Με λεπτότητα και πολύ εύστοχα ο κινηματογράφος έβαλε ένα λιθαράκι, στο να ανοίξει μία συζήτηση γύρω από την ψυχική υγεία. Ένα ζήτημα που στο παρελθόν ήταν ταμπού. Όχι, ότι και σήμερα δεν υπάρχουν, ωστόσο, η όλο και περισσότερη προβολή ζητημάτων ψυχικής υγείας και ενημέρωση γύρω από αυτά, είναι ένα τεράστιο βήμα στο να αποδεχθούμε και να «αγκαλιάσουμε» τους ανθρώπους με ψυχικές διαταραχές.
Μπορεί πολλές φορές η «κινηματογραφική αδεία» να απέχει ως ένα βαθμό από την επιστημονική αλήθεια, παρ'όλα αυτά, το να τεθεί στη μεγάλη οθόνη το ζήτημα των ψυχικών διαταραχών είναι ένας πολύ μεγάλος δίαυλος ευαισθητοποίησης του κοινού.
Με αφορμή τη 10η Οκτωβρίου, Παγκόσμια Ημέρα Ψυχικής Υγείας, ας θυμηθούμε 14 ταινίες, άλλες πασίγνωστες, άλλες λιγότερο γνωστές, που έφεραν στο προσκήνιο την ψυχική υγεία.
Οδηγός αισιοδοξίας
Τύπος: μανιοκαταθλιπτική ή διπολική διαταραχή
Η ταινία είναι βασισμένη στην ομότιτλη νουβέλα του Μάθιου Κουίκ και αφηγείται την ιστορία του πρώην καθηγητή Πατ Σολιτάνο, ο οποίος επιστρέψει στο πατρικό του σπίτι και μένει με τους γονείς του αφού πέρασε οχτώ μήνες σε ψυχιατρικό ίδρυμα καθώς πάσχει από διπολική διαταραχή. Ο Πατ έχει χάσει τα πάντα. Το σπίτι του, τη δουλειά του και τη σύζυγό του. Είναι αποφασισμένος να φτιάξει από την αρχή του ζωή του, να παραμείνει θετικός και να τα ξαναβρεί με τη σύζυγό του ενάντια των δύσκολων συνθηκών που οδήγησαν στο χωρισμό τους. Τα πράγματα όμως περιπλέκονται όταν ο Πατ γνωρίζει την Τίφανι, μια μυστηριώδη κοπέλα με τα δικά της προβλήματα.
Σκηνοθεσία: Ντέβιντ Ο. Ράσελ
Πρωταγωνιστές: Μπράντλεϊ Κούπερ, Τζένιφερ Λόρενς, Ρόμπερτ Ντε Νίρο
American Beauty
Τύπος: Κατάθλιψη - Αντικοινωνική συμπεριφορά
Ο Λέστερ, ευκατάστατος οικογενειάρχης των προαστίων, συνειδητοποιεί βαθμιαία την αβάσταχτη κενότητα της υλιστικής του καθημερινότητας. Η υπαρξιακή του κρίση θα πάρει σοβαρές διαστάσεις από τη στιγμή που αρχίζει να έλκεται από μια συμμαθήτρια της κόρης του και να συμπεριφέρεται εντελώς αντικοινωνικά. Η ταινία πραγματεύεται μία "επίθεση" στην παραδοσιακή εκδοχή του «αμερικανικού ονείρου» και στους εκπροσώπους του, που κατέληξαν υπέρμαχοι όλων όσων κάποτε αμφισβητούσαν.
Σκηνοθεσία: Σαμ Μέντες
Πρωταγωνιστές; Κέβιν Σπέισι, Ανέτ Μπένινγκ, Μίνα Σουβάρι, Θώρα Μπερτς και Γουές Μπέντλεϋ
Good Will Hunting
Τύπος: Διαταραχή Αντιδραστικής Προσκόλλησης – Διαταραχή Δεσμού
Η κλασική πλέον ταινία είναι μια ξεχωριστή συνάντηση ανάμεσα στον Γουίλ και τον Σον . Ο πρώτος, επιστάτης στο ΜΙΤ και λαμπρό μυαλό με δύσκολα παιδικά χρόνια και βαθιά κατάθλιψη, προσπαθεί να δώσει νόημα στη ζωή του και να αξιοποιήσει τα ταλέντα του με τη βοήθεια του δεύτερου, ενός ευφυούς και ευαίσθητου ψυχοθεραπευτή με πολύ χιούμορ.
Καταφέρνει να κερδίσει την εμπιστοσύνη του και να τον βοηθήσει να πάρει τις σωστές αποφάσεις που αφορούν το κοινωνικό του περιβάλλον αλλά και το μέλλον του.
