Η εικόνα που έχω για τον Ηλία Μαμαλάκη, όπως φαντάζομαι οι περισσότεροι, είναι η εικόνα του από την τηλεόραση. Αυτή ενός μερακλή ανθρώπου, που του αρέσει πολύ η μαγειρική. Η μαγειρική, όμως, όχι, ίσως, όπως την εννοεί ένας chef με πολλά αστέρια Michelin, αλλά η μαγειρική όπως την εννοεί ένας καλοφαγάς. Αν θυμάμαι καλά, μέσα από την τηλεοπτική εκπομπή του προωθούσε αυτό που λέμε ΄΄παραδοσιακή κουζίνα΄΄. Γιατί τα γράφω όλα αυτά; Γιατί αυτό συνάντησα και στο βιβλίο του, πού, παρεπιπτόντως, είναι το 17ο που γράφει.
Στίς ΄΄Αναμνήσεις ενός μαγειριστή΄΄ έχουμε τον υπότιτλο ΄΄10 ιστορίες αχόρταγης ζωής΄΄. Και κάπως έτσι είναι μοιρασμένο το βιβλίο: Το μισό αφορά κάποιες προσωπικές και επαγγελματικές αναμνήσεις του Ηλία Μαμαλάκη και το άλλο μισό έχει δέκα διηγήματα του, κάποια περισσότερο και κάποια άλλα λιγότερο αυτοβιογραφικά. Η κοινή συνισταμένη στα δύο μέρη του βιβλίου είναι, βέβαια, η μαγειρική και η αίσθηση ζωής έτσι όπως την αντιλαμβάνεται ο ίδιος.
΄΄Με έναν μαγικό τρόπο όλα τα σημαντικά γεγονότα της ζωής είναι συνδιασμένα με κάποιο φαγάκι που αποτελεί και και το σημείο αναφοράς της κάθε ανάμνησης΄΄,εξηγεί ο ίδιος. ΄΄Ετσι λοιπόν αποφάσισα να τα καταγράψω και να τα μοιραστώ μαζί σας. Και μην νομίζετε ότι σας προσφέρω ένα βιβλίο με απομνημονεύματα της ζωής μου. Αλλωστε δεν έχω να διηγηθώ τίποτε συγκλονιστικές ιστορίες. Ενας καθημερινός άνθρωπος είμαι κι εγώ. Εχω όμως φυλαγμένα στην άκρη μικρά στιγμιότυπα καθημερινής τρέλας που αφορούν το φαγητό και που έχουν πλάκα. Και που πιθανόν να σας βάλουν σε κάποιες δικές σας σκέψεις, ώστε να καταλήξετε στο προσωπικό σας γαστρονομικό προφίλ, ακόμη κι αν αυτό ενδεχομένως δεν ταιριάζει με τις εικόνες που προσπαθούν να επιβάλουν τα ΜΜΕ.
Εφαγα και έφαγα στη ζωή μου. Ξόδεψα και ξόδεψα τόσα πολλά, που αν τα είχα αποταμιεύσει, θα είχα τώρα ένα ιδιόκτητο διαμέρισμα 200 τετραγωνικών σε χλιδάτη γειτονιά και ένα σικ συγκρότημα κατοικιών. Ομως, ακόμα στο νοίκι είμαι και –πιστέψτε με- δεν με πειράζει καθόλου΄΄.
Κάπως έτσι έχουν τα πράγματα με τον Ηλία Μαμαλάκη και, η αλήθεια είναι, ότι κάπως έτσι είναι και η εντύπωση που είχα σχηματίσει γι΄αυτόν μέσα από τις τηλεοπτικές εκπομπές του. Ενας άνθρωπος με μεράκι, που δεν τον νοιάζει η άποψη των άλλων συναδέλφων του-μαγείρων, γιατί αυτό που κάνει δεν έχει σχέση με τον εντυπωσιασμό, αλλά με την ουσία. Και η ουσία στο φαγητό δεν έχει να κάνει με την εμφάνιση αλλά με την γεύση. Οπαδός της ουσίας, λοιπόν, bon viveur που χαίρεται κάθε λεπτό της ζωής του και φροντίζει ,όσο περνά από το χέρι του, να περνάει καλά. Είτε ταξιδεύοντας σε τόπους κοντινούς ή μακρινούς, είτε σκύβοντας πάνω απόένα τσουκάλι σε κάποιο χωριό, προσπαθώντας να κατανοήσει τον τρόπο που μαγειρεύει μια τοπική σπεσιαλιτέ η γιαγιά του χωριού.
