Ο ήχος της κιθάρας του ακούγονταν διαφορετικός από τις άλλες κιθάρες της εποχής στα μέσα της δεκαετίας του 80 όταν ανέβηκε στο πάλκο να ανοίξει με το συγκρότημά του την πρωτομαγιάτικη συναυλία του Παύλου Σιδηρόπουλου και των Απροσάρμοστων στην κεντρική πλατεία της Νέας Σμύρνης. Ήταν τότε τελειόφοιτος μαθητής του λυκείου.
Ένας ψηλός, αδύνατος σχεδόν ξερακιανός κιθαρίστας με rockabilly look και κόκκινα αθλητικά Converse παπούτσια. Η εμφάνισή του δεν ταίριαζε με την new wave εμφάνιση των υπόλοιπων μελών των Joyful Nurses. Όμως δεν ήταν ο μόνος δικός του δρόμος που είχε διαλέξει στη ζωή. Πιτσιρικάς αντί για μπάλα στις αλάνες, όπως οι περισσότεροι συνομήλικοί του, προτιμούσε να παίζει κιθάρα μεγαλώνοντας στο Δουργούτι, τη γειτονιά των Αρμενίων προσφύγων και φυσικά του τρομερού, φοβερού και ατρόμητου «ΘΡΙΑΜΒΟΥ», της ομάδας του Νέου Κόσμου. Στο αίμα του όμως έτρεχε…κιτρινόμαυρο αίμα. Α.Ε.Κ. – οικογενειακό κατάλοιπο με το παράπονο της συνοικίας, τυπωμένο στη γεμάτη πληγωμένο αθλητικό εγωισμό ματιά του.
Αντί του «βασιλιά των σπορ» διάλεξε να γραφτεί στο μπάσκετ. Μεγαλώνοντας αν και ανήκε στη γενιά του Παύλου Σιδηρόπουλου, άκουγε new wave αλλά και Sex Pistols. Στο σχολείο δεν ήταν και πολύ συνεπής με τα μαθήματά του. Ήταν αυτό που λέμε «δύσκολο τεμάχιο». Όμως αυτή η τάση της άγριας νεότητάς του προς το αντίθετο ρεύμα και το πείσμα του για το διαφορετικό την κατάλληλη στιγμή του έκανε το μεγαλύτερο καλό στη ζωή του, βγήκε νικητής στην πιο δύσκολη μάχη που έδωσε έως σήμερα με τον πιο ύπουλο αντίπαλο. Την ηρωίνη.
Μουσικός πλήρους εμπειρίας. Ο Αντώνης Δημητρίου έχει αφιερώσει τη ζωή του στη μουσική που είναι η μεγάλη αγάπη του. Σε μια ανοδική καλλιτεχνική πορεία ευτύχησε να είναι μέλος του συγκροτήματος που ήταν η μουσική απάντηση της Αθήνας στα σημαντικά σχήματα της Θεσσαλονίκης. Ιδρυτικό μέλος των Ενδελέχεια που άφησαν πίσω τους 8 στούντιο άλμπουμ, ένα E.P. και δύο συλλογές. Έζησε την ιστορική κίνηση των ελληνικών συγκροτημάτων στη δεκαετία του 90 παίζοντας σε μία από τις καλύτερες ελληνικές μπάντες, αλλά και τη χρυσή εποχή του ραδιοφώνου την ίδια δεκαετία όταν οι ιδιωτικοί σταθμοί είχαν μεράκι και μεγαλουργούσαν καθώς από τις αρχές της δεκαετίας του 90 έως σήμερα είναι από τους καλύτερους συντρόφους μας στο ραδιόφωνο με τις μουσικές του επιλογές.
Σήμερα έχει το δικό του γκρουπ, τους Sugar, όπου πλέον αξιοποιεί και την πολύ καλή φωνή του που ακούγαμε έως σήμερα μόνο πίσω από το μικρόφωνο των στούντιο και συνεχίζει τις εκπομπές στα ερτζιανά.
Σε μια περίοδο υγειονομικών μέτρων δώσαμε ραντεβού για μια αποκαλυπτική συζήτηση που βάζει πολλά πράγματα στη θέση τους και βρήκαμε ένα διαφορετικό μέρος να γίνει η συνέντευξη αυτή, το συνεργείο αυτοκινήτων του Γιώργου Δασκαλάκη, ενός υπέροχου και καλόκαρδου ανθρώπου, μαέστρου στη δουλειά του, που κάποτε στα 70s ήταν μουσικός, όπως μας αποκάλυψε καθότι μπασίστας των Easy Riders. Στο συνεργείο του έχουν ιστορία οι Ενδελέχεια καθώς έχουν φωτογραφηθεί εκεί σε δύο φωτογραφίες στο οπισθόφυλλο του δεύτερου δίσκου τους.
Το σουρεαλιστικό είναι ότι όση ώρα συζητούσαμε γύρω από ένα αυτοσχέδιο τραπεζάκι, ακούγονταν ψαλμωδίες από τον σταθμό της εκκλησίας που ήταν μόνιμα συντονισμένο το ραδιόφωνο του μηχανικού ! Η διαφορετικότητα σε όλο της το μεγαλείο. Πάμε λοιπόν για μια συνέντευξη χωρίς…μάσκες και play list. Πάνω στο τραπέζι τα δύο πρώτα άλμπουμ των Ενδελέχεια που βγήκαν σε βινύλιο έδωσαν τον ρυθμό στην πιο garage rock συνέντευξη.
Αντώνης Δημητρίου και Γιάννη Αλεξίου με τους δύο πρώτους δίσκους των Ενδελέχεια που κυκλοφόρησαν σε βινύλιο στο γκαράζ όπου έγινε η συνέντευξη.
- Ο κλόουν στο εξώφυλλο σημαίνει κάτι;
Είναι μια παγκόσμια φωτογραφία, βραβευμένη, που πήγε πολύ καλά, η φωτογραφία όχι ο δίσκος που πρέπει να έχει μια θέση στα αρνητικά ρεκόρ πωλήσεων ever ! Ο δεύτερος δίσκος μας, με κλόουν επίσης στο εξώφυλλο, πήγε λίγο καλύτερα, αλλά και αυτός είχε την ίδια μοίρα. Ήρθε όμως η στιγμή που άρχισαν να πηγαίνουν καλά οι live εμφανίσεις και η επικοινωνία με τον κόσμο, τότε άρχισε η άνοδος του γκρουπ. Όσο ανέβαιναν οι Τρύπες τόσο τραβούσαν κι εμάς προς τα επάνω. Αντίστροφα λειτούργησε όταν διαλύθηκαν, τράβηξαν κι εμάς αλλά και άλλους προς τα κάτω. Μπορεί να υπάρχει ανταγωνισμός όταν λειτουργεί το πράγμα, αλλά η αλήθεια είναι ότι τον ανταγωνισμό αυτό τον έχουν όλοι ανάγκη για να υπάρχει μια κατάσταση. Κανείς δεν μπορεί να είναι μόνος.
- Η δισκογραφική εταιρία τι ρόλο έπαιξε σε αυτή την κατάσταση;
Στην αρχή δεν μας ήξερε κανείς. Ο Στέλιος ο Φωτιάδης κι ο Ηλίας Ασλάνογλου άκουσαν τα λόγια, κάποια riffs στην κιθάρα, άκουσαν στο πρωτόλειο υλικό μας κάτι διαφορετικό σε μια εποχή που ο Παύλος Σιδηρόπουλος ήταν χιλιοακουσμένος, οι Τρύπες και τα Ξύλινα Σπαθιά ήδη υπήρχαν και η Αθήνα δεν είχε κάτι να δείξει. Είχαν πάρει το μήνυμα ότι κάτι έπρεπε να συμβεί στην Αθήνα. Έτσι ξεκινήσαμε, με μια κασέτα. Ένα demo που θεωρούσαμε τέλεια παραγωγή, είχαμε πληρώσει και αρκετά στο Στούντιο 111, ένα ιστορικό στούντιο στο Μοσχάτο, για να γίνει. Μια ωραία μονοκατοικία με αυλή όπου εκεί ήταν ο Τάκης Αργυρίου. Εκεί γράψαμε το demo μας με ηχολήπτη το Λευτέρη Νεοκοσμίδη με τον οποίο δεν συνεχίσαμε, αλλά μας πήγε ως την πόρτα του Στέλιου Φωτιάδη.
- Πώς ήταν η κατάσταση τότε όταν βγήκε ο πρώτος δίσκος;
Είχαμε βινύλιο στα χέρια μας να μας παίξει το κρατικό ραδιόφωνο σε μια εποχή, το 1994, που τα ιδιωτικά ραδιόφωνα είχαν αρχίσει να αποσύρουν τα πικάπ και να παίζουν CD, ενώ στην Ελληνική Ραδιοφωνία δεν είχε εισχωρήσει ακόμη ο ψηφιακός δίσκος κι έτσι εμείς είχαμε το βινύλιο για αποκούμπι.
- Από την στιγμή που σχηματίστηκε το συγκρότημα έως την στιγμή που βγήκε ο πρώτος δίσκος σας πόσος καιρός πέρασε;
Από τη στιγμή που αρχίσαμε να τρέχουμε λιγότερο από ένας χρόνος. Ένας χρόνος τρεξίματος είναι πάρα πολύς. Βρέθηκε ο ηχολήπτης και ο Ηλίας Ασλάνογλου στην Eros Music όπου παλιότερα ήταν στο Happening και χρόνια στο Ελληνικό Rock την παγκόσμια δισκογραφία, και στην χορευτική ηλεκτρονική μουσική, ενώ ήταν ο δημιουργός και της πρώτης συλλογής Ethnic. Επίσης ο Ηλίας ήταν τότε τραγουδιστής των Magic de Spell με τους οποίους παίζαμε μαζί στα live. Έτσι έδεσε. Ο Ηλίας μας άνοιξε ουσιαστικά την πόρτα στη δισκογραφία, ήταν ο «Godfather των Ενδελέχεια» καθώς μέτραγε ο λόγος του στην εταιρία λόγω πείρας. Ήταν ο βασικός άνθρωπος που δούλευε με τον Στέλιο Φωτιάδη στο δημιουργικό κομμάτι, για να βγει δηλαδή κάτι καινούργιο. Ως ραδιοφωνικός παραγωγός παρακολουθούσα τις μουσικές προτάσεις του.
- Ήσουν δηλαδή παράλληλα μουσικός και παραγωγός στο ραδιόφωνο;
Ναι καθώς είχα ξεκινήσει πιο παλιά από το Δίαυλο 10 και μετά που σχηματίστηκαν οι Ενδελέχεια δούλεψα σε μια σειρά από ιδιωτικούς σταθμούς έως ότου κατέληξα στην Ελληνική Ραδιοφωνία και στο Πρώτο Πρόγραμμα για μια διετία περίπου την εποχή που είχε σχηματιστεί το συγκρότημα. Επανήλθα αργότερα και παρέμεινα στο κρατικό ραδιόφωνο έως σήμερα ως παραγωγός του Kosmos 93.6. Επίσης για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα ενδιάμεσα αλλά και πριν, δούλεψα στον κινηματογράφο ως ηχολήπτης (μιας και είχα αποφοιτήσει από τη σχολή Λ. Σταυράκου και το τμήμα ηχοληψίας που μόλις είχε συσταθεί). Τα πολύωρα και απαιτητικά γυρίσματα ήταν πολύ δύσκολο να συνδυαστούν με τους Ενδελέχεια γιατί κάναμε πάρα πολλές πρόβες και μάλιστα ευλαβικές. Δηλαδή ήταν αυστηρά δίωρα παιξίματος χωρίς να σπαταλάμε ούτε στιγμή από το χρόνο αυτό.
Ενδελέχεια: Αντώνης Δημητρίου (κιθάρα), Παναγιώτης Κατσιμάνης (κιθάρα, φωνητικά), Δημήτρης Μητσοτάκης (τύμπανα, φωνητικά), Γιώργος Κουλούρης (μπάσο), Δημήτρης Λεοντόπουλος (φωνή)
- Που κάνατε πρόβες;
Ο ένας χώρος ήταν το Στούντιο II ή αλλιώς στου Βλάσση, όπως λέγαμε, στην οδό Τραπεζουντίου 2, παράλληλη της Καλλιδρομίου και κάθετη στη Χαριλάου Τρικούπη, στα Εξάρχεια. Εκεί σ’ ένα καφενείο που είναι δίπλα βγήκε το όνομά Ενδελέχεια, όπου πάντα πίναμε μια μπύρα και τρώγαμε ένα μεζέ μετά την πρόβα. Το δεύτερο στούντιο που επίσης δουλεύαμε πολύ ήταν στην Κυψέλη στην οδό Λέσβου στο ύψος της Αγ. Ζώνης, όπου είχε ένα ωραίο παρκάκι που επίσης καθόμασταν στο καφενείο «Πλάτανος» και πίναμε τον καφέ μας ή τρώγαμε ένα σουβλάκι. Αργότερα κάναμε πρόβες και στο Studio Terra, ένα σύγχρονο στούντιο, Αγ. Κωνσταντίνου και Βουλιαγμένης στην Ηλιούπολη. Φυσικά εννοείται ότι έχουμε περάσει και δοκιμάσει διάφορα προβάδικα στην Αθήνα.
- Ποιος ήταν ο «νονός» του γκρουπ;
Ο στιχουργός μας ο Δημήτρης Μητσοτάκης. Αρχικά έπεσε στο τραπέζι το όνομα Ενδελέχεια Απαστράπτουσα, αλλά το μαζέψαμε και έμεινε Ενδελέχεια σκέτο. Ονομάστηκε έτσι το γκρουπ γιατί δώσαμε ένα όρκο να έχουμε διάρκεια και να μην διαλυθούμε ποτέ. Έτσι τα βλέπαμε τα πράγματα τότε. Θέλαμε ένα όνομα που να σημαίνει κάτι. Την επιμέλεια, τη διάρκεια, την φροντίδα. Οι Ενδελέχεια θα ήταν μια διαρκής διαδικασία.
- Πότε συνέβαιναν όλα αυτά;
Περίπου Το 1993. Ως τότε έπαιζα με διάφορα συγκροτήματα.
- Έχεις δισκοθήκη και από τι αποτελείται;
Δεν έχω πια την συλλογή των βινυλίων μου, αλλά έχω κρατήσει τα CD.
- Μα εσύ είσαι άνθρωπος του αναλογικού ήχου, μεγάλωσες ακούγοντας βινύλια, τι σε έκανε να κάνεις αυτή την επιλογή;
Υπάρχει πολύ μουσικό υλικό promo που απέκτησα σαν επαγγελματίας ραδιοφωνικός παραγωγός από την περίοδο που ήμουν στο Rock Fm, στον Αιγαίο Fm στην κρατική ραδιοφωνία και άλλους μεγάλους σταθμούς με ακροαματικότητα και με βάση τη εναλλακτική Rock μουσική. Έχω πάρα πολλά cd-singles, έπρεπε να αφιερώσεις πολύ χρόνο να τ’ ακούσεις. Όλο αυτό το υλικό το κράτησα.
-Έχει να κάνει δηλαδή με το συναισθηματικό κομμάτι σε συνδυασμό με το επαγγελματικό στην επιλογή σου;
Ναι και πρέπει να πούμε για να μην θεοποιείται το ίντερνετ ότι στα CD μου υπάρχουν τραγούδια που δεν υπάρχουν στο διαδίκτυο. Όσον αφορά τους δίσκους βινυλίου πιάνουν πολύ χώρο στο σπίτι και έτσι μετακομίζοντάς τους αποκτάς χώρο για άλλα πράγματα, όπως βιβλία ή άλλα αντικείμενα που μπορεί να βάλει και κάποιος άλλος άνθρωπος που είναι μαζί σου και κυρίως ξεκολλάς από αυτή την κυρίαρχη ιδέα : το πήρα είναι δικό μου, κάτι που οι συλλέκτες βινυλίου το έχουν σε υπέρτατο βαθμό. Η αποθήκευση του μουσικού υλικού σού αφήνει ακόμη περισσότερο ελεύθερο χώρο και αυτό έκανα σε μια περίοδο που οι εταιρίες σταμάτησαν να στέλνουν promo CD. Το μουσικό μου υλικό πια είναι αποθηκευμένο ή υπάρχει σε σύγχρονες πλατφόρμες. Οτιδήποτε σε οποιαδήποτε στιγμή μου κινήσει την περιέργεια είμαι περίεργος να το αναζητήσω. Έχω συνεχώς ανοιχτά τα αυτιά μου.
- Και οι μεγάλες αγάπες;
Οι κιθάρες και τα riff είναι βαριές ασθένειες και δεν μπορείς να ξεφύγεις από τις παιδικές ασθένειες όπως πολλές από αυτές που πέρασα. Χωρίς μια Telecaster δεν θα πήγαινα πουθενά να παίξω. Ωστόσο η αγαπημένη κιθάρα για ένα αξιόλογο σόου είναι η Rickenbacker. Όποια νότα φύγει από αυτή την κιθάρα πετυχαίνει το στόχο της.
- Θυμάσαι την πρώτη σου επαφή με την μουσική; Η στιγμή που σου κέντρισε το ενδιαφέρον;
Στο σχολείο με τα μεγαλύτερα παιδιά της Δάφνης. Είχα την τύχη ν’ αλλάξω τρία σχολεία στην γυμνασιακή και μεταγυμνασιακή πορεία γιατί δεν με βοηθούσαν οι καθηγητές με τη διαγωγή. Τα πρόσημα ήταν αρνητικά με διαγωγή κοσμία και χειρίστη μια φορά. Έτσι με έδιωξαν από το 1ο Γυμνάσιο Δάφνης και βρέθηκα στο 3ο Δάφνης, το οποίο ήταν στο ίδιο κτίριο στην άλλη γωνία, στην οδό Μπακνανά, τον κεντρικό δρόμο της περιοχής. Στην πορεία εκδιώχθηκα και από αυτό το σχολείο και βρέθηκα στο 43Ο Αθηνών που επίσης στεγαζόταν στο ίδιο κτίριο, μιλάμε για ένα τεράστιο σχολικό συγκρότημα σε ένα οικοδομικό τετράγωνο ! Έτσι άλλαξα τέσσερα σχολεία μέσα μικρό διάστημα και κατέληξα στη Β Λυκείου στο 4ο Λύκειο Ν. Σμύρνης. Αποφάσισα ότι δεν μου κάνει ο Ν. Κόσμος, αυτός ο κόσμος δεν είναι για μένα (γέλια) και αναγκάστηκα να πάω στη διπλανή περιοχή. Εκεί έμπλεξα περισσότερο με τις ουσίες όντας μαθητής, αν και είχα ήδη ξεκινήσει την ηρωίνη λίγο καιρό πριν. Μόλις άλλαξα περιοχή άλλαξαν και κάποια πράγματα πάνω στην χρήση που έκανα και ήμουν στο δικό μου τότε κόσμο. Στο σχολείο τότε δεν είχα κάποιο ιδιαίτερο πρόβλημα, ήμουν ένας μαθητής του 14. Ένα τρίμηνο στην Άλγεβρα είχα πάει 19 ! Δεν ξέρω τι με είχε πιάσει και είχα 13 στο πρώτο τρίμηνο, 16 στο δεύτερο και 19 στο τρίτο. Όταν ένας καθηγητής βλέπει ότι ένας άσωτος υιός επανέρχεται στη τάξη και προσπαθεί, τον ανταμείβει. Όσο εύκολα αδικούνε, άλλο τόσο εύκολα ανταμείβουν. Η ηρωίνη κάποια στιγμή με έβγαλε έξω από το δημιουργικό σκέλος των συγκροτημάτων. Ήταν η ανάγκη για τη χρήση και την εύρεση της ουσίας. Το χειρότερο μέρος της εξάρτησης είναι η φιλοσοφία από την μία χρήση μέχρι την επόμενη. Αυτή είναι η ζωή του χρήστη. Ακόμη και αν υπάρχει ένα περιβάλλον που όλα είναι έτοιμα να πας να τζαμάρεις, μέχρι και κουρδισμένη κιθάρα, δεν πας. Θα πας να βρεις αυτό που είναι το επιούσιο αυτή την στιγμή. Έτσι τελείωσα με τους Joyful Nurses.
Λεζάντα: Πρόγραμμα του κλαμπ «Πήγασος» με την συμμετοχή των Joyful Nurses στις 18 Απριλίου 1985
- Τι θυμάσαι από την συναυλία με τον Παύλο Σιδηρόπουλο;
Με τον Παύλο Σιδηρόπουλο βρεθήκαμε στην ίδια σκηνή σε μια συναυλία των Joyful Nurses στην πλατεία Νέας Σμύρνης την Πρωτομαγιά του 1986. Είχαμε ετοιμάσει 5-6 τραγούδια. Από κάτω ήταν φίλοι και γνωστοί. Ο τραγουδιστής μας, ο Νίκος που ήταν ο ίδιος τραγουδιστής και στις Σάρκες, είχε εξαιρετική σκηνική παρουσία για την εποχή. Ένα τραγούδι μας ήταν το «Μην με φωνάζεις σύντροφο» κάτι που καλοδέχθηκε ο κόσμος και κερδίσαμε την συμπάθειά του με το τραγούδι αυτό. Σε αντίθεση με τον Παύλο Σιδηρόπουλο που πιστεύω ότι παρασυρμένος από μεγαλείο των συνεχών συναυλιών και της ανόδου των Απροσάρμοστων σε κάποια στιγμή είπε στο μικρόφωνο «Ψηφίζω ΠΑΣΟΚ» και διακόπηκε η συναυλία από τις αντιδράσεις του κόσμου με τον οποίο άνοιξε δημιουργικό διάλογο πολιτικής χροιάς ο Παύλος για αρκετή ώρα μέχρι να συνεχιστεί και πάλι η συναυλία. Επίσης θυμάμαι είχε αργήσει να έρθει ο Παύλος κι εμείς είχαμε τελειώσει το σετ μας και έρχεται ο διοργανωτής Γιάννης Αλεξίου και μας λέει «Παίξτε κι άλλο !», «Μα δεν έχουμε άλλο κομμάτι», «Παίξτε τα ίδια από την αρχή !». Με την συναυλία αυτή αποκτήσαμε τεράστιο prestige. Η Νέα Σμύρνη είχε ιστορία με τόσους μουσικούς που έβγαζε. Ήταν η δεύτερη τετραετία του ΠΑΣΟΚ που διοργάνωνε αυτές τις συναυλίες μέσω της Νέας Γενιάς και του Λαλιώτη. Ολόκληρη γενιά καλλιτεχνών βγήκε κι έπαιξε τότε. Θυμάμαι επίσης πολλές συναυλίες σε κινηματογράφους που είχαν κλείσει σαν επιχειρήσεις. Αλλά και μετά την συναυλία αυτή νομίζω είχαμε παίξει μαζί με τον Παύλο Σιδηρόπουλο στο Rodeo club στην Χέϋδεν. Άλλα live μας που θυμάμαι ήταν στην Μουσική Αποθήκη, στο Mad club με τους Χωρίς Περιδέραιο, στην Γκράβα το περιβόητο σχολικό συγκρότημα, αλλά και πόσες άλλες ζωντανές εμφανίσεις.
