Διαβάσαμε: «Τέρρα Άλτα» του Χαβιέρ Θέρκας (Πατάκης)

Δεν έχουμε να κάνουμε με ένα κλασικό αστυνομικό
logo radio
Ogdoo web radio
Live
 
Τον Χαβιέρ Θέρκας τον γνωρίσαμε μέσα από τα συγκλονιστικά βιβλία του «Στρατιώτες της Σαλαμίνας», «Ο απατεώνας», «Οι νόμοι των συνόρων», «Ο μονάρχης των σκιών». Είναι ένας από τους πολυδιαβασμένους και πολύ μεταφρασμένους Ισπανούς συγγραφείς - τα βιβλία του έχουν μεταφραστεί σε πάνω από τριάντα γλώσσες και έχουν τιμηθεί με διάφορα εθνικά και διεθνή βραβεία. Κοινό χαρακτηριστικό των βιβλίων του είναι η αναφορά στον εμφύλιο πόλεμο της Ισπανίας, ένα γεγονός που ούτως ή άλλως έχει πληγώσει το εθνικό υποσυνείδητο των περισσότερων Ισπανών. Τόσα χρόνια μετά, συγγραφείς σαν τον Χαβιέρ Θέρκας, αρνούνται να ξεχάσουν τι συνέβη, και επανέρχονται σε αυτό το θέμα που μοιάζει ακόμα ανεξάντλητο και με πολλές μυστικές πτυχές.

Γι’ αυτόν τον λόγο , η αλήθεια είναι ότι παραξενεύτηκα όταν στο καινούργιο του βιβλίο, το ΄΄Τέρρα Αλτα΄΄, γράφει στο εξώφυλλο ΄΄Αστυνομικό Μυθιστόρημα΄΄. Διαβάζοντας το, κατάλαβα πολύ γρήγορα ότι η αστυνομική πλοκή δίνει στον συγγραφέα μια αφορμή για να σχολιάσει με τον δικό του τρόπο, για μια ακόμα φορά, τις επιπτώσεις που άφησε ο Ισπανικός εμφύλιος στο σώμα των Ισπανών. Οι νικητές του στρατηγού Φράνκο κυβέρνησαν, με βάρβαρο τρόπο για τη Δημοκρατία, πολλά χρόνια, και οι επιπτώσεις αυτού του γεγονότος δεν είναι κάτι που μπορεί να ξεχαστεί από τη συλλογική εθνική μνήμη ουτε σε είκοσι, ούτε σε τριάντα χρόνια. Τόσα χρόνια μετά και οι πληγές μιάζουν να μην έχουν επουλωθεί.

Για να επανέλθω στο ΄΄Τέρρα Αλτα΄΄, να αντιγράψω από το οπισθόφυλλο δυό λόγια για την υπόθεση, για να μπούμε με ασφάλεια στο κλίμα του μυθιστορήματος:

΄΄Ένα αποτρόπαιο έγκλημα συγκλονίζει την ειρηνική ζωή στην Γκαντέζα, μια μικρή πόλη της ισπανικής Τέρρα Αλτα: ο Φρανθίσκο και η Ρόζα, ένα ζευγάρι ηλικιωμένων, ιδιοκτήτες των Γραφικών Τεχνών Αδέλ, βρίσκονται δολοφονημένοι και κατακρεουργημένοι. Στην ομάδα αστυνομικών που θα αναλάβουν την υπόθεση, συμμετέχει και ο Μελτσόρ Μαρίν, ένας νέος αστυνομικός, φανατικός αναγνώστης λογοτεχνίας και λάτρης των ΄΄Αθλίων΄΄ του Βικτόρ Ουγκό, που η ανάγνωσή τους καθόρισε τη ζωή του. Με σκοτεινό παρελθόν, έχει έρθει από τη Βαρκελώνη τέσσερα χρόνια πρίν, ύστερα από μια ενέργεια που τον έχει μετατρέψει σε μύθο του σώματος. Όταν η υπόθεση θα μπεί στο αρχείο, ο Μελτσόρ θα συνεχίσει κρυφά τις έρευνες, γεγονός που θα ανατρέψει τραγικά τη ζωή του.

Με αφετηρία το έγκλημα αυτό και μια μεθοδική διείσδυση στους αυθεντικούς χαρακτήρες των ηρώων και τα ίχνη της ιστορίας στη ζωή τους, το ΄΄Τέρρα Αλτα΄΄ είναι ένας στοχασμός για την αξία του νόμου, την αποτελεσματικότητα της δικαιοσύνης και τη νομιμότητα της εκδίκησης. Πάνω απ’ όλα όμως, είναι η εποποιία ενός ανθρώπου που αναζητάει την πατρίδα του στα σύνορα δικαιοσύνης και δικαίωσης΄΄.