΄΄Το φαγητό και το πιοτό ενώνουν τους ανθρώπους ΄΄ γράφει σε κάποιο σημείο και έχει απόλυτο δίκιο.
Ας αρχίσουμε από το τέλος: τα δέκα διηγήματα. Ο Ηλίας Μαμαλάκης γράφει καλά. Ο γραπτός του λόγος είναι η συνέχεια του προφορικού. Αμεσος, ζωντανός, παιχνιδιάρικος. Αν είναι αλήθεια ότι στα γραπτά κάθε δημιουργού συναντάμε τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητάς του, τότε αυτό που συναντάμε στα διηγήματά του είναι η χαρά της ζωής. Συναντάμε έναν άνθρωπο που χαίρεται την ζωή του με τις αισθήσεις του. Και στα δέκα διηγήματά του είναι παρούσες η αγάπη του για την μαγειρική και ο έρωτας. Καλογραμμένα, άμεσα, με γλώσσα καθημερινή και ρέουσα. Δεν είναι δήθεν, δεν θέλει να περάσει πως αυτό που γράφει είναι υψηλή τέχνη. Οχι. Αυτό που κάνει είναι η προσπάθειά του να εκφράσει με λόγια αυτά που καταγράφουν οι αισθήσεις του. Και το καταφέρνει. Για τον απλούστατο λόγο ότι είναι αληθινό.
Το ίδιο ισχύει και με τις αναμνήσεις του όπως τις κατέγραψε. Από τις πρώτες σελίδες του βιβλίου του ξεκαθαρίζει τα πράγματα:
΄΄Υπάρχει, βέβαια, και το στοιχείο της σπανιότητας, το οποίο δέχομαι, αλλά δεν το θεωρώ και απαραίτητη προυπόθεση , μιά και σπουδαία γευστική απόλαυση μπορούν να προσφέρουν πολλά κοινότοπα υλικά, αρκεί να είναι όμορφα συνδιασμένα. Ναί, ένα φρέσκο φουά γκρά με σάλτσα από ανδαλουσιανό σύκο δουλεμένο με ένα παλαιομένο Porto μπορεί να είναι μεγαλειώδες, αλλά εξίσου μεγαλειώδες είναι και ένα πιάτο σπαρτιάτικες χυλοπίτες με φρέσκια ντομάτα και ψητή σφέλα, τυλιγμένη με ξινούτσικα αμπελόφυλλα και ψημένη σε χωνευμένη θράκα, περιχυμένο με ελαιόλαδο από ορεινούς ελαιώνες της Μάνης. Επιβάλλεται κανείς να αποβάλει κάθε ίχνος σνομπισμού. Για να μπεί στο κυνήγι της γεύσης και να τρώει για την δική του απόλαυση, και όχι για να προσελκύει τον θαυμασμό του κόσμου. Ω, δύστυχοι επαγγελματίες γευσιγνώστες, πόσα έχτε στερηθεί σε τούτη την δύσκολη καί, ενίοτε, άχαρη ζωή για χάρη ενός ίματζ-κι εγώ ανάμεσά σας.΄΄
Αυτός, προφανώς, είναι ο Ηλίας Μαμαλάκης και αυτός είναι ο τρόπος που σκέφτεται. Ανθρωπος ευτυχισμένος που έκανε στη ζωή του, σε μεγάλο βαθμό, αυτά που τον ευχαριστούσαν.
΄΄Τούτη η πορεία στην γαστρονομία, που ξεκίνησε το 1992 και ακόμα καλά κρατεί, ήταν πραγματικά συναρπαστική, γράφει ο ίδιος. ΄΄Το να κάνεις το χόμπι σου, την ερασιτεχνική αγάπη σου επάγγελμα είναι δώρο Θεού. Το να ξυπνάς το πρωί και να είσαι χαρούμενος που ξεκινάει μιά καινούργια μέρα είναι μεγάλο πράγμα για την ψυχή σου. Οι χαρές αυτές δεν αφορούν μόνο την έννοια της γαστρονομίας και των φαγητών που πέρασαν από μπροστά μου, αφορούν και τους ανθρώπους. Τολώ να πώ, χιλιάδες ανθρώπους. Τους περισσότερους τους είδα μία και μόνη φορά. Με άλλους ήμουν κοντά για πολλά χρόνια και μετά χαθήκαμε. Μετριούνται στα δάχτυλα του ενός χεριού αυτοί που έχουν μείνει, και θα μείνουν στο τέλος΄΄.