- H Νέα Σμύρνη ήταν μουσικομάνα στα 80s με πολλούς μουσικούς και συγκροτήματα να ανδρώνονται στην περιοχή και γενικά ήταν πολύ δραστήρια πόλη με συναυλίες σε διάφορους χώρους. Τι θυμάσαι από τότε;
Θυμάμαι τον Γιώργο Λαβράνο με τη Μίλλη και μαζί τους τον Φακανά πιτσιρικά στο μπάσο σε Jazz αναζητήσεις, τους Λήτης και Τρυκ αλλά και Ιζόλδη, του Φατμέ, τους Σπυριδούλα, τους Αγάπανθος, τους πολύ καλούς Μην Πυροβολείται Τον Πιανίστα με τραγουδιστή τον Αντρέα Σούτη, τον Βασίλη Πετρίδη που τον είδα λίγες μέρες πριν σκοτωθεί, είχε έρθει στο Studio Praxis όπου γράφαμε με τους Ενδελέχεια και ήταν πικραμένος και απογοητευμένος και μάλλον τον διακατείχε το συναίσθημα της εγκατάλειψης των παλιών μουσικών θρύλων που τους έχει ξεπεράσει η εξέλιξη των πραγμάτων και νοιώθουν απομόνωση μιας και δεν παίζουν κάπου και δεν δημιουργούν πια…
- Πώς γνώρισες του Joyful Nurses;
Τους γνώρισα μέσω του τραγουδιστή μας, του Νίκου, από τις Σάρκες ένα από τα πρώτα συγκροτήματά μου όσο ήμουν ακόμα στο Νέο Κόσμο και τα σχολεία της Δάφνης και είναι μεγάλη αδικία που δεν θυμάμαι το επίθετό του. Ήταν performer όπως ήταν οι περισσότεροι τραγουδιστές τότε. Αν ήσουν όσο αλήτης χρειαζόταν για να παίξεις Rock’n’Roll εννοείται ότι δεν πατούσες στο ωδείο. Μετά γνωρίστηκα και με τ’ άλλα παιδιά της τότε μπάντας τους και στην ουσία αντικατέστησα τον έως τότε κιθαρίστα τους. Ήταν ο Μάρκος Θεοδώρου στο μπάσο, ο Βασίλης Κασκαμπάς με τον οποίο παίζουμε σήμερα μετά από 30 χρόνια, είναι ο ντράμερ μου στους Sugar και έχει κι αυτός μεγάλη ιστορία στο underground Ελληνικό Rock (Ι5, Γιώργος Δημητριάδης κ.α.). Το όνομα στους Joyful Nurses, το έδωσα εγώ, χαμένος μέσα στις ψυχεδελικές μου αναζητήσεις. Είχαμε ένα δικό μας χώρο, ένα ιδιόκτητο υπογειάκι του Βασίλη στην Καλλιθέα, στην οδό Κρέμου, όπου κάναμε πρόβες και ήμασταν οι Joyful Nurses. Εκεί είχα τις πρώτες ουσιαστικές επιρροές από τον ήχο της κιθάρας, είχα στα χέρια μου καλές Stratocaster, καλές Telecaster που εναλλάσσονταν λόγω της χρήσης ουσιών που έκανα. Με την ίδια ευκολία που έφευγαν, με την ίδια ευκολία ερχόντουσαν. Ωστόσο πριν τους Joyful Nurses που ήταν το πρώτο συγκρότημα που ξέφευγα από τον ερασιτεχνισμό υπήρχε ένα σχολικό συγκρότημα, οι Σάρκες στο σχολείο της Δάφνης, όπου είχαν καλέσει τον Τζίμη Πανούση με τις Μουσικές Ταξιαρχίες να παίξουν στο Αμφιθέατρο, με μαθητικό εισιτήριο. Την συναυλία άνοιξε ο Νίκος Ζιώγαλας που φορούσε μια γούνα μ’ ένα λίγο βουκολικό στυλ κι έπαιζε διασκευές μπαλάντες με ακουστική κιθάρα και πολύ ωραία φωνή καθώς και δημοτικά σε rock version. Μετά βγήκε ο Τζιμάκος που είχε φοβερό σόου τότε, με τον ήχο της μοτοσυκλέτας, όπως εμφανιζόταν τότε στην Λήδρα. Βαγγέλης Βέκιος, Σπύρος Πάζιος, Δημήτρης Δασκαλοθανάσης και ο Γιάννης Δρόλαπας. Τότε ήταν σύνηθες να γίνονται χοροεσπερίδες ή συναυλίες για να μαζέψουν οι μαθητές χρήματα για κάποιον σκοπό. Το σχολειό το δικό μας διάλεξε τη ροκιά.
- Εσείς δεν παίξατε μαζί τους;
Κάτσε να δεις. Η συναυλία βέβαια συνοδεύτηκε από έκτροπα. Οι καρέκλες έπεσαν βροχή, έσπασαν πράγματα, μοιράστηκαν αποβολές σε υπευθύνους και μη. Την επόμενη χρονιά λοιπόν έχουμε μαζευτεί τρία – τέσσερα συγκροτήματα του γυμνασίου και λέμε θέλουμε να κάνουμε συναυλία και βέβαια με όσα έγιναν είχαν κάθε λόγο να μας πουν, όχι. Μας ρώτησαν λοιπόν για το περιεχόμενο των τραγουδιών και είπαμε ότι έχουμε διασκευές Beatles, Rolling Stones…Ακούγεται μια φωνή : «Ροκ δηλαδή ;»…«Μα πώς επιτρέψατε να έρθει πέρυσι αυτός που βρίζει θεούς και δαίμονες ; Εμείς έχουμε τραγούδια που κι εσείς ίσως τα ξέρετε !». Πιέσαμε και με το Σύλλογο Γονέων και Κηδεμόνων κι έγινε τελικά η συναυλία. Εκεί στο Αμφιθέατρο του σχολείου έσπασε η πρώτη μου κιθάρα. Την είχα ακουμπήσει κάπως άτσαλα, κάποιος τράβηξε ένα καλώδιο, παρ’ την κάτω. Ευτυχώς βρέθηκε ένα παιδί και μου έδωσε μια άλλη κιθάρα κι έπαιξα. Η πρώτη μου συναυλία κατέληξε σ’ ένα δράμα. Γύρισα σπίτι κλαίγοντας. Με είδε σ’ αυτά τα χάλια ο παππούς μου ο Αντώνης που του είχα αδυναμία, 1 ή ώρα το βράδυ, πολύ αργά γι’ αυτόν που κοιμόταν από τις 8, ο οποίος μου είπε : αύριο θα πάμε και θα σου πάρω μια άλλη κιθάρα ! Στην πορεία βρήκα κάτι τεχνίτες στη Ν. Σμύρνη και συνεφέραμε και την κιθάρα που υπέστη ζημιά στην συναυλία. Έτσι είχα δύο κιθάρες για κάμποσο χρονικό διάστημα. Την κιθάρα που διορθώσαμε την αγόρασε ο συμμαθητής μου ο Μιχάλης Πανίδης.
- Με τις Σάρκες παίζατε μόνο διασκευές;
Παίζαμε και δικά μας. Λέγαμε αφού παίζουν οι Σύνδρομο που μας άρεσαν τόσο καλά γιατί να μην παίξουμε κι εμείς. Βέβαια από τα τέσσερα ακόρντα που παίζαμε τα δύο ήταν λάθος, αλλά το παλεύαμε. Παίζαμε Rock με ελληνικό στίχο, και καμιά φορά τα μπερδεύαμε με αγγλικά. Που να βρούμε στίχους ; Ότι ακούγαμε λέγαμε…Γράφαμε τα τραγούδια όλοι μαζί. Αυτό γινόταν και με τους Ενδελέχεια στην αρχή, άσχετα με το τι έγραφαν οι δίσκοι. Ερχόταν μια κεντρική ιδέα και καθόμασταν, σκοτωνόμασταν παιδευόμασταν στις πρόβες, κι αν κάναμε ένα λάθος σ’ ένα σημείο του κομματιού, γινόταν Ε.Δ.Ε. (Ένορκη Διοικητική Εξέταση) μετά. Ήταν ευλαβικές οι πρόβες των Ενδελέχεια. Κανείς δεν έκανε τα δικά του.
O Αντώνης Δημητρίου με τους Joyful Nurses στον θρυλικό «Πήγασο». Απρίλιος 1985
- Ας επανέλθουμε στους Joyful Nurses…
Ζούσαμε την εποχή μας. Μας άρεσαν πολύ οι U2, οι Cure, οι Echo and The Bunnymen, οι Clash, οι Birthday Party, οι Bauhaus. Δεν ήμασταν της σχολής του Παύλου Σιδηρόπουλου στο Rock’n’Roll. Δεν μου αρέσει αυτό που γίνεται τώρα με τον Παύλο. Έχω την αίσθηση ότι όλοι θέλουν να τον οικειοποιηθούν. Ο Παύλος για την εποχή ήταν και λίγο mainstream, εμείς θέλαμε να είμαστε πιο underground. Εξετάζαμε προσεκτικά τι έλεγαν τα τραγούδια που διαλέγαμε. Παίζαμε ας πούμε το God Save The Queen των Sex Pistols. Είχαμε και δικά μας και μάλιστα είχαμε φτάσει να μιλήσουμε για 45άρι δίσκο με τον Νίκο Κοντογούρη και τον Στάθη Παπούλια που είχαν το δισκάδικο Art Nouveau στο υπόγειο της Σολωμού και έκαναν επίσης παραγωγές δίσκων. Να φανταστείς παίζαμε στον Πήγασο κάθε μήνα. Υπάρχει πρόγραμμα που εμφανιστήκαμε εκεί μαζί με Anti Τroppau Council και X-Mandarina Duck. Στο μεσοδιάστημα που έκλεισε ο Πήγασος και άνοιξε το Ρόδον, τον Απρίλιο του 1989 πήγα στην κοινότητα γιατί είχε παραγίνει το θέμα με τα ναρκωτικά. Τότε ήταν που βγήκα περίπου για δύο χρόνια εκτός σκηνής και όταν ξαναμπήκα στα πράγματα είχα γνωριστεί στο ΚΕΘΕΑ με τον Δημήτρη Λεοντόπουλο (ο τραγουδιστής των Ενδελέχεια) και κάναμε το συγκρότημα πριν καν να το βαφτίσουμε και γνωριστήκαμε με τα παιδιά, τον Δημήτρη Μητσοτάκη, το Γιώργο Κουλούρη κι ένα φίλο τους που είχαν ένα γκρουπ, τους Άρτεμις. Να διευκρινίσουμε ότι τα παιδιά αυτά δεν είχαν καμιά σχέση με την κοινότητα, ούτε με ναρκωτικά. Όταν βγαίνεις από την κοινότητα σε γοητεύει να κάνεις παρέα με άτομα που δεν υπήρξαν ποτέ στην κοινότητα. Έχεις κοινά βιώματα, στόχους, ακούσματα και αναρωτιέσαι γιατί να την πατήσω εγώ έτσι κι ο φίλος μου δεν την πάτησε. Πολλούς από αυτούς τους θαύμαζα και τους αγαπούσα γι’ αυτό το λόγο. Να σου πω ότι στην κοινότητα είχαμε συγκρότημα και μάλιστα είχα και την ευθύνη του επί δυόμιση χρόνια. Ήταν ένα γκρουπ σε rotation, δηλαδή τα μέλη του άλλαζαν, άλλοι ερχόντουσαν κι ολοκλήρωναν το πρόγραμμα, άλλοι διέκοπταν. Υπήρχε ένας περιορισμός στο στίχο να μην είναι υβριστικός και να μην αναφέρεται σε ουσίες, αλλά και σε γκρουπ που οι στίχοι τους μιλούσαν για ουσίες , αυτά σε γενικές γραμμές.
Αντώνης Δημητρίου – Δημήτρης Λεοντόπουλος
- Τα κατάφερες όμως και καθάρισες μια και καλή. Πρέπει να είσαι πολύ δυνατός χαρακτήρας για να το πετύχεις, πολλοί δεν τα καταφέρνουν…
Πρέπει να είσαι αρκετά καθαρός για να καταλάβεις ότι μόνο αυτό δεν πρέπει να κάνεις, όλα τα άλλα επιτρέπονται. Δεν είναι εύκολο να κάνεις δίαιτα, και να κόψεις και το τσιγάρο και δεν ξέρω τι άλλο. Διαλέγεις τι θέλεις, κόβεις το τσιγάρο και όλα τ’ άλλα επιτρέπονται. Αρκεί να μην καπνίζεις. Έχω κόψει και το τσιγάρο δεκαέξι χρόνια τώρα. Στην κοινότητα σου δίνεται η ώθηση να καταφέρεις να πιστέψεις στον εαυτό σου και να μην επιτρέπεις σε όσα έρχονται από εδώ κι από εκεί να σε βγάλουν από το δρόμο σου, όπως ένας τσακωμός με τη γυναίκα σου και να το βρεις σαν ευκαιρία για να υποτροπιάσεις. Εκεί λειτουργεί ο μοχλός που λέει «όχι, εγώ είμαι από τους άλλους». Σκύλιαζα να το τηρώ αυτό. Με βοήθησε επίσης το ότι πήγα στην κοινότητα νωρίς, δηλαδή δεν ξεπέρασα τα περίπου τέσσερα χρόνια στην ηρωίνη. Ο χρόνος παίζει πολύ μεγάλο ρόλο. Επίσης είχα μια πολύ δομημένη οικογένεια που παρακολούθησαν ένα παράλληλο πρόγραμμα και δεν μπορούσα να τους εμπαίξω.
- Από εκεί και πέρα;
Με την απεξάρτηση άρχισα μια πορεία η οποία είχα την τύχη να είναι πάντα και μόνο καλλιτεχνική, με το ραδιόφωνο και με τους Ενδελέχεια. Πριν καν τελειώσω με την κοινότητα είχα ξεκινήσει εκπομπές στο Δίαυλο 10 σε μια δύσκολη περίοδο για το ραδιόφωνο με τις κασέτες 8-track για τα jingles που για να παίξεις 8 διαφημίσεις είχες 8 κασετόφωνα με τις κασέτες των 8-track. Όλα γράφονταν σε μπομπίνα, δουλεύαμε με βινύλια, δηλαδή φόρτωσε ξεφόρτωσε και διάφορα άλλα. Η έδρα του σταθμού ήταν στα Λιόσια. Ένας σταθμός ενημερωτικός, έβγαζε θέματα που ενδιέφεραν πολύ την περιφέρεια Αττικής και γι’ αυτό ήταν ιδιαίτερα αγαπητός, με τοπικιστικό όμως χαρακτήρα κι έμεινε εκεί. Είχε όμως ολόκληρη δημοσιογραφική και μουσική ομάδα και καλούς ηχολήπτες. Η ζωή μου έχει χαρακτηριστεί από διάφορες διακοπές στην μουσική που πάντα τόσο αγαπούσα. Η μία διακοπή ήταν η κοινότητα. Δεν ξέρω αν θα ζούσα σήμερα αν δεν είχα πάει στην κοινότητα. Δεν πετυχαίνει πάντα να καθαρίσει κανείς τελείως ή να μην είναι σε μια άλλη μιζέρια. Το άλλο μεγάλο break ήταν το 2009 με την οριστική διάλυση των Ενδελέχεια.
- Κάπου εκεί λοιπόν στις αρχές της δεκαετίας του 90 είσαι πια καθαρός και κι έτσι συνεχίζεις τη ζωή σου εκεί που την άφησες, με αφετηρία πάντα την μουσική και έρχεσαι σε επαφή με μουσικούς για να εξελιχθείς και σαν μουσικός…
Το ένα ερχόταν μαζί με το άλλο και ήμουν και λίγο τρελιάρης. Είχα πάρει μια υποτροφία από το ΚΕΘΕΑ για τη Σχολή Σταυράκου. Την πρώτη χρονιά που άνοιξε τμήμα ηχοληπτών πήγα σ’ αυτό το τμήμα κι έμαθα την ηχοληψία επαγγελματικά, με έμφαση στην ηχοληψία του κινηματογράφου. Έτσι ερχόταν το ένα κι αγκάλιαζε το άλλο. Ήξερα τι τρέχει με τα μικρόφωνα, τα μεγάφωνα, τους πυκνωτές, τις αντιστάσεις κι όλα αυτά. Όλο αυτό με έβαλε σ’ ένα δρόμο να συνεργαστώ με σπουδαίους ανθρώπους του κινηματογράφου. Δούλεψα σε φιλμ και σε 16άρι και σε 35άρι, σε σοβαρές παραγωγές, όπως στην «Αγάπη» του Κώστα Κουτσομύτη ή στον «Πρίγκιπα» του Τάσου Ψαρρά με το Γιώργο Αρμένη. Αυτά ήταν φιλμ high definition μια προσπάθεια που είχε γίνει τότε με επιδότηση για περάσει το 16.9 γιατί το φιλμ ήταν πανάκριβο και να αντικαταστήσει το telecine. Στην Ελλάδα δεν είχαμε ποτέ πολλά λεφτά για να χαλάσουμε πολύ φιλμ. Επίσης έχω δουλέψει σε σήριαλ και τηλεοπτικά σόου, αλλά δεν ταίριαζαν τα ωράρια με τις πρόβες και τις συναυλίες των Ενδελέχεια. Έτσι αναγκάστηκα να βρω μια άλλη απασχόληση που να απαιτεί λιγότερο χρόνο και αυτή τελικά ήταν το ραδιόφωνο. Παράλληλα αρχίζω και δουλεύω περισσότερο, κάνω ηχογραφήσεις και συναυλίες.
- Πώς βρεθήκατε με τα υπόλοιπα μέλη του γκρουπ;
Ήταν φίλοι κολλητοί του Δημήτρη Λεοντόπουλου. Πρώτη φορά που γράψαμε ήταν στο Στούντιο Ηχογραφήσεων «Συν Ένα» στη Λουκάρεως, απέναντι από το Εφετείο. Εκεί γράψαμε το τραγούδι «Δωσ’ Μου Ένα Ρόλο». Ωστόσο το πρώτο μας τραγούδι ήταν «Η Συνήθεια» με το οποίο δεν έγινε τίποτα ποτέ (εννοεί ότι δεν μπήκε σε δίσκο τους). Θυμάμαι πέρασε κι ο Βαγγέλης ο Γερμανός από εκεί όταν γράφαμε τις κιθάρες και είπε : «Ωραίες κιθάρες !». Δεν ενδιέφερε τόσο η τεχνική στην κιθάρα, όσο η τεχνοτροπία. Δεν με ενδιέφερε η σχολή των Lynyrd Skynyrd που ήταν βέβαια εξαιρετικοί μουσικοί, ή τα δωδεκάμετρα, με ενδιέφερε ο ήχος της Μεγάλης Βρετανίας και ό,τι άκουγα από τα αμερικάνικα εναλλακτικά σχήματα. Ακούγαμε τους Cure και δεν πιστεύαμε ότι έπαιζαν καλύτερα από εμάς. Μετά μπήκε ο Brian Eno στους U2 και o Daniel Lanois και…παραέφτιαξε ο ήχος των γκρουπ που μας προκαλούσαν δέος τότε. Βλέπεις συναυλίες που είναι τρία άτομα στο stage και από κάτω άλλοι δεκατρείς που υποστηρίζουν τον ήχο τους και δεν φαίνονται. Τόσο με τους Joyful Nurses όσο και με τους Ενδελέχεια είχα ένα διαφορετικό τρόπο παιξίματος, ένα ήχο με σωστά εφέ κι έψαχνα τη μία νότα που θα έκανε τη διαφορά σ’ ένα κομμάτι.
- Αναφέρθηκες στην εμπορική αποτυχία των δύο πρώτων δίσκων σας που είχαν κυκλοφορήσει και σε βινύλιο, οι μοναδικοί. Στο τρίτο άλμπουμ των Ενδελέχεια «Βουτιά Από Ψηλά» το 1997, φαίνεται να υπάρχει μια μεγάλη εξέλιξη στο γκρουπ. Πιο καλός ήχος, ποιο δουλευμένος και το μουσικό υλικό παρουσιάζει μια καλύτερη ποιότητα. Επίσης καινούργια δισκογραφική εταιρία (FM Records). Τι ήταν αυτό που έφερε την εξέλιξη αυτή που σας έβαλε σε μια τροχιά αναγνωσιμότητας και μεγαλύτερης εμπορικότητας από πλευράς πωλήσεων;
Ήδη από το δεύτερο δίσκο το πράγμα είχε πάρει το δρόμο του προς το groove, κομμάτια με συνοχή. Αυτή ήταν η διαφορά από τον πρώτο δίσκο. Αλλάξαμε στούντιο και όταν συμβαίνει αυτό αλλάζει όλος ο ήχος σου. Βρήκαμε ηχολήπτη (Ανδρέας Βαϊτούδης) που ήξερε να γράφει καλά «βρώμικες» ηλεκτρικές κιθάρες, κάτι που για τότε ήταν άθλος. Επίσης στον Rock Fm του Αμαρουσίου που έδρευε στα μαρμαράδικα, όχι εκείνος που ήταν στην Παραδείσου, είχε αναλάβει διευθυντής ο Φίλιππος Πετρίδης ο οποίος είχε αφουγκραστεί πολύ καλά το break που είχαν κάνει οι Τρύπες από το 1987 και μετά καταφέρνοντας να σπάσουν τη νοοτροπία του Ρόδον που είχε μια κλίκα από συγκροτήματα που μόνο αυτά έπαιζαν support εκεί. Ελληνόφωνο δύσκολα. Υπήρχαν 6-7 συγκροτήματα που έκαναν όλη τη δουλειά και δεν ήταν πολύ καλή δουλειά. Αγγλόφωνα όλα. Δεν θυμάμαι να βγήκε κανένα τραγούδι από αυτά. Από το Πήγασο θυμάμαι βγήκε το Cadillac Dreams των Cpt. Nefos και μερικά άλλα. Όταν λοιπόν ο Φ. Πετρίδης κατάφερε να παρεισφρήσει σε όλη αυτή την ιστορία έφτιαξε μια σχέση του σταθμού με την FM Records στοχεύοντας στην ανάδειξη ελληνόφωνων συγκροτημάτων κι εμείς είχαμε την τύχη να φύγουμε εκείνη την περίοδο με το δεύτερο δίσκο «Είναι Εδώ…Ότι Είναι Και Πιο Πέρα» από την Eros Music και να πάμε στην FM Records με τη Βουτιά Από Ψηλά. O Φ. Πετρίδης μας άκουσε και γίναμε από τα τοπ συγκροτήματα του airplay του σταθμού.
Οι Ενδελέχεια στο πρόγραμμα του «Ρόδον». Τρίτοι καθέτως στην πρώτη σειρά
- Πότε εισπράξατε κάποιο μήνυμα από όλα αυτά;
Στην πρώτη συναυλία μας που έγινε στο Ρήγμα. Δεν ξέραμε τι να περιμένουμε. Ήμουν στον Τέλη, το γνωστό μπριζολάδικο, μαζί με τον Λεοντόπουλο και τα άλλα παιδιά κάπου εκεί γύρω. Είχαμε κάνει sound check και «σκοτώναμε» την ώρα μας μέχρι να έρθει η ώρα του live. Όταν ξεκινήσαμε σιγά-σιγά προς τα εκεί βλέπουμε μια ουρά από το Ρήγμα έως την πλατεία Κουμουνδούρου ! Τι είναι αυτό ρε ; Μήπως έπιασε καμιά φωτιά ; Βλέπαμε τον κόσμο κουλαριστό, να καπνίζουν κανά τσιγάρο, να μιλάνε με τις παρέες τους. Περνούσαμε αμήχανα από μπροστά τους και μας χαιρετούσαν χωρίς όμως εμείς να ξέρουμε ότι μας ξέρουν ήδη φυσιογνωμικά. Στην είσοδο ήταν η Αρετή Μποταϊτη από την δισκογραφική που μας παρέλαβε και μας πήγε στα καμαρίνια ώσπου βγήκαμε να παίξουμε σ’ ένα κατάμεστο Ρήγμα από 500-600 άτομα. Ήταν η πρώτη μεγάλη συναυλία. Μετά ακολούθησαν δυο-τρεις συναυλίες στο Ρόδον με τον τρίτο δίσκο (Βουτιά Από Ψηλά, 1997), που ήταν και ο πιο εμπορικός μας και τον τέταρτο (Χάρτινες Σαΐτες, 1999) που ήταν πολύ λυρικός, έντεχνος δίσκος με το δικό μας τρόπο και είχε μέσα και το κομμάτι «Δεν Είμαι Αυτός Που θες» από τις πολύ μεγάλες επιτυχίες του Ελληνικού Rock. Να φανταστείς το άκουσα μέχρι στο Privilege του Τσιλιχρήστου στην παραλιακή! Το κλαμπ αυτό έβαζε στο πρόγραμμά του ένα επτάλεπτο ποτ-πουρί με ελληνόφωνο Rock, λίγο Τρύπες και «Ταξιδιάρα Ψυχή» , λίγο Ξύλινα Σπαθιά με το «Λιωμένο Παγωτό» και «πέρναγε» και το «Δεν Είμαι Αυτός Που θες» των Ενδελέχεια. Είχαμε την ατυχία να παίζουμε Rock σε μία χώρα που στα airplays της στο ραδιόφωνο δεν γούσταρε να ακούει Rock. Το Rock αποθεωνόταν στις συναυλίες. Ο Atlantis Fm που είχε μια μυθώδη ακροαματικότητα για την εποχή του δεν «μάσαγε» κι έπαιζε τα πάντα. Βιώσαμε επίσης και την περίοδο της κασέτας. Το Rock τότε ταξίδευε στους φοιτητές στην επαρχία από χέρι σε χέρι. Έτσι ζήσαμε τη φάση αυτή ταξιδεύοντας στην Κατερίνη όπου εκεί είδαμε να τα σπάνε όλα κάτω. Πηγαίναμε σε μέρη που φοβόμασταν ότι δεν θα μας ξέρουν και γινόταν χαμός. Να σημειωθεί ότι η περιφέρεια μας ακολούθησε για αρκετό καιρό μετά που μας άφησε η Αθήνα.
