος σε κάποια άκρη στα σκαλάκια του δισκάδικού του! Η σελίδα του στο discogs είναι Artnouveau, (μία λέξη). Επίσης υπήρξε μάνατζερ ιστορικών ελληνικών συγκροτημάτων, ενώ μια εποχή ήταν υπεύθυνος σε σημαντικές παραγωγές rock δίσκων στην Ελλάδα με την Art NouveauRecords.
Τον Νίκο Κοντογούρη, τον γνωρίζω από τότε που άνοιξε το δισκάδικό του λίγα μέτρα από την πλατεία Εξαρχείων, όταν ξεκινούσα από την Ν. Σμύρνη με λεωφορείο να πάω μόνος ή συνήθως με τον φίλο Λουκά Σιότροπο να πάρουμε δίσκους. Όση ώρα κατέβαινες τα πολλά σκαλιά έως ότου να βρεθείς στο υπόγειο του η αγωνία για δίσκους μεγάλωνε. Ξαφνικά έβλεπες στο βάθος όρθιο τον Κοντογούρη έτοιμο να μοιραστεί τις μουσικές γνώσεις του. Όπως και σήμερα είχε ειδικά σταντ με ξένα μουσικά περιοδικά, fanzines, αφίσες και ότι άλλο συμπλήρωνε την rock’n’roll κουλτούρα. Οι δίσκοι του ήταν μόνο τα εξώφυλλα και όποιον διάλεγες στον έβρισκε αμέσως με την ειδική αρίθμηση που είχε πάνω του με μολύβι. Πάντα όταν βρίσκεις ένα δίσκο που ψάχνεις είναι έκδηλη η χαρά στο πρόσωπό του. Χαίρεται τόσο πολύ οι δίσκοι του να πηγαίνουν σε ανθρώπους που τους εκτιμούν.
Τον συνάντησα ένα πολύ ζεστό πρωινό που η θερμοκρασία έξω άγγιζε τους 40ο βαθμούς, αλλά στο «Art Nouveau» δροσιστήκαμε μιλώντας για μουσική ατελείωτες ώρες. Πάμε να τον γνωρίσουμε καλύτερα…
Πού γεννήθηκες;
Στην Καλλιθέα το 1956 και μεγάλωσα στα Βόρεια Προάστεια. Το πατρικό μου στην Καλλιθέα ήταν μεσοτοιχία με την Σιβιτανίδειο. Στα τέσσερά μου χρόνια φύγαμε και πήγαμε στα Πετράλωνα, ενάμιση χρόνο μείναμε εκεί, μετά δύο χρόνια στον Ταύρο και ύστερα μετακομίσαμε.
Πώς ήταν τότε;
Χωματόδρομοι και παίζαμε μπάλα από το πρωί μέχρι το βράδυ. Κρυφτό, κυνηγητό, ότι έκαναν όλα τα παιδιά. Δεκαετία ’60. Στο σπίτι ο πατέρας μου είχε σ’ ένα έπιπλο το ραδιόφωνο από πάνω και το πικάπ με βελόνα καρφί από κάτω. Είχε όλα τα λαϊκά σε 45άρια, Καζαντζίδη, Διονυσίου, Γαβαλά, Μπιθικώτση, Τσιτσάνη… και ανάμεσα σε αυτά υπήρχε Paul Anka, Neil Sedaka, Elvis Presley… τα έβαζαν στα πάρτι και χορεύανε. Τα έχω κρατήσει όλα αυτά έως σήμερα..
Πότε έφαγες το «κόλλημα» με την μουσική;
Το 1964 με την Ελένη, την αδερφή του φίλου μου Κώστα Γρηγορέα, (που είναι σήμερα από τα μεγαλύτερα ονόματα στην κλασική κιθάρα). Ήταν τέσσερα χρόνια πιο μεγάλη. Έκανε πάρτι με τις φίλες της κι εγώ με τους φίλους μου ήμασταν της προσκολλήσεως. Εκεί εκτός των γαλλικο-ιταλικών τραγουδιών των Adamo, Christophe και Rita Pavone παιζόντουσαν και οι Rokes. Αμέσως “τσίμπησα” και με Stones, Animals, Them, Kinks που παιζόντουσαν στο ραδιόφωνο, Beatles όχι και τόσο, τους οποίους ναι μεν θαυμάζω, αλλά δεν είχα φάει αυτό που λέμε “κόλλημα”. Με συγκινεί που όταν παίζουν ουρλιάζουν χιλιάδες από κάτω, πραγματικά με συγκινεί αυτό και μπορώ να δακρύσω, αλλά εντάξει τους έχω ακούσει εκατομμύρια φορές. Με γοήτευε περισσότερο ο “βρώμικος” ήχος των Rolling Stones και των άλλων συγκροτημάτων. Κυρίως επηρεάστηκα από την μουσική που έπαιζε το ραδιόφωνο. Κοιμόμουν με το ραδιόφωνο στο αυτί. Το πρώτο μουσικό ερέθισμα ήταν τα πάρτι του πατέρα μου, των θείων μου, της Ελένης και το ραδιόφωνο. Χόρευα κι εγώ στα πάρτι, μου άρεσε ο χορός.
Το «σκουλήκι» της συλλογής δίσκων πότε μπαίνει;
Συστηματικά όλα τα λεφτά μου πήγαιναν σε δίσκους από το 1970. Ό,τι μου περίσσευε από χρήματα έπαιρνα δίσκους και κόμικς και πήγαινα σινεμά.
Κόμικς;
Είναι μια λυπητερή ιστορία που δεν θέλω να θυμάμαι. Είχα άπαντα τεύχη του Μικρού Ήρωα, καμιά 700άριά, ακόμη Ταρζάν, Διαπλανητικά, Παράξενα, Διαστημικά, τα πρώτα Ντίσνεϋ σε εικονογράφηση του Καρλ Μπαρξ, στις πρώτες εκδόσεις και μάλιστα σε τόμους, 4 τόμους με τα ‘’ΚΛΑΣΣΙΚΑ ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΜΕΝΑ’’ και αργότερα όλα τα Αστερίξ, τα Τεν Τεν, Κολύμπρα, Βαβέλ, Παρά Πέντε, όλα σ’ ένα μεγάλο μπαούλο, στο πλυσταριό. Μάζευα σαν τρελός κόμικς. Κάποια στιγμή το άνοιξα κι ήταν γεμάτο χιλιάδες κατσαρίδες. Όπως ήταν το πετάξαμε με τον πατέρα μου, δεν σωνόταν τίποτα… Ήμουν 14 χρονών, το 1970. Τώρα έχω ξαναρχίσει και διαβάζω όλη τη σειρά των Μίκυ Μάους.
Οι πρώτοι δίσκοι;
Ο μέντοράς μου στα πιο ψαγμένα άλμπουμ ήταν ο Τρύφωνας Κούτρας, ένας αριστερός αγωνιστής που δεν είχε αυτό το κολλημένο κνίτικο μυαλό με τα απαγορευμένα αμερικάνικα. Πίστευε στην αμερικάνικη μουσική που χτυπά το σύστημα και κάνει επανάσταση ισάξια με την προλεταριακή επανάσταση, γιατί στο κάτω - κάτω και αυτοί παιδιά της μεσοαστικής ή κατώτερης τάξης ήτανε. Όπως τα βιβλία που διάβαζε, έτσι ήταν και η μουσική για εκείνον. Ο Τρύφωνας, λοιπόν, ήξερε όλο το κύκλωμα, όπως τους αδερφούς Φαληρέα, και με έμαθε όλοτο underground: Zappa, Captain Beefheart, Savoy Brown, Canned Heat… όλα αυτά που δεν παιζόντουσαν στο ραδιόφωνο. Ήταν πιο μεγάλος από μας και δούλευε. Μου έλεγε τις Κυριακές στο Μοναστηράκι: έλα να πάμε για δίσκους. Τους μισούς κουβαλούσε αυτός και τους άλλους μισούς εγώ. Ακούγαμε ότι ακούγαμε και μετά από 15 μέρες μου έλεγε: έλα να πάμε να τους πουλήσουμε. Με τα λεφτά που έβγαζε έπαιρνε άλλες ντάνες δίσκους. Από ένα σημείο και μετά του έλεγα: ρε, συ είναι κρίμα να τους δίνεις, κι άρχισα να αγοράζω απ’ αυτόν, πολύ φτηνά, όσο τα έπαιρνε ο ίδιος. Το πρώτο άλμπουμ που πήρα ήταν το εξαγωνικό των Rolling Stones (“Through The Past Darkly”) και δεύτερο το “Dance Party No2” . Στα 15 μου άρχισα να κατεβαίνω για δίσκους στο Μοναστηράκι.
