Το 3rd Workshop on Women Composers είναι μια εκπαιδευτική και μουσική δράση του Τμήματος Μουσικών Σπουδών του ΕΚΠΑ που θα πραγματοποιηθεί από την Δευτέρα 16 μέχρι και την Παρασκευή 20 Οκτωβρίου και περιλαμβάνει μια σειρά συναυλιών αλλά και δράσεων.
Πραγματοποιείται στο πλαίσιο της σύμπραξης των Τμημάτων Μουσικών Σπουδών πέντε ακαδημαϊκών ιδρυμάτων από ισάριθμες χώρες και αυτονόητα εστιάζει περισσότερο στις Ελληνίδες συνθέτριες. Η δόκτωρ Αναστασία Γεωργάκη, καθηγήτρια μουσικής τεχνολογίας στο Τμήμα Μουσικών Σπουδών του ΕΚΠΑ και πρόεδρος του Τμήματος, είναι η πλέον κατάλληλη για να εξηγήσει τι ακριβώς είναι το 3rd Woekshop on Women Composers και ποια είναι η καθόλου ευκαταφρόνητη χρησιμότητα του.
Πώς προέκυψε η σύμπραξη των Τμημάτων Μουσικών Σπουδών πέντε πανεπιστημίων από ισάριθμες χώρες που ονομάζεται Workshop on Women Composers και ποιο είναι το περιεχόμενο της;
H σύμπραξη των τμημάτων Μουσικών Σπουδών του ΕΚΠΑ με ακαδημαϊκά ιδρύματα από πέντε διαφορετικές χώρες εντάσσεται στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού προγράμματος ERASMUS+ με τίτλο Promoting the role of women composers in music creation and education. Το πρόγραμμα αυτό δίνει την δυνατότητα για την ανάπτυξη δικτύων και συνεργειών σε επιστημονικά και καλλιτεχνικά πεδία μεταξύ των ακαδημαϊκών ιδρυμάτων και ενισχύει την κινητικότητα των φοιτητών και των καθηγητών από και προς αυτές τις χώρες (Αρμενία, Γαλλία, Ελλάδα, Κύπρο και Πορτογαλία).
Λαμπελέτ
Πόσο σημαντικά είναι τα Workshops on Women Composers και ποια ήταν η θεματολογία όσων πραγματοποιήθηκαν μέχρι τώρα;
Τα δύο μέχρι τώρα Workshops on Women Composers ήταν πολύ σημαντικά για την προβολή του έργου των συνθετριών από τις πέντε χώρες που συμμετέχουν στο πρόγραμμα (Αρμενία, Ελλάδα, Κύπρος, Πορτογαλία και Γαλλία) και την ανάδειξη της γυναικείας δημιουργικότητας σε όλες της τις εκφάνσεις της σύγχρονης μουσικής, λόγια, σύγχρονη, ηλεκτρακουστική και δημοφιλής μουσική η οποία βέβαια είναι κυρίως μελοποιία.
Το πρώτο Workshop on Women Composers έγινε τον περυσινό Οκτώβριο στο Γερεβάν της Αρμενίας όπου είχαμε την ευκαιρία να γνωρίσουμε εξαίρετες συνθέτριες από την Αρμενία και να ακούσουμε τα έργα τους με την σύμπραξη όλων των μουσικών του προγράμματος από τις πέντε χώρες.
Ρένα Κυριακού
Το δεύτερο Workhsop on Women Composers έγινε στο πανεπιστήμιο της Μπράγκα στην Πορτογαλία τον Απρίλιο όπου στήθηκε μια πλούσια έκθεση με τα έργα των Πορτογαλίδων συνθετριών και πληθώρα συναυλιών.
Θα έλεγες ότι και στην μουσική και ειδικότερα ως προς τις συνθέτριες παρατηρούνται διαχρονικά – σε όλη την Ευρώπη και φυσικά και στην Ελλάδα – οι ίδιες διακρίσεις που βλέπουμε σε βάρος των γυναικών και σε άλλους επαγγελματικούς και κοινωνικούς χώρους;
Σύμφωνα με μαρτυρίες πολλών συνθετριών πιστεύω ότι αυτό συνέβαινε μέχρι κάποια τραγούδια αλλά νομίζω ότι τα τελευταία χρόνια έχει αρχίσει σιγά - σιγά να εκλείπει και αυτό είναι ελπιδοφόρο! Πλέον δίνονται πολύ περισσότερες σε σύγκριση με το παρελθόν ευκαιρίες στις συνθέτριες και διοργανώνονται πολλά αφιερώματα σε εκείνες.