- Δηλαδή τι συνέβη;
Η Αθήνα κάποια στιγμή πέρασε σε άλλα ακούσματα, το CD είχε υποτιμηθεί και πουλιόταν στα περίπτερα, η έλλειψη μιας κυρίαρχης ιδέας ήταν εμφανής στο στερέωμα και αυτή η Pop της τηλεόρασης έκανε πολύ ζημιά και το Rock τότε δεν μέτραγε καν σαν είδος, ήταν για πέταμα. Έτσι φτάσαμε στον ένατο δίσκο μας (Σ’ Ένα Μεγάλο Αύριο, 2008).
Ενδελέχεια-Βουτιά από ψηλά (Μύλος, Θεσσαλονίκη)
- Η Θεσσαλονίκη σας έχει καλέσει να παίξετε σε κάποιο φεστιβάλ, ή κάποιο συγκρότημα να παίξετε μαζί του;
Πάρα πολλές φορές. Έχουμε παίξει στον Μύλο και στην Υδρόγειο πολλές φορές. Η τελευταία μας συναυλία πριν διαλυθούμε ήταν στον Μύλο. Πρώτη φορά που ανεβήκαμε στη Θεσσαλονίκη παίξαμε στο Μύλο, που είχε τρεις χώρους, εμείς παίξαμε στην Αποθήκη. Και σε φεστιβάλ έχουμε συμμετάσχει, όπως και αυτό που γινόταν στον Άρδα. Εκεί πηγαίναμε χρονιά παρά χρονιά λόγω συμφωνίας των μάνατζερ για να μην βγει κανείς παραπονούμενος.
- Στο Φεστιβάλ του Άρδα έγινε καμιά φάση;
Είναι μια ιστορία που είχε να κάνει με το time release όπου οι…σοφοί διοργανωτές των ελληνικών συναυλιών έλεγαν θα αρχίσουμε στις 6 το απόγευμα. Όμως οι κατασκηνωτές άρχιζαν από νωρίς το μεσημέρι να πίνουν τσίπουρο και μπύρες οπότε στις 9 το βράδυ ήταν στα…τελευταία τους και στις 10 ήταν…τελειωμένοι στα γρασίδια. Άλλοι ερωτοτροπούσαν στις σκηνές και ότι μπορεί να κάνεις κανείς στις διακοπές, πάντως για συναυλία δεν ήταν. Και μιλάμε για 6-7 συγκροτήματα να είναι στο πρόγραμμα. Είχε πάει 2 η ώρα μετά τα μεσάνυχτα και ήταν να παίξουν ακόμη δύο συγκροτήματα ! Έτσι ρίξανε το νόμισμα. Εμείς είχαμε παίξει και γλυτώσαμε. Ήμασταν όμως σε ρόλο παρατηρητή στο ποιος θα παίξει πρώτος και ποιος τελευταίος. Ο χαμένος δυσαρεστήθηκε γιατί όπως διαφαινόταν θα έπαιζε μπροστά σε…δέκα άτομα. Μόλις έπεσε το νόμισμα και διαπίστωσε τι τον περιμένει έκανε μια απότομη διάταση χεριών εξεράγην φωνάζοντας «ω, ρε γαμώτο» με αποτέλεσμα να του φύγει το δακτυλίδι από το δάκτυλό του που ήταν σημαντικό δώρο! Κι όλοι καταλαβαίνουμε τι μπορεί να σημαίνει σημαντικό δώρο. Τότε ανάψαμε όλοι αναπτήρες και το ψάχναμε στο γρασίδι, μάταια όμως…
- Παρ’ όλες αυτές τις δυσκολίες που ανέφερες στην δεκαετία του 90 δημιουργήθηκε μια πολύ σημαντική εγχώρια σκηνή και μια κίνηση των ελληνικών συγκροτημάτων στο εναλλακτικό Rock, που έγραψε ιστορία, με πολύ σημαντικά συγκροτήματα και μουσικούς. Τι λες γι’ αυτή;
Τα ραδιόφωνα όσο και να χτυπιούνται η αλήθεια φτιάχνεται στους δρόμους, στα πεζοδρόμια, στους πεζόδρομους, στα κλαμπάκια και στις συναυλίες. Εκεί που πηγαίνει ο άλλος κι έχει βίωμα όχι εκεί που κάθεται σπίτι του κι ακούει κάτι. Δεν μετράει τόσο το ακουστικό κομμάτι, όσο το βιωματικό. Όταν κάποιος θεωρεί αξέχαστη μια συναυλία που χτυπήθηκε κάτω, είναι άλλο πράγμα. Στο Βόλο είχαμε ένα φοβερό πυρήνα κι ένα φόρουμ με διαχειριστή τον Black Wolf που σε κάποιο live μας εκεί, έσπασε το γόνατό του χορεύοντας. Δηλαδή πέφτανε κορμιά! (γέλια). Γινόντουσαν πράγματα που σήμερα μου φαίνονται ωραία έως αστεία, ακόμη και τα πιο δύσκολα. Χειμώνας σ’ ένα δωμάτιο όπου είχαμε μαζί μας κι ένα φίλο μας τον «Πρόεδρο» του υποτιθέμενου φαν κλαμπ των Ενδελέχεια που αριθμούσε ένα μέλος (τον ίδιον τον πρόεδρο) και ορισμένους άλλους που ήθελαν κατά καιρούς να παρεισφρήσουν σαν…γενικοί γραμματείς (γέλια) αλλά δεν το κατάφεραν. Κάποιος είχε προμηθευτεί μια κολόνια σε προσφορά από duty free αεροδρομίου και την ώρα που παίζαμε χαρτιά στο δωμάτιο πριν το live κι έκανε και πολύ κρύο και καθόμασταν με σόμπες υγραερίου που δημιουργούσαν μια αποπνικτική ατμόσφαιρα, ο «Πρόεδρος» που ήταν και ευτραφής ως κάθε πρόεδρος, κάνει μια έτσι, πέφτει κάτω η κολόνια 200 ML επώνυμη και σπάει ! Άντε να κοιμηθείς το βράδυ!
- Ας επανέλθουμε στην σημαντική κίνηση στα 90s όπου υπήρχαν πολύ σημαντικά συγκροτήματα, όπως τα Διάφανα Κρίνα, τα Ξύλινα Σπαθιά, οι Τρύπες στα ντουζένια τους, οι Ενδελέχεια και πόσα ακόμη που έπαιζαν σε φεστιβάλ, εσείς είχατε εμφανιστεί στο 3ο Rockwave το 1998 στη Φρεαττύδα, υπήρχαν σημαντικές κυκλοφορίες δίσκων, πολλά συγκροτήματα ήταν μέσα σε σημαντικά μουσικά γεγονότα, κάτι γινόταν δηλαδή..
Επιμένω ότι για μας τουλάχιστον η γλύκα ήταν στις συναυλίες στην περιφέρεια. Στην Καστοριά για παράδειγμα. Σε μέρη που μπορεί να μην ήταν sold out όμως εμείς με όλο αυτό είχαμε περάσει πάρα πολύ καλά. Μετά το live μας τραπέζωνε ο δήμαρχος κάτι που έχει ένα βαθμό δυσκολίας για ένα ροκά να κάθεται μ’ ένα δήμαρχο, παρ’ όλα αυτά ήταν τιμή για μας. Επίσης τυγχάναμε αναγνωσιμότητας σε μέρη που δεν το περιμέναμε. Στην Κεφαλονιά παίξαμε σε 20 άτομα μόνο από κάτω, αλλά πάλι μας τραπεζώσανε. Ο μάνατζέρ μας ο Γιώργος Ψωμόπουλος είχε μανία με τα μηχανήματα καπνού μέσα στα φώτα. Στην Πάτρα σε μια συναυλία στην προβλήτα φυσούσε τόσο δυνατά που ο καπνός εξαφανιζόταν κι ακουγόταν μόνος ένας μακρόσυρτος θόρυβος ακόμη και στα κενά των τραγουδιών κάτι που δεν θέλαμε κι εκείνος επέμενε ότι έκανε παιχνίδι με τα φώτα. Όλα αυτά είχαν μια κάποια χάρη.
Antonis on stage
- Είχατε πάντα μάνατζερ;
Όποτε χρειαζόταν κι είχαμε πολλή δουλειά, είχαμε. Κάποιες άλλες περιόδους κλείναμε μόνοι μας τις συναυλίες. Υπήρξαν περιπτώσεις που μας πλήρωσε μάνατζερ ενώ δεν παίξαμε γιατί ματαιώθηκε η συναυλία για λόγους που δεν εξαρτιόταν από εμάς. Άλλες φορές στην ίδια περίπτωση πληρωθήκαμε τα μισά. Θυμάμαι η πτώση των Δίδυμων Πύργων δεν φανταζόμουν ότι θα μπορούσε να επηρεάσει το καλοκαίρι των συναυλιών μας και μάλιστα σε μια περίοδο που ήμασταν σε έξαρση. Όπως έγινε και με τους σεισμούς του ’99. Το κυρίαρχο ήταν ότι είχαμε μια πολύ δεμένη ομάδα, αν και έγιναν κάποιες αλλαγές μελών, πάντα όμως ο πολύ δεμένος πυρήνας υπήρχε. Επίσης ήταν πολύ δύσκολη η επιλογή του επόμενου βήματος. Μπήκαμε και σε χωράφια που δεν τα ξέραμε όπως το να κάνουμε αναγκαστικά βίντεο κλιπ χωρίς να είναι κάτι που το ξέρουμε και είναι πολύ δύσκολη δουλειά αυτή, θέλει γνώσεις. Χρειάζεται σενάριο που να ταιριάζει με το πρεστίζ σου. Εμείς ήμασταν συμπαγείς σε αυτά. Στο στούντιο, στα εξώφυλλα, στη συνέπεια. Προς το τέλος δεν είχαμε μάνατζερ. Δεν χρειαζόταν πια. Μετά το 2007 και τη Lehman Brothers η κρίση άρχισε και ακούμπαγε στην Ελλάδα, οι καλλιτέχνες άρχισαν να παίζουν μαζί δυο-δυο, τρεις-τρεις και πέντε – πέντε από τους «μεγάλους» κι έτσι οι λίγο πιο «μικρότεροι» άρχισαν να μένουν στην απ’ έξω, οι Τρύπες διέλυσαν, διέλυσαν τα Ξύλινα Σπαθιά, διέλυσαν τα Διάφανα Κρίνα… άσχημα τα μαντάτα. Εμείς δεν θέλαμε να υπάρχουμε και να μην μας φωνάζει κανένας. Έτσι είπαμε ότι θα το διαλύσουμε.
- Ο τίτλος δηλαδή του τελευταίου άλμπουμ σας «Σε Ένα Μεγάλο Αύριο» ήταν μια πρόποση για το μέλλον;
Περισσότερο ουτοπία έχει αυτό μέσα του καθώς ανοίγουμε τα φτερά μας σ’ ένα μεγάλο αύριο σε κάτι που θα είναι πιο μεγάλο σίγουρα γιατί θα είμαστε όλοι πιο μεγάλοι, αλλά αυτό ανήκει στο μέλλον και δεν το ξέρουμε, είναι άγνωστο. Τα πράγματα είχαν πάρει ένα δρόμο όσον αφορά τη δισκογραφία ήθελαν μέσω της τεχνολογίας να βγαίνει γρήγορα ένα αποτέλεσμα, άρα αυτό μας έκανε να μην έχουμε την πολυτέλεια αυτή. Άλλωστε είχαμε κουραστεί να γράφουμε πέντε άτομα μαζί. Με το Δημήτρη τον Μητσοτάκη βρεθήκαμε οι δυο μας εκεί κοντά που κάναμε πρόβες, στο καφενεδάκι στην Κυψέλη, προτού ανακοινώσουμε στα άλλα μέλη του γκρουπ ότι θα διαλυθούμε Η απόφαση αυτή έγινε αποδεκτή απ’ όλους γιατί όλοι είχαμε καταλάβει ότι δεν υπήρχε η ανάλογη αποδοχή πια και αυτό δεν ήταν ευθύνη δική μας, αλλά του καιρού, συμβαίνει αυτό με τα συγκροτήματα και δεν ωφελεί να το τραβάς απ’ τα μαλλιά γιατί μόνο κακό μπορείς να κάνεις σε ότι έχτισες προηγουμένως. Η μόνη διαφωνία που είχαμε, αν και αυτό ήταν θετικής αποδοχής τελικά, κάποια απ’ τα μέλη του γκρουπ ήθελαν να γίνει μια τελευταία συναυλία, άλλοι διαφωνούσαν σε αυτό γιατί δεν υπήρχε νόημα. Μετά χωρίσαμε..
- Άφησε ένα παράπονο όλη αυτή η διαδρομή για κάτι που ίσως θα μπορούσε να ήταν μεγαλύτερο;
Θα ήμουν αχάριστος αν έλεγα κάτι τέτοιο. Αν ήμουν θρήσκος θα σου έλεγα ότι ο άνθρωπος θα πρέπει να κάνει καμιά φορά και το σταυρό του για εκεί που έχει φθάσει. Είμαι πολύ ευχαριστημένος και πιστεύω ότι είμαστε στα πέντε καλύτερα συγκροτήματα της εποχής μας, στα πέντε πιο περιζήτητα. Όλοι σήμερα θέλουν μια επανένωση για ένα κύκλο συναυλιών, εμείς προς ώρας το έχουμε αποκλείσει, αλλά ποτέ δεν ξέρεις τι γίνεται. Με τον Δημήτρη τον Μητσοτάκη παίξαμε μαζί. Ο Δημήτρης με τον Παναγιώτη Κατσιμάνη έπαιξαν μαζί με τους Magic de Spell και τα Υπόγεια Ρεύματα με θετικό feedback στην αναβίωση αυτή κάτι που θέλει ο κόσμος γιατί θεωρεί τα 90s και τους Ενδελέχεια ένα κομμάτι από τον εαυτό του. O κόσμος νοσταλγεί γιατί στην Ελλάδα δεν περνάμε καλά. Η δικιά μας γενιά δεν έχει περάσει καλά πολύ καιρό. Είναι πολύς καιρός που έχει σπαταληθεί σε κρίσεις, σε προβλήματα. Η γενιά των γονιών μου που ανήκουν στη γενιά που ανέπνευσε το ’70 και ’80 όταν υπήρχαν χρήματα για αποταμίευση. Η αποταμίευση κάποτε ήταν θέμα Έκθεσης στο σχολείο. Τώρα είναι σχεδόν άγνωστη λέξη. M’ένα πατέρα υπάλληλο θυμάμαι να υπάρχουν τα απαραίτητα στο σπίτι και το περιθώριο για αγορά δίσκων αλλά και κιθάρας με δική μου συνεισφορά δουλεύοντας περιστασιακά σε ευκαιριακές δουλειές. Θυμάμαι γεμάτο το καρότσι του σούπερ μάρκετ και περίσσευαν κιόλας χρήματα. Παράλληλα αποπληρωνόταν και το δάνειο – τα στεγαστικά δάνεια τότε είχαν 25 % επιτόκιο – και όλοι ήταν καλά. Τώρα πόσα χρήματα θέλει κάποιος για να το πετύχει αυτό;
Στην συναυλία των Sugar στο προαύλιο χώρο του Ραδιομέγαρου στην σειρά συναυλιών «SummERTime»
- Η πρώτη κιθάρα ήταν δώρο;
Όχι, γιατί δούλεψα στην πιτσαρία The Castle για να την αποκτήσω. Εδώ στην οδό Θαρρύπου στο Νέο Κόσμο. Επίσης δούλεψα και στο παρκάκι της οδού Φραντζή στην άλλη πιτσαρία The Castle όπου αργότερα εκεί έγινε ο «Σταυρός του Νότου» με τον ίδιο ιδιοκτήτη τον κ. Λαδά, απ’ όσο γνωρίζω. Εκεί είχα δουλέψει για καμιά 20αριά μέρες στην καφετέρια του που ήταν στον ίδιο μέρος. Έτσι μάζεψα χρήματα και αγόρασα μια Ibanez. Δούλεψα κι άλλο εκεί γιατί ήθελα και κάποια αξεσουάρ, όπως πετάλια κι ένα ενισχυτή γιατί έως τότε βάζαμε κάτι ενισχυτές doublex που ήταν για μικροφωνικές σχολείων και τους συνδέαμε με κάτι μεγάφωνα του σπιτιού και ταλαιπωρούσαμε πολύ την μουσική έτσι. Την τελευταία ημέρα μου είπε να αδειάσω το υπόγειο από τα μπουκάλια, ένα υπόγειο με πολλά σκαλιά. Μόλις το είδα ρώτησα : Αυτό όλο πρέπει να γίνει σήμερα ; Η απάντηση : Ναι, γιατί αύριο θα έρθει το φορτηγό. Αρχίζω λοιπόν και ανεβάζω, ανεβάζω, ανεβάζω…μου έφυγε η ψυχή. Τελειώνει η βάρδιά μου και λέω να πιω ένα ποτηράκι νερό. Θα σταματήσουμε Αντώνη… κι έτσι απλά με απέλυσε αφού του άδειασα το υπόγειο.
- Αφήσαμε από τους σχολιασμούς κάποιους δίσκους οπότε ας επανέλθουμε στη δισκογραφία των Ενδελέχεια και πρώτα στο προτελευταίο άλμπουμ «Μέσα μου Κρύβονται Άλλοι» που δεν είχε τον ήχο και την συνοχή που είχαν όλα τα προηγούμενα . Ήταν κάτι σαν ένα διάλλειμα;
Αλλάζαμε μαζί με τον κόσμο μας. Δεν είχε συμβεί κάτι, απλά μεγαλώνοντας ίσως να ήταν το μεταίχμιο. Από το Rock σε ένα άλλο στερέωμα που θα είχε μια πιο ευρεία γκάμα τραγουδιών. Και στο τελευταίο άλμπουμ αγγίξαμε και τα όρια του Power Pop, όπως στο κομμάτι «Κάτι Τους Δένει».
- Υπάρχει ένα άλμπουμ, το «Στα Σύνορα Της Μέρας» του 2001, στο οποίο δεν συμμετέχεις στην ηχογράφηση. Τι έγινε;
Για ένα διάστημα που δεν κράτησε ούτε ένα χρόνο, είχα μια σύγκρουση με τα παιδιά και σταμάτησα. Ήταν μια διαφωνία από αυτές που συναντά κανείς όταν φθάνει σε μια ηλικία 35 με 40 και αρχίζει να βλέπει με κάποια άλλη οπτική τα πράγματα, αλλά αυτό δεν συμβαίνει σε όλους την ίδια στιγμή. Εννιά μήνες μετά, αν θυμάμαι καλά, ξαναβρεθήκαμε και ήμασταν πάρα πολύ καλά.
-Έτσι φθάνουμε στο άλμπουμ «Μια Πεταλούδα Που Ξεφεύγει», του 2003
Ωραία κομμάτια, ωραία παραγωγή, όμως και σ’ αυτό το άλμπουμ είχαμε το θέμα ότι είχαμε πολιτογραφηθεί στο Rock, αλλά οι σταθμοί γινόντουσαν όλο και πιο mainstream με κομμάτια που αγγίζανε το εύκολο Pop και το Rock άρχισε να ξεπερνιέται.
Στο στούντιο της Ελληνικής Ραδιοφωνίας
- Τώρα που πιάσαμε το ραδιόφωνο θυμάμαι ότι άκουγα – και ακούω ERA Sport – τότε τα πρωινά και για την μουσική που έβαζες, όχι μόνο για αθλητική ενημέρωση. Θυμάμαι κάτι ροκιές ανάμεσα στις εκφωνήσεις που έδεναν τόσο με τα λόγια…
Δέκα το πρωί με δύο το μεσημέρι ένα γεμάτο τετράωρο με πολύ κέφι. Έγινε φοβερή δουλειά στην ERA Sport και περάσαμε σε ακροαματικότητα το Sport Fm κάτι που ήταν αδιανόητο τότε. Ήταν η εποχή του Euro 2004 και των Ολυμπιακών Αγώνων της Αθήνας. Υπήρχε σαφές αντικείμενο και ευρύτερη κάλυψη από τον κρατικό φορέα σε όλα τα γεγονότα. Είχα αναλάβει τότε σχεδόν όλο το image making που ήταν αυστηρά δημοσιογραφικό με πολλές φορές μη ανταγωνιστικό λόγο καθώς το ιδιωτικό ραδιόφωνο είχε πιο γρήγορο λόγο και με μια βρισιά έφτιαχνε πολύ γρήγορη ακροαματικότητα. Έμπαινε λοιπόν το γκολ κι έφτιαχνα το τρέιλερ από το σπίτι, το έστελνα και σε μέσα σε δέκα λεπτά έπαιζε και όλοι αναρωτιόντουσαν από τους άλλους σταθμούς πώς έγινε αυτό; Η ERA Sport είχε ένα πρόγραμμα λαϊκό βασισμένο σε παραγγελιές κάτι που θεωρούσα κουραστικό, έτσι το διαμόρφωσα στην μουσική την ώρα των πιο δυνατών στο λόγο, δηλαδή των Δημήτρη Κωνσταντινίδη, Χρήστο Κοντό, Βασίλη Βέργη, άνθρωποι που ήρθαν σε πολύ μεγάλη ρήξη με το τότε καθεστώς της ERA Sport που ανήκε στο αθλητικό σκέλος της τηλεόρασης . Είχαμε όμως τότε την υποστήριξη του Αντώνη Ανδρικάκη και εγώ την υποστήριξη της Μαργαρίτας Μυτιληναίου και κάναμε θαύματα. Διευθυντής ήταν ο Νίκος Ασημακόπουλος και υπεύθυνος σε πολύ μεγάλο βαθμό για την επιτυχία της ΕΡΑ σπορ. Πολλοί έπαιρναν τηλέφωνο και μας βρίζανε για τις μουσικές επιλογές, αλλά αυτές ήταν που μας ξεκόλλησαν. Έτσι πήγαμε πάρα πολύ καλά κι εγώ ήμουν ο μόνος μουσικός παραγωγός που ήμουν στο IBC στην Ολυμπιάδα μας.
- Ποια στιγμή ένοιωσες στους Ενδελέχεια ότι κάτι γίνεται εδώ;
Όπως σε όλες τις φάσεις, σε όλες τις σχέσεις όταν έρθει η επιτυχία αυτό σε κρατάει δεμένο. Δεν σε χωρίζει τίποτα. Όταν έρθει η δυστυχία αρχίζουν και βγαίνουν τα δεινά. Να σου πω κάτι ; Στην καλύτερη φάση μας ήμασταν στον τελευταίο μας δίσκο. Ήταν μια σχέση δοκιμασμένη και παίζαμε τέλεια. Και μεταξύ μας γελάγαμε, περνάγαμε πολύ ωραία. Μαγειρεύαμε και τρώγαμε όλοι μαζί και το λέγαμε αυτό συνάντηση κορυφής που γινόταν μετά την πρόβα της Πέμπτης. Ήταν εντελώς αντρική φάση, δεν είχαμε τις γυναίκες μαζί μας. Ήταν όμως και η ποιότητα των μελών και των συνεργατών. Όλοι όσοι ήταν και πέρασαν από τους Ενδελέχεια είναι εξαιρετικά παιδιά και αυτό μας έκανε και εμάς ξηγημένους.