Πώς ήταν τότε εκεί;
Οι δίσκοι τότε ήταν στο δρόμο. Τους πουλούσαν παλιατζήδες. Δεν υπήρχαν ακόμη δισκάδικα. Έβρισκα απίστευτα πράγματα Made In Greece, πανσπάνια σήμερα. Όπως το “Steppin’ Stone” των Flies, που δεν το έχω δει ποτέ ξανά. Ακόμη και δισκάκια των Beatles με τον Tony Sheridan, υπάρχουν ελληνικά, τα οποία τα’ χω. Έχω και τα τέσσερα που έχουν βγει. Το μόνο δισκάδικο που υπήρχε, αν και δεν μπορείς να το πεις έτσι γιατί άνοιγε μόνο κάθε Κυριακή, ήταν του Μπάμπη Καραποστόλη, του “Jazz Rock”. Ο πατέρας του πουλούσε σιδερικά και υπήρχε ακριβώς απέναντι ένας διάδρομος κι εκεί έβγαζε ντάνες με δίσκους. Τα μόνα που φαίνονταν σαν δισκάδικα ήταν των Μαντζουράνηδων κι ο κουρέας. Όλοι μακαρίτες τώρα.
Με τον κουρέα τι συνέβαινε;
Ο κουρέας ήταν ο Κώστας που κούρευε κανονικά μπροστά στο καθρέπτη και πίσω του υπήρχαν κάτι ράφια με δίσκους! Πήγαινε στους Αμερικάνους ή πήγαιναν οι Αμερικάνοι και τους πουλούσαν σε αυτόν. Οι Μαντζουράνηδες είχαν σκεφτεί πιο έξυπνο κόλπο. Η εφημερίδα “Τα Νέα”, κάθε Τετάρτη έβαζε τις αναχωρήσεις των Αμερικάνων, όπου έλεγε για παράδειγμα ότι πωλείται πλήρης εξοπλισμός αμερικανικής οικογένειας που φεύγει. Οι Μαντζουράνηδες πήγαιναν Τρίτη βράδυ στα γραφεία των “Νέων” κι έπαιρναν την εφημερίδα και Τετάρτη 6 η ώρα τα χαράματα ήταν έξω από τα σπίτια κι έπαιρναν όλους τους δίσκους!
Σε ποιες περιοχές ακουγόταν το ροκ τότε;
Στο Κολωνάκι, στην Κυψέλη, στην Αμφιθέα, δηλαδή σε περιοχές πιο ιδιαίτερες. Στην Κυψέλη για παράδειγμα έβλεπες αυτά τα ντυσίματα, τα πολύχρωμα ρούχα με φουλάρια, εκεί τα πρωτοείδα το 1967-68, δεν είχα ξαναδεί άτομα να κυκλοφορούν έτσι. Θυμάμαι και τον Ζήλο στο Μοναστηράκι να κουβαλάει ντάνες δίσκους από τότε. Εκεί τον γνώρισα χωρίς να ξέρω ποιος είναι. Εγώ έπαιρνα τότε ένα - δύο δίσκους με το ζόρι. Θυμάμαι από τότε και τον Φώτη το συγχωρεμένο που είχε εδώ στα Εξάρχεια δισκάδικο κι έπαιρνε συντηρητικά δίσκους σαν κι εμένα, ήταν φτωχόπαιδο.
Εξακολουθεί να είναι η κύρια πιάτσα για δίσκους το Μοναστηράκι;
Όχι, είναι τα Εξάρχεια. Στο Μοναστηράκι έχουν την νοοτροπία του παλιατζή, ενώ στα Εξάρχεια δεν θα σου πάρει κάποιος ένα σπάνιο άλμπουμ 5 ευρώ. Δεν το κάνει κάνεις στα Εξάρχεια. Είναι γνώστες, δεν κοιτάνε να σε γελάσουνε, σε κοιτάνε σαν πελάτη. Δεν σε αντιμετωπίζουνε σαν περαστικό, που θα περάσει και δεν θα τον ξαναδούν και πουλάνε κατά το δοκούν.
Υπάρχει δισκοθήκη που να βάζεις τελεία;
Υπάρχει. Εγώ έχω κλείσει. Αυτά που μ’ αρέσουν και με ενδιαφέρουν τα έχω όλα. Από ένα σημείο και μετά, από το 1985, εκτός από βινύλια κυνήγαγα και ηχογραφήσεις, πράγματα που δεν υπήρχαν σε επίσημη κυκλοφορία, αλλά δεν το’ λεγα πουθενά, δεν άνοιγα τα μάτια σε κανέναν γιατί αυτά τα πράγματα είναι ακόμη πιο περιορισμένα. Όταν κάνεις την αρχή σου έρχεται η όρεξη με τις ανταλλαγές που κάνεις. Τα live που έχω είναι πιο σημαντικά και σπάνια για μένα από τους άλλους δίσκους που έχω. Ελληνικά και ξένα συγκροτήματα. Τα οποία λέω ότι είναι στη διάθεσή του καθενός να τα κυκλοφορήσει, αρκεί να πάρει τα δικαιώματα από τους μουσικούς.
Για στάσου. Ξέρω ότι δύσκολα κάποιος σταματά να συλλέγει δίσκους γιατί είμαι «παθών». Κάτι πρέπει να συνέβη για να το λες αυτό…
Κορεσμός. Όταν συνειδητοποίησα ότι αυτό το πράγμα δεν θα προλάβω να το χαρώ, θα το ακούσω μια φορά και θα μπει στο ράφι, τι νόημα έχει;
Πάλι δεν με πείθεις. Μήπως υπήρξε σοβαρό πρόβλημα χώρου;
Λοιπόν, το μεγάλο μπαμ με μένα έγινε με τα PVC καλύμματα δίσκων. Το λεγόμενο φαινόμενο του πολυμερισμού. Η ζημιά που έπαθα ήταν πάνω από 30.000 ευρώ. Και λίγα λέω. Δεν τολμώ να υπολογίσω, θα λαλήσω. Από την στιγμή που δεν μπορώ να προστατεύσω αυτό που αγαπάω τόσο πολύ να πάει στα κομμάτια. Την ζημιά την κάνουν οι χοντρές ζελατίνες με τα δοντάκια γύρω - γύρω. Στα καλύμματα δηλαδή που βάζαμε τους καλούς δίσκους! Πάθανε ζημιά, πανάκριβα άλμπουμ. Κάποια επηρεάζονται ακουστικά και κάποια οπτικά. Νομίζω δημιουργείται αυτό το πρόβλημα μετά από 5-6 χρόνια με την πίεση και την υγρασία. Δηλαδή κάθε 5-6 χρόνια ν’ αλλάζεις ζελατίνες ή καλύτερα να μην έχεις τους δίσκους σε ζελατίνες. Στις αποστολές δίσκων βάζω ένα χαρτάκι που λέει αφαιρέστε αμέσως το PVC.
