Το «Μυστήριο Ζεϊμπέκικο», δηλαδή ο σκοπός που βάπτισε τη περίφημη «Μανταλιώ, Μανταλένα» καθόρισε τους μπουζουξήδες στην αρχή της δεκαετίας του '30 και συνέβαλλε στην αλλαγή της στάσης των δισκογραφικών εταιρειών απέναντι στο μπουζούκι και τους ίδιους.
Απ’ την άλλη, το «μυστήριο» υποδηλώνει την ιδιαίτερη πλοκή μιας μελωδίας, τις εναλλαγές, τα μυστικά «περάσματά» της.
Ο Σωκράτης Μάλαμας, τόσο σαν δημιουργός όσο και σαν ερμηνευτής, έχει συνδέσει την παρουσία και την προσωπικότητά του με ιδιότυπα «μυστήρια» ζεϊμπέκικα, στα οποία υποκλίνονται οι πιστοί του, ανάμεσά τους και απαιτητικοί λάτρεις του κλασικού λαϊκού τραγουδιού. Άλλωστε στις μέρες μας, νομίζω, πως ο Μάλαμας είναι ο ορισμός του λαϊκού καλλιτέχνη.
Την αφορμή για την δεκάδα αυτή των ζεϊμπέκικων, την έδωσε η παρουσία του Σωκράτη Μάλαμα σε ένα «ξένο» ζεϊμπέκικο, τον γοητευτικό «Επισκέπτη» μέσα από τον ομότιτλο δίσκο του ακριβού μάστορα Στέλιου Βαμβακάρη.
Αρκετά χρόνια νωρίτερα, το 2007, πρωτάκουσα ένα συγκλονιστικό ζεϊμπέκικο με το Σωκράτη μέσα από το δίσκο με στίχους του Άλκη Αλκαίου «Οι τροβαδούροι της καρδιάς μου», της σειράς «Άξιος Λόγος» που εμπνεύστηκαν ο Γιώργος Νταλάρας και ο Μιχάλης Κουμπιός.
Θυμάμαι, στην προακρόαση του δίσκου, για λίγους μόνο μουσικούς δημοσιογράφους, καθόμουνα δίπλα στον Γιώργο Νταλάρα.
Με το που άκουσα τις πρώτες νότες και λέξεις, κοιταχτήκαμε με την ικανοποίηση χαραγμένη στο βλέμμα και στην όψη. «Πώς σου ξέφυγε, αυτό» τον ρώτησα αυθόρμητα, δίχως δεύτερη σκέψη…
Καμηλιέρικο που σκοτώνει!
Τον ορισμό του «Μυστήριου Ζεϊμπέκικου» θα δώσει ο Μάλαμας την επόμενη χρονιά, το 2008 δηλαδή, στον τρίτο δίσκο της σειράς «Άξιος Λόγος». Πάνω στο συγκλονιστικό λόγο του Μάνου Ελευθερίου και τον δίσκο «Πάντα κάτι μένει» ο Σωκράτης πάλι γράφει μαεστρικά τη μουσική και ερμηνεύει με το λιτό αλλά μεστό του τρόπο.
Από το 1992 και το άλμπουμ «Της μέρας και της νύχτας» όπου ο Μάλαμας βγήκε δυναμικά μπροστά και σαν συνθέτης κατάλαβα ότι ο άνθρωπος κατέχει βαθιά τα μυστικά και τις αλήθειες του -με την ουσία της λέξης- λαϊκού. Δανείζομαι τις γραφές του Βαγγέλη Αρναουτάκη, ενός σπουδαίου μουσικού ερευνητή, που εκτιμώ ξεχωριστά: «Ένας μέχρι πρότινος «μπαλανταδόρος» κάνει χρήση των λαϊκών δρόμων, φτάνοντας ως το μεδούλι του χιτζάζ και επαναφέροντας στο νεολαϊκό τραγούδι ένα δρόμο ταμπού για τους έντεχνους και σημαία για τους λαϊκούς, όπως είναι το ουσάκ».