Με τους Ενδελέχεια live στην ιστορική μουσική σκηνή «Στον Αέρα» του Γιάννη Παλαβούρα στην Πετρούπολη
- Πόσο καιρό μετά την κυκλοφορία του τελευταίου άλμπουμ βάλατε τέλος;
Περίπου μετά από 8 μήνες. Να φανταστείς ότι το τραγούδι μας «Κάτι τους δένει» είχε το μεγαλύτερο airplay απ’ όλα τα τραγούδια μας. Είχαμε ένα τραγούδι στο άλμπουμ αυτό που είχε τραγουδήσει με επιτυχία ο Μαχαιρίτσας το «Μικρός που είσαι ουρανέ», είχαμε καλύψει και το κομμάτι των ραδιοφωνικών σταθμών Μελωδία και Δίεση και είχαμε συμβόλαιο με την Sony-BMG που ήθελε να μας κάνει κι ένα best of. Για να γίνει ένα best of μπαίνει σε ένα έξοδο η εταιρία, εσύ σε κανένα. Να πούμε ότι είχαν κυκλοφορήσει ήδη δύο best of δικά μας έως τότε. Υπήρχε ραδιοφωνικό feedback, αλλά δεν υπήρχε συναυλιακό. Στην τηλεόραση λυμαίνονταν οι ίδιοι και οι ίδιοι την προβολή μέχρι τέλους και δεν έδιναν λίγο χώρο σε κανέναν άλλο. Είχε αρχίσει η οικονομική κρίση, μίκρυνε η πίτα και έτσι δεν υπήρχε χώρος για πολλούς.
- Μετά τη διάλυση των Ενδελέχεια πώς ένοιωσες και ποιο ήταν το επόμενο βήμα σου;
Όταν τα έχεις δώσει όλα σε κάτι κι έχει κάνει τον κύκλο του δεν σε παίρνει το παράπονο. Σε οποιαδήποτε σχέση αν δεν τα έχεις δώσει όλα το παράπονο μπορεί να σε ρίξει κάτω. Είναι πολύ έντιμο να πεις : αποχωρούμαι γιατί δεν θέλουμε να υπάρχουμε και να μην έχουμε ζήτηση να παίξουμε. Ήταν ώριμη απόφαση και δεν νομίζω ότι στεναχωρήθηκε κανένας. Με τις εκπομπές στο ραδιόφωνο πίστεψα ότι μπορώ να καλύψω το κενό αυτό που δημιουργήθηκε στη ζωή μου με τη διάλυση του γκρουπ. Δεν ήταν όμως αλήθεια αυτό. Το κατάλαβα όταν διαπίστωσα ότι είναι εντελώς διαφορετικό να δημιουργείς εσύ από το να ασχολείσαι με τις δημιουργίες των άλλων. Η δουλειά μιας εκπομπής είναι περισσότερο δημοσιογραφική δουλειά. Θα ψάξεις, θα βρεις πληροφορίες, είναι άλλο πράγμα, δεν είναι καλλιτεχνική δουλειά. Ωστόσο ήμουν μέσα στην μουσική, είχα περισσότερο χρόνο να ακούσω τις σκηνές. Με τα παιδιά από τους Ενδελέχεια ξαναβρεθήκαμε κάποια στιγμή αυτό το περασμένο καλοκαίρι για πρώτη φορά από τότε και ήταν πολύ εγκάρδια η συνεύρεσή μας. Είχαμε ένα θέμα να διαχειριστούμε αλλά το κυρίαρχο συναίσθημα ξεπέρασε τον λόγο για τον οποίο συναντηθήκαμε και την σημαντικότητα του θέματος. Είναι εδώ η ζωή μου. Η νεότητά μου.
Με την Μικαέλα Δαρμάνη σε εμφάνιση των Sugar
- Πώς έφθασες στον σχηματισμό των Sugar;
Γνωρίστηκα με μια παρέα μέσα στην οποία ήταν και η Μικαέλα Δαρμάνη που είναι ένα πολύ προσφιλές άτομο και είναι φαν των Ενδελέχεια και με ρωτούσε γιατί διαλύθηκαν οι Ενδελέχεια. Μα. Είχαμε κάνει τα πάντα, είχε ακουστεί το όνομά μας ακόμη και στο βρετανικό MTV..Endelexia! Tώρα ήρθε το πλήρωμα του χρόνου. Με παρότρυνε να γράψω κάτι που ίσως ταίριαζε στη φωνή της. Είχε κάνει έως τότε κάποιες διασκευές και κάποια live σε κλαμπάκια της Αθήνας. Έχει πολύ ωραία φωνή, όρεξη και μεγάλη γκάμα τραγουδιών που μπορεί να πει. Η όλη προσωπικότητά της κάπου με παρέπεμπε κι έτσι έγραψα ένα τραγούδι, τη «Θάλασσα», όμως δεν της ταίριαζε και τελικά το τραγούδησε στο άλμπουμ ο Λάκης Παπαδόπουλος. Μετά έγραψα το «Δεν σ’ αγαπώ» που ήθελα να το πω εγώ κι ένα άλλο τις «Ώρες», ένα σουίνγκ το οποίο της άρεσε πολύ καθότι λάτρης της τάσης του σουίνγκ. Το τραγούδι μιλούσε για ένα χωρισμό που ήταν λυτρωτικός κι όλα αυτά σε ένα πολύ ευχάριστο περιβάλλον. Πήγα τα τραγούδια στο Θανάση Συλιβό, του άρεσαν και έτσι προχωρήσαμε στην πρώτη συνεργασία με τον Μετρονόμο που είναι βασικά εκδοτική, αλλά και δισκογραφική και έχει σπουδαία ονόματα στην ατζέντα της. Έτσι βγήκε το πρώτο CD των Sugar, o «Πεζόδρομος». Η ιδέα των Sugar φτιάχτηκε το 2017 με την ευκαιρία που μου έδωσε η Μικαέλα να ξαναξεκινήσω κάτι. Από εκεί και πέρα οι Sugar, τα συγκροτήματα, οι μουσικές και η δημιουργία θέλει χρόνο, διάρκεια και όχι βιασύνες. Χάσαμε και τον Λαυρέντη που έχει πει ένα τραγούδι το «Βαλσάκι» ένα από τα πιο αγαπημένα μου. Τώρα είμαστε στη φάση που φτιάχνουμε το δεύτερο κύκλο τραγουδιών.
Με τους Sugar στην σκηνή
- Αντώνη που γεννήθηκες;
Στους Αμπελοκήπους το 1968. Μεσογείων 82. Υπάρχει ακόμη η μαύρη πόρτα με το τζάμι. Θυμάμαι πέρασαν και τανκς μπροστά από το σπίτι μας το 1973 με το Πολυτεχνείο και τα υπόλοιπα γεγονότα και πήραν τότε αριστερούς θείους γονείς και φίλους, για μια βόλτα στην Ασφάλεια. Αυτό είναι και το επόμενο θέμα που πραγματεύεται το επόμενο βίντεο κλιπ που θα βγάλω που λέγεται «Σχολικό». Το τραγούδι αυτό το έγραψα πριν την υγειονομική κρίση που τα έχει κλείσει και τα έχει φέρει όλα σε μια άλλη διάσταση. Το τραγούδι είναι αυτοβιογραφικό και το λέμε μαζί με το Γιώργο Λιτσικάκη. Το 1975 μετακομίσαμε Νέο Κόσμο.
Λεζάντα Πιτσιρικάς, τα πρώτα βήματα
- Υπήρχε ιστορικό στην οικογένειά σου που ενοχλούσε τους δικτάτορες;
Θυμάμαι ότι πριν αρχίσουν οι επισκέψεις από τους ασφαλίτες σε γνωστούς πράγμα που σήμαινε ότι πλησιάζει η ώρα για την οικογένεια και τους συγγενείς του Νικηφόρου, τους παππούδες μου τις προηγούμενες μέρες να σκίζουν εφημερίδες και έγγραφα πανικόβλητοι. Όχι μόνο ο πατέρας μου, αλλά και όλη η οικογένεια ήταν στον ΕΛΑΣ. Ο αδερφός του, Δημήτρης Δημητρίου, ήταν ο Νικηφόρος στο αντάρτικο, αξιωματικός, από τους πρωτεργάτες της πετυχημένης ανατίναξης της γέφυρας του Γοργοπόταμου και πρωτοπαλίκαρο του Άρη.. Ήταν ετοιμοπόλεμος γιατί ήταν στην Σχολή Ευελπίδων όταν κηρύχτηκε ο πόλεμος κι έφυγε με το όπλο στο χέρι να πάει στο αντάρτικο φτιάχνοντας μαζί με άλλους την 8η ομάδα Παρνασσού όπου στην πραγματικότητα ήταν ένα τέχνασμα διότι δεν υπήρχε καμία άλλη και το μόνο που μπορούσε να κάνει ήταν σαμποτάζ όπως κι έγινε. Ο πατέρας ήταν αετόπουλο(όσοι ξέρουν …ξέρουν). Ο Νικηφόρος παραπονέθηκε στον Άρη Βελουχιώτη γιατί του έδωσε την εφεδρεία στην ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοποτάμου αν και μάχιμος και ο Άρης του είχε απαντήσει : «Νικηφόρε οι μάχες κερδίζονται από τις εφεδρείες». Έτσι έγινε και στον Γοργοπόταμο. Οι πρώτες προσπάθειες για να ανατιναχθεί η γέφυρα απέτυχαν και ο Άρης Βελουχιώτης έδωσε εντολή στο θείο μου, το Νικηφόρο : «πάρε τις εφεδρείες και προχώρα. Δεν θα γυρίσει πίσω κανένας». Κι ενώ ερχόταν τραίνο με Γερμανούς από τη Λαμία , σε ταχύτητες της εποχής, κατάφεραν και έβαλαν τα εκρηκτικά για δεύτερη φορά, έγινε η έκρηξη, κι έπεσε η γέφυρα. Ο Νικηφόρος έχει γράψει την τρίτομη έκδοση με τίτλο «ΑΝΤΑΡΤΗΣ στα βουνά της Ρούμελης» που εκδόθηκε το 1965 την οποία και έχω διαβάσει και η οποία έχει επανεκδοθεί όλα αυτά τα χρόνια, με πιο πρόσφατη την έκδοση του 2015. Πρόλαβα να τον γνωρίσω και έχω το βιβλίο του υπογεγραμμένο. Ήταν Νεοσμυρνιώτης κι έμενε στην οδό Τσακίρογλου 8. Τον πρόδωσε η καρδιά του σε ηλικία περίπου 70 ετών.
Ο Δημήτρης Δημητρίου - Νικηφόρος από τους πρωτεργάτες της πετυχημένης ανατίναξης της γέφυρας του Γοργοπόταμου και πρωτοπαλίκαρο του Άρη. 25 Νοεμβρίου 1942, Γοργοπόταμος
-Όταν έγινε η «Αλλαγή» το ’81 χάρηκες;
Πιο πολύ είχα χαρεί με το Ευρωμπάσκετ. Ίσως να είχα χαρεί σε χουλιγκανικό επίπεδο. Θυμάμαι στη Θησέως στην Καλλιθέα περνάγανε μηχανάκια με πράσινες σημαίες και πανηγυρίζανε και περνούσαν άλλοι με μπλε σημαίες και είχε και χαβαλέδες και με τις δύο σημαίες στα χέρια. Χαρήκαμε όταν στην συνέχεια άρχισαν αυτά με το τζάμπα λεωφορείο το πρωί που πλήρωνες μετά τις 8. Ήταν η περίοδος που ο οδηγός είχε ένα μηχανισμό κι έριχνες εκεί τα λεφτά κι αν είχες χαρτονόμισμα το έκανες γιουφ, στριφτό δηλαδή και το έβαζες από το πλάι. Για κάποιο λόγο είχα πάρει ένα λεωφορείο και κατέβαινα νωρίς προς τη Βάρκιζα και μπαίνει μέσα μια κυρία χωρίς να πληρώσει οπότε ο οδηγός της δείχνει το ρολόι του : «Είναι 8 και 10» κι εκείνη γυρίζει και του λέει «με το δικό μου ρολόι είναι 8 παρά 10» και προχωράει. Ωραία χρόνια (γέλια). Και σε στάγιερ είχαμε ανέβει όταν έγινε η ιδιωτικοποίηση των λεωφορείων. Θυμάσαι τα στάγιερ που γυρνούσαν και έπαιρναν πολίτες που τους ανέβαζαν επάνω φαντάροι; Κατά βάθος όλοι είμαστε ΠΑΣΟΚ, ποιος το είχε πει αυτό; (γέλια)
- Στο Νέο Κόσμο είχε αλάνες; Έπαιζες μπάλα πιτσιρικάς; Πώς ήσουν σαν παιδί και πώς αντιδρούσες με όσα έβλεπες γύρω σου;
Επειδή ήμουν ψηλός είχα κλήση στο μπάσκετ. Έτσι μετά γράφτηκα στο Θρίαμβο του Ν. Κόσμου και μετά στον Μίλωνα στη Ν. Σμύρνη έπαιξα λιγάκι, αλλά μετά με τράβηξαν άλλα ενδιαφέροντα. Ποδόσφαιρο παρακολουθούσα πάντα, πήγαινα και στο γήπεδο και είμαι Αεκάρα. Ξέρεις κάτι, δεν ήθελα ποτέ να είμαι μονοδιάστατος. Ήθελα να είμαι Rock, αλλά όχι μόνο αυτό. Δηλαδή αν χρειαζόταν θα χόρευα κι ένα ντίσκο ή ένα ζεϊμπέκικο αργότερα. Με ταλάνιζε ένα πρόβλημα. Σκεπτόμουν ότι η γενιά των γονιών μου και του θείου μου που ήταν αντάρτες και πέρασαν ότι πέρασαν, όπως στο χωριό στην Αγόριανη που τους κάψανε δυο φορές το σπίτι οι Ιταλοί κι οι Γερμανοί κι ο εμφύλιος τους βρήκε τους μισούς στη φυλακή και τους άλλους κυνηγημένους, είχαν δύο επιλογές. Αριστερά ή Δεξιά, βουνό κι αντάρτης ή σπίτι με σκυμμένο το κεφάλι. Εμείς όμως είχαμε πολλές επιλογές και μάλιστα είδα σε πολλές από αυτές ότι ήταν χωρίς νόημα. Με πείραζε που στο σχολείο δεν υπήρχε το μάθημα της Μουσικής, ενώ παλιότερα υπήρχε. Και όσοι είχαν αυτή την ευκαιρία δεν πολυέδιναν σημασία στο μάθημα αυτό. Αργότερα όταν πήγαινα το γιο μου στο ωδείο αισθανόμουν μια τεράστια γαλήνη και σκεπτόμουν ότι αν είχα βρεθεί σ’ ένα μουσικό χώρο πιο νωρίς θα είχα γλυτώσει από πολλά πράγματα. Ένα άλλο πράγμα που με ταλάνιζε ήταν η κρίση και πάλι κρίση και κάποια στιγμή ζήλεψα τους θείους μου που ήρθαν απ’ το εξωτερικό κι ήταν άνετοι κι έβλεπα την διαφορά του επιπέδου, την ουσία, ακόμη και τον «αέρα» που είχαν, αλλά διέκρινα ότι κουβαλούσαν από πίσω κι ένα πρόβλημα χειρότερο όπως την υπεροψία και το ρατσισμό τους. Εκείνη την εποχή μπλεγμένος μέσα σε τέτοια ψευτοδιλήμματα προτίμησα αντί να παίζω μπάλα να παίζω κιθάρα. Η κιθάρα με τρίπαρε. Όταν βρέθηκαν οι κατάλληλες παρέες και οι ουσίες που θα προσέφεραν ένα πραγματικό τριπάρισμα για όσο αυτό κρατάει, ήμουν εύκολο θύμα πια. Από νωρίς είχα διαφοροποιηθεί από την οικογένειά μου, από τη γειτονιά μου γιατί δεν ήθελα ν’ ανήκω πουθενά απολύτως, δεν ήμουν ποτέ ΚΚΕ αν και με άγγιξε κάποια στιγμή αυτό το ρεύμα λόγω της εμπλοκής της οικογένειάς μου με τον ΕΛΑΣ, αλλά τότε για άλλο λόγο ήμασταν ΚΚΕ, άλλο νομίζαμε, άλλο ξέραμε. Για άλλο λόγο δεν είμαι ΚΚΕ σήμερα.
- Ο πατέρας σου;
Ήταν λογιστής σε μια ναυτιλιακή εταιρία και είχε την άνοδο που προβλέπεται για ένα υπάλληλο, έγινε δηλαδή κάποια στιγμή έγινε υπεύθυνος λογιστηρίου. Είχε δυο δουλειές, πολλές φορές και τρεις. Κράταγε βιβλία εταιριών κι έκανε και ελέγχους σε διάφορους χώρους, όπως για παράδειγμα σε σούπερ μάρκετ. Η μητέρα μου Μαρία ήταν στο σπίτι. Καλοί άνθρωποι που προσπάθησαν να κρατήσουν μια δομημένη οικογένεια. Ένας άνθρωπος που έχει περάσει όσα πέρασε ο πατέρας μου στην κατοχή και λόγω αριστερών φρονημάτων, όλα αυτά αφήνουν κατάλοιπα, θυμούς, αδικίες. Του πατέρα μου ο πατέρας ήταν ο πρόεδρος και ο δάσκαλος του χωριού που αν και βασιλικός ανέβηκε με τον ΕΛΑΣ στο βουνό. Πείστηκε όταν ο θείος μου ο Νικηφόρος μαζί με άλλους λίγους αντάρτες άνοιξε τις φυλακές της Λειβαδιάς όπου τον είχαν συλλάβει οι Ιταλοί και τον είχαν βασανίσει τον γέροντα για να πει που είναι ο Νικηφόρος, ο αντάρτης. Τότε κλαμένος ο παππούς Νίκος ανέβηκε στο βουνό. Με λίγα λόγια όταν ερχόταν σπίτι ο πατέρας μου ο Ασημάκης, ήταν η «χαρά του σπιτιού» (σκωπτικά), δύσκολος άνθρωπος που ήθελε ειδική αντιμετώπιση. Έχω και μια αδερφή μεγαλύτερη, την Μάρθα, που της αρέσει το διάβασμα και έχει γράψει ένα μυθιστόρημα που είναι υπό έκδοση. Όσο για τον γιο μου τον Ασημάκη που δεν έχει κλείσει ακόμη τα 17 είναι από τους περίφημους rockers της Ηλιούπολης, κιθαρίστας επίσης κι έχει το γκρουπ Voodoo Knights με βασική επιρροή τους Stooges.
- Ποια είναι η αποτίμησή σου για το Ελληνικό Rock;
Στην Ελλάδα έχουμε πάρει το Rock και το καταστρέφουμε σιγά – σιγά, το αποδομούμαι. Οι Pink Floyd αγωνίστηκαν να φτιάξουν 12λεπτά τραγούδια, ενώ στη χώρα μας αν κάνεις κάτι τέτοιο δεν θα επιβιώσεις. Το ίδιο και ο Ιμπραήμ Μααλούφ έχει ένα εξαιρετικό τραγούδι, το Beirut με μια τρομερή ιστορία που πρέπει να αφιερώσεις 11 λεπτά από τη ζωή σου για να το ακούσεις, αλλά «κλωτσάνε» εδώ. Ένα άλλο πρόβλημα είναι ότι η δεξιά σαν πολιτική για πολλά χρόνια δεν είχε κάνει άνοιγμα στο Rock αλλά και μέσα στην καλλιτεχνία. Θάφτηκε λόγω αντιλήψεων και πεποιθήσεων..Κάποια άτομα πρέπει να φύγουν. Το ίδιο συμβαίνει και στην μουσική με τους πατρόνους των δισκογραφικών εταιριών. Ο δίσκος του Λουκά Θάνου με το τραγούδι του Νίκου Ξυλούρη «Η Μπαλάντα του Κυρ-Μέντιου» σε στίχους του Κώστα Βάρναλη είχε θαφτεί από κάποιον γιατί θεωρήθηκε μη εμπορικός. Για τον πρώτο δίσκο του Αλκίνοου Ιωαννίδη «Στην Αγορά του Κόσμου» είχε «καθαρίσει» μια γνωστή ελληνίδα τραγουδίστρια αλλιώς ήταν δεν θα κυκλοφορούσε. Τα τραγούδια είχαν χαρακτηριστεί βαρετά και οι τραγουδιστές φάλτσοι. Η «Εκδίκηση της Γυφτιάς» του Νίκου Παπάζογλου δημιούργησε βαθύ ρήγμα στην πολιτική της δισκογραφίας και μπέρδεψε πολύ κόσμο. Μεγάλος ροκ δίσκος. Η εκδίκηση και ο ρεβανσισμός δεν χωρούν στην μουσική. Ξέρεις πόσα άλμπουμ πετάχτηκαν στα σκουπίδια γιατί κάποιοι δεν μπήκαν στον κόπο να τα ακούσουν και να τα αξιολογήσουν ; Το Rock δεινοπάθησε στην Ελλάδα από το σκυλάδικο.
Με τον Λάκη Παπαδόπουλο στην ηχογράφηση των Sugar
- Πώς βλέπεις το μουσικό τοπίο σήμερα στην Ελλάδα και στον κόσμο;
Σαλάτα. Το χρήμα πάντα κινούσε τα νήματα, όπως και τώρα σε αυτές τις εποχές μπορείς να κλείσεις το Ηρώδειο κι ας μην αξίζει να παίξεις εκεί. Έγινε μια πολύ καλή κίνηση από το Ίδρυμα «Σταύρος Νιάρχος» με το άνοιγμα στην καλλιτεχνία με τις συναυλίες και τους χώρους. Ας κάνω το σταυρό μου, κι ας μην πιστεύω, για όσα κατάφερα. Κι όλοι να κάνουν το σταυρό τους, πιστεύουν δεν πιστεύουν, για όσα έχουν αυτή τη στιγμή. Αν δεν έχουμε τίποτα τότε πρέπει να είμαστε στεναχωρημένοι. Αγωνιώ για την μουσική, ειδικά στην Ελλάδα, για το πώς θα πάει. Οι περισσότεροι δεν ακούν μουσική από την υπόλοιπη Ευρώπη. Το ίντερνετ έχει αυτό το κακό. Είναι χαώδες. Ενώ σου δίνει τόσες ευκαιρίες, ταχύτητα, ευρύτητα, να βρεθείς όπου θέλεις, όποτε θέλεις, να κάνεις συναλλαγές, αλλά παρ’ όλα αυτά δεν μπορείς να βγάλεις άκρη. Θα γράψω ένα κομμάτι και θα το πετάξω στο ίντερνετ, Ε, και ; Οι Prodigy δεν ήταν από τους πρωτοπόρους της ηλεκτρονικής μουσικής μιας περιόδου ; Δεν ήταν ένα φαινόμενο της εποχής ; Αυτό το πράγμα δεν έχει παρατραβήξει ; Πάει κι έρχεται. Ο Kanye West που κάνει προπωλήσεις για το άλμπουμ που θα βγει το 2025 κι έχω ακούσει ότι θα βάλει υποψηφιότητα ως πολιτικός για κάπου ; Σαλάτα. Και ξέρω από σαλάτες γιατί μαγειρεύω, δεν έχω βρει τέτοια ποικιλία. (γέλια)
- Σ’ ευχαριστώ πολύ που μου άνοιξες την ψυχή σου…
Επίσης ευχαριστώ για την ωραία αυτή συνέντευξη
Endelexeia - Diamantenia Provlita - synavlia enantia stin astynomiki via - Propylaia
Η Θάλασσα (SFIGA Music Theatre) - Αντώνης Δημητρίου and the SUGAR ft. Λάκης Παπαδόπουλος.