Μια εξήγηση που συμβαίνει αυτό;
Η αλλαγή κλίματος στην Ελλάδα και η υγρασία. Φαντάσου αυτή την στιγμή σπίτι σου οι δίσκοι ζεσταίνονται και είναι ο ένας δίπλα στον άλλον. Όσο πιο κολλητά τους έχεις, τόσο πιο πολλή ζέστη τραβάνε. Μετά παγώνουν και μένει η υγρασία μέσα. Τα picture disc όσοι δεν τα βγάλανε από τις ζελατίνες, καταστραφήκανε όλα…
Αν δεν έχει υγρασία ο χώρος;
Οι Ιάπωνες που ήξεραν για την υγρασία έχουν κάτι ειδικά εξώφυλλα, κάτι πλαστικά που είναι και πανάκριβα. Καλύτερα να βγουν όλες οι ζελατίνες από τους δίσκους… Οτιδήποτε πλαστικό το πετάς για σιγουριά. Στο ίντερνετ έχουν ανεβεί φοβερές ιστορίες. Δισκοθήκες με 40.000 δίσκους κι έχουν καταστραφεί όλοι…
Φρίκη… με ζώσαν τα φίδια. Γι’ αυτούς που πουλάνε τη δισκοθήκη τους τι γνώμη έχεις;
Δεν ξέρω αν μπορώ να το κάνω. Ένα μέρος θα το πουλήσω γιατί δεν έχει νόημα να τα κρατάω όλα. Η δισκοθήκη μου είναι κομμάτι του ψυχισμού μου. Κάθε τραγούδι που ακούω είναι και συγκεκριμένη εικόνα της ζωής μου. Πώς θα το πουλήσω αυτό πράγμα; Εδώ δεν μπορώ να διανοηθώ πώς ένας ζωγράφος που ζωγραφίζει έναν πίνακα τον πουλάει…
Μπορείς να εκτιμήσεις πόσους δίσκους από τη δισκοθήκη σου τους παίζεις μέσα στο χρόνο και δεν μένουν εσαεί στο ράφι;
Περίπου το 10%. Δηλαδή με το υπόλοιπο 90% που δεν ακούς, μπορείς να κάνεις και χωρίς αυτό.
Το πιο τρελό πράγμα που έκανες για ν’ αποκτήσεις ένα δίσκο που ήθελες πολύ;
Πούλαγα δίσκους σε φίλους και μετά τους ξαναγόραζα γιατί δεν μπορούσα να κάνω χωρίς αυτούς.
Από μικρός δηλαδή μπήκες σε αυτό το δούναι και λαβείν, οπότε σαν φυσική συνέπεια άνοιξες ένα δισκάδικο…
Η ιδέα μου ήρθε στην Αγγλία όταν σπούδαζα οικονομικά βλέποντας τους δίσκους στα μαγαζιά. Τότε για να μαζέψω χρήματα, άρχισα να γράφω μια ροκ εγκυκλοπαίδεια, άρχισα να δουλεύω d.j. σε μαγαζιά και παράλληλα άρχισα να δημοσιογραφώ. Πρώτα στο περιοδικό “Μουσική” το 1977 και μετά στο “Ποπ και Ροκ”. Όταν ήρθα εδώ, γιατί προέκυψε ένα πρόβλημα με την αναβολή μου στο στρατό, άρχισα να γράφω πιο συστηματικά. Με το που εκδίδει η “Μουσική” τον πρώτο τόμο της ροκ εγκυκλοπαίδειας, από το Α ως το Κ, διαπιστώνω μια χοντρή πουστιά, μπήκαν αδιόρθωτα τα κείμενα μου, ούτε πρώτη διόρθωση δεν έγινε! Είχε στο εξώφυλλο μια καλλιτεχνική φωτογραφία που δεν φαίνονται ότι παίζουν οι Status Quo. Ούτε το όνομά μου δεν έβαλαν! Τόσος κόπος, τόσα χρόνια δουλειά πήγε χαμένη. Ήταν κρίμα. Στην “Mουσική” όμως γνώρισα τον Στάθη Παπούλια, που έγραφε κι αυτός στο περιοδικό. Μια μέρα μου τηλεφωνεί και μου λέει ότι έχει κάτι στο μυαλό του, να το συζητήσουμε. “Κάνουμε μια δισκογραφική εταιρία να βγάζουμε δίσκους ή να φέρνουμε δίσκους;”. Μέσα. Ξεκινήσαμε ένα χρόνο σαν εισαγωγική, το ’82 και βγάλαμε κάτι δίσκους και μετά ξεκινήσαμε το δισκάδικο, τον Φλεβάρη του ’83. Ως εισαγωγική, αρχικά, είχαμε κατ’ αποκλειστικότητα την “Crass” κι όλα τα πανκιά πανηγυρίζανε! Ήταν πολύ φτηνοί οι δίσκοι. Ακόμη πάρα πολλές άλλες ανεξάρτητες που ούτε τις θυμάμαι, και δίναμε τους δίσκους στα μαγαζιά. Μετά είπαμε να κάνουμε το δικό μας δισκάδικο. Ήμασταν συνεταίροι με τον Στάθη, αλλά δεν φαινόταν ποτέ γιατί έτρεχε στα περιοδικά. Είχε μπλέξει το “Κλικ” τότε. Μετά από 7 χρόνια σταμάτησε και κράτησα το δισκάδικο μόνος μου.
Πότε πήγες στο “Ποπ και Ροκ”;
Μόλις έγινε αυτό με την “Μουσική”, τσαντίστηκα κι έσπασα το συμβόλαιο, το έσκισα μπροστά τους, και τους είπα: μην διανοηθείτε να βγάλετε άλλο τόμο, ως εδώ η συνεργασία μας.
Τι κείμενα έγραφες;
Όταν πήγα στο Γιάννη Πετρίδη, στο Ποπ και Ροκ, μου είπε “σε ξέρω, διαβάζω τα άρθρα σου, δεν χρειάζεται να μου φέρεις τίποτα. Τι έχεις στο μυαλό σου;”. Ο Γιάννης είναι πολύ ανοιχτός σε δουλειές. Σου λέει, ξεκίνα. Ποτέ δεν λέει, να το δούμε και τέτοια. Και στην πορεία βλέπει πώς πάνε τα πράγματα. Του είπα, λοιπόν, ότι θέλω ένα τετρασέλιδο. Στην πρώτη σελίδα θα είχα μια συνέντευξη με τα καινούργια γκρουπ (τέλη 70, αρχές 80), στη δεύτερη σελίδα θα γράφω για ένα μουσικό ρεύμα ή ένα γενικό άρθρο που θα πιάνει και την τρίτη σελίδα και στην τέταρτη κριτικές για συγκεκριμένους δίσκους αυτού του είδους. Punk ή NewWave. Συμφώνησε αμέσως.
Επί αμοιβή;
Καλά η αμοιβή μου ήταν… ντρέπομαι να το πω. Από τις χειρότερες. Όχι μόνο σε μένα, όλοι οι συντάκτες αμείβονταν έτσι. Εκεί που ένοιωσα ότι παίρνω κάποια καλά λεφτά ήταν στο “Zoo”. Στο “Ποπ και Ροκ” όταν έρχονταν κάποιο συγκρότημα, έτρεχα για συνεντεύξεις και δυο-τρεις φορές πήγα στο εξωτερικό.
Είχες μέσα από τη δουλειά μια πιο ιδιαίτερη επικοινωνία με ορισμένους ξένους μουσικούς;
Φυσικά. Με τους Steve Wynn, τον Patl Thomas από τους Absolute Grey, τον Greg Prevost από τους Chesterfield Kings, με τον Merrell Fankhauser για χρόνια, τον Sky Saxon που είχε έρθει και στο μαγαζί μου, τον Jello Biafra από τους Dead Kennedys, τον Paul Roland και πολλούς ακόμα. Μετά τις συνεντεύξεις που κάναμε, συνήθως κρατάγαμε επαφή. Είχα επαφή και με όλους τους “Crass”, είχα κοιμηθεί και στο κοινόβιό τους που ήταν έξω από το Λονδίνο. Ήταν από τα πολιτκοποιημένα αναρχο-πανκ συγκροτήματα. Ήταν κομούνα. Τα εξώφυλλα, οι μπροσούρες, τα κείμενα, τα ένθετα, τα βιβλία που έβγαζαν ήταν ολόκληρη ιστορία. Αυτή ήταν η “Crass Records”. Με είχαν φιλοξενήσει γιατί, για να πάρω αποκλειστικότητα να φέρνω τους δίσκους τους στην Ελλάδα, έπρεπε πρώτα να με γνωρίσουν.
Τα θρυλικά δισκάδικα της Αθήνας των 80ς, είχαν επαρκές υλικό για ν’ ανταποκριθούν στις ανάγκες του μουσικόφιλων της εποχής;
Παραπάνω! Κάποια στιγμή μετρήσαμε τα δισκάδικα με τους εισαγωγείς, τους χονδρέμπορους δηλαδή. Οι χονδρέμποροι ήταν κατά ένας περισσότεροι! Καταλαβαίνεις πόσο είχε τροφοδοτηθεί αυτή η αγορά. Στο discogs ανάλογα με τον πληθυσμό της χώρας οι Έλληνες είμαστε οι περισσότεροι που πουλάμε!
