Ο Ευγένιος Χαλίλ είναι σολίστας μπουζουκιού και ακουστικής κιθάρας. Έχει σπουδάσει ανώτερα θεωρητικά με τον Αιμίλ Χατζίεφ. Διδάχθηκε μπουζούκι από τον Σπύρο Γκούμα και τον Θεμιστοκλή Παπαβασιλείου. Έχει ενορχηστρώσει και διασκευάσει κομμάτια λαϊκής, έντεχνης και σμυρνέικης μουσικής.
Ως σολίστας έχει συνεργαστεί, μεταξύ άλλων, με τους Σταύρο Ξαρχάκο, Δημήτρη Παπαδημητρίου και Φωτεινή Βελεσιώτου. Με τον σολίστα κλασσικής κιθάρας Σπύρο Χριστόγλου έχουν δημιουργήσει το ντουέτο για δύο κιθάρες Duo Korab.
Την Τρίτη 7 Φεβρουαρίου πραγματοποιείται στο Μικρό Παλλάς το δεύτερο μέρος της σειράς συναυλιών του Ελληνικού Σχεδίου αφιερωμένες στο ρεμπέτικο τραγούδι και τις επιρροές του στους καλλιτέχνες του σήμερα με τίτλο «Ο Θησαυρός του Παναγιώτη Τούντα και το νέο στο ρεμπέτικο».
Πρόκειται για άγνωστα και ακυκλοφόρητα τραγούδια του μεγάλου Σμυρνιού συνθέτη σε πρώτη εκτέλεση, το οποίο ανασυντίθενται, συμπληρώνονται και παρουσιάζονται σε ενορχήστρωση ενός σύγχρονου σπουδαίου του ρεμπέτικου, του Μανόλη Πάππου.
Σύγχρονοι ποιητές και στιχουργοί γράφουν στίχο σε ακυκλοφόρητες μελωδίες του Τούντα σε μια ετεροχρονισμένη «συνεργασία» με χρονική απόσταση ενός αιώνα. Οι Διονύσης Καψάλης, Γιώργος Κοροπούλης, Κώστας Φασουλάς, Δημήτρης Παπαδημητρίου και Βερόνικα Δαβάκη ανέλαβαν να συμπληρώσουν τον μερικώς ή ολικώς ελλείποντα στίχο.
Στο πλαίσιο της παράστασης ο Χαλίλ, θα παρουσιάσει το έργο του «Μικρές Εικόνες» για πρώτη φορά στο κοινό. Περιλαμβάνει σύντομα οργανικά κομμάτια και τραγούδια που επενδύθηκαν με στίχους του Χρήστου Σπουρδαλάκη και επιλέχθηκαν από δύο διαφορετικούς κύκλους συνθέσεων.
Με ποιά τραγούδια μεγάλωσες;
Στη συνειδητή μου φάση με τη μουσική, από 11 χρονών και μετά δηλαδή, τη περίοδο που εγώ επέλεγα τι θα ακούσω, άκουγα κατά βάση λαϊκά κομμάτια. Τραγούδια του Βασίλη Τσιτσάνη, του Γιώργου Ζαμπέτα, του Μανώλη Χιώτη, του Άκη Πάνου, του Μανου Λοΐζου και πολλών άλλων λαϊκών συνθετών. Σιγά σιγά ψάχνοντας και αναζητώντας έπεσε στα χέρια μου η μουσική του Μάνου Χατζιδάκι, του Μίκη Θεοδωράκη και του Σταύρου Ξαρχάκου όπου την άκουσα πάρα πολύ και με επηρέασε σε μεγάλο βαθμό. Τραγούδια που έχω αγαπήσει ιδιαίτερα και έχουν μια ξεχωριστή θέση μέσα μου είναι, του Διονύση Σαββόπουλου, του Νίκου Μαμαγκάκη, της Λένας Πλάτωνος και του Δημήτρη Παπαδημητρίου. Ένας ξεχωριστός κόσμος ο καθένας τους.