Αντώνης Δημητρίου & the Sugar με την Μικαέλα Δαρμάνη "Οι Ωρες" - Official Video Clip ( Footage)
Αντώνης Δημητρίου & the Sugar "Δε σ' αγαπώ" - Official Video Clip
Αντώνης Δημητρίου & the Sugar με την Δέσποινα Αμοριανού "Ξέρω ένα μέρος" - Ανορθόδοξο live στο Faust
Ένας ψηλός, αδύνατος σχεδόν ξερακιανός κιθαρίστας με rockabilly look και κόκκινα αθλητικά Converse παπούτσια. Η εμφάνισή του δεν ταίριαζε με την new wave εμφάνιση των υπόλοιπων μελών των Joyful Nurses. Όμως δεν ήταν ο μόνος δικός του δρόμος που είχε διαλέξει στη ζωή. Πιτσιρικάς αντί για μπάλα στις αλάνες, όπως οι περισσότεροι συνομήλικοί του, προτιμούσε να παίζει κιθάρα μεγαλώνοντας στο Δουργούτι, τη γειτονιά των Αρμενίων προσφύγων και φυσικά του τρομερού, φοβερού και ατρόμητου «ΘΡΙΑΜΒΟΥ», της ομάδας του Νέου Κόσμου. Στο αίμα του όμως έτρεχε…κιτρινόμαυρο αίμα. Α.Ε.Κ. – οικογενειακό κατάλοιπο με το παράπονο της συνοικίας, τυπωμένο στη γεμάτη πληγωμένο αθλητικό εγωισμό ματιά του.
Αντί του «βασιλιά των σπορ» διάλεξε να γραφτεί στο μπάσκετ. Μεγαλώνοντας αν και ανήκε στη γενιά του Παύλου Σιδηρόπουλου, άκουγε new wave αλλά και Sex Pistols. Στο σχολείο δεν ήταν και πολύ συνεπής με τα μαθήματά του. Ήταν αυτό που λέμε «δύσκολο τεμάχιο». Όμως αυτή η τάση της άγριας νεότητάς του προς το αντίθετο ρεύμα και το πείσμα του για το διαφορετικό την κατάλληλη στιγμή του έκανε το μεγαλύτερο καλό στη ζωή του, βγήκε νικητής στην πιο δύσκολη μάχη που έδωσε έως σήμερα με τον πιο ύπουλο αντίπαλο. Την ηρωίνη.
Μουσικός πλήρους εμπειρίας. Ο Αντώνης Δημητρίου έχει αφιερώσει τη ζωή του στη μουσική που είναι η μεγάλη αγάπη του. Σε μια ανοδική καλλιτεχνική πορεία ευτύχησε να είναι μέλος του συγκροτήματος που ήταν η μουσική απάντηση της Αθήνας στα σημαντικά σχήματα της Θεσσαλονίκης. Ιδρυτικό μέλος των Ενδελέχεια που άφησαν πίσω τους 8 στούντιο άλμπουμ, ένα E.P. και δύο συλλογές. Έζησε την ιστορική κίνηση των ελληνικών συγκροτημάτων στη δεκαετία του 90 παίζοντας σε μία από τις καλύτερες ελληνικές μπάντες, αλλά και τη χρυσή εποχή του ραδιοφώνου την ίδια δεκαετία όταν οι ιδιωτικοί σταθμοί είχαν μεράκι και μεγαλουργούσαν καθώς από τις αρχές της δεκαετίας του 90 έως σήμερα είναι από τους καλύτερους συντρόφους μας στο ραδιόφωνο με τις μουσικές του επιλογές.
Σήμερα έχει το δικό του γκρουπ, τους Sugar, όπου πλέον αξιοποιεί και την πολύ καλή φωνή του που ακούγαμε έως σήμερα μόνο πίσω από το μικρόφωνο των στούντιο και συνεχίζει τις εκπομπές στα ερτζιανά.
Σε μια περίοδο υγειονομικών μέτρων δώσαμε ραντεβού για μια αποκαλυπτική συζήτηση που βάζει πολλά πράγματα στη θέση τους και βρήκαμε ένα διαφορετικό μέρος να γίνει η συνέντευξη αυτή, το συνεργείο αυτοκινήτων του Γιώργου Δασκαλάκη, ενός υπέροχου και καλόκαρδου ανθρώπου, μαέστρου στη δουλειά του, που κάποτε στα 70s ήταν μουσικός, όπως μας αποκάλυψε καθότι μπασίστας των Easy Riders. Στο συνεργείο του έχουν ιστορία οι Ενδελέχεια καθώς έχουν φωτογραφηθεί εκεί σε δύο φωτογραφίες στο οπισθόφυλλο του δεύτερου δίσκου τους.
Το σουρεαλιστικό είναι ότι όση ώρα συζητούσαμε γύρω από ένα αυτοσχέδιο τραπεζάκι, ακούγονταν ψαλμωδίες από τον σταθμό της εκκλησίας που ήταν μόνιμα συντονισμένο το ραδιόφωνο του μηχανικού ! Η διαφορετικότητα σε όλο της το μεγαλείο. Πάμε λοιπόν για μια συνέντευξη χωρίς…μάσκες και play list. Πάνω στο τραπέζι τα δύο πρώτα άλμπουμ των Ενδελέχεια που βγήκαν σε βινύλιο έδωσαν τον ρυθμό στην πιο garage rock συνέντευξη.
Αντώνης Δημητρίου και Γιάννη Αλεξίου με τους δύο πρώτους δίσκους των Ενδελέχεια που κυκλοφόρησαν σε βινύλιο στο γκαράζ όπου έγινε η συνέντευξη.
- Ο κλόουν στο εξώφυλλο σημαίνει κάτι;
Είναι μια παγκόσμια φωτογραφία, βραβευμένη, που πήγε πολύ καλά, η φωτογραφία όχι ο δίσκος που πρέπει να έχει μια θέση στα αρνητικά ρεκόρ πωλήσεων ever ! Ο δεύτερος δίσκος μας, με κλόουν επίσης στο εξώφυλλο, πήγε λίγο καλύτερα, αλλά και αυτός είχε την ίδια μοίρα. Ήρθε όμως η στιγμή που άρχισαν να πηγαίνουν καλά οι live εμφανίσεις και η επικοινωνία με τον κόσμο, τότε άρχισε η άνοδος του γκρουπ. Όσο ανέβαιναν οι Τρύπες τόσο τραβούσαν κι εμάς προς τα επάνω. Αντίστροφα λειτούργησε όταν διαλύθηκαν, τράβηξαν κι εμάς αλλά και άλλους προς τα κάτω. Μπορεί να υπάρχει ανταγωνισμός όταν λειτουργεί το πράγμα, αλλά η αλήθεια είναι ότι τον ανταγωνισμό αυτό τον έχουν όλοι ανάγκη για να υπάρχει μια κατάσταση. Κανείς δεν μπορεί να είναι μόνος.
- Η δισκογραφική εταιρία τι ρόλο έπαιξε σε αυτή την κατάσταση;
Στην αρχή δεν μας ήξερε κανείς. Ο Στέλιος ο Φωτιάδης κι ο Ηλίας Ασλάνογλου άκουσαν τα λόγια, κάποια riffs στην κιθάρα, άκουσαν στο πρωτόλειο υλικό μας κάτι διαφορετικό σε μια εποχή που ο Παύλος Σιδηρόπουλος ήταν χιλιοακουσμένος, οι Τρύπες και τα Ξύλινα Σπαθιά ήδη υπήρχαν και η Αθήνα δεν είχε κάτι να δείξει. Είχαν πάρει το μήνυμα ότι κάτι έπρεπε να συμβεί στην Αθήνα. Έτσι ξεκινήσαμε, με μια κασέτα. Ένα demo που θεωρούσαμε τέλεια παραγωγή, είχαμε πληρώσει και αρκετά στο Στούντιο 111, ένα ιστορικό στούντιο στο Μοσχάτο, για να γίνει. Μια ωραία μονοκατοικία με αυλή όπου εκεί ήταν ο Τάκης Αργυρίου. Εκεί γράψαμε το demo μας με ηχολήπτη το Λευτέρη Νεοκοσμίδη με τον οποίο δεν συνεχίσαμε, αλλά μας πήγε ως την πόρτα του Στέλιου Φωτιάδη.
- Πώς ήταν η κατάσταση τότε όταν βγήκε ο πρώτος δίσκος;
Είχαμε βινύλιο στα χέρια μας να μας παίξει το κρατικό ραδιόφωνο σε μια εποχή, το 1994, που τα ιδιωτικά ραδιόφωνα είχαν αρχίσει να αποσύρουν τα πικάπ και να παίζουν CD, ενώ στην Ελληνική Ραδιοφωνία δεν είχε εισχωρήσει ακόμη ο ψηφιακός δίσκος κι έτσι εμείς είχαμε το βινύλιο για αποκούμπι.
- Από την στιγμή που σχηματίστηκε το συγκρότημα έως την στιγμή που βγήκε ο πρώτος δίσκος σας πόσος καιρός πέρασε;
Από τη στιγμή που αρχίσαμε να τρέχουμε λιγότερο από ένας χρόνος. Ένας χρόνος τρεξίματος είναι πάρα πολύς. Βρέθηκε ο ηχολήπτης και ο Ηλίας Ασλάνογλου στην Eros Music όπου παλιότερα ήταν στο Happening και χρόνια στο Ελληνικό Rock την παγκόσμια δισκογραφία, και στην χορευτική ηλεκτρονική μουσική, ενώ ήταν ο δημιουργός και της πρώτης συλλογής Ethnic. Επίσης ο Ηλίας ήταν τότε τραγουδιστής των Magic de Spell με τους οποίους παίζαμε μαζί στα live. Έτσι έδεσε. Ο Ηλίας μας άνοιξε ουσιαστικά την πόρτα στη δισκογραφία, ήταν ο «Godfather των Ενδελέχεια» καθώς μέτραγε ο λόγος του στην εταιρία λόγω πείρας. Ήταν ο βασικός άνθρωπος που δούλευε με τον Στέλιο Φωτιάδη στο δημιουργικό κομμάτι, για να βγει δηλαδή κάτι καινούργιο. Ως ραδιοφωνικός παραγωγός παρακολουθούσα τις μουσικές προτάσεις του.
- Ήσουν δηλαδή παράλληλα μουσικός και παραγωγός στο ραδιόφωνο;
Ναι καθώς είχα ξεκινήσει πιο παλιά από το Δίαυλο 10 και μετά που σχηματίστηκαν οι Ενδελέχεια δούλεψα σε μια σειρά από ιδιωτικούς σταθμούς έως ότου κατέληξα στην Ελληνική Ραδιοφωνία και στο Πρώτο Πρόγραμμα για μια διετία περίπου την εποχή που είχε σχηματιστεί το συγκρότημα. Επανήλθα αργότερα και παρέμεινα στο κρατικό ραδιόφωνο έως σήμερα ως παραγωγός του Kosmos 93.6. Επίσης για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα ενδιάμεσα αλλά και πριν, δούλεψα στον κινηματογράφο ως ηχολήπτης (μιας και είχα αποφοιτήσει από τη σχολή Λ. Σταυράκου και το τμήμα ηχοληψίας που μόλις είχε συσταθεί). Τα πολύωρα και απαιτητικά γυρίσματα ήταν πολύ δύσκολο να συνδυαστούν με τους Ενδελέχεια γιατί κάναμε πάρα πολλές πρόβες και μάλιστα ευλαβικές. Δηλαδή ήταν αυστηρά δίωρα παιξίματος χωρίς να σπαταλάμε ούτε στιγμή από το χρόνο αυτό.
Ενδελέχεια: Αντώνης Δημητρίου (κιθάρα), Παναγιώτης Κατσιμάνης (κιθάρα, φωνητικά), Δημήτρης Μητσοτάκης (τύμπανα, φωνητικά), Γιώργος Κουλούρης (μπάσο), Δημήτρης Λεοντόπουλος (φωνή)
- Που κάνατε πρόβες;
Ο ένας χώρος ήταν το Στούντιο II ή αλλιώς στου Βλάσση, όπως λέγαμε, στην οδό Τραπεζουντίου 2, παράλληλη της Καλλιδρομίου και κάθετη στη Χαριλάου Τρικούπη, στα Εξάρχεια. Εκεί σ’ ένα καφενείο που είναι δίπλα βγήκε το όνομά Ενδελέχεια, όπου πάντα πίναμε μια μπύρα και τρώγαμε ένα μεζέ μετά την πρόβα. Το δεύτερο στούντιο που επίσης δουλεύαμε πολύ ήταν στην Κυψέλη στην οδό Λέσβου στο ύψος της Αγ. Ζώνης, όπου είχε ένα ωραίο παρκάκι που επίσης καθόμασταν στο καφενείο «Πλάτανος» και πίναμε τον καφέ μας ή τρώγαμε ένα σουβλάκι. Αργότερα κάναμε πρόβες και στο Studio Terra, ένα σύγχρονο στούντιο, Αγ. Κωνσταντίνου και Βουλιαγμένης στην Ηλιούπολη. Φυσικά εννοείται ότι έχουμε περάσει και δοκιμάσει διάφορα προβάδικα στην Αθήνα.
- Ποιος ήταν ο «νονός» του γκρουπ;
Ο στιχουργός μας ο Δημήτρης Μητσοτάκης. Αρχικά έπεσε στο τραπέζι το όνομα Ενδελέχεια Απαστράπτουσα, αλλά το μαζέψαμε και έμεινε Ενδελέχεια σκέτο. Ονομάστηκε έτσι το γκρουπ γιατί δώσαμε ένα όρκο να έχουμε διάρκεια και να μην διαλυθούμε ποτέ. Έτσι τα βλέπαμε τα πράγματα τότε. Θέλαμε ένα όνομα που να σημαίνει κάτι. Την επιμέλεια, τη διάρκεια, την φροντίδα. Οι Ενδελέχεια θα ήταν μια διαρκής διαδικασία.
- Πότε συνέβαιναν όλα αυτά;
Περίπου Το 1993. Ως τότε έπαιζα με διάφορα συγκροτήματα.
- Έχεις δισκοθήκη και από τι αποτελείται;
Δεν έχω πια την συλλογή των βινυλίων μου, αλλά έχω κρατήσει τα CD.
- Μα εσύ είσαι άνθρωπος του αναλογικού ήχου, μεγάλωσες ακούγοντας βινύλια, τι σε έκανε να κάνεις αυτή την επιλογή;
Υπάρχει πολύ μουσικό υλικό promo που απέκτησα σαν επαγγελματίας ραδιοφωνικός παραγωγός από την περίοδο που ήμουν στο Rock Fm, στον Αιγαίο Fm στην κρατική ραδιοφωνία και άλλους μεγάλους σταθμούς με ακροαματικότητα και με βάση τη εναλλακτική Rock μουσική. Έχω πάρα πολλά cd-singles, έπρεπε να αφιερώσεις πολύ χρόνο να τ’ ακούσεις. Όλο αυτό το υλικό το κράτησα.
-Έχει να κάνει δηλαδή με το συναισθηματικό κομμάτι σε συνδυασμό με το επαγγελματικό στην επιλογή σου;
Ναι και πρέπει να πούμε για να μην θεοποιείται το ίντερνετ ότι στα CD μου υπάρχουν τραγούδια που δεν υπάρχουν στο διαδίκτυο. Όσον αφορά τους δίσκους βινυλίου πιάνουν πολύ χώρο στο σπίτι και έτσι μετακομίζοντάς τους αποκτάς χώρο για άλλα πράγματα, όπως βιβλία ή άλλα αντικείμενα που μπορεί να βάλει και κάποιος άλλος άνθρωπος που είναι μαζί σου και κυρίως ξεκολλάς από αυτή την κυρίαρχη ιδέα : το πήρα είναι δικό μου, κάτι που οι συλλέκτες βινυλίου το έχουν σε υπέρτατο βαθμό. Η αποθήκευση του μουσικού υλικού σού αφήνει ακόμη περισσότερο ελεύθερο χώρο και αυτό έκανα σε μια περίοδο που οι εταιρίες σταμάτησαν να στέλνουν promo CD. Το μουσικό μου υλικό πια είναι αποθηκευμένο ή υπάρχει σε σύγχρονες πλατφόρμες. Οτιδήποτε σε οποιαδήποτε στιγμή μου κινήσει την περιέργεια είμαι περίεργος να το αναζητήσω. Έχω συνεχώς ανοιχτά τα αυτιά μου.
- Και οι μεγάλες αγάπες;
Οι κιθάρες και τα riff είναι βαριές ασθένειες και δεν μπορείς να ξεφύγεις από τις παιδικές ασθένειες όπως πολλές από αυτές που πέρασα. Χωρίς μια Telecaster δεν θα πήγαινα πουθενά να παίξω. Ωστόσο η αγαπημένη κιθάρα για ένα αξιόλογο σόου είναι η Rickenbacker. Όποια νότα φύγει από αυτή την κιθάρα πετυχαίνει το στόχο της.
- Θυμάσαι την πρώτη σου επαφή με την μουσική; Η στιγμή που σου κέντρισε το ενδιαφέρον;
Στο σχολείο με τα μεγαλύτερα παιδιά της Δάφνης. Είχα την τύχη ν’ αλλάξω τρία σχολεία στην γυμνασιακή και μεταγυμνασιακή πορεία γιατί δεν με βοηθούσαν οι καθηγητές με τη διαγωγή. Τα πρόσημα ήταν αρνητικά με διαγωγή κοσμία και χειρίστη μια φορά. Έτσι με έδιωξαν από το 1ο Γυμνάσιο Δάφνης και βρέθηκα στο 3ο Δάφνης, το οποίο ήταν στο ίδιο κτίριο στην άλλη γωνία, στην οδό Μπακνανά, τον κεντρικό δρόμο της περιοχής. Στην πορεία εκδιώχθηκα και από αυτό το σχολείο και βρέθηκα στο 43Ο Αθηνών που επίσης στεγαζόταν στο ίδιο κτίριο, μιλάμε για ένα τεράστιο σχολικό συγκρότημα σε ένα οικοδομικό τετράγωνο ! Έτσι άλλαξα τέσσερα σχολεία μέσα μικρό διάστημα και κατέληξα στη Β Λυκείου στο 4ο Λύκειο Ν. Σμύρνης. Αποφάσισα ότι δεν μου κάνει ο Ν. Κόσμος, αυτός ο κόσμος δεν είναι για μένα (γέλια) και αναγκάστηκα να πάω στη διπλανή περιοχή. Εκεί έμπλεξα περισσότερο με τις ουσίες όντας μαθητής, αν και είχα ήδη ξεκινήσει την ηρωίνη λίγο καιρό πριν. Μόλις άλλαξα περιοχή άλλαξαν και κάποια πράγματα πάνω στην χρήση που έκανα και ήμουν στο δικό μου τότε κόσμο. Στο σχολείο τότε δεν είχα κάποιο ιδιαίτερο πρόβλημα, ήμουν ένας μαθητής του 14. Ένα τρίμηνο στην Άλγεβρα είχα πάει 19 ! Δεν ξέρω τι με είχε πιάσει και είχα 13 στο πρώτο τρίμηνο, 16 στο δεύτερο και 19 στο τρίτο. Όταν ένας καθηγητής βλέπει ότι ένας άσωτος υιός επανέρχεται στη τάξη και προσπαθεί, τον ανταμείβει. Όσο εύκολα αδικούνε, άλλο τόσο εύκολα ανταμείβουν. Η ηρωίνη κάποια στιγμή με έβγαλε έξω από το δημιουργικό σκέλος των συγκροτημάτων. Ήταν η ανάγκη για τη χρήση και την εύρεση της ουσίας. Το χειρότερο μέρος της εξάρτησης είναι η φιλοσοφία από την μία χρήση μέχρι την επόμενη. Αυτή είναι η ζωή του χρήστη. Ακόμη και αν υπάρχει ένα περιβάλλον που όλα είναι έτοιμα να πας να τζαμάρεις, μέχρι και κουρδισμένη κιθάρα, δεν πας. Θα πας να βρεις αυτό που είναι το επιούσιο αυτή την στιγμή. Έτσι τελείωσα με τους Joyful Nurses.
Λεζάντα: Πρόγραμμα του κλαμπ «Πήγασος» με την συμμετοχή των Joyful Nurses στις 18 Απριλίου 1985
- Τι θυμάσαι από την συναυλία με τον Παύλο Σιδηρόπουλο;
Με τον Παύλο Σιδηρόπουλο βρεθήκαμε στην ίδια σκηνή σε μια συναυλία των Joyful Nurses στην πλατεία Νέας Σμύρνης την Πρωτομαγιά του 1986. Είχαμε ετοιμάσει 5-6 τραγούδια. Από κάτω ήταν φίλοι και γνωστοί. Ο τραγουδιστής μας, ο Νίκος που ήταν ο ίδιος τραγουδιστής και στις Σάρκες, είχε εξαιρετική σκηνική παρουσία για την εποχή. Ένα τραγούδι μας ήταν το «Μην με φωνάζεις σύντροφο» κάτι που καλοδέχθηκε ο κόσμος και κερδίσαμε την συμπάθειά του με το τραγούδι αυτό. Σε αντίθεση με τον Παύλο Σιδηρόπουλο που πιστεύω ότι παρασυρμένος από μεγαλείο των συνεχών συναυλιών και της ανόδου των Απροσάρμοστων σε κάποια στιγμή είπε στο μικρόφωνο «Ψηφίζω ΠΑΣΟΚ» και διακόπηκε η συναυλία από τις αντιδράσεις του κόσμου με τον οποίο άνοιξε δημιουργικό διάλογο πολιτικής χροιάς ο Παύλος για αρκετή ώρα μέχρι να συνεχιστεί και πάλι η συναυλία. Επίσης θυμάμαι είχε αργήσει να έρθει ο Παύλος κι εμείς είχαμε τελειώσει το σετ μας και έρχεται ο διοργανωτής Γιάννης Αλεξίου και μας λέει «Παίξτε κι άλλο !», «Μα δεν έχουμε άλλο κομμάτι», «Παίξτε τα ίδια από την αρχή !». Με την συναυλία αυτή αποκτήσαμε τεράστιο prestige. Η Νέα Σμύρνη είχε ιστορία με τόσους μουσικούς που έβγαζε. Ήταν η δεύτερη τετραετία του ΠΑΣΟΚ που διοργάνωνε αυτές τις συναυλίες μέσω της Νέας Γενιάς και του Λαλιώτη. Ολόκληρη γενιά καλλιτεχνών βγήκε κι έπαιξε τότε. Θυμάμαι επίσης πολλές συναυλίες σε κινηματογράφους που είχαν κλείσει σαν επιχειρήσεις. Αλλά και μετά την συναυλία αυτή νομίζω είχαμε παίξει μαζί με τον Παύλο Σιδηρόπουλο στο Rodeo club στην Χέϋδεν. Άλλα live μας που θυμάμαι ήταν στην Μουσική Αποθήκη, στο Mad club με τους Χωρίς Περιδέραιο, στην Γκράβα το περιβόητο σχολικό συγκρότημα, αλλά και πόσες άλλες ζωντανές εμφανίσεις.