Όπως καταλάβατε, δεν έχουμε να κάνουμε με ένα κλασικό αστυνομικό. Κάθε άλλο. Εδώ, η Ιστορία έχει αφήσει ανεξίτηλα ίχνη σε καθέναν από τους ήρωες και η κοινωνική καταγωγή του καθενός, επίσης. Ο Φρανθίσκο Αδέλ και η Γυναικα του Ρόζα που δολοφονούνται, είναι ιδιοκτήτες μιάς ακμάζουσας επιχείρησης που οι επιχειρηματικές της δραστηριότητες έχουν βγεί από τα εθνικά σύνορα της Ισπανίας. Ο Φρανθίσκο Αδέλ, είναι, αυτοδημιούργητος. Αυτό σημαίνει ότι έχτισε την πετυχημένη επιχείρησή του, στα χρόνια που ακολούθησαν τον εμφύλιο, και , βέβαια, ήταν με το μέρος των νικητών. Αυτός και η γυναίκα του, είναι επίσης φανατικοί καθολικοί . Από την άλλη μεριά, ο αστυνόμος Μελτσόρ, ανήκει στην απέναντι πλευρά της κοινωνίας. Με μητέρα πόρνη, που δολοφονήθηκε στο δρόμο, αγνώστου πατρός, από την εφηβική του ηλικία έμπλεξε με το οργανωμένο έγκλημα και τα ναρκωτικά. Η ζωή του άλλαξε όταν ο συγκρατούμενος του-βιβλιοθηκάριος- στη φυλακή του έδωσε να διαβάσει τους ΄΄Αθλιους΄΄ του Βίκτωρα Ουγκώ. Ενας δικηγόρος, φίλος της μητέρας του, στέκεται δίπλα του όσο είναι στη φυλακή και καταφέρνει να τον αποφυλακίσει και να ΄΄καθαρίσει΄΄ το ποινικό του μητρώο. ‘’Οι Αθλιοι΄΄ αλλάζουν τη ζωή του, όχι ως εκ θαύματος. Μέσα του αναζητά περισσότερη δικαιοσύνη. Τις ελεύθερες ώρες του προσπαθεί να βρεί ποιος σκότωσε τη μητέρα του. Και όταν η αστυνομία βάζει στο αρχείο τον φάκελλο με την δολοφονία των Αδέλ, κρυφά, αρχίζει να ψάχνει κι αυτή την υπόθεση.

Σκηνικό το άγονο τοπιο της Τέρρα Αλτα. Ενας τόπος φτωχός. Ένα μέρος όπου έγινε μία από τις πιο κρίσιμες και αποφασιστικές μάχες του εμφυλίου.

΄΄Κοιτάξτε΄΄ απευθύνεται ο γέρος στον Μελτσόρ με διδακτικό ύφος΄΄ ο τόπος αυτός είναι ένας τόπος αφιλόξενος, πολύ φτωχός. Πάντα έτσι ήταν. Ενας τόπος πέρασμα, στον οποίο μένουν μόνον όσοι δεν έχουν που να πάνε. Ενας τόπος ηττημένων. Αυτή την περιοχή κανείς δεν την θέλει, αυτή είναι η αλήθεια, και η απόδειξη είναι ότι μας θυμούνται μόνον όταν πρόκειται να μας βομβαρδίσουν. Για ποιο πράγμα είμαστε γνωστοί; Για την πιο άγρια μάχη που γνώρισε ποτέ αυτή η χώρα, για έναν καταιγισμό πυρός σαν βιβλική τιμωρία, ένα ολοκαύτωμα όπου σκοτώθηκαν παιδιά απ’ όλο τον κόσμο. Φυσικά εμάς δε μας ρώτησε κανείς, αλλά μετέτρεψαν τη γή μας σε μια χέρσα γή ακόμη πιο φτωχή απ’ αυτό που ήταν, σ’ ένα τόπο όπου ογδόντα χρόνια αργότερα, μπορείτε ακόμη να βρείτε θραύσματα στα βουνά, Κι αν δε βρίσκετε πολύ περισσότερα, είναι επειδή επί χρόνια εμείς οι ίδιοι φροντίζαμε να τα μαζεύουμε και να τα πουλάμε για να μην πεθάνουμε από την πείνα. Αυτό είναι η Τέρρα Αλτα΄΄.

Αυτή είναι η Τέρρα Αλτα της Καταλωνίας και η μάχη που έγινε εκεί στον εμφύλιο είναι ότι πιο αξιοσημείωτο της έχει συμβεί.Μέσα σε ένα σκληρό τοπίο διαμορφώνονται και σκληροί χαρακτήρες. Ογδόντα χρόνια μετά τον εμφύλιο, και η δικαιοσύνη μοιάζει να μην έχει αποδοθεί.

΄΄Είχε πολεμήσει στον εμφύλιο ο πατέρας σου;΄΄

΄΄Όχι΄΄ απάντησε η Ολγα. ΄΄Τότε ήταν παιδάκι ακόμα. Αλλά , όταν γέρασε, μου μιλούσε πολύ γι’ αυτόν΄΄.

Στα χείλη του Μελτσόρ χάραξε ένα χαμόγελο.

΄΄Είναι ολοφάνερο ότι εδώ στην Τέρρα Αλτα οι γέροι μιλούν ακατάπαυστα για τον εμφύλιο΄΄ σχολίασε. ΄΄Ενας συνάδελφος μου είπε τις προάλλες ότι είναι σαν να μην έχει συμβεί τίποτε άλλο τα τελευταία ογδόντα χρόνια΄΄΄.