Κωνσταντίνα Γουρζή
Τα Workshops on Women Composers έχουν μόνον μουσικολογικό/επιστημονικό ενδιαφέρον και απευθύνονται αποκλειστικά σε σπουδαστές μουσικής και μουσικούς ή και στους/στις μουσικόφιλους/ες;
Tα Workshops απευθύνονται τόσο στις φοιτήτριες και τους φοιτητές μας αλλά και στο μουσικόφιλο κοινό για αυτό κατά τη διάρκεια του αφιερώματος οργανώσαμε τέσσερις συναυλίες με διαφορετικές θεματικές σε διαφορετικές αθηναϊκές αίθουσες στην Αθήνα καθώς και μία έκθεση αφιερωμένη στις Ελληνίδες συνθέτριες στην Μουσική Βιβλιοθήκη Λίλιαν Βουδούρη του Μεγάρου Μουσικής με την επιμέλεια της συναδέλφου στο Τμήμα κσι στενής συνεργάτιδας μου Αλίνας Καλοπανά. Τέλος δημιουργήσαμε μια διαδικτυακή πύλη για την ανάδειξη και παρουσίαση του έργου των Ελληνίδων συνθετριών (gwcl.music.uoa.gr).
Σοφία Καμαγιάννη
Ας μιλήσουμε τώρα για το επερχόμενο 3rd Workshop on Women Composers που εστιάζει στις Ελληνίδες συνθέτριες. Πριν από όλα, οι τέσσερις συναυλίες είναι εντελώς διακριτές μεταξύ τους και τι περιλαμβάνει συνοπτικά κάθε μία;
Η πρώτη συναυλία που θα γίνει την Δευτέρα 16/ Οκτωβρίου στις 19.30 στην AULA της Φιλοσοφικής Σχολής είναι αφιερωμένη μόνο στις Ελληνίδες συνθέτριες διαφορετικών περιόδων και στιλ. Τα έργα των συνθετριών θα ερμηνεύσουν αποκλειστικά φοιτήτριες και φοιτητές του τμήματος. Η επιλογή των Ελληνίδων συνθετριών είναι ενδεικτική και καλύπτει συνθέτριες του δεκάτου ενάτου και εικοστού αιώνα που ανεδείχθησαν από τα αρχεία του Εργαστηρίου Ελληνικής Μουσικής του Τμήματος Μουσικών Σπουδών καθώς και σύγχρονες συνθέτριες που γράφουν σε διαφορετικά στιλ μεταξύ των οποίων οι Γεωργία Σπυρόπουλου, Καλλιόπη Τσουπάκη, Λίνα Τόνια, Σοφία Καμαγιάννη, Κατερίνα Τζεδάκη, Δώρα Παναγοπούλου και Γεωργία Καλοδίκη.
Η δεύτερη συναυλία που θα γίνει την Τρίτη 17 Οκτωβρίου στις 21.30 στη Μουσική Σκηνή «1002 Νύχτες» (με την επιμέλεια του εκλεκτού συναδέλφου Αλέξανδρου Καψοκαβάδη, ΕΕΠ) θα έχει σαν θέμα τις γυναίκες δημιουργούς από Ελλάδα, Αρμενία, Κύπρο και Πορτογαλία που παρουσιάζονται περισσότερο ως τραγουδοποιοί στο χώρο της έντεχνης δημοφιλούς μουσικής. Ετοιμάσαμε ένα εξαίρετο πρόγραμμα όπου προβάλλομε τους στενούς πολιτισμικούς δεσμούς μεταξύ αυτών των χωρών.
Οι άλλες δύο συναυλίες περιλαμβάνουν έργα κλασικής και σύγχρονης μουσικής από συνθέτριες των πέντε χωρών με την σύμπραξη σαράντα μουσικών από τα αντίστοιχα ακαδημαϊκά ιδρύματα. Συγκεκριμένα την Πέμπτης 19 Οκτωβρίου στη Μουσική Βιβλιοθήκη Λίλιαν Βουδούρη του ΜΜΑ θα συνυπάρχει η έκθεση Ελληνίδων συνθετριών που προανέφερα και δύο σταθμοί ακρόασης στους οποίους θα παρουσιάζονται έργα Ελληνίδων συνθετριών ηλεκτρακουστικής μουσικής και τραγουδοποιών από την χώρα μας μαζί με έργα συνθετριών από τις άλλες τέσσερις που συμμετέχουν στο Workshop. Τέλος ένα ανάλογο πρόγραμμα θα παρουσιαστεί την Παρασκευή 20 Οκτωβρίου στην αίθουσα τελετών του κεντρικού κτιρίου του ΕΚΠΑ.