΄΄Οι αναμνήσεις ενός μαγειριστή΄΄ είναι ένα βιβλίο καλογραμμένο, ευχάριστο, διασκεδαστικό. Είναι κάποιες από τις αναμνήσεις ενός ανθρώπου που, το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του, ασχολήθηκε με το καλό φαγητό, με την γεύση και τις χαρές που δίνει στον άνθρωπο. Με τις αισθήσεις γενικότερα, θα συμπλήρωνα. Δεν είναι δήθεν, δεν πουλάει φύκια για μεταξωτές κορδέλες. Ισως γιατί, όπως γράφει ο ίδιος ΄΄Μόνο, που, λόγω πάθους για την γεύση, ό,τι κι αν δοκίμασα-και, πιστέψτε με, έχω δοκιμάσει πολλές αηδίες στη ζωή μου- ποτέ δεν το έφτυσα....Εκτός από μιά φορά, που μου δώσανε να φάω κάτι γλοιώδη φύκια, που η γεύση και η υφή τους μου θυμίσανε περισσότερο βλέννες παρά φύκια΄΄.
Και όπως έγραψε ο ίδιος στο facebook για την κυκλοφορία αυτού του βιβλίου;
΄΄ “Αυτό είναι το καινούργιο μου βιβλίο. Όλη μου η ζωή είναι ένα ανοικτό βιβλίο Όμως υπάρχουν πολλά μα παρά πολλά στιγμιότυπα που έχουν μείνει άγνωστα. Και όλα θα βρείτε εδώ. Όχι δύσκολα ούτε στενάχωρα.
Στιγμιότυπα καθημερινής τρέλας που έχουν σχέση με το φαγάκι
Παιδιόθεν μου βγήκε το πάθος για το καλό φαγάκι
Τελειώνω την τελευταία διόρθωση για να ακουστεί
Το έτοιμο για το τυπογραφείο μέσα στον Ιούνιο
Αν ψάχνετε ένα βιβλίο για τις διακοπές σας είναι ακριβώς αυτό που χρειάζεστε”.
Στίς ΄΄Αναμνήσεις ενός μαγειριστή΄΄ έχουμε τον υπότιτλο ΄΄10 ιστορίες αχόρταγης ζωής΄΄. Και κάπως έτσι είναι μοιρασμένο το βιβλίο: Το μισό αφορά κάποιες προσωπικές και επαγγελματικές αναμνήσεις του Ηλία Μαμαλάκη και το άλλο μισό έχει δέκα διηγήματα του, κάποια περισσότερο και κάποια άλλα λιγότερο αυτοβιογραφικά. Η κοινή συνισταμένη στα δύο μέρη του βιβλίου είναι, βέβαια, η μαγειρική και η αίσθηση ζωής έτσι όπως την αντιλαμβάνεται ο ίδιος.
΄΄Με έναν μαγικό τρόπο όλα τα σημαντικά γεγονότα της ζωής είναι συνδιασμένα με κάποιο φαγάκι που αποτελεί και και το σημείο αναφοράς της κάθε ανάμνησης΄΄,εξηγεί ο ίδιος. ΄΄Ετσι λοιπόν αποφάσισα να τα καταγράψω και να τα μοιραστώ μαζί σας. Και μην νομίζετε ότι σας προσφέρω ένα βιβλίο με απομνημονεύματα της ζωής μου. Αλλωστε δεν έχω να διηγηθώ τίποτε συγκλονιστικές ιστορίες. Ενας καθημερινός άνθρωπος είμαι κι εγώ. Εχω όμως φυλαγμένα στην άκρη μικρά στιγμιότυπα καθημερινής τρέλας που αφορούν το φαγητό και που έχουν πλάκα. Και που πιθανόν να σας βάλουν σε κάποιες δικές σας σκέψεις, ώστε να καταλήξετε στο προσωπικό σας γαστρονομικό προφίλ, ακόμη κι αν αυτό ενδεχομένως δεν ταιριάζει με τις εικόνες που προσπαθούν να επιβάλουν τα ΜΜΕ.