Ο «Δρόμος» του ρεμπέτικου συνεχίζεται στις μέρες μας; Κι αν ναι πόσο ισχυρός είναι ο απόηχος της περπατησιάς του;
Έχει μια σοφή φράση ο Ηράκλειτος όπου λέει: Δεν μπορείς να μπεις δύο φορές στο ίδιο ποτάμι. Πιστεύω ότι όσο περπατάς έναν ασφαλή δρόμο που περπατήθηκε και φωτίστηκε από άλλους, τόσο μικραίνει και σκοτεινιάζει, κι από εκεί που κάποτε ήταν ένας δρόμος γεμάτος από ζωή, μουσική και έρωτα καταλήγει να είναι παρακμιακός δρόμος σε επαρχιακή συνοικία. Από την άλλη μεριά έχω συναντήσει περιπτώσεις ανθρώπων «γνήσια» συντηρητικών που έχουν κάνει πολύ όμορφα πράγματα και πρωτότυπα, πολύ αντιφατικό αυτό, αλλά η ζωή είναι γεμάτη από τέτοιες αντιφάσεις.
Τι σημαίνει για σένα «Το Νέο στο Ρεμπέτικο»;
«Το Νέο στο Ρεμπέτικο» για μένα σημαίνει δύο πράγματα:
Ή είναι μια πρωτότυπη φόρμα όπου πατάει στους γνωστούς δρόμους και με ευρηματικότητα αποκτά δικό του χώρο και οντότητα. Μια τέτοια φόρμα είχε η μπάντα «Σαντουρίστας» που είχα την τύχη να την ακούσω πριν διαλυθεί.
Ή είναι κάτι τελείως καινούριο και ανατρεπτικό αντικαθιστώντας το παλιό τρόπο με κάτι εντελώς νέο που έρχεται αδιαπραγμάτευτο να μιλήσει τη δική του γλώσσα. Κάτι τέτοιο βέβαια για να συμβεί προϋποθέτει κοινωνικές συνθήκες και όραμα...
Τι περιλαμβάνει το έργο «Μικρές Εικόνες» και πως δημιουργήθηκε;
Περιλαμβάνει κάποια ορχηστρικά κομμάτια και τραγούδια. Παρόλο που έχει κυρίαρχο ρόλο το μπουζούκι, πολλά από αυτά είναι γραμμένα σε κιθάρα και πιάνο. Η κυρίαρχη ιδέα του έργου έχει γραφτεί αρκετά χρόνια πίσω το 2011 σαν αυτόνομη μουσική και ολοκληρώθηκε ουσιαστικά το 2022 σαν τραγούδι με στίχους του Χρήστου Σπουρδαλάκη. Μπορεί να πει κανείς ότι είμαι ένας αρκετά αργός συνθέτης με περιόδους εκλάμψεων. Κάποια από αυτά τα κομμάτια έχουν γραφτεί μέσα σε μια νύχτα και άλλα είναι δουλειά χρόνων.
Τι υποδηλώνει ο τίτλος του;
Ο τίτλος του είναι μια αφιέρωση στο Ρώσο συνθέτη Μοdest Mussorgsky που με το έργο του «εικόνες από μια έκθεση» με έκανε να σκεφτώ κι άλλες φόρμες για το τραγούδι πιο μεγάλες από αυτές που έχουμε συνηθίσει.
Εσύ έχεις ακούσει τα ανέκδοτα του Τούντα. Έχουν τέτοιο πλούτο σαν κι αυτόν των όσων γνωρίζουμε;
Άκουσα αρκετά από αυτά στην πρώτη συναυλία που έγινε στο Μικρό Παλλάς, και μου κάνανε πολύ θετική εντύπωση. Κάποια έχουν αυτό το πλούτο, κάποια άλλα λιγότερο. Σίγουρα αξίζει να παιχτούν και να ακουστούν και να δοκιμαστούν.
Γιατί αυτά τα τραγούδια παρά την υπερπροβολή τους δε χάνουν σπιθαμή της γοητείας τους ενώ τα περισσότερα από τα καινούρια -και παρά την υπερπαραγωγή που συναντάμε- δυσκολεύονται και να κεντράρουν το στόχο τους, να μπουν στις καρδιές και τα χείλη, και να μείνουν;
Όταν μια μουσική είναι προϊόν έμπνευσης και ανάγκης, ακόμα κι αν είναι χιλιοπαιγμένη, δεν χάνει την αξία της. Όταν όμως η μουσική απλά κατασκευάζεται και είναι διανοητική δεν θα τραγουδηθεί, αλλά ακόμα κι αν τραγουδηθεί επειδή παίζεται από όλα τα μέσα (ραδιόφωνα, τηλεοράσεις κτλ), δεν θα αγαπηθεί και απλά θα ξεχαστεί όπως έχουν ξεχαστεί χιλιάδες μουσικές.