Φανή Κοσώνα
Ποια είναι η επιστημονική και προσωπική γνώμη σου για το ότι οι πρώτες συνθέτριες της χώρας μας, κατά το τέλος του δεκάτου ενάτου και τις αρχές του εικοστού αιώνα, ανήκαν κατά κύριο λόγο στον ελληνισμό της διασποράς και λειτουργούσαν εντός των τότε ρευμάτων της ευρωπαϊκής λόγιας μουσικής;
Θεωρώ ότι δεν είναι μόνο οι συνθέτριες εκείνης της εποχής που ανήκαν στον Ελληνισμό της διασποράς αλλά και πολλές από τις σύγχρονες συνθέτριες που θα παρουσιάσουμε στην διάρκεια του Workshop ζουν και εργάζονται κατά κύριο λόγο εκτός Ελλάδας. Βέβαια στη περίπτωση των Ελληνίδων συνθετριών της διασποράς του δεκάτου ενάτου και αρχών του εικοστού αιώνα πρέπει να λάβουμε υπόψη τις κοινωνικοπολιτικές και οικονομικές συνθήκες που χαρακτήριζαν την διαστρωμάτωση του νεοσύστατου ελληνικού κράτους ως προς την αναζήτηση της πολιτισμικής του ταυτότητας και τα εμπόδια που δημιουργούσαν τα στερεότυπα της εποχής.
Σε αυτό το πλαίσιο οι συνθέτριες αυτής της περιόδου που στην πλειονότητα τους ανήκαν στην ανώτερη οικονομικά τάξη είχαν περισσότερες ευκαιρίες στο εξωτερικό να αναπτύξουν τη δημιουργικότητα τους παράλληλα με Ευρωπαίες δημιουργούς της εποχής από όλους τους χώρους.
Ασπασία Νασοπούλου
Είναι η ιδέα μου ή μετά από εκείνες τις πρωτοπόρες – με την λαμπρή ίσως εξαίρεση της Ελένης Καραϊνδρου - παρατηρείται ένα μεγάλο κενό ως προς τις Ελληνίδες συνθέτριες και οι πρώτες εμφανίζονται πάλι γύρω στις αρχές της δεκαετίας του ’90 και πώς εξηγείς αυτό το γεγονός;
Όπως γνωρίζουμε στην Ελλάδα υπάρχει μια διγλωσσία σε θέματα μουσικής δημιουργίας καθώς η δημοφιλής λαϊκή μουσική παίζει πολύ σημαντικό ρόλο επισκιάζοντας ίσως άλλα ιδιώματα. Οι λόγιες συνθέτριες δεν μπόρεσαν να παρουσιάσουν τα έργα τους μέσα σε ένα συνεχώς μεταβαλλόμενο περιβάλλον που μεταπολεμικά εστίαζε στην προβολή άλλων ιδιωμάτων που εκφράζουν το λαϊκό συαίσθημα.
Η Ελένη Καραϊνδρου είναι μια ξεχωριστή περίπτωση καθώς συνδυάζει τις τεχνικές της κλασικής μουσικής με στοιχεία από την ελληνική παράδοση με ένα πρωτότυπο στιλ που χαρακτηρίζεται από υβριδικά ηχοχρώματα και υφές οι οποίες αναδεικνύουν την ποιητική του κινηματογράφου. Αυτή η τόσο ιδιαίτερη προσέγγιση την έκανε να αναδειχθεί στο ανδροκρατούμενο περιβάλλον της Ελλάδας της δεκαετίας του ‘70.
Η Ελένη Καραίνδρου και η Λένα Πλάτωνος με μέσο κυρίως το Τρίτο πρόγραμμα του Μάνου Χατζιδάκι άνοιξαν τον δρόμο στην ελληνική γυναικεία μουσική δημιουργία παρουσιάζοντας υβριδικές τεχνικές οι οποίες συνδύαζαν την ποίηση και την ποιητική του κινηματογράφου και ενώνοντας διαφορετικά ηχητικά σύμπαντα με νέα και ρηξικέλευθα ηχοχρώματα της ηλεκτρονικής αλλά ενίοτε και της παραδοσιακής μουσικής.
Δήμητρα Τρυπάνη
Ποια θα έλεγες ότι είναι τα κύρια χαρακτηριστικά της γραφής και της έκφρασης αυτής της νεότερης γενεάς Ελληνίδων συνθετριών;
Η νεότερη γενεά των Ελληνίδων συνθετριών που έχουν σπουδάσει τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Ευρώπη έχουν στοιχεία που συνδυάζουν τις σύγχρονες τεχνικές σύνθεσης της δυτικοευρωπαϊκής παράδοσης (σειραϊσμός, μετασειρασμός, φασματική και ηλεκτρακουστική μουσική, πολυμεσικά έργα και μουσικό θέατρο) με στοιχεία από την διαχρονική (αρχαιότητα, Βυζάντιο αι δημώδης μουσική) ελληνική παράδοση. Στις περισσότερες περιπτώσεις έργων Ελληνίδων συνθετριών βλέπουμε μια προτίμηση στη γεφύρωση αυτών των δύο κόσμων και πυλώνων.