- H Νέα Σμύρνη ήταν μουσικομάνα στα 80s με πολλούς μουσικούς και συγκροτήματα να ανδρώνονται στην περιοχή και γενικά ήταν πολύ δραστήρια πόλη με συναυλίες σε διάφορους χώρους. Τι θυμάσαι από τότε;
Θυμάμαι τον Γιώργο Λαβράνο με τη Μίλλη και μαζί τους τον Φακανά πιτσιρικά στο μπάσο σε Jazz αναζητήσεις, τους Λήτης και Τρυκ αλλά και Ιζόλδη, του Φατμέ, τους Σπυριδούλα, τους Αγάπανθος, τους πολύ καλούς Μην Πυροβολείται Τον Πιανίστα με τραγουδιστή τον Αντρέα Σούτη, τον Βασίλη Πετρίδη που τον είδα λίγες μέρες πριν σκοτωθεί, είχε έρθει στο Studio Praxis όπου γράφαμε με τους Ενδελέχεια και ήταν πικραμένος και απογοητευμένος και μάλλον τον διακατείχε το συναίσθημα της εγκατάλειψης των παλιών μουσικών θρύλων που τους έχει ξεπεράσει η εξέλιξη των πραγμάτων και νοιώθουν απομόνωση μιας και δεν παίζουν κάπου και δεν δημιουργούν πια…
- Πώς γνώρισες του Joyful Nurses;
Τους γνώρισα μέσω του τραγουδιστή μας, του Νίκου, από τις Σάρκες ένα από τα πρώτα συγκροτήματά μου όσο ήμουν ακόμα στο Νέο Κόσμο και τα σχολεία της Δάφνης και είναι μεγάλη αδικία που δεν θυμάμαι το επίθετό του. Ήταν performer όπως ήταν οι περισσότεροι τραγουδιστές τότε. Αν ήσουν όσο αλήτης χρειαζόταν για να παίξεις Rock’n’Roll εννοείται ότι δεν πατούσες στο ωδείο. Μετά γνωρίστηκα και με τ’ άλλα παιδιά της τότε μπάντας τους και στην ουσία αντικατέστησα τον έως τότε κιθαρίστα τους. Ήταν ο Μάρκος Θεοδώρου στο μπάσο, ο Βασίλης Κασκαμπάς με τον οποίο παίζουμε σήμερα μετά από 30 χρόνια, είναι ο ντράμερ μου στους Sugar και έχει κι αυτός μεγάλη ιστορία στο underground Ελληνικό Rock (Ι5, Γιώργος Δημητριάδης κ.α.). Το όνομα στους Joyful Nurses, το έδωσα εγώ, χαμένος μέσα στις ψυχεδελικές μου αναζητήσεις. Είχαμε ένα δικό μας χώρο, ένα ιδιόκτητο υπογειάκι του Βασίλη στην Καλλιθέα, στην οδό Κρέμου, όπου κάναμε πρόβες και ήμασταν οι Joyful Nurses. Εκεί είχα τις πρώτες ουσιαστικές επιρροές από τον ήχο της κιθάρας, είχα στα χέρια μου καλές Stratocaster, καλές Telecaster που εναλλάσσονταν λόγω της χρήσης ουσιών που έκανα. Με την ίδια ευκολία που έφευγαν, με την ίδια ευκολία ερχόντουσαν. Ωστόσο πριν τους Joyful Nurses που ήταν το πρώτο συγκρότημα που ξέφευγα από τον ερασιτεχνισμό υπήρχε ένα σχολικό συγκρότημα, οι Σάρκες στο σχολείο της Δάφνης, όπου είχαν καλέσει τον Τζίμη Πανούση με τις Μουσικές Ταξιαρχίες να παίξουν στο Αμφιθέατρο, με μαθητικό εισιτήριο. Την συναυλία άνοιξε ο Νίκος Ζιώγαλας που φορούσε μια γούνα μ’ ένα λίγο βουκολικό στυλ κι έπαιζε διασκευές μπαλάντες με ακουστική κιθάρα και πολύ ωραία φωνή καθώς και δημοτικά σε rock version. Μετά βγήκε ο Τζιμάκος που είχε φοβερό σόου τότε, με τον ήχο της μοτοσυκλέτας, όπως εμφανιζόταν τότε στην Λήδρα. Βαγγέλης Βέκιος, Σπύρος Πάζιος, Δημήτρης Δασκαλοθανάσης και ο Γιάννης Δρόλαπας. Τότε ήταν σύνηθες να γίνονται χοροεσπερίδες ή συναυλίες για να μαζέψουν οι μαθητές χρήματα για κάποιον σκοπό. Το σχολειό το δικό μας διάλεξε τη ροκιά.
- Εσείς δεν παίξατε μαζί τους;
Κάτσε να δεις. Η συναυλία βέβαια συνοδεύτηκε από έκτροπα. Οι καρέκλες έπεσαν βροχή, έσπασαν πράγματα, μοιράστηκαν αποβολές σε υπευθύνους και μη. Την επόμενη χρονιά λοιπόν έχουμε μαζευτεί τρία – τέσσερα συγκροτήματα του γυμνασίου και λέμε θέλουμε να κάνουμε συναυλία και βέβαια με όσα έγιναν είχαν κάθε λόγο να μας πουν, όχι. Μας ρώτησαν λοιπόν για το περιεχόμενο των τραγουδιών και είπαμε ότι έχουμε διασκευές Beatles, Rolling Stones…Ακούγεται μια φωνή : «Ροκ δηλαδή ;»…«Μα πώς επιτρέψατε να έρθει πέρυσι αυτός που βρίζει θεούς και δαίμονες ; Εμείς έχουμε τραγούδια που κι εσείς ίσως τα ξέρετε !». Πιέσαμε και με το Σύλλογο Γονέων και Κηδεμόνων κι έγινε τελικά η συναυλία. Εκεί στο Αμφιθέατρο του σχολείου έσπασε η πρώτη μου κιθάρα. Την είχα ακουμπήσει κάπως άτσαλα, κάποιος τράβηξε ένα καλώδιο, παρ’ την κάτω. Ευτυχώς βρέθηκε ένα παιδί και μου έδωσε μια άλλη κιθάρα κι έπαιξα. Η πρώτη μου συναυλία κατέληξε σ’ ένα δράμα. Γύρισα σπίτι κλαίγοντας. Με είδε σ’ αυτά τα χάλια ο παππούς μου ο Αντώνης που του είχα αδυναμία, 1 ή ώρα το βράδυ, πολύ αργά γι’ αυτόν που κοιμόταν από τις 8, ο οποίος μου είπε : αύριο θα πάμε και θα σου πάρω μια άλλη κιθάρα ! Στην πορεία βρήκα κάτι τεχνίτες στη Ν. Σμύρνη και συνεφέραμε και την κιθάρα που υπέστη ζημιά στην συναυλία. Έτσι είχα δύο κιθάρες για κάμποσο χρονικό διάστημα. Την κιθάρα που διορθώσαμε την αγόρασε ο συμμαθητής μου ο Μιχάλης Πανίδης.
- Με τις Σάρκες παίζατε μόνο διασκευές;
Παίζαμε και δικά μας. Λέγαμε αφού παίζουν οι Σύνδρομο που μας άρεσαν τόσο καλά γιατί να μην παίξουμε κι εμείς. Βέβαια από τα τέσσερα ακόρντα που παίζαμε τα δύο ήταν λάθος, αλλά το παλεύαμε. Παίζαμε Rock με ελληνικό στίχο, και καμιά φορά τα μπερδεύαμε με αγγλικά. Που να βρούμε στίχους ; Ότι ακούγαμε λέγαμε…Γράφαμε τα τραγούδια όλοι μαζί. Αυτό γινόταν και με τους Ενδελέχεια στην αρχή, άσχετα με το τι έγραφαν οι δίσκοι. Ερχόταν μια κεντρική ιδέα και καθόμασταν, σκοτωνόμασταν παιδευόμασταν στις πρόβες, κι αν κάναμε ένα λάθος σ’ ένα σημείο του κομματιού, γινόταν Ε.Δ.Ε. (Ένορκη Διοικητική Εξέταση) μετά. Ήταν ευλαβικές οι πρόβες των Ενδελέχεια. Κανείς δεν έκανε τα δικά του.
O Αντώνης Δημητρίου με τους Joyful Nurses στον θρυλικό «Πήγασο». Απρίλιος 1985
- Ας επανέλθουμε στους Joyful Nurses…
Ζούσαμε την εποχή μας. Μας άρεσαν πολύ οι U2, οι Cure, οι Echo and The Bunnymen, οι Clash, οι Birthday Party, οι Bauhaus. Δεν ήμασταν της σχολής του Παύλου Σιδηρόπουλου στο Rock’n’Roll. Δεν μου αρέσει αυτό που γίνεται τώρα με τον Παύλο. Έχω την αίσθηση ότι όλοι θέλουν να τον οικειοποιηθούν. Ο Παύλος για την εποχή ήταν και λίγο mainstream, εμείς θέλαμε να είμαστε πιο underground. Εξετάζαμε προσεκτικά τι έλεγαν τα τραγούδια που διαλέγαμε. Παίζαμε ας πούμε το God Save The Queen των Sex Pistols. Είχαμε και δικά μας και μάλιστα είχαμε φτάσει να μιλήσουμε για 45άρι δίσκο με τον Νίκο Κοντογούρη και τον Στάθη Παπούλια που είχαν το δισκάδικο Art Nouveau στο υπόγειο της Σολωμού και έκαναν επίσης παραγωγές δίσκων. Να φανταστείς παίζαμε στον Πήγασο κάθε μήνα. Υπάρχει πρόγραμμα που εμφανιστήκαμε εκεί μαζί με Anti Τroppau Council και X-Mandarina Duck. Στο μεσοδιάστημα που έκλεισε ο Πήγασος και άνοιξε το Ρόδον, τον Απρίλιο του 1989 πήγα στην κοινότητα γιατί είχε παραγίνει το θέμα με τα ναρκωτικά. Τότε ήταν που βγήκα περίπου για δύο χρόνια εκτός σκηνής και όταν ξαναμπήκα στα πράγματα είχα γνωριστεί στο ΚΕΘΕΑ με τον Δημήτρη Λεοντόπουλο (ο τραγουδιστής των Ενδελέχεια) και κάναμε το συγκρότημα πριν καν να το βαφτίσουμε και γνωριστήκαμε με τα παιδιά, τον Δημήτρη Μητσοτάκη, το Γιώργο Κουλούρη κι ένα φίλο τους που είχαν ένα γκρουπ, τους Άρτεμις. Να διευκρινίσουμε ότι τα παιδιά αυτά δεν είχαν καμιά σχέση με την κοινότητα, ούτε με ναρκωτικά. Όταν βγαίνεις από την κοινότητα σε γοητεύει να κάνεις παρέα με άτομα που δεν υπήρξαν ποτέ στην κοινότητα. Έχεις κοινά βιώματα, στόχους, ακούσματα και αναρωτιέσαι γιατί να την πατήσω εγώ έτσι κι ο φίλος μου δεν την πάτησε. Πολλούς από αυτούς τους θαύμαζα και τους αγαπούσα γι’ αυτό το λόγο. Να σου πω ότι στην κοινότητα είχαμε συγκρότημα και μάλιστα είχα και την ευθύνη του επί δυόμιση χρόνια. Ήταν ένα γκρουπ σε rotation, δηλαδή τα μέλη του άλλαζαν, άλλοι ερχόντουσαν κι ολοκλήρωναν το πρόγραμμα, άλλοι διέκοπταν. Υπήρχε ένας περιορισμός στο στίχο να μην είναι υβριστικός και να μην αναφέρεται σε ουσίες, αλλά και σε γκρουπ που οι στίχοι τους μιλούσαν για ουσίες , αυτά σε γενικές γραμμές.
Αντώνης Δημητρίου – Δημήτρης Λεοντόπουλος
- Τα κατάφερες όμως και καθάρισες μια και καλή. Πρέπει να είσαι πολύ δυνατός χαρακτήρας για να το πετύχεις, πολλοί δεν τα καταφέρνουν…
Πρέπει να είσαι αρκετά καθαρός για να καταλάβεις ότι μόνο αυτό δεν πρέπει να κάνεις, όλα τα άλλα επιτρέπονται. Δεν είναι εύκολο να κάνεις δίαιτα, και να κόψεις και το τσιγάρο και δεν ξέρω τι άλλο. Διαλέγεις τι θέλεις, κόβεις το τσιγάρο και όλα τ’ άλλα επιτρέπονται. Αρκεί να μην καπνίζεις. Έχω κόψει και το τσιγάρο δεκαέξι χρόνια τώρα. Στην κοινότητα σου δίνεται η ώθηση να καταφέρεις να πιστέψεις στον εαυτό σου και να μην επιτρέπεις σε όσα έρχονται από εδώ κι από εκεί να σε βγάλουν από το δρόμο σου, όπως ένας τσακωμός με τη γυναίκα σου και να το βρεις σαν ευκαιρία για να υποτροπιάσεις. Εκεί λειτουργεί ο μοχλός που λέει «όχι, εγώ είμαι από τους άλλους». Σκύλιαζα να το τηρώ αυτό. Με βοήθησε επίσης το ότι πήγα στην κοινότητα νωρίς, δηλαδή δεν ξεπέρασα τα περίπου τέσσερα χρόνια στην ηρωίνη. Ο χρόνος παίζει πολύ μεγάλο ρόλο. Επίσης είχα μια πολύ δομημένη οικογένεια που παρακολούθησαν ένα παράλληλο πρόγραμμα και δεν μπορούσα να τους εμπαίξω.
- Από εκεί και πέρα;
Με την απεξάρτηση άρχισα μια πορεία η οποία είχα την τύχη να είναι πάντα και μόνο καλλιτεχνική, με το ραδιόφωνο και με τους Ενδελέχεια. Πριν καν τελειώσω με την κοινότητα είχα ξεκινήσει εκπομπές στο Δίαυλο 10 σε μια δύσκολη περίοδο για το ραδιόφωνο με τις κασέτες 8-track για τα jingles που για να παίξεις 8 διαφημίσεις είχες 8 κασετόφωνα με τις κασέτες των 8-track. Όλα γράφονταν σε μπομπίνα, δουλεύαμε με βινύλια, δηλαδή φόρτωσε ξεφόρτωσε και διάφορα άλλα. Η έδρα του σταθμού ήταν στα Λιόσια. Ένας σταθμός ενημερωτικός, έβγαζε θέματα που ενδιέφεραν πολύ την περιφέρεια Αττικής και γι’ αυτό ήταν ιδιαίτερα αγαπητός, με τοπικιστικό όμως χαρακτήρα κι έμεινε εκεί. Είχε όμως ολόκληρη δημοσιογραφική και μουσική ομάδα και καλούς ηχολήπτες. Η ζωή μου έχει χαρακτηριστεί από διάφορες διακοπές στην μουσική που πάντα τόσο αγαπούσα. Η μία διακοπή ήταν η κοινότητα. Δεν ξέρω αν θα ζούσα σήμερα αν δεν είχα πάει στην κοινότητα. Δεν πετυχαίνει πάντα να καθαρίσει κανείς τελείως ή να μην είναι σε μια άλλη μιζέρια. Το άλλο μεγάλο break ήταν το 2009 με την οριστική διάλυση των Ενδελέχεια.
- Κάπου εκεί λοιπόν στις αρχές της δεκαετίας του 90 είσαι πια καθαρός και κι έτσι συνεχίζεις τη ζωή σου εκεί που την άφησες, με αφετηρία πάντα την μουσική και έρχεσαι σε επαφή με μουσικούς για να εξελιχθείς και σαν μουσικός…
Το ένα ερχόταν μαζί με το άλλο και ήμουν και λίγο τρελιάρης. Είχα πάρει μια υποτροφία από το ΚΕΘΕΑ για τη Σχολή Σταυράκου. Την πρώτη χρονιά που άνοιξε τμήμα ηχοληπτών πήγα σ’ αυτό το τμήμα κι έμαθα την ηχοληψία επαγγελματικά, με έμφαση στην ηχοληψία του κινηματογράφου. Έτσι ερχόταν το ένα κι αγκάλιαζε το άλλο. Ήξερα τι τρέχει με τα μικρόφωνα, τα μεγάφωνα, τους πυκνωτές, τις αντιστάσεις κι όλα αυτά. Όλο αυτό με έβαλε σ’ ένα δρόμο να συνεργαστώ με σπουδαίους ανθρώπους του κινηματογράφου. Δούλεψα σε φιλμ και σε 16άρι και σε 35άρι, σε σοβαρές παραγωγές, όπως στην «Αγάπη» του Κώστα Κουτσομύτη ή στον «Πρίγκιπα» του Τάσου Ψαρρά με το Γιώργο Αρμένη. Αυτά ήταν φιλμ high definition μια προσπάθεια που είχε γίνει τότε με επιδότηση για περάσει το 16.9 γιατί το φιλμ ήταν πανάκριβο και να αντικαταστήσει το telecine. Στην Ελλάδα δεν είχαμε ποτέ πολλά λεφτά για να χαλάσουμε πολύ φιλμ. Επίσης έχω δουλέψει σε σήριαλ και τηλεοπτικά σόου, αλλά δεν ταίριαζαν τα ωράρια με τις πρόβες και τις συναυλίες των Ενδελέχεια. Έτσι αναγκάστηκα να βρω μια άλλη απασχόληση που να απαιτεί λιγότερο χρόνο και αυτή τελικά ήταν το ραδιόφωνο. Παράλληλα αρχίζω και δουλεύω περισσότερο, κάνω ηχογραφήσεις και συναυλίες.
- Πώς βρεθήκατε με τα υπόλοιπα μέλη του γκρουπ;
Ήταν φίλοι κολλητοί του Δημήτρη Λεοντόπουλου. Πρώτη φορά που γράψαμε ήταν στο Στούντιο Ηχογραφήσεων «Συν Ένα» στη Λουκάρεως, απέναντι από το Εφετείο. Εκεί γράψαμε το τραγούδι «Δωσ’ Μου Ένα Ρόλο». Ωστόσο το πρώτο μας τραγούδι ήταν «Η Συνήθεια» με το οποίο δεν έγινε τίποτα ποτέ (εννοεί ότι δεν μπήκε σε δίσκο τους). Θυμάμαι πέρασε κι ο Βαγγέλης ο Γερμανός από εκεί όταν γράφαμε τις κιθάρες και είπε : «Ωραίες κιθάρες !». Δεν ενδιέφερε τόσο η τεχνική στην κιθάρα, όσο η τεχνοτροπία. Δεν με ενδιέφερε η σχολή των Lynyrd Skynyrd που ήταν βέβαια εξαιρετικοί μουσικοί, ή τα δωδεκάμετρα, με ενδιέφερε ο ήχος της Μεγάλης Βρετανίας και ό,τι άκουγα από τα αμερικάνικα εναλλακτικά σχήματα. Ακούγαμε τους Cure και δεν πιστεύαμε ότι έπαιζαν καλύτερα από εμάς. Μετά μπήκε ο Brian Eno στους U2 και o Daniel Lanois και…παραέφτιαξε ο ήχος των γκρουπ που μας προκαλούσαν δέος τότε. Βλέπεις συναυλίες που είναι τρία άτομα στο stage και από κάτω άλλοι δεκατρείς που υποστηρίζουν τον ήχο τους και δεν φαίνονται. Τόσο με τους Joyful Nurses όσο και με τους Ενδελέχεια είχα ένα διαφορετικό τρόπο παιξίματος, ένα ήχο με σωστά εφέ κι έψαχνα τη μία νότα που θα έκανε τη διαφορά σ’ ένα κομμάτι.
- Αναφέρθηκες στην εμπορική αποτυχία των δύο πρώτων δίσκων σας που είχαν κυκλοφορήσει και σε βινύλιο, οι μοναδικοί. Στο τρίτο άλμπουμ των Ενδελέχεια «Βουτιά Από Ψηλά» το 1997, φαίνεται να υπάρχει μια μεγάλη εξέλιξη στο γκρουπ. Πιο καλός ήχος, ποιο δουλευμένος και το μουσικό υλικό παρουσιάζει μια καλύτερη ποιότητα. Επίσης καινούργια δισκογραφική εταιρία (FM Records). Τι ήταν αυτό που έφερε την εξέλιξη αυτή που σας έβαλε σε μια τροχιά αναγνωσιμότητας και μεγαλύτερης εμπορικότητας από πλευράς πωλήσεων;
Ήδη από το δεύτερο δίσκο το πράγμα είχε πάρει το δρόμο του προς το groove, κομμάτια με συνοχή. Αυτή ήταν η διαφορά από τον πρώτο δίσκο. Αλλάξαμε στούντιο και όταν συμβαίνει αυτό αλλάζει όλος ο ήχος σου. Βρήκαμε ηχολήπτη (Ανδρέας Βαϊτούδης) που ήξερε να γράφει καλά «βρώμικες» ηλεκτρικές κιθάρες, κάτι που για τότε ήταν άθλος. Επίσης στον Rock Fm του Αμαρουσίου που έδρευε στα μαρμαράδικα, όχι εκείνος που ήταν στην Παραδείσου, είχε αναλάβει διευθυντής ο Φίλιππος Πετρίδης ο οποίος είχε αφουγκραστεί πολύ καλά το break που είχαν κάνει οι Τρύπες από το 1987 και μετά καταφέρνοντας να σπάσουν τη νοοτροπία του Ρόδον που είχε μια κλίκα από συγκροτήματα που μόνο αυτά έπαιζαν support εκεί. Ελληνόφωνο δύσκολα. Υπήρχαν 6-7 συγκροτήματα που έκαναν όλη τη δουλειά και δεν ήταν πολύ καλή δουλειά. Αγγλόφωνα όλα. Δεν θυμάμαι να βγήκε κανένα τραγούδι από αυτά. Από το Πήγασο θυμάμαι βγήκε το Cadillac Dreams των Cpt. Nefos και μερικά άλλα. Όταν λοιπόν ο Φ. Πετρίδης κατάφερε να παρεισφρήσει σε όλη αυτή την ιστορία έφτιαξε μια σχέση του σταθμού με την FM Records στοχεύοντας στην ανάδειξη ελληνόφωνων συγκροτημάτων κι εμείς είχαμε την τύχη να φύγουμε εκείνη την περίοδο με το δεύτερο δίσκο «Είναι Εδώ…Ότι Είναι Και Πιο Πέρα» από την Eros Music και να πάμε στην FM Records με τη Βουτιά Από Ψηλά. O Φ. Πετρίδης μας άκουσε και γίναμε από τα τοπ συγκροτήματα του airplay του σταθμού.
Οι Ενδελέχεια στο πρόγραμμα του «Ρόδον». Τρίτοι καθέτως στην πρώτη σειρά
- Πότε εισπράξατε κάποιο μήνυμα από όλα αυτά;
Στην πρώτη συναυλία μας που έγινε στο Ρήγμα. Δεν ξέραμε τι να περιμένουμε. Ήμουν στον Τέλη, το γνωστό μπριζολάδικο, μαζί με τον Λεοντόπουλο και τα άλλα παιδιά κάπου εκεί γύρω. Είχαμε κάνει sound check και «σκοτώναμε» την ώρα μας μέχρι να έρθει η ώρα του live. Όταν ξεκινήσαμε σιγά-σιγά προς τα εκεί βλέπουμε μια ουρά από το Ρήγμα έως την πλατεία Κουμουνδούρου ! Τι είναι αυτό ρε ; Μήπως έπιασε καμιά φωτιά ; Βλέπαμε τον κόσμο κουλαριστό, να καπνίζουν κανά τσιγάρο, να μιλάνε με τις παρέες τους. Περνούσαμε αμήχανα από μπροστά τους και μας χαιρετούσαν χωρίς όμως εμείς να ξέρουμε ότι μας ξέρουν ήδη φυσιογνωμικά. Στην είσοδο ήταν η Αρετή Μποταϊτη από την δισκογραφική που μας παρέλαβε και μας πήγε στα καμαρίνια ώσπου βγήκαμε να παίξουμε σ’ ένα κατάμεστο Ρήγμα από 500-600 άτομα. Ήταν η πρώτη μεγάλη συναυλία. Μετά ακολούθησαν δυο-τρεις συναυλίες στο Ρόδον με τον τρίτο δίσκο (Βουτιά Από Ψηλά, 1997), που ήταν και ο πιο εμπορικός μας και τον τέταρτο (Χάρτινες Σαΐτες, 1999) που ήταν πολύ λυρικός, έντεχνος δίσκος με το δικό μας τρόπο και είχε μέσα και το κομμάτι «Δεν Είμαι Αυτός Που θες» από τις πολύ μεγάλες επιτυχίες του Ελληνικού Rock. Να φανταστείς το άκουσα μέχρι στο Privilege του Τσιλιχρήστου στην παραλιακή! Το κλαμπ αυτό έβαζε στο πρόγραμμά του ένα επτάλεπτο ποτ-πουρί με ελληνόφωνο Rock, λίγο Τρύπες και «Ταξιδιάρα Ψυχή» , λίγο Ξύλινα Σπαθιά με το «Λιωμένο Παγωτό» και «πέρναγε» και το «Δεν Είμαι Αυτός Που θες» των Ενδελέχεια. Είχαμε την ατυχία να παίζουμε Rock σε μία χώρα που στα airplays της στο ραδιόφωνο δεν γούσταρε να ακούει Rock. Το Rock αποθεωνόταν στις συναυλίες. Ο Atlantis Fm που είχε μια μυθώδη ακροαματικότητα για την εποχή του δεν «μάσαγε» κι έπαιζε τα πάντα. Βιώσαμε επίσης και την περίοδο της κασέτας. Το Rock τότε ταξίδευε στους φοιτητές στην επαρχία από χέρι σε χέρι. Έτσι ζήσαμε τη φάση αυτή ταξιδεύοντας στην Κατερίνη όπου εκεί είδαμε να τα σπάνε όλα κάτω. Πηγαίναμε σε μέρη που φοβόμασταν ότι δεν θα μας ξέρουν και γινόταν χαμός. Να σημειωθεί ότι η περιφέρεια μας ακολούθησε για αρκετό καιρό μετά που μας άφησε η Αθήνα.