Οι στίχοι εδώ είναι του μοναδικού Μανώλη Ρασούλη.
Και στον επόμενο «Κύκλο» του, το 1993, ο Μάλαμας θα δείξει την ζεϊμπέκικη τέχνη του. Οι στίχοι εδώ είναι δικοί του.
Παρά τις ροκ, τζαζ αναζητήσεις του, σε κάθε δίσκο του, ο Μάλαμας δεν γίνεται να μην βγάλει την ζεϊμπέκικη ψυχή του. Ο ίδιος υπογράφει και το στίχο και τη μουσική στο «Ανάβω μια φωτιά» του «Λαβύρινθου» που κυκλοφόρησε το 1996 και ερμηνεύει η Μελίνα Κανά. Είναι ο δίσκος που επιβεβαιώνει και υπογραμμίζει όσα ήδη γνωρίζαμε για τον τραγουδοποιό με πιο ιδανικό, αρμονικό τρόπο. Ο κόσμος τον αγκάλιασε, τον τραγούδησε και τον τραγουδά.
Στις «13.000 μέρες» έχουμε το καθαρόαιμο καμηλιέρικο «Σκαλοπάτια», το «βρώμικο» «Η ξεχασμένη μου ζωή» και το περίεργο ζεϊμπέκικο «Στο νησί των πειρατών» σε στίχους του Άλκη Αλκαίου. Ο Μάλαμας ανταμώνει χωρίς δογματισμούς, τεχνοτροπίες και σχολές, καταργώντας στρατόπεδα και διαχωριστικές γραμμές, δημιουργώντας με προσωπικό κώδικα ροκ λαϊκά… και του «κάθεται η μπίλια».
«Ο φύλακας κι ο βασιλιάς» στο τέλος της παλιάς, στην αρχή της νέας χιλιετίας ξαναξετυλίγει το «λατρεμένο» κουβάρι του τραγουδοποιού, από μπαλάντες μέχρι ζεϊμπέκικα. Εδώ είναι η περίφημη «Πριγκιπέσσα» που ακόμα μας μπερδεύει με το «παράξενο» τέμπο της. Είναι ή δεν είναι ζεϊμπέκικο; «Μυστήριο». Αυτό δεν εμποδίζει το λαό, να το χορεύει κατά το δοκούν, ανάλογα με το ύφος που το παρουσιάζουν σε όλα τα μαγαζιά -από ζεϊμπέκικο μέχρι τσιφτετέλι- και τα κέφια φυσικά.
Στο «Ένα» του 2002 ο Μάλαμας στέλνει τις ζεϊμπέκικες «Ευχές» του:
Άσπρη μέρα μεγαλώνει θαύματα και τραύματα
είπα θα τα βγάλω πέρα τραγουδάω χαράματα
δίχως να ξεχνά τα μυστήρια παντρέματά του, τις παύσεις και τα κοψίματα του, και τη «Νεράιδα» του. Στο τελευταίο οι στίχοι είναι της Πηγής Καφετζοπούλου.
Οι σταθερές αξίες λειτουργούν σαν ήρεμη δύναμη. Δεν έχουν ανάγκη από «φανφάρες», ευκαιριακά κόλπα και περιττές «πριμοδοτήσεις».
Η συνέπεια και η ειλικρίνεια, σε συνδυασμό με το ταλέντο αλλά και το «όραμα» -ταπεινό και ουσιαστικό- του ανθρώπου και καλλιτέχνη, είναι μερικές από τις συνιστώσες που κρατούν ψηλά και σταθερά συντεταγμένα, τη σημαία του Σωκράτη Μάλαμα. Τα μυστήρια ζεϊμπέκικά του έχουν παίξει κι αυτά το δικό τους χαρακτηριστικό ρόλο. Είναι κι αυτοί οι «αιμάτινοι» στίχοι του Αλκαίου: «το μυστήριο της ζωής να προσκυνάς»
*Οι επιλογές των τραγουδιών έχουν προσωπικό χαρακτήρα
Απ’ την άλλη, το «μυστήριο» υποδηλώνει την ιδιαίτερη πλοκή μιας μελωδίας, τις εναλλαγές, τα μυστικά «περάσματά» της.