Ποιες από τις νεότερες Ελληνίδες συνθέτριες που έργα τους θα παρουσιαστούν στις συναυλίες θα ξεχώριζες κα γιατί;
Δεν θέλω να ξεχωρίσω καμία διότι κάθε μία είναι μοναδική. Θα μπορούσα όμως να πω ότι όλες επιλέχθησαν βάσει της πλούσιας εργογραφίας τους και την σημαντική παρουσία του; εντός και εκτός Ελλάδας.
Λίνα Τόνια
Θα παρουσιαστούν και έργα συνθετριών που είναι προπτυχιακές ή μεταπτυχιακές φοιτήτριες του Τμήματος;
Ναι. Επιλέξαμε να παρουσιάσουμε έργα της προπτυχιακής φοιτήτριας Ναταλίας Χατζοπούλου που συνδυάζει την οργανική και την ηλεκτρακουστική μουσική και της μεταπτυχιακής Πηνελόπης Μπεκιάρη που ασχολείται ιδιαίτερα με τις τεχνικές βιοανάδρασης στην ηλεκτρακουστική Μουσική. Η δεύτερη επιμελήθηκε επίσης την επιλογή – σε συνεργασία με την Κατερίνα Τζεδάκη, αναπληρώτρια καθηγήτρια στο ΕΛΜΕΠΑ – τις Ελληνίδες συνθέτριες ηλεκτρακουστικής μουσικής που θα παρουσιαστούν.
Εκτός από εσένα ποιοι/ες άλλοι/ες αποτελούν την ομάδα του Τμήματος Μουσικών Σπουδών του ΕΚΠΑ που εργάστηκε για την πραγματοποίηση του 3rrd Workshop on Women Composers;
Θα ήθελα να ευχαριστήσω τους/τις πολύτιμους συνεργάτες/ιες και συναδέλφους μου Αλέξανδρο Καψοκαβάδη, ΕΕΠ, Αλίνα Καλοπανά, ΕΔΙΠ και Γιάννη Μαλαφή, ΕΔΙΠ αλλά επίσης και τους/τις Κώστα Κατσαντώνη, Βασίλη Πριόβολο, Γιάννη Βαλιάντζα, Δημήτρη Κοτρωνάκη, Πηνελόπη Μπεκιάρη και Ελένη Δημητροπούλου για την συνεισφορά τους στην διοργάνωση του Workshop.
Καλλιόπη Τσουπάκη
Τα έργα των συνθετριών θα ερμηνεύσουν φοιτητές και φοιτήτριες του Τμήματος Μουσικών Σπουδών. Πόσο σημαντικό το θεωρείς αυτό από εκπαιδευτικής πλευράς αλλά και για την κατάρτιση και εμπειρία τους ως μελλοντικών επαγγελματιών μουσικών;
Η ερμηνεία των έργων των Ελληνίδων συνθετριών από μουσικούς του τμήματος αναδεικνύει το υψηλό επίπεδο των φοιτητριών και φοιτητών μας στην εκτελεστική πρακτική των συμφωνικών και παραδοσιακών οργάνων. Αυτή η συνεργασία μας ανοίγει νέους ορίζοντες για την ανάπτυξη το Τμήματος Μουσικών Σπουδών του ΕΚΠΑ στο πλαίσιο του νέου προγράμματος διδασκαλίας συμφωνικών οργάνων σε συνεργασία με την ΚΟΑ που ξεκίνησε τον Μάρτιο του 2022 και διευρύνει το επίπεδο σπουδών του τμήματος προς τις ειδικεύσεις στα μουσικά όργανα με την καλλιτεχνική πράξη να συνυπάρχει με την επιστημονική έρευνα.
Οι φοιτήτριες και φοιτητές μας στο πλαίσιο αυτού του προγράμματος έρχονται σε επαφή με άλλες μουσικές κουλτούρες καθώς και με συνομηλίκους/ες ομοτέχνους τους από τις υπόλοιπες τέσσερις χώρες εμπεδώνοντας έτσι στην πράξη την μεθοδολογία και νοοτροπία της σύμπραξης.
Όχι μόνο σπουδαστές και σπουδάστριες της μουσικής λοιπόν αλλά και όσοι και όσες την αγαπούν πραγματικά (και ιδιαίτερα τα σύγχρονα ρεύματα της) έχουν πολλούς λόγους να παρακολουθήσουν μία ή και περισσότερες από αυτές τις τέσσερις συναυλίες οι οποίες φυσικά είναι με ελεύθερη είσοδο.