΄΄Και ίσως να είναι αλήθεια΄΄ είπε η Ολγα. ΄΄Εδώ αργά ή γρήγορα όλα ερμηνεύονται με τον εμφύλιο΄΄.

Εμεινε για λίγο να κοιτάζει τα κοριτσάκια , που τώρα έπειζαν κρυφτό.

΄΄Πάντως, κατά βάθος, αυτό για το οποίο μιλάει στην πραγματικότητα ο κόσμος εδώ δεν είναι για τον εμφύλιο, αλλά για την μάχη του Εβρου, δυό εντελώς διαφορετικά πράγματα. Η μάχη κράτησε τέσσερεις μήνες, ενώ ο εμφύλιος τρία χρόνια. Η μάχη μπορεί να ήταν μια φρικαλεότητα, αλλά είχε κάποια αξιοπρέπεια, συμμετείχαν σ’ αυτήν άνθρωποι απ’ όλο τον κόσμο, αναφέρεται στα βιβλία της ιστορίας, μέχρι και μνημεία της στήνουμε. Αλλά ο υπόλοιπος εμφύλιος ήταν μια φρικαλεότητα και τίποτ’ άλλο, μια αδιαμφισβήτητη τερατωδία. Κι αυτό που μας σημάδεψε πραγματικά ήταν ο εμφύλιος, όχι η μάχη του Εβρου. Η μάχη μπορεί να άφησε ορατές πληγές΄΄ συνέχισε σαν να μη μιλούσε πια στον Μελτσόρ αλλά στον ίδιο της τον εαυτό. ΄΄Τα χαρακώματα, τα ερείπια, τους γεμάτους θραύσματα λόφους, όλα αυτά που τόσο αρέσουν στους τουρίστες, Αλλά οι αληθινές πληγές είναι άλλες. Αυτές που δεν τις βλέπει κανείς. Αυτές που οι άνθρωποι κουβαλούν μέσα τους κρυφά. Αυτές είναι η ερμηνεία όλων, αλλά γι’ αυτές δε μιλάει κανείς΄΄.

Ο Χαβιέρ Θέρκας έγραψε ένα αστυνομικό μυθιστόρημα που μιλάει κατ’ ευθείαν με την ιστορία. Και με τον συγκεκριμένο τόπο. Μπορεί να πέρασαν σχεδόν ογδόντα χρόνια από τον ισπανικό εμφύλιο πόλεμο, αλλά κάποιες πληγές είναι ακόμα ανοιχτές. Και, βέβαια, μπορεί να μη ζούν πια οι περισσότεροι από όσους έλαβαν μέρος με τη μία ή την άλλη πλευρά, έμειναν όμως οι πράξεις τους. Και πάνω σε αυτές τις πράξεις, ο συγγραφέας στήνει μια σημερινή ιστορία, που όμως έχει τις ρίζες της ογδόντα χρόνια πριν.

Kαλογραμμένο, με λογοτεχνικές αναφορές, κρατάει τον αναγνώστη σε εγρήγορση από την πρώτη μέχρι την τελευταία σελίδα.

Αξίζει τον κόπο να αναφέρουμε ότι το ΄΄Τερρα Αλτα΄΄ πήρε το βραβείο PLANETA 2019.

Η μετάφραση είναι της Γεωργίας Ζακοπούλου.

Για το βιβλίο έγραψαν:

΄΄Ο Θέρκας συλλαμβάνει πλήρως τον φόβο πάνω από την πόλη μετά το έγκλημα, στην αγροτική Κατάλωνία, ενώ μας συστήνει έναν εντελώς ασυνήθιστο ήρωα’’-Sunday Times

΄΄Το πορτρέτο ενός ανθρώπου που γίνεται ήρωας χωρίς να το θέλει΄΄-ABC

΄΄Συναρπαστικό από την πρώτη ως την τελευταία σελιδα΄΄-Vanguardia

΄΄ Πάντως, ακόμα κι εδώ, το φάντασμα του ισπανικού εμφυλίου κάνει παραπάνω από αισθητή την παρουσία του. Χωρίς να αποκαλύψω στοιχεία της πλοκής, αρκεί μονάχα να έχει κανείς υπόψιν του ότι την Τέρρα Άλτα ως περιοχή διασχίζει ο ποταμός Έβρος, η μάχη του οποίου υπήρξε η μεγαλύτερη και πιο αιματηρή όχι μόνο του εμφυλίου αλλά και ολόκληρης της ισπανικής ιστορίας. Το παρελθόν συνεπώς εξακολουθεί να στοιχειώνει το παρόν στα έργα του Θέρκας, το βάρος της ιστορίας παραμένει ασήκωτο και ασφυκτικό και η υπέρβασή του μια διαρκής πρόκληση.΄΄ Κωστής Καλογρούλης-Elculture.gr

ΤΟ OGDOO.GR ΠΡΟΤΕΙΝΕΙ

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Το τραγούδι αλλιώς, στο email σας!

Ενημερωθείτε πρώτοι για τα τελευταία νέα στο χώρο της καλής μουσικής!