Ποιος είναι ο «νονός» του Art Nouveau;
Όταν ψάχναμε για όνομα έπεσαν τρία - τέσσερα στο τραπέζι, αλλά ήμουν σίγουρος ότι ο Παπούλιας θα συμφωνούσε με το Art Nouveau. Ήταν τότε η μόδα των νεορομαντικών, κι έτσι πρότεινα το όνομα αυτό.
Ποια ήταν η φιλοσοφία του δισκάδικου;
Τα πάντα γύρω από το ροκ. Φυσικά και συμπεριλαμβανόντουσαν blues, jazz, soul, αλλά ο κυρίως όγκος ήταν από τα 50’ς έως σήμερα. Δεν δουλεύαμε με πολυεθνικές. Ήταν καθαρά ιδεολογικό το θέμα. Την ίδια γραμμή ακολουθώ έως σήμερα: καμία σχέση με πολυεθνικές.
Τι δίσκους αγοράζουν τα νέα παιδιά σήμερα από το δισκάδικό σου;
Κλασικό ρεπερτόριο. Όταν έκανα την μετακόμιση από την Σολωμού στην Αραχώβης, δίπλα ήταν το εστιατόριο της Νομικής και από τις 12 το μεσημέρι έως τις 8 το βράδυ γινόταν της κακομοίρας και μέσα σε τρεις μήνες μου έφυγαν όλα τα κλασικά άλμπουμ! Deep Purple, Stones, Beatles, Rory Gallagher… έμπαιναν στο μαγαζί κι εξαφάνιζαν ό,τι κλασικό υπήρχε!
Στερήθηκες πράγματα για τη δισκοθήκη σου;
Βέβαια. Πάρα πολλά. Στερήθηκα ταξίδια, απολαύσεις και γκόμενες… Ποια θα κάτσει μαζί σου όταν έχεις αυτή την τρέλα. Η γυναίκα θέλει να είσαι αφοσιωμένος σ’ αυτήν. Δεν μπορεί να διανοηθεί ότι η προσοχή σου θα διασπαστεί σε κάτι άλλο. Οτιδήποτε κι αν είναι αυτό. Μπορεί να είναι το ποδόσφαιρο, τα μπιλιάρδα, τα αυτοκίνητα… θέλει να είσαι από πάνω της. Η γυναίκα δεν μπορεί ν’ ανεχθεί αυτό το πράγμα. Δηλαδή να είναι σ’ ένα χώρο με χιλιάδες δίσκους, χιλιάδες βιβλία, χιλιάδες ταινίες. Οτιδήποτε αποσπά την προσοχή του άντρα, είναι ανταγωνιστικό. Εκτός κι αν η γυναίκα είναι στο ίδιο τριπάκι και μαζεύει κι αυτή δίσκους. Όταν βγαίνω δεν συζητάω για μουσική. Είναι αρχή μου. Με τους φίλους μου λέμε χίλια δυο άλλα πράγματα.
Ποια ήταν τα στέκια σου;
Οπουδήποτε παιζόταν ροκ μουσική. Τώρα έχω σταματήσει να πηγαίνω. Πήγαινα σε συναυλίες, όπου έπαιζαν καλοί μουσικοί. Ήμουνα τυχερός μέχρι ν’ ανοίξω το δισκάδικο. Έγραφα στα περιοδικά, αλλά δεν ήξεραν ποιος είμαι. Μετά με το μαγαζί με μάθανε και οι εμφανίσεις μου περιορίστηκαν. Όπου πήγαινα με ρωτούσαν “είναι καλό αυτό; Το έφερες εκείνο;”.
Σου την έχουν πέσει για κριτική που έχεις κάνει;
Οουου, βέβαια! Ένα ελληνικό γκρουπ για μια κριτική που δεν έκανα, όπου επειδή έγραφα γι’ αυτά τα συγκροτήματα, είχε μπει κατά λάθος το όνομά μου! Ήρθαν όλοι στο δισκάδικό μου, όπου ήμουν μόνος, είχαν φέρει και δυο φίλους τους έξω από την πόρτα και άρχισαν να ρωτούν: τι είναι αυτά που έγραψες για μας; Εγώ έγραψα τέτοια πράγματα; Μα είναι τ’ όνομά σου. Μου έδειξαν το Ποπ και Ροκ μόλις είχε βγει. Κάνω έτσι και τι να δω. Όπα, δεν έχω γράψει εγώ τέτοια πράγματα. Έχει γίνει λάθος. Άρχισαν τις απειλές, θα σου σπάσουμε το μαγαζί, κουνούσαν τα ράφια, τέτοια πράγματα. Του πιο νευρικού, είπα τότε: φιλαράκο, οτιδήποτε ζημιά κάνεις, να ξέρεις ότι θα το πληρώσεις. Στην επόμενη συναυλία σας, θα έρθω με δέκα δικούς μου… Πριν κάνεις οποιαδήποτε ζημιά, σκέψου το καλά. Μέχρι τώρα δεν νομίζω να το πιστέψανε. Ας πούμε όμως, ότι είχα κάνει κριτική και δεν μου άρεσε ο δίσκος. Και τι έγινε;
Συνέβαινε αυτό δηλαδή στο “Ποπ και Ροκ”, να μπαίνει άλλου όνομα σε άρθρο;
Όχι, δεν είχε ξανασυμβεί κάτι τέτοιο. Μου είπαν ότι στον πρώτο δίσκο είχα κάνει καλή κριτική… Δηλαδή όποτε κάνω καλή κριτική, είμαι καλός; Ενώ, όποτε κάνω κακή κριτική είμαι ο κακός και λες πάμε να του σπάσουμε το μαγαζί; Συμπτωματικά μετά από ένα τρίμηνο ή τετράμηνο είδα τον νευρικό που κούναγε τα ράφια, έξω από το σινεμά “Αελλώ”. Ήμουν με δύο φίλους μου και μια κοπέλα. Του λέω: έλα να σου πω κάτι. Ταράζεται τότε. Εάν είχες κάνει κάποια ζημιά στο μαγαζί, σκέφτεσαι τι θα είχε γίνει τώρα; Θυμάσαι τι σου είχα πει;
Κάποια στιγμή ανακατεύτηκες και με την παραγωγή δίσκων;
Είχα βγάλει το σινγκλάκι των A&Z, τον πρώτο δίσκο των Last Drive που θέλαμε να ξεφύγει από τον ερασιτεχνισμό της ανεξάρτητης εταιρίας. Θέλαμε να είναι κάτι πιο προσεγμένο. Ήταν συμπαραγωγή Art Nouveau Records και Metronome. Τους Last Drive τους αγαπάω και νοιώθω πάρα πολύ κοντά μ’ αυτό το γκρουπ.
Μάνατζερ;
Πρώτο γκρουπ που μανατζάρισα ήταν οι Apocalypsis του Γιάννη Παλαμίδα και του Βασίλη Δερτιλή. Ημασταν σαν μια οικογένεια. Όλη τη μέρα μαζί. Στούντιο, συμβουλές, περιοδείες. Μετά υπήρξα μάνατζερ και των No Man’s Land. Μια άλλη καλή περίπτωση, περάσαμε ωραία.
Θυμάσαι καμιά φάση;
Ήταν μια άσχημη στιγμή όταν έπαιξαν οι No Man’s Land στη Θεσσαλονίκη. Ήταν μεγάλο συναυλιακό γεγονός σ’ ένα χαοτικό χώρο εκεί που είναι σήμερα ο Μύλος υπήρχαν κάτι μεγάλες αποθήκες, που τις είχαν μετατρέψει σε συναυλιακό χώρο. Είχε πολύ κόσμο. Ανεβήκαν στην σκηνή κι ενώ έπαιζαν κάποιοι άρχισαν να τους γιουχάρουν. Δεν ξέρω γιατί. Και κάποια στιγμή πέταξαν ένα μπουκάλι στην Εύη Χασαπίδου. Βλέπω τότε τον Παπαγεωργιάδη να πετά το μπάσο και ταυτόχρονα να ορμάνε οι μουσικοί ν πλακώσουν αυτούς που έκαναν αυτό το πράγμα. Κλείνω τα μάτια μου και λέω δεν το αντέχω, θα τους κατασπαράξουν. Πέσαν κάτι ψιλές και κάποιοι πιο ψύχραιμοι τους χωρίσανε. Η Εύη δεν χτύπησε πολύ, ένα πλαστικό μπουκαλάκι πρέπει να ήταν, αλλά αισθάνθηκε άσχημα. Συνέχισε το γκρουπ να παίζει, συνέχισαν κι οι άλλοι να γιουχάρουν, ώσπου μετά από τρία - τέσσερα κομμάτια τους έκανα νόημα και σταμάτησαν την συναυλία. Τους πήρε πολύ από κάτω κι έμειναν κλεισμένοι στο ξενοδοχείο και δεν βγήκαν καθόλου, μα καθόλου, ούτε μέχρι την πόρτα. Στην συναυλία ήμασταν μαζί με τον Ντίνο Δηματάτη, που έλεγε: τι βλακείες είναι αυτές που γίνονται!