Πραγματοποιείται στο πλαίσιο της σύμπραξης των Τμημάτων Μουσικών Σπουδών πέντε ακαδημαϊκών ιδρυμάτων από ισάριθμες χώρες και αυτονόητα εστιάζει περισσότερο στις Ελληνίδες συνθέτριες. Η δόκτωρ Αναστασία Γεωργάκη, καθηγήτρια μουσικής τεχνολογίας στο Τμήμα Μουσικών Σπουδών του ΕΚΠΑ και πρόεδρος του Τμήματος, είναι η πλέον κατάλληλη για να εξηγήσει τι ακριβώς είναι το 3rd Woekshop on Women Composers και ποια είναι η καθόλου ευκαταφρόνητη χρησιμότητα του.
Πώς προέκυψε η σύμπραξη των Τμημάτων Μουσικών Σπουδών πέντε πανεπιστημίων από ισάριθμες χώρες που ονομάζεται Workshop on Women Composers και ποιο είναι το περιεχόμενο της;
H σύμπραξη των τμημάτων Μουσικών Σπουδών του ΕΚΠΑ με ακαδημαϊκά ιδρύματα από πέντε διαφορετικές χώρες εντάσσεται στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού προγράμματος ERASMUS+ με τίτλο Promoting the role of women composers in music creation and education. Το πρόγραμμα αυτό δίνει την δυνατότητα για την ανάπτυξη δικτύων και συνεργειών σε επιστημονικά και καλλιτεχνικά πεδία μεταξύ των ακαδημαϊκών ιδρυμάτων και ενισχύει την κινητικότητα των φοιτητών και των καθηγητών από και προς αυτές τις χώρες (Αρμενία, Γαλλία, Ελλάδα, Κύπρο και Πορτογαλία).
Λαμπελέτ
Πόσο σημαντικά είναι τα Workshops on Women Composers και ποια ήταν η θεματολογία όσων πραγματοποιήθηκαν μέχρι τώρα;
Τα δύο μέχρι τώρα Workshops on Women Composers ήταν πολύ σημαντικά για την προβολή του έργου των συνθετριών από τις πέντε χώρες που συμμετέχουν στο πρόγραμμα (Αρμενία, Ελλάδα, Κύπρος, Πορτογαλία και Γαλλία) και την ανάδειξη της γυναικείας δημιουργικότητας σε όλες της τις εκφάνσεις της σύγχρονης μουσικής, λόγια, σύγχρονη, ηλεκτρακουστική και δημοφιλής μουσική η οποία βέβαια είναι κυρίως μελοποιία.
Το πρώτο Workshop on Women Composers έγινε τον περυσινό Οκτώβριο στο Γερεβάν της Αρμενίας όπου είχαμε την ευκαιρία να γνωρίσουμε εξαίρετες συνθέτριες από την Αρμενία και να ακούσουμε τα έργα τους με την σύμπραξη όλων των μουσικών του προγράμματος από τις πέντε χώρες.
Ρένα Κυριακού
Το δεύτερο Workhsop on Women Composers έγινε στο πανεπιστήμιο της Μπράγκα στην Πορτογαλία τον Απρίλιο όπου στήθηκε μια πλούσια έκθεση με τα έργα των Πορτογαλίδων συνθετριών και πληθώρα συναυλιών.
Θα έλεγες ότι και στην μουσική και ειδικότερα ως προς τις συνθέτριες παρατηρούνται διαχρονικά – σε όλη την Ευρώπη και φυσικά και στην Ελλάδα – οι ίδιες διακρίσεις που βλέπουμε σε βάρος των γυναικών και σε άλλους επαγγελματικούς και κοινωνικούς χώρους;
Σύμφωνα με μαρτυρίες πολλών συνθετριών πιστεύω ότι αυτό συνέβαινε μέχρι κάποια τραγούδια αλλά νομίζω ότι τα τελευταία χρόνια έχει αρχίσει σιγά - σιγά να εκλείπει και αυτό είναι ελπιδοφόρο! Πλέον δίνονται πολύ περισσότερες σε σύγκριση με το παρελθόν ευκαιρίες στις συνθέτριες και διοργανώνονται πολλά αφιερώματα σε εκείνες.