Σκιαγράφησέ με μου το «συμπορευτή» σου στην παράσταση Μανώλη Πάππο αλλά και τους δασκάλους σου Σπύρο Γκούμα και Θέμη Παπαβασιλείου.
Ο Μανώλης Πάππος θα μπορούσα να πω ότι ένας πολύ λυρικός παίχτης και συνθέτης. Ο Σπύρος ο Γκούμας είναι ένας πολύ καλός δάσκαλος, υπομονετικός με κατανόηση. Εξαιρετικός επίσης παίχτης. Ο Θεμιστοκλής Παπαβασιλείου ένας εξίσου καλός δάσκαλος, άλλης σχολής από το Σπύρο Γκούμα, πιο αυστηρός και απαιτητικός, πράγμα που σπανίζει στις μέρες μας γιατί ζούμε σε μια περίοδο ευκολίας.
Βαριά ευχαριστώ που χρωστάς;
Σε αρκετούς ανθρώπους χρωστάω βαριά ευχαριστώ. Στους γονείς μου και κυρίως στο πατέρα μου που με στήριξε όταν μπήκα στο δρόμο της μουσικής.
Σε φοβίζει κάτι;
Η φθορά του χρόνου, που αν το καλοσκεφτείς δεν υπάρχει λόγος να σε φοβίζει γιατί είναι γεγονός. Η ανθρώπινη βλακεία μου είπε ένας φίλος ότι είναι άξιο φόβου, αλλά κι αυτό μπορεί να πει κανείς ότι είναι μια δεδομένη κατάσταση και πάγια. Ένα πράγμα που μπορεί να πει κανείς ότι φοβάμαι είναι η άμεση κριτική γιατί δεν γνωρίζεις αν μπορούν οι άλλοι να την αντέξουν, και να σε αντέξουν. Είναι όμως τελείως απαραίτητη γιατί αλλιώς δεν προχωράει τίποτα. Έχουν υπάρξει φάσεις που έχω ρισκάρει κι έχω κάνει κριτική και έχει πιάσει τόπο, άλλες φορές που απλά έπεσε στο κενό κι άλλες που φοβήθηκα και δεν είπα τίποτα.
Μια ευχή;
Αγάπη και δημιουργία στη ζωή μας είναι κάτι που θα ευχόμουν.
Ως σολίστας έχει συνεργαστεί, μεταξύ άλλων, με τους Σταύρο Ξαρχάκο, Δημήτρη Παπαδημητρίου και Φωτεινή Βελεσιώτου. Με τον σολίστα κλασσικής κιθάρας Σπύρο Χριστόγλου έχουν δημιουργήσει το ντουέτο για δύο κιθάρες Duo Korab.
Την Τρίτη 7 Φεβρουαρίου πραγματοποιείται στο Μικρό Παλλάς το δεύτερο μέρος της σειράς συναυλιών του Ελληνικού Σχεδίου αφιερωμένες στο ρεμπέτικο τραγούδι και τις επιρροές του στους καλλιτέχνες του σήμερα με τίτλο «Ο Θησαυρός του Παναγιώτη Τούντα και το νέο στο ρεμπέτικο».
Πρόκειται για άγνωστα και ακυκλοφόρητα τραγούδια του μεγάλου Σμυρνιού συνθέτη σε πρώτη εκτέλεση, το οποίο ανασυντίθενται, συμπληρώνονται και παρουσιάζονται σε ενορχήστρωση ενός σύγχρονου σπουδαίου του ρεμπέτικου, του Μανόλη Πάππου.
Σύγχρονοι ποιητές και στιχουργοί γράφουν στίχο σε ακυκλοφόρητες μελωδίες του Τούντα σε μια ετεροχρονισμένη «συνεργασία» με χρονική απόσταση ενός αιώνα. Οι Διονύσης Καψάλης, Γιώργος Κοροπούλης, Κώστας Φασουλάς, Δημήτρης Παπαδημητρίου και Βερόνικα Δαβάκη ανέλαβαν να συμπληρώσουν τον μερικώς ή ολικώς ελλείποντα στίχο.
