Πολλές φορές έχουμε πει ότι τα θέματα στην λογοτεχνία επαναλαμβάνονται, γιατί πόσα διαφορετικά θέματα να υπάρχουν που πάνω τους θα πιαστεί ο λογοτέχνης για να αναπτύξει αυτό που θέλει να πει; Ο νεαρός Caleb Azumah Nelson σε αυτό το πρώτο του μυθιστόρημα μας δείχνει ότι δεν είναι το θέμα που καθορίζει το μυθιστόρημα αλλά ο τρόπος γραφής.
Γεννημένος το 1993, είναι Βρετανο-γκανέζος συγγραφέας και φωτογράφος. Ζει στο Λονδίνο και κείμενά του έχουν δημοσιευτεί στο Litro ενώ ήταν στη βραχεία λίστα για το βραβείο BBC National Short Story 2020 με το διήγημα «Pray» και επελέγη ως ένας από τους 10 καλύτερους πρωτοεμφανιζόμενους μυθιστοριογράφους από τον Οbserver. Η «Ανοιχτή θάλασσα» κέρδισε το βραβείο Costa 2021, ενώ ήταν υποψήφια για τα βραβεία Dylan Thomas, Desmond Elliot, Gordon Burn, αλλά και για το καλύτερο ντεμπούτο στα βραβεία Goodreads Choice 2021. Ήταν,επίσης, ένας από τους «5 under 35» συγγραφείς του National Book Award.
Στην «Ανοιχτή θάλασσα» τα πράγματα είναι απλά, αλλά γραμμένα με έναν ιδιαίτερο τρόπο. Πρόκειται για την ιστορία ενός ιδιαίτερου έρωτα στο σημερινό πολύβουο Λονδίνο, αλλά και τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει στην καθημερινότητα ένας Βρετανός μεν, μη λευκός δε. Και για να μπούμε ακριβώς στο πνεύμα του βιβλίου, αντιγράφω από το οπισθόφυλλο:
«Δυο νέοι γνωρίζονται σε μια πολύβουη λονδρέζικη παμπ. Και οι δύο είναι Μαύροι, Βρετανοί, και οι δύο πήγαν με υποτροφία σε ιδιωτικά σχολεία στα οποία δεν κατάφεραν να ταιριάξουν, και οι δύο είναι τώρα καλλιτέχνες - εκείνος φωτογράφος, εκείνη χορεύτρια - Και οι δύο προσπαθούν να αφήσουν το ίχνος τους σε μια πόλη που πότε τους αγκαλιάζει και πότε τους απορρίπτει. Διστακτικά, τρυφερά, ερωτεύονται. Μα δύο άνθρωποι, ακόμα κι αν φαίνονται προορισμένοι να είναι μαζί, μπορεί να χωριστούν από τον φόβο και τη βία».
Μια ιστορία αγάπης που οι δύο εμπλεκόμενοι καταλαβαίνουν ότι είναι ξεχωριστή για τους δυο τους και προσπαθούν να την προφυλάξουν από τον γύρω κόσμο με όποιο τρόπο μπορούν. Μέχρι που μπορούν να φτάσουν όμως οι δικές τους δυνάμεις;
«Γνέφει, και φωλιάζει στις πτυχώσεις του παπλώματος. Τυλίγεις τα χέρια σου γύρω της, τα αφήνεις πάνω της, νιώθεις άνεση στη ζεστασιά της. Οι καμπύλες και οι προεξοχές της είναι οικείες. Το σχήμα της αναγνωρίσιμο, ακόμα και τώρα, με τα κοντοκουρεμένα ξανθά μαλλιά της. Μυρίζει ο εαυτός της, που είναι μια πρόφαση, αλήθεια, αλλά αν σε πίεζαν θα έλεγες ότι μυρίζει κάτι που θα αποκαλούσες «σπίτι».