- Δηλαδή τι συνέβη;
Η Αθήνα κάποια στιγμή πέρασε σε άλλα ακούσματα, το CD είχε υποτιμηθεί και πουλιόταν στα περίπτερα, η έλλειψη μιας κυρίαρχης ιδέας ήταν εμφανής στο στερέωμα και αυτή η Pop της τηλεόρασης έκανε πολύ ζημιά και το Rock τότε δεν μέτραγε καν σαν είδος, ήταν για πέταμα. Έτσι φτάσαμε στον ένατο δίσκο μας (Σ’ Ένα Μεγάλο Αύριο, 2008).
Ενδελέχεια-Βουτιά από ψηλά (Μύλος, Θεσσαλονίκη)
- Η Θεσσαλονίκη σας έχει καλέσει να παίξετε σε κάποιο φεστιβάλ, ή κάποιο συγκρότημα να παίξετε μαζί του;
Πάρα πολλές φορές. Έχουμε παίξει στον Μύλο και στην Υδρόγειο πολλές φορές. Η τελευταία μας συναυλία πριν διαλυθούμε ήταν στον Μύλο. Πρώτη φορά που ανεβήκαμε στη Θεσσαλονίκη παίξαμε στο Μύλο, που είχε τρεις χώρους, εμείς παίξαμε στην Αποθήκη. Και σε φεστιβάλ έχουμε συμμετάσχει, όπως και αυτό που γινόταν στον Άρδα. Εκεί πηγαίναμε χρονιά παρά χρονιά λόγω συμφωνίας των μάνατζερ για να μην βγει κανείς παραπονούμενος.
- Στο Φεστιβάλ του Άρδα έγινε καμιά φάση;
Είναι μια ιστορία που είχε να κάνει με το time release όπου οι…σοφοί διοργανωτές των ελληνικών συναυλιών έλεγαν θα αρχίσουμε στις 6 το απόγευμα. Όμως οι κατασκηνωτές άρχιζαν από νωρίς το μεσημέρι να πίνουν τσίπουρο και μπύρες οπότε στις 9 το βράδυ ήταν στα…τελευταία τους και στις 10 ήταν…τελειωμένοι στα γρασίδια. Άλλοι ερωτοτροπούσαν στις σκηνές και ότι μπορεί να κάνεις κανείς στις διακοπές, πάντως για συναυλία δεν ήταν. Και μιλάμε για 6-7 συγκροτήματα να είναι στο πρόγραμμα. Είχε πάει 2 η ώρα μετά τα μεσάνυχτα και ήταν να παίξουν ακόμη δύο συγκροτήματα ! Έτσι ρίξανε το νόμισμα. Εμείς είχαμε παίξει και γλυτώσαμε. Ήμασταν όμως σε ρόλο παρατηρητή στο ποιος θα παίξει πρώτος και ποιος τελευταίος. Ο χαμένος δυσαρεστήθηκε γιατί όπως διαφαινόταν θα έπαιζε μπροστά σε…δέκα άτομα. Μόλις έπεσε το νόμισμα και διαπίστωσε τι τον περιμένει έκανε μια απότομη διάταση χεριών εξεράγην φωνάζοντας «ω, ρε γαμώτο» με αποτέλεσμα να του φύγει το δακτυλίδι από το δάκτυλό του που ήταν σημαντικό δώρο! Κι όλοι καταλαβαίνουμε τι μπορεί να σημαίνει σημαντικό δώρο. Τότε ανάψαμε όλοι αναπτήρες και το ψάχναμε στο γρασίδι, μάταια όμως…
- Παρ’ όλες αυτές τις δυσκολίες που ανέφερες στην δεκαετία του 90 δημιουργήθηκε μια πολύ σημαντική εγχώρια σκηνή και μια κίνηση των ελληνικών συγκροτημάτων στο εναλλακτικό Rock, που έγραψε ιστορία, με πολύ σημαντικά συγκροτήματα και μουσικούς. Τι λες γι’ αυτή;
Τα ραδιόφωνα όσο και να χτυπιούνται η αλήθεια φτιάχνεται στους δρόμους, στα πεζοδρόμια, στους πεζόδρομους, στα κλαμπάκια και στις συναυλίες. Εκεί που πηγαίνει ο άλλος κι έχει βίωμα όχι εκεί που κάθεται σπίτι του κι ακούει κάτι. Δεν μετράει τόσο το ακουστικό κομμάτι, όσο το βιωματικό. Όταν κάποιος θεωρεί αξέχαστη μια συναυλία που χτυπήθηκε κάτω, είναι άλλο πράγμα. Στο Βόλο είχαμε ένα φοβερό πυρήνα κι ένα φόρουμ με διαχειριστή τον Black Wolf που σε κάποιο live μας εκεί, έσπασε το γόνατό του χορεύοντας. Δηλαδή πέφτανε κορμιά! (γέλια). Γινόντουσαν πράγματα που σήμερα μου φαίνονται ωραία έως αστεία, ακόμη και τα πιο δύσκολα. Χειμώνας σ’ ένα δωμάτιο όπου είχαμε μαζί μας κι ένα φίλο μας τον «Πρόεδρο» του υποτιθέμενου φαν κλαμπ των Ενδελέχεια που αριθμούσε ένα μέλος (τον ίδιον τον πρόεδρο) και ορισμένους άλλους που ήθελαν κατά καιρούς να παρεισφρήσουν σαν…γενικοί γραμματείς (γέλια) αλλά δεν το κατάφεραν. Κάποιος είχε προμηθευτεί μια κολόνια σε προσφορά από duty free αεροδρομίου και την ώρα που παίζαμε χαρτιά στο δωμάτιο πριν το live κι έκανε και πολύ κρύο και καθόμασταν με σόμπες υγραερίου που δημιουργούσαν μια αποπνικτική ατμόσφαιρα, ο «Πρόεδρος» που ήταν και ευτραφής ως κάθε πρόεδρος, κάνει μια έτσι, πέφτει κάτω η κολόνια 200 ML επώνυμη και σπάει ! Άντε να κοιμηθείς το βράδυ!
- Ας επανέλθουμε στην σημαντική κίνηση στα 90s όπου υπήρχαν πολύ σημαντικά συγκροτήματα, όπως τα Διάφανα Κρίνα, τα Ξύλινα Σπαθιά, οι Τρύπες στα ντουζένια τους, οι Ενδελέχεια και πόσα ακόμη που έπαιζαν σε φεστιβάλ, εσείς είχατε εμφανιστεί στο 3ο Rockwave το 1998 στη Φρεαττύδα, υπήρχαν σημαντικές κυκλοφορίες δίσκων, πολλά συγκροτήματα ήταν μέσα σε σημαντικά μουσικά γεγονότα, κάτι γινόταν δηλαδή..
Επιμένω ότι για μας τουλάχιστον η γλύκα ήταν στις συναυλίες στην περιφέρεια. Στην Καστοριά για παράδειγμα. Σε μέρη που μπορεί να μην ήταν sold out όμως εμείς με όλο αυτό είχαμε περάσει πάρα πολύ καλά. Μετά το live μας τραπέζωνε ο δήμαρχος κάτι που έχει ένα βαθμό δυσκολίας για ένα ροκά να κάθεται μ’ ένα δήμαρχο, παρ’ όλα αυτά ήταν τιμή για μας. Επίσης τυγχάναμε αναγνωσιμότητας σε μέρη που δεν το περιμέναμε. Στην Κεφαλονιά παίξαμε σε 20 άτομα μόνο από κάτω, αλλά πάλι μας τραπεζώσανε. Ο μάνατζέρ μας ο Γιώργος Ψωμόπουλος είχε μανία με τα μηχανήματα καπνού μέσα στα φώτα. Στην Πάτρα σε μια συναυλία στην προβλήτα φυσούσε τόσο δυνατά που ο καπνός εξαφανιζόταν κι ακουγόταν μόνος ένας μακρόσυρτος θόρυβος ακόμη και στα κενά των τραγουδιών κάτι που δεν θέλαμε κι εκείνος επέμενε ότι έκανε παιχνίδι με τα φώτα. Όλα αυτά είχαν μια κάποια χάρη.
Antonis on stage
- Είχατε πάντα μάνατζερ;
Όποτε χρειαζόταν κι είχαμε πολλή δουλειά, είχαμε. Κάποιες άλλες περιόδους κλείναμε μόνοι μας τις συναυλίες. Υπήρξαν περιπτώσεις που μας πλήρωσε μάνατζερ ενώ δεν παίξαμε γιατί ματαιώθηκε η συναυλία για λόγους που δεν εξαρτιόταν από εμάς. Άλλες φορές στην ίδια περίπτωση πληρωθήκαμε τα μισά. Θυμάμαι η πτώση των Δίδυμων Πύργων δεν φανταζόμουν ότι θα μπορούσε να επηρεάσει το καλοκαίρι των συναυλιών μας και μάλιστα σε μια περίοδο που ήμασταν σε έξαρση. Όπως έγινε και με τους σεισμούς του ’99. Το κυρίαρχο ήταν ότι είχαμε μια πολύ δεμένη ομάδα, αν και έγιναν κάποιες αλλαγές μελών, πάντα όμως ο πολύ δεμένος πυρήνας υπήρχε. Επίσης ήταν πολύ δύσκολη η επιλογή του επόμενου βήματος. Μπήκαμε και σε χωράφια που δεν τα ξέραμε όπως το να κάνουμε αναγκαστικά βίντεο κλιπ χωρίς να είναι κάτι που το ξέρουμε και είναι πολύ δύσκολη δουλειά αυτή, θέλει γνώσεις. Χρειάζεται σενάριο που να ταιριάζει με το πρεστίζ σου. Εμείς ήμασταν συμπαγείς σε αυτά. Στο στούντιο, στα εξώφυλλα, στη συνέπεια. Προς το τέλος δεν είχαμε μάνατζερ. Δεν χρειαζόταν πια. Μετά το 2007 και τη Lehman Brothers η κρίση άρχισε και ακούμπαγε στην Ελλάδα, οι καλλιτέχνες άρχισαν να παίζουν μαζί δυο-δυο, τρεις-τρεις και πέντε – πέντε από τους «μεγάλους» κι έτσι οι λίγο πιο «μικρότεροι» άρχισαν να μένουν στην απ’ έξω, οι Τρύπες διέλυσαν, διέλυσαν τα Ξύλινα Σπαθιά, διέλυσαν τα Διάφανα Κρίνα… άσχημα τα μαντάτα. Εμείς δεν θέλαμε να υπάρχουμε και να μην μας φωνάζει κανένας. Έτσι είπαμε ότι θα το διαλύσουμε.
- Ο τίτλος δηλαδή του τελευταίου άλμπουμ σας «Σε Ένα Μεγάλο Αύριο» ήταν μια πρόποση για το μέλλον;
Περισσότερο ουτοπία έχει αυτό μέσα του καθώς ανοίγουμε τα φτερά μας σ’ ένα μεγάλο αύριο σε κάτι που θα είναι πιο μεγάλο σίγουρα γιατί θα είμαστε όλοι πιο μεγάλοι, αλλά αυτό ανήκει στο μέλλον και δεν το ξέρουμε, είναι άγνωστο. Τα πράγματα είχαν πάρει ένα δρόμο όσον αφορά τη δισκογραφία ήθελαν μέσω της τεχνολογίας να βγαίνει γρήγορα ένα αποτέλεσμα, άρα αυτό μας έκανε να μην έχουμε την πολυτέλεια αυτή. Άλλωστε είχαμε κουραστεί να γράφουμε πέντε άτομα μαζί. Με το Δημήτρη τον Μητσοτάκη βρεθήκαμε οι δυο μας εκεί κοντά που κάναμε πρόβες, στο καφενεδάκι στην Κυψέλη, προτού ανακοινώσουμε στα άλλα μέλη του γκρουπ ότι θα διαλυθούμε Η απόφαση αυτή έγινε αποδεκτή απ’ όλους γιατί όλοι είχαμε καταλάβει ότι δεν υπήρχε η ανάλογη αποδοχή πια και αυτό δεν ήταν ευθύνη δική μας, αλλά του καιρού, συμβαίνει αυτό με τα συγκροτήματα και δεν ωφελεί να το τραβάς απ’ τα μαλλιά γιατί μόνο κακό μπορείς να κάνεις σε ότι έχτισες προηγουμένως. Η μόνη διαφωνία που είχαμε, αν και αυτό ήταν θετικής αποδοχής τελικά, κάποια απ’ τα μέλη του γκρουπ ήθελαν να γίνει μια τελευταία συναυλία, άλλοι διαφωνούσαν σε αυτό γιατί δεν υπήρχε νόημα. Μετά χωρίσαμε..
- Άφησε ένα παράπονο όλη αυτή η διαδρομή για κάτι που ίσως θα μπορούσε να ήταν μεγαλύτερο;
Θα ήμουν αχάριστος αν έλεγα κάτι τέτοιο. Αν ήμουν θρήσκος θα σου έλεγα ότι ο άνθρωπος θα πρέπει να κάνει καμιά φορά και το σταυρό του για εκεί που έχει φθάσει. Είμαι πολύ ευχαριστημένος και πιστεύω ότι είμαστε στα πέντε καλύτερα συγκροτήματα της εποχής μας, στα πέντε πιο περιζήτητα. Όλοι σήμερα θέλουν μια επανένωση για ένα κύκλο συναυλιών, εμείς προς ώρας το έχουμε αποκλείσει, αλλά ποτέ δεν ξέρεις τι γίνεται. Με τον Δημήτρη τον Μητσοτάκη παίξαμε μαζί. Ο Δημήτρης με τον Παναγιώτη Κατσιμάνη έπαιξαν μαζί με τους Magic de Spell και τα Υπόγεια Ρεύματα με θετικό feedback στην αναβίωση αυτή κάτι που θέλει ο κόσμος γιατί θεωρεί τα 90s και τους Ενδελέχεια ένα κομμάτι από τον εαυτό του. O κόσμος νοσταλγεί γιατί στην Ελλάδα δεν περνάμε καλά. Η δικιά μας γενιά δεν έχει περάσει καλά πολύ καιρό. Είναι πολύς καιρός που έχει σπαταληθεί σε κρίσεις, σε προβλήματα. Η γενιά των γονιών μου που ανήκουν στη γενιά που ανέπνευσε το ’70 και ’80 όταν υπήρχαν χρήματα για αποταμίευση. Η αποταμίευση κάποτε ήταν θέμα Έκθεσης στο σχολείο. Τώρα είναι σχεδόν άγνωστη λέξη. M’ένα πατέρα υπάλληλο θυμάμαι να υπάρχουν τα απαραίτητα στο σπίτι και το περιθώριο για αγορά δίσκων αλλά και κιθάρας με δική μου συνεισφορά δουλεύοντας περιστασιακά σε ευκαιριακές δουλειές. Θυμάμαι γεμάτο το καρότσι του σούπερ μάρκετ και περίσσευαν κιόλας χρήματα. Παράλληλα αποπληρωνόταν και το δάνειο – τα στεγαστικά δάνεια τότε είχαν 25 % επιτόκιο – και όλοι ήταν καλά. Τώρα πόσα χρήματα θέλει κάποιος για να το πετύχει αυτό;
Στην συναυλία των Sugar στο προαύλιο χώρο του Ραδιομέγαρου στην σειρά συναυλιών «SummERTime»
- Η πρώτη κιθάρα ήταν δώρο;
Όχι, γιατί δούλεψα στην πιτσαρία The Castle για να την αποκτήσω. Εδώ στην οδό Θαρρύπου στο Νέο Κόσμο. Επίσης δούλεψα και στο παρκάκι της οδού Φραντζή στην άλλη πιτσαρία The Castle όπου αργότερα εκεί έγινε ο «Σταυρός του Νότου» με τον ίδιο ιδιοκτήτη τον κ. Λαδά, απ’ όσο γνωρίζω. Εκεί είχα δουλέψει για καμιά 20αριά μέρες στην καφετέρια του που ήταν στον ίδιο μέρος. Έτσι μάζεψα χρήματα και αγόρασα μια Ibanez. Δούλεψα κι άλλο εκεί γιατί ήθελα και κάποια αξεσουάρ, όπως πετάλια κι ένα ενισχυτή γιατί έως τότε βάζαμε κάτι ενισχυτές doublex που ήταν για μικροφωνικές σχολείων και τους συνδέαμε με κάτι μεγάφωνα του σπιτιού και ταλαιπωρούσαμε πολύ την μουσική έτσι. Την τελευταία ημέρα μου είπε να αδειάσω το υπόγειο από τα μπουκάλια, ένα υπόγειο με πολλά σκαλιά. Μόλις το είδα ρώτησα : Αυτό όλο πρέπει να γίνει σήμερα ; Η απάντηση : Ναι, γιατί αύριο θα έρθει το φορτηγό. Αρχίζω λοιπόν και ανεβάζω, ανεβάζω, ανεβάζω…μου έφυγε η ψυχή. Τελειώνει η βάρδιά μου και λέω να πιω ένα ποτηράκι νερό. Θα σταματήσουμε Αντώνη… κι έτσι απλά με απέλυσε αφού του άδειασα το υπόγειο.
- Αφήσαμε από τους σχολιασμούς κάποιους δίσκους οπότε ας επανέλθουμε στη δισκογραφία των Ενδελέχεια και πρώτα στο προτελευταίο άλμπουμ «Μέσα μου Κρύβονται Άλλοι» που δεν είχε τον ήχο και την συνοχή που είχαν όλα τα προηγούμενα . Ήταν κάτι σαν ένα διάλλειμα;
Αλλάζαμε μαζί με τον κόσμο μας. Δεν είχε συμβεί κάτι, απλά μεγαλώνοντας ίσως να ήταν το μεταίχμιο. Από το Rock σε ένα άλλο στερέωμα που θα είχε μια πιο ευρεία γκάμα τραγουδιών. Και στο τελευταίο άλμπουμ αγγίξαμε και τα όρια του Power Pop, όπως στο κομμάτι «Κάτι Τους Δένει».
- Υπάρχει ένα άλμπουμ, το «Στα Σύνορα Της Μέρας» του 2001, στο οποίο δεν συμμετέχεις στην ηχογράφηση. Τι έγινε;
Για ένα διάστημα που δεν κράτησε ούτε ένα χρόνο, είχα μια σύγκρουση με τα παιδιά και σταμάτησα. Ήταν μια διαφωνία από αυτές που συναντά κανείς όταν φθάνει σε μια ηλικία 35 με 40 και αρχίζει να βλέπει με κάποια άλλη οπτική τα πράγματα, αλλά αυτό δεν συμβαίνει σε όλους την ίδια στιγμή. Εννιά μήνες μετά, αν θυμάμαι καλά, ξαναβρεθήκαμε και ήμασταν πάρα πολύ καλά.
-Έτσι φθάνουμε στο άλμπουμ «Μια Πεταλούδα Που Ξεφεύγει», του 2003
Ωραία κομμάτια, ωραία παραγωγή, όμως και σ’ αυτό το άλμπουμ είχαμε το θέμα ότι είχαμε πολιτογραφηθεί στο Rock, αλλά οι σταθμοί γινόντουσαν όλο και πιο mainstream με κομμάτια που αγγίζανε το εύκολο Pop και το Rock άρχισε να ξεπερνιέται.
Στο στούντιο της Ελληνικής Ραδιοφωνίας
- Τώρα που πιάσαμε το ραδιόφωνο θυμάμαι ότι άκουγα – και ακούω ERA Sport – τότε τα πρωινά και για την μουσική που έβαζες, όχι μόνο για αθλητική ενημέρωση. Θυμάμαι κάτι ροκιές ανάμεσα στις εκφωνήσεις που έδεναν τόσο με τα λόγια…
Δέκα το πρωί με δύο το μεσημέρι ένα γεμάτο τετράωρο με πολύ κέφι. Έγινε φοβερή δουλειά στην ERA Sport και περάσαμε σε ακροαματικότητα το Sport Fm κάτι που ήταν αδιανόητο τότε. Ήταν η εποχή του Euro 2004 και των Ολυμπιακών Αγώνων της Αθήνας. Υπήρχε σαφές αντικείμενο και ευρύτερη κάλυψη από τον κρατικό φορέα σε όλα τα γεγονότα. Είχα αναλάβει τότε σχεδόν όλο το image making που ήταν αυστηρά δημοσιογραφικό με πολλές φορές μη ανταγωνιστικό λόγο καθώς το ιδιωτικό ραδιόφωνο είχε πιο γρήγορο λόγο και με μια βρισιά έφτιαχνε πολύ γρήγορη ακροαματικότητα. Έμπαινε λοιπόν το γκολ κι έφτιαχνα το τρέιλερ από το σπίτι, το έστελνα και σε μέσα σε δέκα λεπτά έπαιζε και όλοι αναρωτιόντουσαν από τους άλλους σταθμούς πώς έγινε αυτό; Η ERA Sport είχε ένα πρόγραμμα λαϊκό βασισμένο σε παραγγελιές κάτι που θεωρούσα κουραστικό, έτσι το διαμόρφωσα στην μουσική την ώρα των πιο δυνατών στο λόγο, δηλαδή των Δημήτρη Κωνσταντινίδη, Χρήστο Κοντό, Βασίλη Βέργη, άνθρωποι που ήρθαν σε πολύ μεγάλη ρήξη με το τότε καθεστώς της ERA Sport που ανήκε στο αθλητικό σκέλος της τηλεόρασης . Είχαμε όμως τότε την υποστήριξη του Αντώνη Ανδρικάκη και εγώ την υποστήριξη της Μαργαρίτας Μυτιληναίου και κάναμε θαύματα. Διευθυντής ήταν ο Νίκος Ασημακόπουλος και υπεύθυνος σε πολύ μεγάλο βαθμό για την επιτυχία της ΕΡΑ σπορ. Πολλοί έπαιρναν τηλέφωνο και μας βρίζανε για τις μουσικές επιλογές, αλλά αυτές ήταν που μας ξεκόλλησαν. Έτσι πήγαμε πάρα πολύ καλά κι εγώ ήμουν ο μόνος μουσικός παραγωγός που ήμουν στο IBC στην Ολυμπιάδα μας.
- Ποια στιγμή ένοιωσες στους Ενδελέχεια ότι κάτι γίνεται εδώ;
Όπως σε όλες τις φάσεις, σε όλες τις σχέσεις όταν έρθει η επιτυχία αυτό σε κρατάει δεμένο. Δεν σε χωρίζει τίποτα. Όταν έρθει η δυστυχία αρχίζουν και βγαίνουν τα δεινά. Να σου πω κάτι ; Στην καλύτερη φάση μας ήμασταν στον τελευταίο μας δίσκο. Ήταν μια σχέση δοκιμασμένη και παίζαμε τέλεια. Και μεταξύ μας γελάγαμε, περνάγαμε πολύ ωραία. Μαγειρεύαμε και τρώγαμε όλοι μαζί και το λέγαμε αυτό συνάντηση κορυφής που γινόταν μετά την πρόβα της Πέμπτης. Ήταν εντελώς αντρική φάση, δεν είχαμε τις γυναίκες μαζί μας. Ήταν όμως και η ποιότητα των μελών και των συνεργατών. Όλοι όσοι ήταν και πέρασαν από τους Ενδελέχεια είναι εξαιρετικά παιδιά και αυτό μας έκανε και εμάς ξηγημένους.