Στην μουσική δημοσιογραφία ποιος σ’ έβαλε;
Μόνος μου. Χτύπησα την πόρτα μια μέρα της “Μουσικής” και είπα: Γεια σας! Έχω γνωρίσει ένα σωρό κόσμο, έχω πάρει συνεντεύξεις… Δούλεψα επίσης στο “Ποπ Κορν” που έβγαζε το «ΠΟΠ & ΡΟΚ» και το “Zoo” . Επίσης αθρογραφούσα σε πολλά fanzine, περιοδικά κι εδώ και στο εξωτερικό, έχουν δημοσιευτεί άρθρα μου σε εφημερίδες στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.
Μια αποτίμηση της εποχής των μουσικών περιοδικών;
Το καλύτερο περιοδικό που βγήκε και δεν πρόκειται να ξαναβγεί είναι το “Zoo”. Όταν κάποια στιγμή ήρθε η ώρα να αποφασίσουμε αν θα κρατήσουμε το “Ποπ και Ροκ” ή το “Zoo”, ήμουν υπέρ του να κρατήσουμε το “Zoo”. Τους είχα πει μάλιστα χαρακτηριστικά ότι το “Ποπ και Ροκ” είναι σαν μια πουτάνα που την έχουν γαμήσει όλοι και δεν τη θέλει κανείς. Το Zoo είναι πιο φρέσκο, είχε μια πτώση από κάποια λάθη που έγιναν, αλλά θα το ξανανεβάσουμε. Κλείστε το “Ποπ και Ροκ”, ό,τι ήταν να δώσει το έδωσε. Τελικά έκλεισαν το “Zoo” και μετά από λίγο καιρό έκλεισε και το “Ποπ και Ροκ”.
Πότε άρχισες να γράφεις σε fanzine περιοδικά;
Όταν έγραφα ακόμη στο “Ποπ και Ροκ” έβγαλα τον “Ψυχαγωγό”. Βγήκανε 9 τεύχη. Μετά κάναμε μια προσπάθεια να βγάλουμε το “Jam”. Βγήκανε 2 τεύχη. Από εκεί και πέρα έδινα άρθρα σε άλλα fanzine. Το ψαγμένο κοινό στην Ελλάδα ποτέ δεν ξεπέρασε τις 3.000. Μιλάμε από την Αλεξανδρούπολη ως την Κρήτη. Αυτοί που ξέρουνε τι θέλουν και τι ακούνε. Όμως δεν είναι αρκετοί για να συντηρηθεί ένα περιοδικό. Το μπάτζετ μπορεί να καλυφθεί τουλάχιστον με 5.000 πωλήσεις.
Πώς οριζόταν τότε το underground;
Να μην ακολουθείς τις φυσιολογικές οδούς διανομής. Το underground είναι χέρι με χέρι, το πας σε συγκεκριμένα μαγαζιά, δισκάδικα, μπαρ, βιβλιοπωλεία κι ότι πουλήσεις. Αν μπεις σε πρακτορεία με ποσοστά, θα σε κλέψουν. Είναι ιστορία ολόκληρη. Το underground είναι έξω από το mainstream.
Σήμερα υπάρχει underground;
Υπάρχει, αλλά κινείται πάρα πολύ… underground, τόσο που πρέπει να σκάψεις πάρα πολύ για να το βρεις. Υπάρχει όμως. Αλλά η κατάσταση είναι όμως τέτοια σε όλο τον κόσμο - αποπνευματοποίηση - που κοιτάμε όλοι την πάρτη μας και δεν σκεπτόμαστε πώς θα διανοηθούμε, οπότε υπάρχει ένας κύκλος που λειτουργεί εντελώς υπόγεια, αλλά δεν κάνουν τίποτα να εμφανιστούν, να βγουν προς τα έξω, να δώσουν κάτι προς τα πάνω.
Δεν είναι τυχαίο που το δισκάδικό σου ήταν πάντα υπόγειο;
Όχι… Να σου δώσω να καταλάβεις ότι από το 2000 μέχρι σήμερα έχουν βγει χιλιάδες κα-τα-πλη-κτι-κά συγκροτήματα. Ειδικά στην Ελλάδα, δεν έχουν πάρει χαμπάρι τί-πο-τα. Μα, τίποτα. Αν ερχόταν αυτή η δισκογραφία εδώ, θα έβλεπες μια ανανέωση, θα έβλεπες να ξανανθίζουν τα πάντα, τα μαγαζιά, τα μπαρ, τα δισκοπωλεία, θα γινόταν μια αποκαλυπτική άνοιξη, ενώ τώρα υπάρχει μια στασιμότητα, ένας βάλτος. Αλλά κι έξω, δεν τα ξέρουν και μιλάμε για χιλιάδες ονόματα, για τεράστια δισκογραφία.
Στο μουσικό γούστο που έχει διαμορφωθεί στην Ελλάδα τι ρόλο έχουν παίξει οι ραδιοφωνικοί παραγωγοί;
Στη δεκαετία του ’60 όλες οι εκπομπές ήταν κατευθυνόμενες από τις δισκογραφικές εταιρίες. Υπήρχαν εξαιρέσεις που ήταν οι πειρατικοί σταθμοί, ο αμερικάνικος σταθμός και οι ξένοι σταθμοί, αν τους έπιανες. Στη δεκαετία του ’70 ήταν φουλ πειρατικοί σταθμοί, φουλ ξένοι σταθμοί γιατί είχαμε καλύτερα ραδιόφωνα, καλύτερους δέκτες. Κάθε βράδυ άκουγα τον Ιταλό Supersonic και τον Γιουγκοσλάβο, τον Νίκολα Καρακλάιτς, που δεν μπορείς να φανταστείς στα 70ς τι έβαζε αυτός ο άνθρωπος! Από αυτόν έμαθα πάρα πολλά. Ότι έπαιζε προσπαθούσα να το βρω στο Μοναστηράκι. Τα έγραφα όλα σ’ ένα μπλοκάκι που το είχα πάντα στην τσέπη όταν πήγαινα για δίσκους. Έτσι ξεκίνησα να μαζεύω και το σοβαρό κομμάτι της δισκοθήκης μου. Μετά ξεκίνησαν οι ερασιτεχνικοί σταθμοί, όπου πήγαινα σε δυο-τρεις κι έπαιζα. Πήγαινα στον 251 στο που έγινε μετά ο Δημοτικός Σταθμός Ηρακλείου, ο Επικοινωνία 94.1 Fm και μετά 94 Fm. Ο ίδιος αυτός σταθμός καπελώθηκε από τον δήμο.
Γενικότερα οι ραδιοφωνικοί παραγωγοί, σε μια εποχή που είχε βαρύτητα, το ραδιόφωνο και η μουσική ενημέρωση ελλείψεως ίντερνετ, διαμόρφωσαν σωστή μουσική παιδεία;
Για τις γνώσεις που είχαν, πάλι καλά. Δεν ψαχνόντουσαν κι όλοι. Άλλοι άνοιγαν σταθμό για να βγάλουν καμιά γκόμενα. Άλλοι για να περάσουν κάποια μηνύματα. Άλλοι για να βγάλουν προς τα έξω τα απωθημένα τους. Στην εποχή που αναφέρεσαι στο ραδιόφωνο κυριαρχούσε ο Πετρίδης που είχε ένα συγκεκριμένο κοινό. Και μετά όλοι αυτοί που ήταν παραγωγοί στις δισκογραφικές εταιρίες. Κάποιοι έβαζαν καλά πράγματα. Υπήρχε κι ο Πητ Κωνσταντέας που έβαζε καλή μουσική, ο Αργύρης Ζήλος πιο μετά, αργότερα ο Μάκης Μηλάτος, όλοι αυτοί.