Ο Caleb Azumah Nelson γράφει απλά και αγαπησιάρικα. Γράφει με συναίσθημα. Μέσα από τις λέξεις και τις προτάσεις του νοιώθεις μια ανθρώπινη ζεστασιά. Μια ανθρώπινη ζεστασιά που εκπέμπει την ανάγκη δυο νέων ανθρώπων για το δικαίωμα στον έρωτα, στην ανέφελη καθημερινότητα, σε βασικές ανθρώπινες ανάγκες. Το περιβάλλον γύρω τους όμως δεν είναι πάντα φιλικό. Τις περισσότερες φορές τους αποθαρρύνει.
«Νιώθεις θυμό. Είναι ένας θυμός ψυχρός, γαλάζιος και αμετάβλητος. Εύχεσαι να ήταν κόκκινος για να εκραγεί από την ίδια σου την ύπαρξη, να εκραγεί και να τελειώνεις με δαύτον, αλλά είσαι πολύ συνηθισμένος να παγώνεις αυτό το θυμό, κι έτσι αυτός παραμένει. Τι υποτίθεται ότι πρέπει να κάνεις με αυτόν; Τι υποτίθεται ότι πρέπει να κάνεις με αυτό το συναίσθημα; Κάποιοι από σας προτιμούν να ξεχνάνε. Οι περισσότεροι από εσάς ζείτε καθημερινά σε μια συνθήκη αυταπάτης, γιατί πως αλλιώς μπορείς να ζήσεις; Μέσα στον φόβο; Κάποιες μέρες αυτός ο θυμός σας δημιουργεί έναν τόσο έντονο πόνο που δυσκολεύεσαι να κινηθείς. Κάποιες μέρες αυτός ο θυμός σε κάνει να αισθάνεσαι άσχημος και ανάξιος αγάπης και να νιώθεις ότι σου αξίζουν όλα όσα σου συμβαίνουν.
Ξέρεις ότι η εικόνα είναι λανθασμένη, αλλά είναι το μόνο που μπορείς να δεις από τον εαυτό σου, αυτή η ασχήμια, κι έτσι κρύβεσαι ολόκληρος, επειδή δεν έχεις βρει πώς να αναδύεσαι από τον θυμό, πώς να βυθίζεσαι στη γαλήνη. Κρύβεσαι ολόκληρος επειδή μερικές φορές ξεχνάς ότι δεν έχεις κάνει κάτι τίποτα κακό. Μερικές φορές ξεχνάς ότι δεν υπάρχει τίποτα στις τσέπες σου. Μερικές φορές ξεχνάς ότι το να είσαι εσύ σημαίνει να μη σε βλέπουν και να μη σε ακούνε ή είναι να σε βλέπουν και να σε ακούνε με τρόπους που δεν ζήτησες. Μερικές φορές ξεχνάς ότι το να είσαι ο εαυτός σου σημαίνει να είσαι ένα Μαύρο σώμα και τίποτα παραπάνω».
Έρωτας και οργή είναι τα δύο στοιχεία που χαρακτηρίζουν το βιβλίο του Caleb Azumah Nelson. Ο έρωτας είναι το πανανθρώπινο συναίσθημα που σου ανοίγει τον δρόμο για το φώς, και η οργή είναι το συναίσθημα που σε πλημμυρίζει για την καθημερινή αδικία που νιώθεις στο πετσί σου όταν είσαι μαύρος σε μια λευκοκρατούμενη κοινωνία. Και ενώ ο έρωτας σε ανυψώνει και σε κάνει να αισθάνεσαι σαν μικρός θεός, η καθημερινή αδικία σε ρίχνει στα τάρταρα.
Ο συγγραφέας έγραψε ένα μυθιστόρημα για την αγάπη, τον έρωτα και τις φυλετικές διακρίσεις. Για το να είσαι ένα «μαύρο σώμα» σε μια κοινωνία που αποθεώνει το λευκό. Για το να είσαι ευάλωτος όταν όλοι οι άλλοι σε θεωρούν δυνατό, για το να βρίσκεις την ασφάλεια στον έρωτα μόνο και μόνο για να τον χάσεις.