Στο πλαίσιο της παράστασης ο Χαλίλ, θα παρουσιάσει το έργο του «Μικρές Εικόνες» για πρώτη φορά στο κοινό. Περιλαμβάνει σύντομα οργανικά κομμάτια και τραγούδια που επενδύθηκαν με στίχους του Χρήστου Σπουρδαλάκη και επιλέχθηκαν από δύο διαφορετικούς κύκλους συνθέσεων.
Με ποιά τραγούδια μεγάλωσες;
Στη συνειδητή μου φάση με τη μουσική, από 11 χρονών και μετά δηλαδή, τη περίοδο που εγώ επέλεγα τι θα ακούσω, άκουγα κατά βάση λαϊκά κομμάτια. Τραγούδια του Βασίλη Τσιτσάνη, του Γιώργου Ζαμπέτα, του Μανώλη Χιώτη, του Άκη Πάνου, του Μανου Λοΐζου και πολλών άλλων λαϊκών συνθετών. Σιγά σιγά ψάχνοντας και αναζητώντας έπεσε στα χέρια μου η μουσική του Μάνου Χατζιδάκι, του Μίκη Θεοδωράκη και του Σταύρου Ξαρχάκου όπου την άκουσα πάρα πολύ και με επηρέασε σε μεγάλο βαθμό. Τραγούδια που έχω αγαπήσει ιδιαίτερα και έχουν μια ξεχωριστή θέση μέσα μου είναι, του Διονύση Σαββόπουλου, του Νίκου Μαμαγκάκη, της Λένας Πλάτωνος και του Δημήτρη Παπαδημητρίου. Ένας ξεχωριστός κόσμος ο καθένας τους.
Ο «Δρόμος» του ρεμπέτικου συνεχίζεται στις μέρες μας; Κι αν ναι πόσο ισχυρός είναι ο απόηχος της περπατησιάς του;
Έχει μια σοφή φράση ο Ηράκλειτος όπου λέει: Δεν μπορείς να μπεις δύο φορές στο ίδιο ποτάμι. Πιστεύω ότι όσο περπατάς έναν ασφαλή δρόμο που περπατήθηκε και φωτίστηκε από άλλους, τόσο μικραίνει και σκοτεινιάζει, κι από εκεί που κάποτε ήταν ένας δρόμος γεμάτος από ζωή, μουσική και έρωτα καταλήγει να είναι παρακμιακός δρόμος σε επαρχιακή συνοικία. Από την άλλη μεριά έχω συναντήσει περιπτώσεις ανθρώπων «γνήσια» συντηρητικών που έχουν κάνει πολύ όμορφα πράγματα και πρωτότυπα, πολύ αντιφατικό αυτό, αλλά η ζωή είναι γεμάτη από τέτοιες αντιφάσεις.
Τι σημαίνει για σένα «Το Νέο στο Ρεμπέτικο»;
«Το Νέο στο Ρεμπέτικο» για μένα σημαίνει δύο πράγματα:
Ή είναι μια πρωτότυπη φόρμα όπου πατάει στους γνωστούς δρόμους και με ευρηματικότητα αποκτά δικό του χώρο και οντότητα. Μια τέτοια φόρμα είχε η μπάντα «Σαντουρίστας» που είχα την τύχη να την ακούσω πριν διαλυθεί.
Ή είναι κάτι τελείως καινούριο και ανατρεπτικό αντικαθιστώντας το παλιό τρόπο με κάτι εντελώς νέο που έρχεται αδιαπραγμάτευτο να μιλήσει τη δική του γλώσσα. Κάτι τέτοιο βέβαια για να συμβεί προϋποθέτει κοινωνικές συνθήκες και όραμα...
Τι περιλαμβάνει το έργο «Μικρές Εικόνες» και πως δημιουργήθηκε;
Περιλαμβάνει κάποια ορχηστρικά κομμάτια και τραγούδια. Παρόλο που έχει κυρίαρχο ρόλο το μπουζούκι, πολλά από αυτά είναι γραμμένα σε κιθάρα και πιάνο. Η κυρίαρχη ιδέα του έργου έχει γραφτεί αρκετά χρόνια πίσω το 2011 σαν αυτόνομη μουσική και ολοκληρώθηκε ουσιαστικά το 2022 σαν τραγούδι με στίχους του Χρήστου Σπουρδαλάκη. Μπορεί να πει κανείς ότι είμαι ένας αρκετά αργός συνθέτης με περιόδους εκλάμψεων. Κάποια από αυτά τα κομμάτια έχουν γραφτεί μέσα σε μια νύχτα και άλλα είναι δουλειά χρόνων.