Σκηνοθεσία: Γκας Βαν Σαντ
Πρωταγωνιστές: Ρόμπιν Γουίλιαμς, Ματ Ντέιμον, Μπεν Άφλεκ
Μαύρος Κύκνος
Τύπος: Ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή (OCD), Σχιζοφρένεια, Διασχιστική Διαταραχή Ταυτότητας, Οριακή Διαταραχή Προσωπικότητας, Διατροφικές διαταραχές
Πρόκειται για το πορτραίτο ενός βασανισμένου μυαλού, της Νίνα, η οποία βιώνει κάθε στιγμή της μέρας της τεράστια ψυχολογική πίεση λόγω της επαγγελματικής ενασχόλησής της με το μπαλέτο. Αυτό απαιτεί μια μπαλαρίνα να παίξει και τον Λευκό Κύκνο και τον Μαύρο. Η Νίνα είναι τέλεια για το ρόλο του Λευκού Κύκνου ενώ η Λίλι ταιριάζει απόλυτα στον Μαύρο Κύκνο. Όταν οι δυο θα παλέψουν για το ρόλο, η Νίνα θα ανακαλύψει τη σκοτεινή πλευρά του εαυτού της. Ενώ παλεύει να διατηρήσει το προσωπείο της κανονικότητας, το κυνήγι της για την τελειότητα καταλήγει να της καταστρέφει το μυαλό αλλά και το σώμα.
Σκηνοθεσία: Ντάρεν Αρονόφσκι
Πρωταγωνιστές: Νάταλι Πόρτμαν, Μίλα Κούνις, Βενσάν Κασέλ
We Need to Talk About Kevin
Τύπος: Αντικοινωνική Διαταραχή Προσωπικότητας
Η μητέρα και ο πατέρας ενός έφηβου αγοριού, του οποίου οι σαδιστικές τάσεις κορυφώνονται σ’ ένα ειδεχθές έγκλημα, αναγκάζονται να αντιμετωπίσουν τη γονική τους ταυτότητα αλλά και, ο καθένας, τον εαυτό του.
Η Ιβα και ο Φράνκλιν είναι ένα μεσοαστικό ζευγάρι με δύο παιδιά: έναν έφηβο γιο και μια μικρούλα κόρη. Ο πατέρας είναι ένας καλοπροαίρετος, συμβιβασμένος, τυχαίος άντρας. Η μητέρα είναι μια γυναίκα που, στην απόφασή της να κάνει οικογένεια απαρνήθηκε την ελευθερία και την ανεξαρτησία της που, για εκείνη, δεν είχαν ακόμα κορεστεί. Το αγόρι είναι ιδιόμορφο: λες και από μέσα του πηγάζει μια πρόθεση εκδίκησης, καταστροφής, χωρίς αιτία. Εκτός αν η απροθυμία της Ιβα για τη μητρότητα να είναι όλη η αιτία που χρειάζεται.
Σκηνοθεσία: Λιν Ράμσεϊ
Πρωταγωνιστές: Τίλντα Σουίντον, Τζον Ράιλι, Έζρα Μίλερ
Aviator
Τύπος: ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή
ένα ψυχολογικό βιογραφικό δράμα που ακολουθεί τη ζωή του διάσημου μεγιστάνα των επιχειρήσεων, σκηνοθέτη και πιλότου, Χάουαρντ Χιουζ. Ο Χιουζ που έγινε γνωστός για τις σπατάλες του, τη σχέση του με την Κάθριν Χέπμπορν και την εκκεντρική του συμπεριφορά, έπασχε από ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή (OCD). Σταδιακά η κατάσταση άρχισε να επιδεινώνεται, με αποτέλεσμα να πάρει τον έλεγχο της ζωής του.
Σκηνοθεσία: Μάρτιν Σκορσέζε
Πρωταγωνιστές:
Α Beautiful Mind
Τύπος: παρανοϊκή σχιζοφρένεια
Η ταινία είναι εμπνευσμένη από την αληθινή ιστορία του Τζων Φορμπς Νας, του αμερικανού μαθηματικού που ασχολήθηκε με τη Θεωρία Παιγνίων και τιμήθηκε το 1994 με το Βραβείο Νόμπελ Οικονομικών. Ο Νας έπασχε από παρανοϊκή σχιζοφρένεια και δεν ήταν λίγες οι φορές που τα σημαντικά επιτεύγματά του επισκιάστηκαν από την ψυχική του ασθένεια.
Σκηνοθεσία: Ρον Χάουαρντ
Πρωταγωνιστές: Ράσελ Κρόου, Τζένιφερ Κόνελι, Πολ Μπέτανι
Καλύτερα δεν γίνεται
Τύπος: ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή
Η ψυχική διαταραχή σε αυτήν την ταινία δίνεται με λίγο πιο κωμικό τρόπο. Ο Τζακ Νίκολσον υποδύεται τον συγγραφέα Μέλβιν Ουντάλ, που πάσχει από OCD, απεχθάνεται (σχεδόν) τους πάντες και τελικά καταφέρνει να αναπτύξει μια σχέση με τη μοναδική σερβιτόρα που δέχεται να τον εξυπηρετήσει, την Κάρολ.