Κι όλα αυτά με μια προσωπική γραφή, που δύσκολα συναντάς στο πρώτο βιβλίο ενός συγγραφέα. Καταφέρνει και δίνει στον αναγνώστη μια γνήσια συγκίνηση, μακριά από μελοδραματικά τεχνάσματα. Με ποιητική προσσέγγιση, χωρίς ίχνος φτηνού συναισθηματισμού. Με καθαρή, νεανική ματιά, αφηγείται μια ιστορία από την μεριά των νέων ανθρώπων που ασφυκτιούν κάτω από επώδυνες κοινωνικές συνθήκες.
Η μετάφραση είναι του Αλέξη Καλοφωλιά.
Για το βιβλίο έγραψαν:
«Μια εκπληκτική ωδή στη Μαύρη αγάπη και τη Μαύρη τέχνη. Το συγκλονιστικό πρώτο του μυθιστόρημα επικεντρώνεται σε δύο καλλιτέχνες στο Λονδίνο, που η τρυφερή ερωτική τους σχέση απειλείται από τη βίαιη απελπισία που τους προξενεί ο ρατσιστικός κόσμος που τους περιβάλλει. Διερευνώντας την επιθυμία, τον τρόμο, την αγάπη και την απώλεια, ο Azumah Nelson προσφέρει μια ιστορία αγάπης που θα αντέξει στον χρόνο» - Time.
«Η πρόζα του Nelson σου κόβει την ανάσα. Μέσα από μια ιστορία αγάπης μιλάει τελικά για τον κοινωνικό ρατσισμό και την πολιτισμική ταυτότητα του Μαύρου καλλιτέχνη... Μιλά για τη σημασία του κινηματογράφου και της λογοτεχνίας στις ζωές μας, ενώ αιχμαλωτίζει μοναδικά τον τρόμο που προκαλεί η αστυνομική βία» - Publishers Weekly.
Ένας σύντομος, ποιητικός στοχασμός πάνω στην τέχνη και την ιστορία της σχέσης δύο νέων ανθρώπων». Βernardine Evaristo.
Γεννημένος το 1993, είναι Βρετανο-γκανέζος συγγραφέας και φωτογράφος. Ζει στο Λονδίνο και κείμενά του έχουν δημοσιευτεί στο Litro ενώ ήταν στη βραχεία λίστα για το βραβείο BBC National Short Story 2020 με το διήγημα «Pray» και επελέγη ως ένας από τους 10 καλύτερους πρωτοεμφανιζόμενους μυθιστοριογράφους από τον Οbserver. Η «Ανοιχτή θάλασσα» κέρδισε το βραβείο Costa 2021, ενώ ήταν υποψήφια για τα βραβεία Dylan Thomas, Desmond Elliot, Gordon Burn, αλλά και για το καλύτερο ντεμπούτο στα βραβεία Goodreads Choice 2021. Ήταν,επίσης, ένας από τους «5 under 35» συγγραφείς του National Book Award.
Στην «Ανοιχτή θάλασσα» τα πράγματα είναι απλά, αλλά γραμμένα με έναν ιδιαίτερο τρόπο. Πρόκειται για την ιστορία ενός ιδιαίτερου έρωτα στο σημερινό πολύβουο Λονδίνο, αλλά και τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει στην καθημερινότητα ένας Βρετανός μεν, μη λευκός δε. Και για να μπούμε ακριβώς στο πνεύμα του βιβλίου, αντιγράφω από το οπισθόφυλλο:
«Δυο νέοι γνωρίζονται σε μια πολύβουη λονδρέζικη παμπ. Και οι δύο είναι Μαύροι, Βρετανοί, και οι δύο πήγαν με υποτροφία σε ιδιωτικά σχολεία στα οποία δεν κατάφεραν να ταιριάξουν, και οι δύο είναι τώρα καλλιτέχνες - εκείνος φωτογράφος, εκείνη χορεύτρια - Και οι δύο προσπαθούν να αφήσουν το ίχνος τους σε μια πόλη που πότε τους αγκαλιάζει και πότε τους απορρίπτει. Διστακτικά, τρυφερά, ερωτεύονται. Μα δύο άνθρωποι, ακόμα κι αν φαίνονται προορισμένοι να είναι μαζί, μπορεί να χωριστούν από τον φόβο και τη βία».