Ο Σωκράτης Μάλαμας, τόσο σαν δημιουργός όσο και σαν ερμηνευτής, έχει συνδέσει την παρουσία και την προσωπικότητά του με ιδιότυπα «μυστήρια» ζεϊμπέκικα, στα οποία υποκλίνονται οι πιστοί του, ανάμεσά τους και απαιτητικοί λάτρεις του κλασικού λαϊκού τραγουδιού. Άλλωστε στις μέρες μας, νομίζω, πως ο Μάλαμας είναι ο ορισμός του λαϊκού καλλιτέχνη.
Σωκράτης Μάλαμας & Ζεϊμπέκικα
Την αφορμή για την δεκάδα αυτή των ζεϊμπέκικων, την έδωσε η παρουσία του Σωκράτη Μάλαμα σε ένα «ξένο» ζεϊμπέκικο, τον γοητευτικό «Επισκέπτη» μέσα από τον ομότιτλο δίσκο του ακριβού μάστορα Στέλιου Βαμβακάρη.
Αρκετά χρόνια νωρίτερα, το 2007, πρωτάκουσα ένα συγκλονιστικό ζεϊμπέκικο με το Σωκράτη μέσα από το δίσκο με στίχους του Άλκη Αλκαίου «Οι τροβαδούροι της καρδιάς μου», της σειράς «Άξιος Λόγος» που εμπνεύστηκαν ο Γιώργος Νταλάρας και ο Μιχάλης Κουμπιός.
Θυμάμαι, στην προακρόαση του δίσκου, για λίγους μόνο μουσικούς δημοσιογράφους, καθόμουνα δίπλα στον Γιώργο Νταλάρα.
Με το που άκουσα τις πρώτες νότες και λέξεις, κοιταχτήκαμε με την ικανοποίηση χαραγμένη στο βλέμμα και στην όψη. «Πώς σου ξέφυγε, αυτό» τον ρώτησα αυθόρμητα, δίχως δεύτερη σκέψη…
Καμηλιέρικο που σκοτώνει!
Τον ορισμό του «Μυστήριου Ζεϊμπέκικου» θα δώσει ο Μάλαμας την επόμενη χρονιά, το 2008 δηλαδή, στον τρίτο δίσκο της σειράς «Άξιος Λόγος». Πάνω στο συγκλονιστικό λόγο του Μάνου Ελευθερίου και τον δίσκο «Πάντα κάτι μένει» ο Σωκράτης πάλι γράφει μαεστρικά τη μουσική και ερμηνεύει με το λιτό αλλά μεστό του τρόπο.
Από το 1992 και το άλμπουμ «Της μέρας και της νύχτας» όπου ο Μάλαμας βγήκε δυναμικά μπροστά και σαν συνθέτης κατάλαβα ότι ο άνθρωπος κατέχει βαθιά τα μυστικά και τις αλήθειες του -με την ουσία της λέξης- λαϊκού. Δανείζομαι τις γραφές του Βαγγέλη Αρναουτάκη, ενός σπουδαίου μουσικού ερευνητή, που εκτιμώ ξεχωριστά: «Ένας μέχρι πρότινος «μπαλανταδόρος» κάνει χρήση των λαϊκών δρόμων, φτάνοντας ως το μεδούλι του χιτζάζ και επαναφέροντας στο νεολαϊκό τραγούδι ένα δρόμο ταμπού για τους έντεχνους και σημαία για τους λαϊκούς, όπως είναι το ουσάκ».
Οι στίχοι εδώ είναι του μοναδικού Μανώλη Ρασούλη.