Τι υποδηλώνει ο τίτλος του;
Ο τίτλος του είναι μια αφιέρωση στο Ρώσο συνθέτη Μοdest Mussorgsky που με το έργο του «εικόνες από μια έκθεση» με έκανε να σκεφτώ κι άλλες φόρμες για το τραγούδι πιο μεγάλες από αυτές που έχουμε συνηθίσει.
Εσύ έχεις ακούσει τα ανέκδοτα του Τούντα. Έχουν τέτοιο πλούτο σαν κι αυτόν των όσων γνωρίζουμε;
Άκουσα αρκετά από αυτά στην πρώτη συναυλία που έγινε στο Μικρό Παλλάς, και μου κάνανε πολύ θετική εντύπωση. Κάποια έχουν αυτό το πλούτο, κάποια άλλα λιγότερο. Σίγουρα αξίζει να παιχτούν και να ακουστούν και να δοκιμαστούν.
Γιατί αυτά τα τραγούδια παρά την υπερπροβολή τους δε χάνουν σπιθαμή της γοητείας τους ενώ τα περισσότερα από τα καινούρια -και παρά την υπερπαραγωγή που συναντάμε- δυσκολεύονται και να κεντράρουν το στόχο τους, να μπουν στις καρδιές και τα χείλη, και να μείνουν;
Όταν μια μουσική είναι προϊόν έμπνευσης και ανάγκης, ακόμα κι αν είναι χιλιοπαιγμένη, δεν χάνει την αξία της. Όταν όμως η μουσική απλά κατασκευάζεται και είναι διανοητική δεν θα τραγουδηθεί, αλλά ακόμα κι αν τραγουδηθεί επειδή παίζεται από όλα τα μέσα (ραδιόφωνα, τηλεοράσεις κτλ), δεν θα αγαπηθεί και απλά θα ξεχαστεί όπως έχουν ξεχαστεί χιλιάδες μουσικές.
Σκιαγράφησέ με μου το «συμπορευτή» σου στην παράσταση Μανώλη Πάππο αλλά και τους δασκάλους σου Σπύρο Γκούμα και Θέμη Παπαβασιλείου.
Ο Μανώλης Πάππος θα μπορούσα να πω ότι ένας πολύ λυρικός παίχτης και συνθέτης. Ο Σπύρος ο Γκούμας είναι ένας πολύ καλός δάσκαλος, υπομονετικός με κατανόηση. Εξαιρετικός επίσης παίχτης. Ο Θεμιστοκλής Παπαβασιλείου ένας εξίσου καλός δάσκαλος, άλλης σχολής από το Σπύρο Γκούμα, πιο αυστηρός και απαιτητικός, πράγμα που σπανίζει στις μέρες μας γιατί ζούμε σε μια περίοδο ευκολίας.
Βαριά ευχαριστώ που χρωστάς;
Σε αρκετούς ανθρώπους χρωστάω βαριά ευχαριστώ. Στους γονείς μου και κυρίως στο πατέρα μου που με στήριξε όταν μπήκα στο δρόμο της μουσικής.
Σε φοβίζει κάτι;
Η φθορά του χρόνου, που αν το καλοσκεφτείς δεν υπάρχει λόγος να σε φοβίζει γιατί είναι γεγονός. Η ανθρώπινη βλακεία μου είπε ένας φίλος ότι είναι άξιο φόβου, αλλά κι αυτό μπορεί να πει κανείς ότι είναι μια δεδομένη κατάσταση και πάγια. Ένα πράγμα που μπορεί να πει κανείς ότι φοβάμαι είναι η άμεση κριτική γιατί δεν γνωρίζεις αν μπορούν οι άλλοι να την αντέξουν, και να σε αντέξουν. Είναι όμως τελείως απαραίτητη γιατί αλλιώς δεν προχωράει τίποτα. Έχουν υπάρξει φάσεις που έχω ρισκάρει κι έχω κάνει κριτική και έχει πιάσει τόπο, άλλες φορές που απλά έπεσε στο κενό κι άλλες που φοβήθηκα και δεν είπα τίποτα.
Μια ευχή;
Αγάπη και δημιουργία στη ζωή μας είναι κάτι που θα ευχόμουν.