Κωνσταντίνα Γουρζή
Τα Workshops on Women Composers έχουν μόνον μουσικολογικό/επιστημονικό ενδιαφέρον και απευθύνονται αποκλειστικά σε σπουδαστές μουσικής και μουσικούς ή και στους/στις μουσικόφιλους/ες;
Tα Workshops απευθύνονται τόσο στις φοιτήτριες και τους φοιτητές μας αλλά και στο μουσικόφιλο κοινό για αυτό κατά τη διάρκεια του αφιερώματος οργανώσαμε τέσσερις συναυλίες με διαφορετικές θεματικές σε διαφορετικές αθηναϊκές αίθουσες στην Αθήνα καθώς και μία έκθεση αφιερωμένη στις Ελληνίδες συνθέτριες στην Μουσική Βιβλιοθήκη Λίλιαν Βουδούρη του Μεγάρου Μουσικής με την επιμέλεια της συναδέλφου στο Τμήμα κσι στενής συνεργάτιδας μου Αλίνας Καλοπανά. Τέλος δημιουργήσαμε μια διαδικτυακή πύλη για την ανάδειξη και παρουσίαση του έργου των Ελληνίδων συνθετριών (gwcl.music.uoa.gr).
Σοφία Καμαγιάννη
Ας μιλήσουμε τώρα για το επερχόμενο 3rd Workshop on Women Composers που εστιάζει στις Ελληνίδες συνθέτριες. Πριν από όλα, οι τέσσερις συναυλίες είναι εντελώς διακριτές μεταξύ τους και τι περιλαμβάνει συνοπτικά κάθε μία;
Η πρώτη συναυλία που θα γίνει την Δευτέρα 16/ Οκτωβρίου στις 19.30 στην AULA της Φιλοσοφικής Σχολής είναι αφιερωμένη μόνο στις Ελληνίδες συνθέτριες διαφορετικών περιόδων και στιλ. Τα έργα των συνθετριών θα ερμηνεύσουν αποκλειστικά φοιτήτριες και φοιτητές του τμήματος. Η επιλογή των Ελληνίδων συνθετριών είναι ενδεικτική και καλύπτει συνθέτριες του δεκάτου ενάτου και εικοστού αιώνα που ανεδείχθησαν από τα αρχεία του Εργαστηρίου Ελληνικής Μουσικής του Τμήματος Μουσικών Σπουδών καθώς και σύγχρονες συνθέτριες που γράφουν σε διαφορετικά στιλ μεταξύ των οποίων οι Γεωργία Σπυρόπουλου, Καλλιόπη Τσουπάκη, Λίνα Τόνια, Σοφία Καμαγιάννη, Κατερίνα Τζεδάκη, Δώρα Παναγοπούλου και Γεωργία Καλοδίκη.
Η δεύτερη συναυλία που θα γίνει την Τρίτη 17 Οκτωβρίου στις 21.30 στη Μουσική Σκηνή «1002 Νύχτες» (με την επιμέλεια του εκλεκτού συναδέλφου Αλέξανδρου Καψοκαβάδη, ΕΕΠ) θα έχει σαν θέμα τις γυναίκες δημιουργούς από Ελλάδα, Αρμενία, Κύπρο και Πορτογαλία που παρουσιάζονται περισσότερο ως τραγουδοποιοί στο χώρο της έντεχνης δημοφιλούς μουσικής. Ετοιμάσαμε ένα εξαίρετο πρόγραμμα όπου προβάλλομε τους στενούς πολιτισμικούς δεσμούς μεταξύ αυτών των χωρών.
Οι άλλες δύο συναυλίες περιλαμβάνουν έργα κλασικής και σύγχρονης μουσικής από συνθέτριες των πέντε χωρών με την σύμπραξη σαράντα μουσικών από τα αντίστοιχα ακαδημαϊκά ιδρύματα. Συγκεκριμένα την Πέμπτης 19 Οκτωβρίου στη Μουσική Βιβλιοθήκη Λίλιαν Βουδούρη του ΜΜΑ θα συνυπάρχει η έκθεση Ελληνίδων συνθετριών που προανέφερα και δύο σταθμοί ακρόασης στους οποίους θα παρουσιάζονται έργα Ελληνίδων συνθετριών ηλεκτρακουστικής μουσικής και τραγουδοποιών από την χώρα μας μαζί με έργα συνθετριών από τις άλλες τέσσερις που συμμετέχουν στο Workshop. Τέλος ένα ανάλογο πρόγραμμα θα παρουσιαστεί την Παρασκευή 20 Οκτωβρίου στην αίθουσα τελετών του κεντρικού κτιρίου του ΕΚΠΑ.