Με τους Ενδελέχεια live στην ιστορική μουσική σκηνή «Στον Αέρα» του Γιάννη Παλαβούρα στην Πετρούπολη
- Πόσο καιρό μετά την κυκλοφορία του τελευταίου άλμπουμ βάλατε τέλος;
Περίπου μετά από 8 μήνες. Να φανταστείς ότι το τραγούδι μας «Κάτι τους δένει» είχε το μεγαλύτερο airplay απ’ όλα τα τραγούδια μας. Είχαμε ένα τραγούδι στο άλμπουμ αυτό που είχε τραγουδήσει με επιτυχία ο Μαχαιρίτσας το «Μικρός που είσαι ουρανέ», είχαμε καλύψει και το κομμάτι των ραδιοφωνικών σταθμών Μελωδία και Δίεση και είχαμε συμβόλαιο με την Sony-BMG που ήθελε να μας κάνει κι ένα best of. Για να γίνει ένα best of μπαίνει σε ένα έξοδο η εταιρία, εσύ σε κανένα. Να πούμε ότι είχαν κυκλοφορήσει ήδη δύο best of δικά μας έως τότε. Υπήρχε ραδιοφωνικό feedback, αλλά δεν υπήρχε συναυλιακό. Στην τηλεόραση λυμαίνονταν οι ίδιοι και οι ίδιοι την προβολή μέχρι τέλους και δεν έδιναν λίγο χώρο σε κανέναν άλλο. Είχε αρχίσει η οικονομική κρίση, μίκρυνε η πίτα και έτσι δεν υπήρχε χώρος για πολλούς.
- Μετά τη διάλυση των Ενδελέχεια πώς ένοιωσες και ποιο ήταν το επόμενο βήμα σου;
Όταν τα έχεις δώσει όλα σε κάτι κι έχει κάνει τον κύκλο του δεν σε παίρνει το παράπονο. Σε οποιαδήποτε σχέση αν δεν τα έχεις δώσει όλα το παράπονο μπορεί να σε ρίξει κάτω. Είναι πολύ έντιμο να πεις : αποχωρούμαι γιατί δεν θέλουμε να υπάρχουμε και να μην έχουμε ζήτηση να παίξουμε. Ήταν ώριμη απόφαση και δεν νομίζω ότι στεναχωρήθηκε κανένας. Με τις εκπομπές στο ραδιόφωνο πίστεψα ότι μπορώ να καλύψω το κενό αυτό που δημιουργήθηκε στη ζωή μου με τη διάλυση του γκρουπ. Δεν ήταν όμως αλήθεια αυτό. Το κατάλαβα όταν διαπίστωσα ότι είναι εντελώς διαφορετικό να δημιουργείς εσύ από το να ασχολείσαι με τις δημιουργίες των άλλων. Η δουλειά μιας εκπομπής είναι περισσότερο δημοσιογραφική δουλειά. Θα ψάξεις, θα βρεις πληροφορίες, είναι άλλο πράγμα, δεν είναι καλλιτεχνική δουλειά. Ωστόσο ήμουν μέσα στην μουσική, είχα περισσότερο χρόνο να ακούσω τις σκηνές. Με τα παιδιά από τους Ενδελέχεια ξαναβρεθήκαμε κάποια στιγμή αυτό το περασμένο καλοκαίρι για πρώτη φορά από τότε και ήταν πολύ εγκάρδια η συνεύρεσή μας. Είχαμε ένα θέμα να διαχειριστούμε αλλά το κυρίαρχο συναίσθημα ξεπέρασε τον λόγο για τον οποίο συναντηθήκαμε και την σημαντικότητα του θέματος. Είναι εδώ η ζωή μου. Η νεότητά μου.
Με την Μικαέλα Δαρμάνη σε εμφάνιση των Sugar
- Πώς έφθασες στον σχηματισμό των Sugar;
Γνωρίστηκα με μια παρέα μέσα στην οποία ήταν και η Μικαέλα Δαρμάνη που είναι ένα πολύ προσφιλές άτομο και είναι φαν των Ενδελέχεια και με ρωτούσε γιατί διαλύθηκαν οι Ενδελέχεια. Μα. Είχαμε κάνει τα πάντα, είχε ακουστεί το όνομά μας ακόμη και στο βρετανικό MTV..Endelexia! Tώρα ήρθε το πλήρωμα του χρόνου. Με παρότρυνε να γράψω κάτι που ίσως ταίριαζε στη φωνή της. Είχε κάνει έως τότε κάποιες διασκευές και κάποια live σε κλαμπάκια της Αθήνας. Έχει πολύ ωραία φωνή, όρεξη και μεγάλη γκάμα τραγουδιών που μπορεί να πει. Η όλη προσωπικότητά της κάπου με παρέπεμπε κι έτσι έγραψα ένα τραγούδι, τη «Θάλασσα», όμως δεν της ταίριαζε και τελικά το τραγούδησε στο άλμπουμ ο Λάκης Παπαδόπουλος. Μετά έγραψα το «Δεν σ’ αγαπώ» που ήθελα να το πω εγώ κι ένα άλλο τις «Ώρες», ένα σουίνγκ το οποίο της άρεσε πολύ καθότι λάτρης της τάσης του σουίνγκ. Το τραγούδι μιλούσε για ένα χωρισμό που ήταν λυτρωτικός κι όλα αυτά σε ένα πολύ ευχάριστο περιβάλλον. Πήγα τα τραγούδια στο Θανάση Συλιβό, του άρεσαν και έτσι προχωρήσαμε στην πρώτη συνεργασία με τον Μετρονόμο που είναι βασικά εκδοτική, αλλά και δισκογραφική και έχει σπουδαία ονόματα στην ατζέντα της. Έτσι βγήκε το πρώτο CD των Sugar, o «Πεζόδρομος». Η ιδέα των Sugar φτιάχτηκε το 2017 με την ευκαιρία που μου έδωσε η Μικαέλα να ξαναξεκινήσω κάτι. Από εκεί και πέρα οι Sugar, τα συγκροτήματα, οι μουσικές και η δημιουργία θέλει χρόνο, διάρκεια και όχι βιασύνες. Χάσαμε και τον Λαυρέντη που έχει πει ένα τραγούδι το «Βαλσάκι» ένα από τα πιο αγαπημένα μου. Τώρα είμαστε στη φάση που φτιάχνουμε το δεύτερο κύκλο τραγουδιών.
Με τους Sugar στην σκηνή
- Αντώνη που γεννήθηκες;
Στους Αμπελοκήπους το 1968. Μεσογείων 82. Υπάρχει ακόμη η μαύρη πόρτα με το τζάμι. Θυμάμαι πέρασαν και τανκς μπροστά από το σπίτι μας το 1973 με το Πολυτεχνείο και τα υπόλοιπα γεγονότα και πήραν τότε αριστερούς θείους γονείς και φίλους, για μια βόλτα στην Ασφάλεια. Αυτό είναι και το επόμενο θέμα που πραγματεύεται το επόμενο βίντεο κλιπ που θα βγάλω που λέγεται «Σχολικό». Το τραγούδι αυτό το έγραψα πριν την υγειονομική κρίση που τα έχει κλείσει και τα έχει φέρει όλα σε μια άλλη διάσταση. Το τραγούδι είναι αυτοβιογραφικό και το λέμε μαζί με το Γιώργο Λιτσικάκη. Το 1975 μετακομίσαμε Νέο Κόσμο.
Λεζάντα Πιτσιρικάς, τα πρώτα βήματα
- Υπήρχε ιστορικό στην οικογένειά σου που ενοχλούσε τους δικτάτορες;
Θυμάμαι ότι πριν αρχίσουν οι επισκέψεις από τους ασφαλίτες σε γνωστούς πράγμα που σήμαινε ότι πλησιάζει η ώρα για την οικογένεια και τους συγγενείς του Νικηφόρου, τους παππούδες μου τις προηγούμενες μέρες να σκίζουν εφημερίδες και έγγραφα πανικόβλητοι. Όχι μόνο ο πατέρας μου, αλλά και όλη η οικογένεια ήταν στον ΕΛΑΣ. Ο αδερφός του, Δημήτρης Δημητρίου, ήταν ο Νικηφόρος στο αντάρτικο, αξιωματικός, από τους πρωτεργάτες της πετυχημένης ανατίναξης της γέφυρας του Γοργοπόταμου και πρωτοπαλίκαρο του Άρη.. Ήταν ετοιμοπόλεμος γιατί ήταν στην Σχολή Ευελπίδων όταν κηρύχτηκε ο πόλεμος κι έφυγε με το όπλο στο χέρι να πάει στο αντάρτικο φτιάχνοντας μαζί με άλλους την 8η ομάδα Παρνασσού όπου στην πραγματικότητα ήταν ένα τέχνασμα διότι δεν υπήρχε καμία άλλη και το μόνο που μπορούσε να κάνει ήταν σαμποτάζ όπως κι έγινε. Ο πατέρας ήταν αετόπουλο(όσοι ξέρουν …ξέρουν). Ο Νικηφόρος παραπονέθηκε στον Άρη Βελουχιώτη γιατί του έδωσε την εφεδρεία στην ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοποτάμου αν και μάχιμος και ο Άρης του είχε απαντήσει : «Νικηφόρε οι μάχες κερδίζονται από τις εφεδρείες». Έτσι έγινε και στον Γοργοπόταμο. Οι πρώτες προσπάθειες για να ανατιναχθεί η γέφυρα απέτυχαν και ο Άρης Βελουχιώτης έδωσε εντολή στο θείο μου, το Νικηφόρο : «πάρε τις εφεδρείες και προχώρα. Δεν θα γυρίσει πίσω κανένας». Κι ενώ ερχόταν τραίνο με Γερμανούς από τη Λαμία , σε ταχύτητες της εποχής, κατάφεραν και έβαλαν τα εκρηκτικά για δεύτερη φορά, έγινε η έκρηξη, κι έπεσε η γέφυρα. Ο Νικηφόρος έχει γράψει την τρίτομη έκδοση με τίτλο «ΑΝΤΑΡΤΗΣ στα βουνά της Ρούμελης» που εκδόθηκε το 1965 την οποία και έχω διαβάσει και η οποία έχει επανεκδοθεί όλα αυτά τα χρόνια, με πιο πρόσφατη την έκδοση του 2015. Πρόλαβα να τον γνωρίσω και έχω το βιβλίο του υπογεγραμμένο. Ήταν Νεοσμυρνιώτης κι έμενε στην οδό Τσακίρογλου 8. Τον πρόδωσε η καρδιά του σε ηλικία περίπου 70 ετών.
Ο Δημήτρης Δημητρίου - Νικηφόρος από τους πρωτεργάτες της πετυχημένης ανατίναξης της γέφυρας του Γοργοπόταμου και πρωτοπαλίκαρο του Άρη. 25 Νοεμβρίου 1942, Γοργοπόταμος
-Όταν έγινε η «Αλλαγή» το ’81 χάρηκες;
Πιο πολύ είχα χαρεί με το Ευρωμπάσκετ. Ίσως να είχα χαρεί σε χουλιγκανικό επίπεδο. Θυμάμαι στη Θησέως στην Καλλιθέα περνάγανε μηχανάκια με πράσινες σημαίες και πανηγυρίζανε και περνούσαν άλλοι με μπλε σημαίες και είχε και χαβαλέδες και με τις δύο σημαίες στα χέρια. Χαρήκαμε όταν στην συνέχεια άρχισαν αυτά με το τζάμπα λεωφορείο το πρωί που πλήρωνες μετά τις 8. Ήταν η περίοδος που ο οδηγός είχε ένα μηχανισμό κι έριχνες εκεί τα λεφτά κι αν είχες χαρτονόμισμα το έκανες γιουφ, στριφτό δηλαδή και το έβαζες από το πλάι. Για κάποιο λόγο είχα πάρει ένα λεωφορείο και κατέβαινα νωρίς προς τη Βάρκιζα και μπαίνει μέσα μια κυρία χωρίς να πληρώσει οπότε ο οδηγός της δείχνει το ρολόι του : «Είναι 8 και 10» κι εκείνη γυρίζει και του λέει «με το δικό μου ρολόι είναι 8 παρά 10» και προχωράει. Ωραία χρόνια (γέλια). Και σε στάγιερ είχαμε ανέβει όταν έγινε η ιδιωτικοποίηση των λεωφορείων. Θυμάσαι τα στάγιερ που γυρνούσαν και έπαιρναν πολίτες που τους ανέβαζαν επάνω φαντάροι; Κατά βάθος όλοι είμαστε ΠΑΣΟΚ, ποιος το είχε πει αυτό; (γέλια)
- Στο Νέο Κόσμο είχε αλάνες; Έπαιζες μπάλα πιτσιρικάς; Πώς ήσουν σαν παιδί και πώς αντιδρούσες με όσα έβλεπες γύρω σου;
Επειδή ήμουν ψηλός είχα κλήση στο μπάσκετ. Έτσι μετά γράφτηκα στο Θρίαμβο του Ν. Κόσμου και μετά στον Μίλωνα στη Ν. Σμύρνη έπαιξα λιγάκι, αλλά μετά με τράβηξαν άλλα ενδιαφέροντα. Ποδόσφαιρο παρακολουθούσα πάντα, πήγαινα και στο γήπεδο και είμαι Αεκάρα. Ξέρεις κάτι, δεν ήθελα ποτέ να είμαι μονοδιάστατος. Ήθελα να είμαι Rock, αλλά όχι μόνο αυτό. Δηλαδή αν χρειαζόταν θα χόρευα κι ένα ντίσκο ή ένα ζεϊμπέκικο αργότερα. Με ταλάνιζε ένα πρόβλημα. Σκεπτόμουν ότι η γενιά των γονιών μου και του θείου μου που ήταν αντάρτες και πέρασαν ότι πέρασαν, όπως στο χωριό στην Αγόριανη που τους κάψανε δυο φορές το σπίτι οι Ιταλοί κι οι Γερμανοί κι ο εμφύλιος τους βρήκε τους μισούς στη φυλακή και τους άλλους κυνηγημένους, είχαν δύο επιλογές. Αριστερά ή Δεξιά, βουνό κι αντάρτης ή σπίτι με σκυμμένο το κεφάλι. Εμείς όμως είχαμε πολλές επιλογές και μάλιστα είδα σε πολλές από αυτές ότι ήταν χωρίς νόημα. Με πείραζε που στο σχολείο δεν υπήρχε το μάθημα της Μουσικής, ενώ παλιότερα υπήρχε. Και όσοι είχαν αυτή την ευκαιρία δεν πολυέδιναν σημασία στο μάθημα αυτό. Αργότερα όταν πήγαινα το γιο μου στο ωδείο αισθανόμουν μια τεράστια γαλήνη και σκεπτόμουν ότι αν είχα βρεθεί σ’ ένα μουσικό χώρο πιο νωρίς θα είχα γλυτώσει από πολλά πράγματα. Ένα άλλο πράγμα που με ταλάνιζε ήταν η κρίση και πάλι κρίση και κάποια στιγμή ζήλεψα τους θείους μου που ήρθαν απ’ το εξωτερικό κι ήταν άνετοι κι έβλεπα την διαφορά του επιπέδου, την ουσία, ακόμη και τον «αέρα» που είχαν, αλλά διέκρινα ότι κουβαλούσαν από πίσω κι ένα πρόβλημα χειρότερο όπως την υπεροψία και το ρατσισμό τους. Εκείνη την εποχή μπλεγμένος μέσα σε τέτοια ψευτοδιλήμματα προτίμησα αντί να παίζω μπάλα να παίζω κιθάρα. Η κιθάρα με τρίπαρε. Όταν βρέθηκαν οι κατάλληλες παρέες και οι ουσίες που θα προσέφεραν ένα πραγματικό τριπάρισμα για όσο αυτό κρατάει, ήμουν εύκολο θύμα πια. Από νωρίς είχα διαφοροποιηθεί από την οικογένειά μου, από τη γειτονιά μου γιατί δεν ήθελα ν’ ανήκω πουθενά απολύτως, δεν ήμουν ποτέ ΚΚΕ αν και με άγγιξε κάποια στιγμή αυτό το ρεύμα λόγω της εμπλοκής της οικογένειάς μου με τον ΕΛΑΣ, αλλά τότε για άλλο λόγο ήμασταν ΚΚΕ, άλλο νομίζαμε, άλλο ξέραμε. Για άλλο λόγο δεν είμαι ΚΚΕ σήμερα.
- Ο πατέρας σου;
Ήταν λογιστής σε μια ναυτιλιακή εταιρία και είχε την άνοδο που προβλέπεται για ένα υπάλληλο, έγινε δηλαδή κάποια στιγμή έγινε υπεύθυνος λογιστηρίου. Είχε δυο δουλειές, πολλές φορές και τρεις. Κράταγε βιβλία εταιριών κι έκανε και ελέγχους σε διάφορους χώρους, όπως για παράδειγμα σε σούπερ μάρκετ. Η μητέρα μου Μαρία ήταν στο σπίτι. Καλοί άνθρωποι που προσπάθησαν να κρατήσουν μια δομημένη οικογένεια. Ένας άνθρωπος που έχει περάσει όσα πέρασε ο πατέρας μου στην κατοχή και λόγω αριστερών φρονημάτων, όλα αυτά αφήνουν κατάλοιπα, θυμούς, αδικίες. Του πατέρα μου ο πατέρας ήταν ο πρόεδρος και ο δάσκαλος του χωριού που αν και βασιλικός ανέβηκε με τον ΕΛΑΣ στο βουνό. Πείστηκε όταν ο θείος μου ο Νικηφόρος μαζί με άλλους λίγους αντάρτες άνοιξε τις φυλακές της Λειβαδιάς όπου τον είχαν συλλάβει οι Ιταλοί και τον είχαν βασανίσει τον γέροντα για να πει που είναι ο Νικηφόρος, ο αντάρτης. Τότε κλαμένος ο παππούς Νίκος ανέβηκε στο βουνό. Με λίγα λόγια όταν ερχόταν σπίτι ο πατέρας μου ο Ασημάκης, ήταν η «χαρά του σπιτιού» (σκωπτικά), δύσκολος άνθρωπος που ήθελε ειδική αντιμετώπιση. Έχω και μια αδερφή μεγαλύτερη, την Μάρθα, που της αρέσει το διάβασμα και έχει γράψει ένα μυθιστόρημα που είναι υπό έκδοση. Όσο για τον γιο μου τον Ασημάκη που δεν έχει κλείσει ακόμη τα 17 είναι από τους περίφημους rockers της Ηλιούπολης, κιθαρίστας επίσης κι έχει το γκρουπ Voodoo Knights με βασική επιρροή τους Stooges.
- Ποια είναι η αποτίμησή σου για το Ελληνικό Rock;
Στην Ελλάδα έχουμε πάρει το Rock και το καταστρέφουμε σιγά – σιγά, το αποδομούμαι. Οι Pink Floyd αγωνίστηκαν να φτιάξουν 12λεπτά τραγούδια, ενώ στη χώρα μας αν κάνεις κάτι τέτοιο δεν θα επιβιώσεις. Το ίδιο και ο Ιμπραήμ Μααλούφ έχει ένα εξαιρετικό τραγούδι, το Beirut με μια τρομερή ιστορία που πρέπει να αφιερώσεις 11 λεπτά από τη ζωή σου για να το ακούσεις, αλλά «κλωτσάνε» εδώ. Ένα άλλο πρόβλημα είναι ότι η δεξιά σαν πολιτική για πολλά χρόνια δεν είχε κάνει άνοιγμα στο Rock αλλά και μέσα στην καλλιτεχνία. Θάφτηκε λόγω αντιλήψεων και πεποιθήσεων..Κάποια άτομα πρέπει να φύγουν. Το ίδιο συμβαίνει και στην μουσική με τους πατρόνους των δισκογραφικών εταιριών. Ο δίσκος του Λουκά Θάνου με το τραγούδι του Νίκου Ξυλούρη «Η Μπαλάντα του Κυρ-Μέντιου» σε στίχους του Κώστα Βάρναλη είχε θαφτεί από κάποιον γιατί θεωρήθηκε μη εμπορικός. Για τον πρώτο δίσκο του Αλκίνοου Ιωαννίδη «Στην Αγορά του Κόσμου» είχε «καθαρίσει» μια γνωστή ελληνίδα τραγουδίστρια αλλιώς ήταν δεν θα κυκλοφορούσε. Τα τραγούδια είχαν χαρακτηριστεί βαρετά και οι τραγουδιστές φάλτσοι. Η «Εκδίκηση της Γυφτιάς» του Νίκου Παπάζογλου δημιούργησε βαθύ ρήγμα στην πολιτική της δισκογραφίας και μπέρδεψε πολύ κόσμο. Μεγάλος ροκ δίσκος. Η εκδίκηση και ο ρεβανσισμός δεν χωρούν στην μουσική. Ξέρεις πόσα άλμπουμ πετάχτηκαν στα σκουπίδια γιατί κάποιοι δεν μπήκαν στον κόπο να τα ακούσουν και να τα αξιολογήσουν ; Το Rock δεινοπάθησε στην Ελλάδα από το σκυλάδικο.
Με τον Λάκη Παπαδόπουλο στην ηχογράφηση των Sugar
- Πώς βλέπεις το μουσικό τοπίο σήμερα στην Ελλάδα και στον κόσμο;
Σαλάτα. Το χρήμα πάντα κινούσε τα νήματα, όπως και τώρα σε αυτές τις εποχές μπορείς να κλείσεις το Ηρώδειο κι ας μην αξίζει να παίξεις εκεί. Έγινε μια πολύ καλή κίνηση από το Ίδρυμα «Σταύρος Νιάρχος» με το άνοιγμα στην καλλιτεχνία με τις συναυλίες και τους χώρους. Ας κάνω το σταυρό μου, κι ας μην πιστεύω, για όσα κατάφερα. Κι όλοι να κάνουν το σταυρό τους, πιστεύουν δεν πιστεύουν, για όσα έχουν αυτή τη στιγμή. Αν δεν έχουμε τίποτα τότε πρέπει να είμαστε στεναχωρημένοι. Αγωνιώ για την μουσική, ειδικά στην Ελλάδα, για το πώς θα πάει. Οι περισσότεροι δεν ακούν μουσική από την υπόλοιπη Ευρώπη. Το ίντερνετ έχει αυτό το κακό. Είναι χαώδες. Ενώ σου δίνει τόσες ευκαιρίες, ταχύτητα, ευρύτητα, να βρεθείς όπου θέλεις, όποτε θέλεις, να κάνεις συναλλαγές, αλλά παρ’ όλα αυτά δεν μπορείς να βγάλεις άκρη. Θα γράψω ένα κομμάτι και θα το πετάξω στο ίντερνετ, Ε, και ; Οι Prodigy δεν ήταν από τους πρωτοπόρους της ηλεκτρονικής μουσικής μιας περιόδου ; Δεν ήταν ένα φαινόμενο της εποχής ; Αυτό το πράγμα δεν έχει παρατραβήξει ; Πάει κι έρχεται. Ο Kanye West που κάνει προπωλήσεις για το άλμπουμ που θα βγει το 2025 κι έχω ακούσει ότι θα βάλει υποψηφιότητα ως πολιτικός για κάπου ; Σαλάτα. Και ξέρω από σαλάτες γιατί μαγειρεύω, δεν έχω βρει τέτοια ποικιλία. (γέλια)
- Σ’ ευχαριστώ πολύ που μου άνοιξες την ψυχή σου…
Επίσης ευχαριστώ για την ωραία αυτή συνέντευξη
Endelexeia - Diamantenia Provlita - synavlia enantia stin astynomiki via - Propylaia
Η Θάλασσα (SFIGA Music Theatre) - Αντώνης Δημητρίου and the SUGAR ft. Λάκης Παπαδόπουλος.
Αντώνης Δημητρίου & the Sugar με την Μικαέλα Δαρμάνη "Οι Ωρες" - Official Video Clip ( Footage)
Αντώνης Δημητρίου & the Sugar "Δε σ' αγαπώ" - Official Video Clip
Αντώνης Δημητρίου & the Sugar με την Δέσποινα Αμοριανού "Ξέρω ένα μέρος" - Ανορθόδοξο live στο Faust