Ο Πητ Κωνσταντέας έγραφε και στο “Ποπ και Ροκ”. Μετά εξαφανίστηκε. Άκουγα την εκπομπή του. Τι τύπος ήταν;
Όλοι νόμιζαν ότι ο Κωνσταντέας είχε δισκοθήκη, αλλά είχε ταινιοθήκη. Όμως είχε τέλεια μηχανήματα και τις εκπομπές τις έγραφε στο σπίτι του. Στον Πειραιά. Έγραφε στο “Ποπ και Ροκ”, στα πρώτα τεύχη και με το που έκανε την περιβόητη κριτική των Clash, στο πρώτο και στο δεύτερο άλμπουμ και τους έθαψε… τον τελείωσαν. Και για τους Sex Pistols είχε γράψει άσχημα. Μετά παντρεύτηκε, όπως άκουσα, την κόρη του εκδότη της “Εστίας” και ανέλαβε καθήκοντα εκεί μέσα.
Πιο επιδραστικοί στην πορεία σου ως μουσικός δημοσιογράφος;
Αυτοί που με επηρέασαν στον τρόπο γραφής ο μακαρίτης Greg Shaw που είχε την “Bomp Records” που του είχα πάρει συνέντευξη για τον “Ψυχαγωγό”, ο Phil Smee αυτός που έγραφε τις σημειώσεις στις επανεκδόσεις της “Edsel” κι έβγαζε ένα fanzine περιοδικό στην Αγγλία το “Smashed Blocked”. O Greg Shaw στο περιοδικό του “Who Put The Bomb” στη δεκαετία του ’70, που τα πρώτα τεύχη του έβγαιναν πολυγραφημένα και τα χτύπησα σε δημοπρασία γιατί τα ήθελα πολύ, είναι ίσως η μεγαλύτερη πηγή πληροφοριών που μπορεί να βρει κάποιος στην ροκ αρθρογραφία.
Στην Ελλάδα γιατί δεν υπάρχει επαρκής ροκ βιβλιογραφία;
Γιατί τρομάζαμε να βρούμε στοιχεία. Γι’ αυτό κατάντησα να έχω τεράστια αρχείο περιοδικών και βιβλίων γιατί δεν θα μπορούσα αλλιώς να δουλέψω. Μην κοιτάς έξω που μ’ ένα τηλέφωνο ρωτάς τον ίδιο τον καλλιτέχνη… Οι εκδότες μετά δεν ήξεραν την τύφλα τους. Πριν καμιά δεκαριά χρόνια βρεθήκαμε στο σπίτι του Χάρη Καββαδία που είχε την ιδέα της συγκέντρωσης, όλοι όσοι γράφαμε στα περιοδικά. Αργύρης Ζήλος, Μάκης Μηλάτος, Νίκος Πετρουλάκης, Αιμίλιος Κατσούρης μέχρι ο Ηλίας Ασλάνογλου είχε έρθει και πήραμε μια κοινή απόφαση: ότι δεν θα ξαναγράψουμε σε κανένα περιοδικό εάν οι εκδότες δεν είναι γνώστες του αντικειμένου. Μιλάγαμε άλλη γλώσσα με τους εκδότες. Δεν γινόταν. Τους λέγαμε άλλο, σκεφτόντουσαν άλλο και έπρατταν άλλο. Ας πούμε ο εκδότης του “Ποπ και Ροκ”, τα πρώτα χρόνια, ήταν ένας γέρος γυμνασιάρχης! Ο Γκρίτζαλης. Μαζί με το “Ποπ και Ροκ” έβγαζε σταυρόλεξα που τα έφτιαχνε αυτός και κάτι άλλα καουμπόικα. Τον “Ήχο” τον έβγαζε ο Καββαθάς που ασχολούνταν με τα αυτοκίνητα και μοτοσυκλέτες. Στην “Μουσική” εκδότες ήταν ένας στον τεχνικό τομέα και δεν ήξερε από μουσική και ο άλλος ήταν δημοσιοσχεσίτης. Καμία σχέση οι εκδότες με το αντικείμενο. Εκμεταλλευόντουσαν το δικό μας πάθος για την μουσική…
Από την ελληνική ροκ σκηνή ποιους ξεχωρίζεις;
Τους Last Drive. Ήταν το μοναδικό γκρουπ που εμφανίστηκε την ώρα που έπρεπε. Αυτό που έπαιζαν οι Last Drive, παιζόταν σε όλο τον πλανήτη. Για μοναδική φορά, δεν έχει ξαναγίνει αυτό.
Μια ζωή στα Εξάρχεια που είσαι μήπως έτυχε να γνωρίσεις τον Νικόλα Άσιμο;
Θα σου πω ένα περιστατικό που θυμάμαι. Μία από τις πρώτες καταλήψεις που είχαν γίνει, τότε που ήταν της μόδας στις αρχές του ’80, έγινε στο Νέο Ηράκλειο, στη Βίλα Στέλλα, ένας πολιτιστικός χώρος. Ξαφνικά εμφανίζεται ο Άσιμος μ’ ένα φίλο του να δώσει κατεύθυνση σε ποιους; Σε άτομα που ήταν ιδεολόγοι, με διώξεις; Του είπαν λοιπόν: σε μας θα πουλήσεις μούρη; Πήγαινε στα Εξάρχεια, εδώ άλλος καιρός φυσάει… Και τους πετάξαν έξω! Η κατάληψη ήταν σ’ ένα πανέμορφο σπίτι και μετά όταν μπήκε μέσα η αστυνομία και έδιωξε τους καταληψίες για να δικαιολογηθεί ο δήμος μπήκαν μέσα οι καταληψίες, τον έφτιαξαν και το έκανε πολιτιστικό κέντρο.
Μουσική και πολιτική;
Μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του ’70 η μουσική με την πολιτική ήταν άρρητα συνδεδεμένα αυτά τα δύο. Από τότε και μετά δεν ασχολείται κανείς με την πολιτική και καλά κάνει. Η μουσική είναι μια ομορφιά. Η πολιτική είναι ένα έκτρωμα. Η ασχήμια δεν εξυμνείτε. Η ασχήμια διαγράφεται και ξεχνιέται. Πάει από εκεί που ήρθε. Η ομορφιά είναι αυτό που μένει. Και το ροκ είχε μια ομορφιά μέσα του. Η μουσική είχε σκοπό να αφυπνίσει συνειδήσεις, που το’ κανε και σε πολύ μεγάλο βαθμό. Από εκεί και πέρα όταν οι συνειδήσεις δεν μπορούσαν να αφυπνιστούν πια σταμάτησε να λειτουργεί και το ροκ συνειδησιακά.
Τα πολιτικοποιημένα γκρουπ ασκούσαν γοητεία επάνω σου;
Το κακό είναι ότι ισχύει μέχρι σήμερα αυτό σε μένα. Δεν υπάρχει περίπτωση να αποδεχτώ ένα γκρουπ που η εικόνα του και ο τρόπος ζωής του είναι έξω από τα πιστεύω του. Του βάζω Χ. Ούτε θα το ακούσω, ούτε θα το υπολογίσω. Για παράδειγμα ο Peter Gabriel. Δεν μπορώ να διανοηθώ έναν άνθρωπο που έχει παντρευτεί την ανιψιά της βασίλισσας να μου μιλάει για ροκ. Τι να μου πει αυτός;
Ποιος ήταν ο πιο underground τύπος που έχεις γνωρίσει;
Ο Wayne Kramer των MC 5. Ένας γλυκύτατος άνθρωπος, υπέροχος. Ήταν μία από τις καλύτερες συνεντεύξεις που έχω κάνει. Το τι είπε δεν μπορεί να φανταστείς. Και ήμουν άτυχος γιατί είχε μπλοκάρει το μαγνητόφωνο και δεν έγραψε τίποτα! Όταν το διαπίστωσα αυτό κάθισα κι έγραψα ότι θυμόμουν. Ευτυχώς είχα τις ερωτήσεις και αυτό με βοήθησε. Δημοσιεύτηκε στο “Ποπ και Ροκ” στα αφιερώματα που έκανα για τον ήχο του Ντιτρόιτ και αναφέρθηκα στους MC 5 εκτενώς.