Φανή Κοσώνα
Ποια είναι η επιστημονική και προσωπική γνώμη σου για το ότι οι πρώτες συνθέτριες της χώρας μας, κατά το τέλος του δεκάτου ενάτου και τις αρχές του εικοστού αιώνα, ανήκαν κατά κύριο λόγο στον ελληνισμό της διασποράς και λειτουργούσαν εντός των τότε ρευμάτων της ευρωπαϊκής λόγιας μουσικής;
Θεωρώ ότι δεν είναι μόνο οι συνθέτριες εκείνης της εποχής που ανήκαν στον Ελληνισμό της διασποράς αλλά και πολλές από τις σύγχρονες συνθέτριες που θα παρουσιάσουμε στην διάρκεια του Workshop ζουν και εργάζονται κατά κύριο λόγο εκτός Ελλάδας. Βέβαια στη περίπτωση των Ελληνίδων συνθετριών της διασποράς του δεκάτου ενάτου και αρχών του εικοστού αιώνα πρέπει να λάβουμε υπόψη τις κοινωνικοπολιτικές και οικονομικές συνθήκες που χαρακτήριζαν την διαστρωμάτωση του νεοσύστατου ελληνικού κράτους ως προς την αναζήτηση της πολιτισμικής του ταυτότητας και τα εμπόδια που δημιουργούσαν τα στερεότυπα της εποχής.
Σε αυτό το πλαίσιο οι συνθέτριες αυτής της περιόδου που στην πλειονότητα τους ανήκαν στην ανώτερη οικονομικά τάξη είχαν περισσότερες ευκαιρίες στο εξωτερικό να αναπτύξουν τη δημιουργικότητα τους παράλληλα με Ευρωπαίες δημιουργούς της εποχής από όλους τους χώρους.
Ασπασία Νασοπούλου
Είναι η ιδέα μου ή μετά από εκείνες τις πρωτοπόρες – με την λαμπρή ίσως εξαίρεση της Ελένης Καραϊνδρου - παρατηρείται ένα μεγάλο κενό ως προς τις Ελληνίδες συνθέτριες και οι πρώτες εμφανίζονται πάλι γύρω στις αρχές της δεκαετίας του ’90 και πώς εξηγείς αυτό το γεγονός;
Όπως γνωρίζουμε στην Ελλάδα υπάρχει μια διγλωσσία σε θέματα μουσικής δημιουργίας καθώς η δημοφιλής λαϊκή μουσική παίζει πολύ σημαντικό ρόλο επισκιάζοντας ίσως άλλα ιδιώματα. Οι λόγιες συνθέτριες δεν μπόρεσαν να παρουσιάσουν τα έργα τους μέσα σε ένα συνεχώς μεταβαλλόμενο περιβάλλον που μεταπολεμικά εστίαζε στην προβολή άλλων ιδιωμάτων που εκφράζουν το λαϊκό συαίσθημα.
Η Ελένη Καραϊνδρου είναι μια ξεχωριστή περίπτωση καθώς συνδυάζει τις τεχνικές της κλασικής μουσικής με στοιχεία από την ελληνική παράδοση με ένα πρωτότυπο στιλ που χαρακτηρίζεται από υβριδικά ηχοχρώματα και υφές οι οποίες αναδεικνύουν την ποιητική του κινηματογράφου. Αυτή η τόσο ιδιαίτερη προσέγγιση την έκανε να αναδειχθεί στο ανδροκρατούμενο περιβάλλον της Ελλάδας της δεκαετίας του ‘70.
Η Ελένη Καραίνδρου και η Λένα Πλάτωνος με μέσο κυρίως το Τρίτο πρόγραμμα του Μάνου Χατζιδάκι άνοιξαν τον δρόμο στην ελληνική γυναικεία μουσική δημιουργία παρουσιάζοντας υβριδικές τεχνικές οι οποίες συνδύαζαν την ποίηση και την ποιητική του κινηματογράφου και ενώνοντας διαφορετικά ηχητικά σύμπαντα με νέα και ρηξικέλευθα ηχοχρώματα της ηλεκτρονικής αλλά ενίοτε και της παραδοσιακής μουσικής.
Δήμητρα Τρυπάνη
Ποια θα έλεγες ότι είναι τα κύρια χαρακτηριστικά της γραφής και της έκφρασης αυτής της νεότερης γενεάς Ελληνίδων συνθετριών;
Η νεότερη γενεά των Ελληνίδων συνθετριών που έχουν σπουδάσει τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Ευρώπη έχουν στοιχεία που συνδυάζουν τις σύγχρονες τεχνικές σύνθεσης της δυτικοευρωπαϊκής παράδοσης (σειραϊσμός, μετασειρασμός, φασματική και ηλεκτρακουστική μουσική, πολυμεσικά έργα και μουσικό θέατρο) με στοιχεία από την διαχρονική (αρχαιότητα, Βυζάντιο αι δημώδης μουσική) ελληνική παράδοση. Στις περισσότερες περιπτώσεις έργων Ελληνίδων συνθετριών βλέπουμε μια προτίμηση στη γεφύρωση αυτών των δύο κόσμων και πυλώνων.