Εφαγα και έφαγα στη ζωή μου. Ξόδεψα και ξόδεψα τόσα πολλά, που αν τα είχα αποταμιεύσει, θα είχα τώρα ένα ιδιόκτητο διαμέρισμα 200 τετραγωνικών σε χλιδάτη γειτονιά και ένα σικ συγκρότημα κατοικιών. Ομως, ακόμα στο νοίκι είμαι και –πιστέψτε με- δεν με πειράζει καθόλου΄΄.
Κάπως έτσι έχουν τα πράγματα με τον Ηλία Μαμαλάκη και, η αλήθεια είναι, ότι κάπως έτσι είναι και η εντύπωση που είχα σχηματίσει γι΄αυτόν μέσα από τις τηλεοπτικές εκπομπές του. Ενας άνθρωπος με μεράκι, που δεν τον νοιάζει η άποψη των άλλων συναδέλφων του-μαγείρων, γιατί αυτό που κάνει δεν έχει σχέση με τον εντυπωσιασμό, αλλά με την ουσία. Και η ουσία στο φαγητό δεν έχει να κάνει με την εμφάνιση αλλά με την γεύση. Οπαδός της ουσίας, λοιπόν, bon viveur που χαίρεται κάθε λεπτό της ζωής του και φροντίζει ,όσο περνά από το χέρι του, να περνάει καλά. Είτε ταξιδεύοντας σε τόπους κοντινούς ή μακρινούς, είτε σκύβοντας πάνω απόένα τσουκάλι σε κάποιο χωριό, προσπαθώντας να κατανοήσει τον τρόπο που μαγειρεύει μια τοπική σπεσιαλιτέ η γιαγιά του χωριού.
΄΄Το φαγητό και το πιοτό ενώνουν τους ανθρώπους ΄΄ γράφει σε κάποιο σημείο και έχει απόλυτο δίκιο.
Ας αρχίσουμε από το τέλος: τα δέκα διηγήματα. Ο Ηλίας Μαμαλάκης γράφει καλά. Ο γραπτός του λόγος είναι η συνέχεια του προφορικού. Αμεσος, ζωντανός, παιχνιδιάρικος. Αν είναι αλήθεια ότι στα γραπτά κάθε δημιουργού συναντάμε τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητάς του, τότε αυτό που συναντάμε στα διηγήματά του είναι η χαρά της ζωής. Συναντάμε έναν άνθρωπο που χαίρεται την ζωή του με τις αισθήσεις του. Και στα δέκα διηγήματά του είναι παρούσες η αγάπη του για την μαγειρική και ο έρωτας. Καλογραμμένα, άμεσα, με γλώσσα καθημερινή και ρέουσα. Δεν είναι δήθεν, δεν θέλει να περάσει πως αυτό που γράφει είναι υψηλή τέχνη. Οχι. Αυτό που κάνει είναι η προσπάθειά του να εκφράσει με λόγια αυτά που καταγράφουν οι αισθήσεις του. Και το καταφέρνει. Για τον απλούστατο λόγο ότι είναι αληθινό.