Η Sony ανακοίνωσε αυτό τον καιρό ότι ξαναβάζει μπροστά τις πρέσες να τυπώσει βινύλια. Το σημαίνει αυτό;
Σημαίνει ότι έχασαν το παιχνίδι. Επιτέλους το καταλάβανε! Πριν καμιά εικοσαριά χρόνια είχε γίνει μια συζήτηση στην τηλεόραση στην οποία μετείχαν άνθρωποι των εταιριών και λέγανε για το cd και παρενέβην τηλεφωνικά και τους είπα: δεν αφήνετε αυτό το παραμύθι που λέτε. Αυτό είναι αισχροκέρδεια καθαρή. Ένα προϊόν που έχει κόστος παραγωγής 1 ευρώ, δεν μπορείτε να το πουλάτε 10 και να φτάνει στον καταναλωτή 15, 18 και 20 ευρώ. Και η δικαιολογία τους ήταν ότι από το 1985 έως το 1990 δόθηκαν πάρα πολλά λεφτά στη διαφήμιση που έπρεπε να αποσβεστούν. Και τους απάντησα: Δεν τα’ αφήνετε αυτά, πείτε ότι θέλετε να αισχροκερδήσετε, αυτή είναι η αλήθεια. Βέβαια την πατήσανε γιατί το cd το αντιγράφει ο καθένας ή το κατεβάζει, ενώ το βινύλιο για το αντιγράψεις θέλεις εργοστάσιο, πρέσα… Ποτέ δεν δέχθηκα το cd σαν μέσο ακουστικό. Και αυτό γιατί είναι συμπιεσμένος ο ήχος και ηχητικά απέχει. Είναι γνωστό ότι σ’ ένα σύστημα που είναι πολύ καλό έως άριστο υπερτερεί το βινύλιο, δεν το συζητάμε. Το cd υπερτερεί σε χαμηλόβαθμα συστήματα, όπου βγάζει όλες τις συχνότητες συμπιεσμένες. Οι πρώτοι που θάψανε το cd ήταν αυτοί που άκουγαν κλασική μουσική. Το απορρίψανε γιατί η κλασική μουσική σου δίνει όγκο, σου δίνει την αίσθηση του χώρου. Το ίδιο συμβαίνει και με το ροκ, θέλεις να έχεις την αίσθηση του χώρου, της συναυλίας και το cd είχε συμπιεσμένο ήχο. Ήμουν κάθετος εναντίον του cd εξ αρχής. Cd έχω στη δισκοθήκη μου ελάχιστα και μόνο πράγματα που δεν έχουν εμφανιστεί σε βινύλιο.
Βλέπεις να ακολουθούν κι άλλες μεγάλες εταιρίες την Sony;
Θα το κάνουν. Είναι αναγκαιότητα αυτή. Αλλά μην νομίσεις ότι ενδιαφέρονται για τον κόσμο, για τα λεφτά ενδιαφέρονται και από καθαρό οικονομικό συμφέρον θα το κάνουν. Εδώ κόβουν μια χαρά βινύλια και επιβιώνουν οι ανεξάρτητες εταιρίες.
Ο ρόλος τους είναι καθαρός;
Μπα, όχι. Μην ξεχνάς ότι και η Virgin από ανεξάρτητη ξεκίνησε και σήμερα έχει μέχρι αεροπορική εταιρία δική της! Πάντα στόχος είναι το κέρδος.
Έχεις δει ένα live που δεν θα το ξεχάσεις ποτέ;
Την πρώτη συναυλία που έδωσαν οι Dr. Feelgood στην Ελλάδα, στο Σπόρτινγκ στις αρχές του ’80. Επίσης οι Rolling Stonesστη Λεωφόρο το 1967, ήμουν παιδάκι με τον ξάδερφό μου. Μου άρεσαν και το ’98 που έπαιξαν ξανά στην Αθήνα. Είχα πει ότι αν έπαιζαν σε ένα μικρό κλαμπ με 70.000 εισιτήριο, θα τα 'δινα να τους δω όπως παίξανε.
Λένε ότι όποιος μεγαλώνει ακούει όλο και περισσότερη ελληνική μουσική, ενώ άκουγε φανατικά ξένη. Ισχύει;
Έχω πλήρη άγνοια ακόμη και των μεγαλύτερων ονομάτων. Όσοι το κάνουν, δεν είχαν καταλάβει τίποτα. Από την στιγμή που δονείσαι μέσα σου με τη ροκ μουσική, δεν μπορείς να ακολουθήσεις ένα άλλο πράγμα. Δοκίμασα και την τζαζ. Τίποτα.
Μήπως έχει να κάνει με την αρρώστια του συλλέκτη που μπουχτίζει σ’ ένα σημείο και θέλει να δώσει τροφή στην επέκταση της δισκοθήκης του με το παραμελημένο κομμάτι της ελληνικής μουσικής;
Ναι, ισχύει αυτό. Μετά από απανωτές σφαλιάρες ξεπέρασα το συλλεκτικό και έχω μόνο πράγματα που μου αρέσουν.
Τι σφαλιάρες;
Με το φαινόμενο του πολυμερισμού, είδα αγαπημένα μου άλμπουμ σε άθλια κατάσταση. Αυτοί οι δίσκοι ήταν δώρο της ψυχής μου. Δεν θέλω να τους ξαναπάρω.
Ποδόσφαιρο και μουσική;
Δεν τα συνδύασα αυτά παρ’ όλο που έπαιζα πολύ μπάλα πιτσιρικάς.
Τι ομάδα είσαι;
Από τις μεγάλες Φωστήρας. Από τις μικρές Παναθηναϊκός. Ο πατέρας μου ήταν γενικός γραμματέας του Φωστήρα και όσο ήταν στην ομάδα πήγαινα στο γήπεδο του Ταύρου. Δεν έχανα αγώνα. Δεν περνούσε κανείς από τον Ταύρο. Μετά σταμάτησα. Αρχές δεκαετίας του ’70. Παναθηναϊκός είμαι μόνο από κόντρα με τον αδερφό μου, που είναι Ολυμπιακός. Δεν έχω ιδέα ποιοι παίζουν στον Παναθηναϊκό, ούτε έχω πάει ποτέ να τον δω.
Ο αδερφός σου ακούει μουσική;
Κομπιουτεράς είναι και ακούει πολύ μουσική, αλλά πολύ σπάνια ήρθε να με ρωτήσει για κάτι. Την μόνη φορά που με ρώτησε ήταν όταν άκουσε το “Magic Potion” των Open Mind και απορημένος μου είπε: αυτό είναι πραγματικά κομμάτι του ’69; Είσαι σίγουρος; Ακούει mp3 από το πρωί μέχρι το βράδυ κι έχει καλό γούστο. Όταν πήγαμε διακοπές είχε φέρει τέσσερα στικάκια: ψυχεδέλεια, garage, funk και soul και με ρώτησε τι θέλεις ν’ ακούσουμε; Ακούμε σχεδόν τα ίδια πράγματα και δεν με έχει ρωτήσει ποτέ!
Επιδραστικότερο κίνημα στη ζωή σου;
Η ψυχεδέλεια. Τα 60ς. Η δεκαετία 65-75. Το ροκ ήταν αυτό. Εκεί παιχθήκανε τα πάντα.
Από διάβασμα πώς πας;
Χωρίς μουσική μπορώ να κάνω γιατί τα πάντα είναι μέσα μου, χωρίς διάβασμα με τίποτα. Οι λατρείες μου; διάβασμα, μουσική, κινηματογράφος. Θα σου πω τι δε διαβάζω: πολιτική και ψυχολογία. Όλα τ’ άλλα τα διαβάζω. Φιλοσοφία, ιστορία, ότι μπορείς να φανταστείς. Τώρα παίρνω μόνο βιβλία, δίσκους δεν παίρνω.