Μια ιστορία αγάπης που οι δύο εμπλεκόμενοι καταλαβαίνουν ότι είναι ξεχωριστή για τους δυο τους και προσπαθούν να την προφυλάξουν από τον γύρω κόσμο με όποιο τρόπο μπορούν. Μέχρι που μπορούν να φτάσουν όμως οι δικές τους δυνάμεις;
«Γνέφει, και φωλιάζει στις πτυχώσεις του παπλώματος. Τυλίγεις τα χέρια σου γύρω της, τα αφήνεις πάνω της, νιώθεις άνεση στη ζεστασιά της. Οι καμπύλες και οι προεξοχές της είναι οικείες. Το σχήμα της αναγνωρίσιμο, ακόμα και τώρα, με τα κοντοκουρεμένα ξανθά μαλλιά της. Μυρίζει ο εαυτός της, που είναι μια πρόφαση, αλήθεια, αλλά αν σε πίεζαν θα έλεγες ότι μυρίζει κάτι που θα αποκαλούσες «σπίτι».
Ο Caleb Azumah Nelson γράφει απλά και αγαπησιάρικα. Γράφει με συναίσθημα. Μέσα από τις λέξεις και τις προτάσεις του νοιώθεις μια ανθρώπινη ζεστασιά. Μια ανθρώπινη ζεστασιά που εκπέμπει την ανάγκη δυο νέων ανθρώπων για το δικαίωμα στον έρωτα, στην ανέφελη καθημερινότητα, σε βασικές ανθρώπινες ανάγκες. Το περιβάλλον γύρω τους όμως δεν είναι πάντα φιλικό. Τις περισσότερες φορές τους αποθαρρύνει.
«Νιώθεις θυμό. Είναι ένας θυμός ψυχρός, γαλάζιος και αμετάβλητος. Εύχεσαι να ήταν κόκκινος για να εκραγεί από την ίδια σου την ύπαρξη, να εκραγεί και να τελειώνεις με δαύτον, αλλά είσαι πολύ συνηθισμένος να παγώνεις αυτό το θυμό, κι έτσι αυτός παραμένει. Τι υποτίθεται ότι πρέπει να κάνεις με αυτόν; Τι υποτίθεται ότι πρέπει να κάνεις με αυτό το συναίσθημα; Κάποιοι από σας προτιμούν να ξεχνάνε. Οι περισσότεροι από εσάς ζείτε καθημερινά σε μια συνθήκη αυταπάτης, γιατί πως αλλιώς μπορείς να ζήσεις; Μέσα στον φόβο; Κάποιες μέρες αυτός ο θυμός σας δημιουργεί έναν τόσο έντονο πόνο που δυσκολεύεσαι να κινηθείς. Κάποιες μέρες αυτός ο θυμός σε κάνει να αισθάνεσαι άσχημος και ανάξιος αγάπης και να νιώθεις ότι σου αξίζουν όλα όσα σου συμβαίνουν.