Ποιες από τις νεότερες Ελληνίδες συνθέτριες που έργα τους θα παρουσιαστούν στις συναυλίες θα ξεχώριζες κα γιατί;
Δεν θέλω να ξεχωρίσω καμία διότι κάθε μία είναι μοναδική. Θα μπορούσα όμως να πω ότι όλες επιλέχθησαν βάσει της πλούσιας εργογραφίας τους και την σημαντική παρουσία του; εντός και εκτός Ελλάδας.
Λίνα Τόνια
Θα παρουσιαστούν και έργα συνθετριών που είναι προπτυχιακές ή μεταπτυχιακές φοιτήτριες του Τμήματος;
Ναι. Επιλέξαμε να παρουσιάσουμε έργα της προπτυχιακής φοιτήτριας Ναταλίας Χατζοπούλου που συνδυάζει την οργανική και την ηλεκτρακουστική μουσική και της μεταπτυχιακής Πηνελόπης Μπεκιάρη που ασχολείται ιδιαίτερα με τις τεχνικές βιοανάδρασης στην ηλεκτρακουστική Μουσική. Η δεύτερη επιμελήθηκε επίσης την επιλογή – σε συνεργασία με την Κατερίνα Τζεδάκη, αναπληρώτρια καθηγήτρια στο ΕΛΜΕΠΑ – τις Ελληνίδες συνθέτριες ηλεκτρακουστικής μουσικής που θα παρουσιαστούν.
Εκτός από εσένα ποιοι/ες άλλοι/ες αποτελούν την ομάδα του Τμήματος Μουσικών Σπουδών του ΕΚΠΑ που εργάστηκε για την πραγματοποίηση του 3rrd Workshop on Women Composers;
Θα ήθελα να ευχαριστήσω τους/τις πολύτιμους συνεργάτες/ιες και συναδέλφους μου Αλέξανδρο Καψοκαβάδη, ΕΕΠ, Αλίνα Καλοπανά, ΕΔΙΠ και Γιάννη Μαλαφή, ΕΔΙΠ αλλά επίσης και τους/τις Κώστα Κατσαντώνη, Βασίλη Πριόβολο, Γιάννη Βαλιάντζα, Δημήτρη Κοτρωνάκη, Πηνελόπη Μπεκιάρη και Ελένη Δημητροπούλου για την συνεισφορά τους στην διοργάνωση του Workshop.
Καλλιόπη Τσουπάκη
Τα έργα των συνθετριών θα ερμηνεύσουν φοιτητές και φοιτήτριες του Τμήματος Μουσικών Σπουδών. Πόσο σημαντικό το θεωρείς αυτό από εκπαιδευτικής πλευράς αλλά και για την κατάρτιση και εμπειρία τους ως μελλοντικών επαγγελματιών μουσικών;
Η ερμηνεία των έργων των Ελληνίδων συνθετριών από μουσικούς του τμήματος αναδεικνύει το υψηλό επίπεδο των φοιτητριών και φοιτητών μας στην εκτελεστική πρακτική των συμφωνικών και παραδοσιακών οργάνων. Αυτή η συνεργασία μας ανοίγει νέους ορίζοντες για την ανάπτυξη το Τμήματος Μουσικών Σπουδών του ΕΚΠΑ στο πλαίσιο του νέου προγράμματος διδασκαλίας συμφωνικών οργάνων σε συνεργασία με την ΚΟΑ που ξεκίνησε τον Μάρτιο του 2022 και διευρύνει το επίπεδο σπουδών του τμήματος προς τις ειδικεύσεις στα μουσικά όργανα με την καλλιτεχνική πράξη να συνυπάρχει με την επιστημονική έρευνα.
Οι φοιτήτριες και φοιτητές μας στο πλαίσιο αυτού του προγράμματος έρχονται σε επαφή με άλλες μουσικές κουλτούρες καθώς και με συνομηλίκους/ες ομοτέχνους τους από τις υπόλοιπες τέσσερις χώρες εμπεδώνοντας έτσι στην πράξη την μεθοδολογία και νοοτροπία της σύμπραξης.
Όχι μόνο σπουδαστές και σπουδάστριες της μουσικής λοιπόν αλλά και όσοι και όσες την αγαπούν πραγματικά (και ιδιαίτερα τα σύγχρονα ρεύματα της) έχουν πολλούς λόγους να παρακολουθήσουν μία ή και περισσότερες από αυτές τις τέσσερις συναυλίες οι οποίες φυσικά είναι με ελεύθερη είσοδο.