Τι μαθητής ήσουν;
Είχα κλήση στα κλασικά μαθήματα. Αρχαία, Νέα, Ιστορία. Στα θεωρητικά είχα μεγαλύτερους βαθμούς. Τότε ήταν άλλες εποχές. Χούντα. Το καλοκαίρι που τελείωσα έγινε μεταπολίτευση. Το 16 είναι σαν 20 +, σήμερα. Για να πάρεις 16 έπρεπε να ξέρεις περισσότερα και από τον καθηγητή! Ήμουν μαθητής του 16-17, είχα κάνει κι απουσιολόγος σαν ο καλύτερος μαθητής. Στα Αρχαία ήμουν αστέρι, το κείμενο το ήξερα απ’ έξω κι ανακατωτά και αντί να πάω να δώσω φιλολογία για θετική κατεύθυνση, πήγα κι έδωσα για πρακτική κατεύθυνση… χημεία, αν είναι δυνατόν. Ήθελε κάτι μόρια τότε η χημεία!
Τι μουσική άκουγαν οι συμμαθητές σου;
Στο γυμνάσιο που είναι το λύκειο σήμερα, ο μόνος που άκουγε ξένη μουσική ήμουν εγώ! Μάλιστα στην εκδρομή της έκτης που κάναμε στα Γιάννενα και στην Κέρκυρα, είχα μαζί μου ένα κασετόφωνο φορητό κι είχα γράψει τα αγαπημένα μου τραγούδια σε κασέτες και άκουγα στα ακουστικά. Με πείραζαν “τι είναι αυτά που ακούς;”, μου τράβαγαν τ’ ακουστικά και τέτοια πράγματα. Τότε ήταν ο Καλαντζής και ο Νταλάρας μόλις είχε ξεκινήσει.
Πάλι καλά που πήγες πενταήμερη επί χούντας…
Η ωραιότερη περίοδο της ζωής μου ήταν μετά, με υπέροχα πάρτι από το ’76 έως το ’78 όπου παίζαμε τρελά πράγματα. Grand Funk το δίσκο “Survival”, Quicksilver Messenger Service τέτοια πράγματα. Κι όμως έβλεπες και αγόρια και κορίτσια να χορεύουν. Χορεύανε τα πάντα, ότι κι αν τους βάζαμε στα πάρτι, χορεύανε. Τότε στα πάρτι γράφαμε κασέτες, χωρίς κενά. Είμαι πανευτυχισμένος. Έζησα τη ζωή μου, έκανα ότι ήθελα, ακόμη και πνευματικά… μέχρι τα 45 μου, έζησα. Από εκεί και πέρα…
Το ροκ πότε έσκασε στην Ελλάδα;
Τους Doors τους έμαθα το 1969. Ακούγαμε Hendrix και φάνταζε κάτι το εξωπραγματικό. Ουσιαστικά το ροκ διαδόθηκε στην Ελλάδα με την προβολή της ταινίας του Woodstock. Όταν είδαμε όλα αυτά τα μεγαθήρια να παίζουν!
Είχες πάει στην προβολή;
Βέβαια! Είχα πάει με τον μέντορά μου, τον Τρύφωνα παρέα στο Παλλάς. Στο ντου που έγινε για να μπούμε μέσα, οι μπάτσοι προσπάθησαν να μας εμποδίσουν και ο φίλος μου δίνει μια και ρίχνει το καπέλο κάτω ενός μπάτσου κι έγινε χαμός, τσαλαπατηθήκαμε και μπήκαμε τελικά μέσα. 1970. Ο απόηχος του Woodstock είχε φτάσει στην Ελλάδα και περιμέναμε πώς και πώς να δούμε την ταινία. Στην προβολή άναβαν αναπτήρες, κεριά… ήταν φανταστικά. Το ντου έγινε γιατί είχε τελειώσει η πρώτη προβολή και οι προηγούμενοι δεν έβγαιναν, είχαν μείνει μέσα να ξαναδούν την ταινία κι εμείς που είχαμε έρθει δεν μπορούσαμε να μπούμε μέσα από τον πολύ κόσμο! Πέντε φορές την είδα τότε! Αυτή την ταινία, το "Monterey" και το “Party” του Πήτερ Σέλλερς τις έχω δει άπειρες φορές!
Από κινηματογράφο τι προτιμάς;
Τις ταινίες που έχουν κρυφά μηνύματα. Αυτές που πρέπει να στρωθείς κάτω να τις αποσυμβολίσεις. Μερικές αγαπημένες είναι: “Ένας Αμερικανός Φίλος” του Βιμ Βέντερς, “Φάννυ και Αλέξανδρος” του Μπέργκμαν, “Blow Up” του Αντονιόνι, τα δύο πρώτα “Matrix” των αδερφών Βακόφσκι των οποίων τα έχω δει όλα και μ’ αρέσουν. Πιτσιρικάς μου άρεσε πολύ η ταινία επιστημονικής φαντασίας “Soylent Green” με τον Τσάρλτον Ίστον και το “Omega Man” επίσης με τον Τσάρλτον Ίστον που είναι ρημέηκ της ταινίας με τον Βίνσεντ Πράις, αλλά μου άρεσε το δεύτερο. Επίσης οι “Ανεξέλεγκτες Καταστάσεις” με τον Ουίλιαμ Χαρτ. Από μουσικές μ’ αρέσει το “Πίσω Από την Κοιλάδα Με Τις Κούκλες (Beyond The Valley Of The Dolls)”.
Έχεις άτομο να διαδεχθεί την δισκοθήκη σου;
Όχι. Εάν δεν γίνει δωρεά σε κάποιο ίδρυμα και γίνει ξαφνικά θα την επωμιστεί ο αδερφός μου ή θα την πουλήσω και θα δώσω σε φτωχούς τα λεφτά…
Rolling Stones ή Beatles;
Rolling Stones. Οι Stones έπαιξαν μαύρη μουσική, αμερικάνικη, οι Beatles παίξανε ευρωπαϊκή. Τελείως διαφορετικά πράγματα. Όπως είναι διαφορετική η αμερικανική από την ευρωπαϊκή rock μουσική. Οι Αμερικάνοι δίνουν βάση στον ρυθμό, οι Ευρωπαίοι δίνουν πιο πολύ βάση στην μελωδία. Διαφορετικές σχολές, εξίσου σημαντικές.
Από ψυχεδέλεια τι θα πρότεινες σ’ ένα νέο ακροατή της;
Να πάρει το “Forever Changes” των Love, τα δύο άλμπουμ των Ultimate Spinach, τα δύο πρώτα τον H.P. Lovecraft, WestCoast Pop Art Experimental. Music Emporium, Pink Floyd τα δύο πρώτα...
Από garage rock;
Music Machine, το πρώτο και το δεύτερο, Shadows Of Night, Chocolate Watch Band το πρώτο, όπως και το δεύτερο τους στα ψυχεδελικά είναι must… Στην δισκοθήκη μου τα αμερικάνικα τα έχω με περιοχές ταξινομημένα. Δεν μπορώ να λειτουργήσω αλλιώς. Ξεκινάω Καλιφόρνια, Ντιτρόιτ, Οχάιο, Φλώριδα, Τέξας, Σικάγο, Νέα Υόρκη Βοστώνη, κλπ.
Έχεις πάει Αμερική;
Βοστώνη και Νέα Υόρκη. Το ’83, ’84 όταν μανατζάριζα τους No Man’s Land. Έχουμε πάει να δούμε την πρώτη εμφάνιση των Concrete Blonde. Είμαι με δύο από τους Absolute Grey και με την κοπέλα, δύο από τους Chesterfield Kings και τον μάνατζερ τους και άλλους που δεν θυμάμαι. Μετά την συναυλία πάμε να πιούμε κάτι. Πήγαμε στην ωραιότερη παμπ που έχω μπει στη ζωή μου. Μέσα ήταν όλοι οι μουσικοί της Νέας Υόρκης!
Τζαζ δεν ακούς;
Ακούω πολύ συγκεκριμένο είδος jazz. Ή με πρόσμειξη από Αφρική, ή με πρόσμειξη από ινδικά στοιχεία ανατολίτική ή λατινοαμερικάνικα.
Αν επανεκδοθεί ο δίσκος των Passing Fancy να με πάρεις τηλέφωνο, έτσι;
Έγινε!
*Το δισκάδικο «Art Nouveau» του Νίκου Κοντογούρη βρίσκεται στην οδό Αραχώβης 42, στα Εξάρχεια. Το τηλέφωνο είναι 210-384 3556.
Η σελίδα του στο discogs: https://www.discogs.com/label/136027-Art-Nouveau
Φωτογραφίες: Γιάννης Αλεξίου