Ξέρεις ότι η εικόνα είναι λανθασμένη, αλλά είναι το μόνο που μπορείς να δεις από τον εαυτό σου, αυτή η ασχήμια, κι έτσι κρύβεσαι ολόκληρος, επειδή δεν έχεις βρει πώς να αναδύεσαι από τον θυμό, πώς να βυθίζεσαι στη γαλήνη. Κρύβεσαι ολόκληρος επειδή μερικές φορές ξεχνάς ότι δεν έχεις κάνει κάτι τίποτα κακό. Μερικές φορές ξεχνάς ότι δεν υπάρχει τίποτα στις τσέπες σου. Μερικές φορές ξεχνάς ότι το να είσαι εσύ σημαίνει να μη σε βλέπουν και να μη σε ακούνε ή είναι να σε βλέπουν και να σε ακούνε με τρόπους που δεν ζήτησες. Μερικές φορές ξεχνάς ότι το να είσαι ο εαυτός σου σημαίνει να είσαι ένα Μαύρο σώμα και τίποτα παραπάνω».
Έρωτας και οργή είναι τα δύο στοιχεία που χαρακτηρίζουν το βιβλίο του Caleb Azumah Nelson. Ο έρωτας είναι το πανανθρώπινο συναίσθημα που σου ανοίγει τον δρόμο για το φώς, και η οργή είναι το συναίσθημα που σε πλημμυρίζει για την καθημερινή αδικία που νιώθεις στο πετσί σου όταν είσαι μαύρος σε μια λευκοκρατούμενη κοινωνία. Και ενώ ο έρωτας σε ανυψώνει και σε κάνει να αισθάνεσαι σαν μικρός θεός, η καθημερινή αδικία σε ρίχνει στα τάρταρα.
Ο συγγραφέας έγραψε ένα μυθιστόρημα για την αγάπη, τον έρωτα και τις φυλετικές διακρίσεις. Για το να είσαι ένα «μαύρο σώμα» σε μια κοινωνία που αποθεώνει το λευκό. Για το να είσαι ευάλωτος όταν όλοι οι άλλοι σε θεωρούν δυνατό, για το να βρίσκεις την ασφάλεια στον έρωτα μόνο και μόνο για να τον χάσεις.
Κι όλα αυτά με μια προσωπική γραφή, που δύσκολα συναντάς στο πρώτο βιβλίο ενός συγγραφέα. Καταφέρνει και δίνει στον αναγνώστη μια γνήσια συγκίνηση, μακριά από μελοδραματικά τεχνάσματα. Με ποιητική προσσέγγιση, χωρίς ίχνος φτηνού συναισθηματισμού. Με καθαρή, νεανική ματιά, αφηγείται μια ιστορία από την μεριά των νέων ανθρώπων που ασφυκτιούν κάτω από επώδυνες κοινωνικές συνθήκες.
Η μετάφραση είναι του Αλέξη Καλοφωλιά.
Για το βιβλίο έγραψαν:
«Μια εκπληκτική ωδή στη Μαύρη αγάπη και τη Μαύρη τέχνη. Το συγκλονιστικό πρώτο του μυθιστόρημα επικεντρώνεται σε δύο καλλιτέχνες στο Λονδίνο, που η τρυφερή ερωτική τους σχέση απειλείται από τη βίαιη απελπισία που τους προξενεί ο ρατσιστικός κόσμος που τους περιβάλλει. Διερευνώντας την επιθυμία, τον τρόμο, την αγάπη και την απώλεια, ο Azumah Nelson προσφέρει μια ιστορία αγάπης που θα αντέξει στον χρόνο» - Time.
«Η πρόζα του Nelson σου κόβει την ανάσα. Μέσα από μια ιστορία αγάπης μιλάει τελικά για τον κοινωνικό ρατσισμό και την πολιτισμική ταυτότητα του Μαύρου καλλιτέχνη... Μιλά για τη σημασία του κινηματογράφου και της λογοτεχνίας στις ζωές μας, ενώ αιχμαλωτίζει μοναδικά τον τρόμο που προκαλεί η αστυνομική βία» - Publishers Weekly.
Ένας σύντομος, ποιητικός στοχασμός πάνω στην τέχνη και την ιστορία της σχέσης δύο νέων ανθρώπων». Βernardine Evaristo.