Και στον επόμενο «Κύκλο» του, το 1993, ο Μάλαμας θα δείξει την ζεϊμπέκικη τέχνη του. Οι στίχοι εδώ είναι δικοί του.
Παρά τις ροκ, τζαζ αναζητήσεις του, σε κάθε δίσκο του, ο Μάλαμας δεν γίνεται να μην βγάλει την ζεϊμπέκικη ψυχή του. Ο ίδιος υπογράφει και το στίχο και τη μουσική στο «Ανάβω μια φωτιά» του «Λαβύρινθου» που κυκλοφόρησε το 1996 και ερμηνεύει η Μελίνα Κανά. Είναι ο δίσκος που επιβεβαιώνει και υπογραμμίζει όσα ήδη γνωρίζαμε για τον τραγουδοποιό με πιο ιδανικό, αρμονικό τρόπο. Ο κόσμος τον αγκάλιασε, τον τραγούδησε και τον τραγουδά.
Στις «13.000 μέρες» έχουμε το καθαρόαιμο καμηλιέρικο «Σκαλοπάτια», το «βρώμικο» «Η ξεχασμένη μου ζωή» και το περίεργο ζεϊμπέκικο «Στο νησί των πειρατών» σε στίχους του Άλκη Αλκαίου. Ο Μάλαμας ανταμώνει χωρίς δογματισμούς, τεχνοτροπίες και σχολές, καταργώντας στρατόπεδα και διαχωριστικές γραμμές, δημιουργώντας με προσωπικό κώδικα ροκ λαϊκά… και του «κάθεται η μπίλια».
«Ο φύλακας κι ο βασιλιάς» στο τέλος της παλιάς, στην αρχή της νέας χιλιετίας ξαναξετυλίγει το «λατρεμένο» κουβάρι του τραγουδοποιού, από μπαλάντες μέχρι ζεϊμπέκικα. Εδώ είναι η περίφημη «Πριγκιπέσσα» που ακόμα μας μπερδεύει με το «παράξενο» τέμπο της. Είναι ή δεν είναι ζεϊμπέκικο; «Μυστήριο». Αυτό δεν εμποδίζει το λαό, να το χορεύει κατά το δοκούν, ανάλογα με το ύφος που το παρουσιάζουν σε όλα τα μαγαζιά -από ζεϊμπέκικο μέχρι τσιφτετέλι- και τα κέφια φυσικά.
Στο «Ένα» του 2002 ο Μάλαμας στέλνει τις ζεϊμπέκικες «Ευχές» του:
Άσπρη μέρα μεγαλώνει θαύματα και τραύματα
είπα θα τα βγάλω πέρα τραγουδάω χαράματα
δίχως να ξεχνά τα μυστήρια παντρέματά του, τις παύσεις και τα κοψίματα του, και τη «Νεράιδα» του. Στο τελευταίο οι στίχοι είναι της Πηγής Καφετζοπούλου.
Οι σταθερές αξίες λειτουργούν σαν ήρεμη δύναμη. Δεν έχουν ανάγκη από «φανφάρες», ευκαιριακά κόλπα και περιττές «πριμοδοτήσεις».
Η συνέπεια και η ειλικρίνεια, σε συνδυασμό με το ταλέντο αλλά και το «όραμα» -ταπεινό και ουσιαστικό- του ανθρώπου και καλλιτέχνη, είναι μερικές από τις συνιστώσες που κρατούν ψηλά και σταθερά συντεταγμένα, τη σημαία του Σωκράτη Μάλαμα. Τα μυστήρια ζεϊμπέκικά του έχουν παίξει κι αυτά το δικό τους χαρακτηριστικό ρόλο. Είναι κι αυτοί οι «αιμάτινοι» στίχοι του Αλκαίου: «το μυστήριο της ζωής να προσκυνάς»
*Οι επιλογές των τραγουδιών έχουν προσωπικό χαρακτήρα