Το ίδιο ισχύει και με τις αναμνήσεις του όπως τις κατέγραψε. Από τις πρώτες σελίδες του βιβλίου του ξεκαθαρίζει τα πράγματα:
΄΄Υπάρχει, βέβαια, και το στοιχείο της σπανιότητας, το οποίο δέχομαι, αλλά δεν το θεωρώ και απαραίτητη προυπόθεση , μιά και σπουδαία γευστική απόλαυση μπορούν να προσφέρουν πολλά κοινότοπα υλικά, αρκεί να είναι όμορφα συνδιασμένα. Ναί, ένα φρέσκο φουά γκρά με σάλτσα από ανδαλουσιανό σύκο δουλεμένο με ένα παλαιομένο Porto μπορεί να είναι μεγαλειώδες, αλλά εξίσου μεγαλειώδες είναι και ένα πιάτο σπαρτιάτικες χυλοπίτες με φρέσκια ντομάτα και ψητή σφέλα, τυλιγμένη με ξινούτσικα αμπελόφυλλα και ψημένη σε χωνευμένη θράκα, περιχυμένο με ελαιόλαδο από ορεινούς ελαιώνες της Μάνης. Επιβάλλεται κανείς να αποβάλει κάθε ίχνος σνομπισμού. Για να μπεί στο κυνήγι της γεύσης και να τρώει για την δική του απόλαυση, και όχι για να προσελκύει τον θαυμασμό του κόσμου. Ω, δύστυχοι επαγγελματίες γευσιγνώστες, πόσα έχτε στερηθεί σε τούτη την δύσκολη καί, ενίοτε, άχαρη ζωή για χάρη ενός ίματζ-κι εγώ ανάμεσά σας.΄΄
Αυτός, προφανώς, είναι ο Ηλίας Μαμαλάκης και αυτός είναι ο τρόπος που σκέφτεται. Ανθρωπος ευτυχισμένος που έκανε στη ζωή του, σε μεγάλο βαθμό, αυτά που τον ευχαριστούσαν.
΄΄Τούτη η πορεία στην γαστρονομία, που ξεκίνησε το 1992 και ακόμα καλά κρατεί, ήταν πραγματικά συναρπαστική, γράφει ο ίδιος. ΄΄Το να κάνεις το χόμπι σου, την ερασιτεχνική αγάπη σου επάγγελμα είναι δώρο Θεού. Το να ξυπνάς το πρωί και να είσαι χαρούμενος που ξεκινάει μιά καινούργια μέρα είναι μεγάλο πράγμα για την ψυχή σου. Οι χαρές αυτές δεν αφορούν μόνο την έννοια της γαστρονομίας και των φαγητών που πέρασαν από μπροστά μου, αφορούν και τους ανθρώπους. Τολώ να πώ, χιλιάδες ανθρώπους. Τους περισσότερους τους είδα μία και μόνη φορά. Με άλλους ήμουν κοντά για πολλά χρόνια και μετά χαθήκαμε. Μετριούνται στα δάχτυλα του ενός χεριού αυτοί που έχουν μείνει, και θα μείνουν στο τέλος΄΄.
΄΄Οι αναμνήσεις ενός μαγειριστή΄΄ είναι ένα βιβλίο καλογραμμένο, ευχάριστο, διασκεδαστικό. Είναι κάποιες από τις αναμνήσεις ενός ανθρώπου που, το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του, ασχολήθηκε με το καλό φαγητό, με την γεύση και τις χαρές που δίνει στον άνθρωπο. Με τις αισθήσεις γενικότερα, θα συμπλήρωνα. Δεν είναι δήθεν, δεν πουλάει φύκια για μεταξωτές κορδέλες. Ισως γιατί, όπως γράφει ο ίδιος ΄΄Μόνο, που, λόγω πάθους για την γεύση, ό,τι κι αν δοκίμασα-και, πιστέψτε με, έχω δοκιμάσει πολλές αηδίες στη ζωή μου- ποτέ δεν το έφτυσα....Εκτός από μιά φορά, που μου δώσανε να φάω κάτι γλοιώδη φύκια, που η γεύση και η υφή τους μου θυμίσανε περισσότερο βλέννες παρά φύκια΄΄.
Και όπως έγραψε ο ίδιος στο facebook για την κυκλοφορία αυτού του βιβλίου;
΄΄ “Αυτό είναι το καινούργιο μου βιβλίο. Όλη μου η ζωή είναι ένα ανοικτό βιβλίο Όμως υπάρχουν πολλά μα παρά πολλά στιγμιότυπα που έχουν μείνει άγνωστα. Και όλα θα βρείτε εδώ. Όχι δύσκολα ούτε στενάχωρα.
Στιγμιότυπα καθημερινής τρέλας που έχουν σχέση με το φαγάκι
Παιδιόθεν μου βγήκε το πάθος για το καλό φαγάκι
Τελειώνω την τελευταία διόρθωση για να ακουστεί
Το έτοιμο για το τυπογραφείο μέσα στον Ιούνιο
Αν ψάχνετε ένα βιβλίο για τις διακοπές σας είναι ακριβώς αυτό που χρειάζεστε”.