Σκηνοθεσία: Τζέιμς Λι Μπρουκς
Πρωταγωνιστές: Τζακ Νίκολσον, Έλεν Χαντ
Μελαγχολία
Τύπος: Κατάθλιψη
Η Τζαστίν και ο Μάικλ γιορτάζουν τον γάμο τους με ένα πάρτι στο σπίτι της αδερφής της και του άντρα της. Την ίδια ώρα, ο πλανήτης Μελαγχολία βρίσκεται σε τροχιά σύγκρουσης με τη Γη, σφραγίζοντας την καταδίκη τους. Η Μελαγχολία είναι ένα δράμα επιστημονικής φαντασίας που απεικονίζει με τρόπο εντυπωσιακό το μαύρο σύννεφο της κατάθλιψης.
Σκηνοθεσία: Λαρς Φον Τρίερ
Πρωταγωνιστές: Κίρστεν Ντανστ, Κίφερ Σάδερλαντ, Αλεξάντερ Σκάαρσγκαρντ, Σάρλοτ Γκέινισμπουργκ
Ένας άγγελος στο τραπέζι μου
Τύπος: Κατάθλιψη
Η ταινία αφηγείται τη ζωή της διάσημης Νεοζηλανδής συγγραφέας Τζάνετ Φρέιμαν η οποία κλείστηκε σε ψυχιατρική κλινική για 8 χρόνια με τη συγκατάθεση της οικογένειάς της. Η εξέλιξη της ψυχικής κατάστασης της πρωταγωνίστριας κατά τη διάρκεια της ζωής της αποτυπώνει τη ζωή με κατάθλιψη.
Σκηνοθεσία: Τζέιν Κάμπιον
Πρωταγωνιστές: Κέρι Φοξ
Το κορίτσι που άφησα πίσω
Τύπος: Διαταραχή προσωπικότητας
Μία κοπέλα με οριακή διαταραχή προσωπικότητας εκδηλώνεται με αστάθεια στις σχέσεις, παρορμητικότητα, μειωμένη ενσυναίσθηση, υπερβολική συναισθηματική εκφραστικότητα, έντονη προσπάθεια κοινωνικής προβολής κλπ.
Στην ταινία πραγματεύονται και άλλα προβλήματα όπως η ψυχοπάθεια, η βουλιμία, η ανορεξία, η παθολογική ψευδολογία, η σεξουαλική κακοποίηση κλπ. Αυτή η ταινία αποτελεί ορόσημο στην θεραπεία της ψυχοπαθολογίας στον κινηματογράφο.
Σκηνοθεσία: Τζέιμς Μάνγκολντ
Πρωταγωνιστές: Γουινόνα Ράιντερ, Αντζελίνα Τζολί, Μπρίτανι Μέρφι, Τζάρεντ Λέτο
Στη φωλιά του κούκου
Τύπος: Ψυχοπαθολογία, ψυχιατρικς νοσηλεία, θεραπεία με ηλεκτροσόκ και αυτοκτονία
Η ταινία αποτελεί κινηματογραφική μεταφορά του ομώνυμου μυθιστορήματος του Κεν Κίζι και έχει ως πρωταγωνιστές τον Τζακ Νίκολσον και τη Λουίζ Φλέτσερ. Στο Όρεγκον του 1963, ο Ραντλ Πάτρικ Μακ Μέρφι ένας ψυχοπαθής εγκληματίας που εκτίει μικρή ποινή σε αγροτική φυλακή, μεταφέρεται σε ψυχιατρική κλινική. Ο Μακ Μέρφι ελπίζει πως εκεί θα περάσει τους τελευταίους μήνες της ποινής του σε ένα περιβάλλον πιο ήρεμο και αποφεύγοντας τη σκληρή δουλειά. Η πτέρυγα του Μακ Μέρφι όμως διευθύνεται από τη σκληρή και άκαμπτη νοσοκόμα Μίλντρεντ Ρέιτσεντ, η οποία χρησιμοποιεί ανορθόδοξες ιατρικές μεθόδους προκειμένου να υποτάξει και να ταπεινώσει τους ασθενείς της. Ο Μακ Μέρφι ανακαλύπτει ότι οι ασθενείς φοβούνται περισσότερο τη Ρέιτσεντ από την επανένταξή τους στον έξω κόσμο και γρήγορα γίνεται αρχηγός μιας ομάδας ασθενών.
Σκηνοθεσία: Μίλος Φόρμαν
Πρωταγωνιστές: Τζακ Νίκολσον, Λουίζ Φλέτσερ
Μεμέντο
Τύπος: προχωρητική αμνησία ή την αδυναμία δημιουργίας νέων αναμνήσεων.
Η ιστορία εξελίσσεται αντίστροφα: η ταινία ξεκινά από το τέλος και καταλήγει στην αρχή.
Με τη σωστή χρονική σειρά, η ιστορία πάει ως εξής: ο Λέοναρντ Σέλμπι πάσχει από μια ιδιάζουσα μορφή αμνησίας. Δεν μπορεί να θυμηθεί τα πρόσφατα γεγονότα μετά από την επίθεση που δέχτηκε η γυναίκα του και για να θυμάται πράγματα έχει τατουάζ στο σώμα του και σημειώσεις σε χαρτάκια. Παλεύει να αποκαταστήσει τη μνήμη του και τα διάφορα τμήματα που την απαρτίζουν μέσα από μια νευροψυχολογική προοπτική.
Σκηνοθεσία: Κρίστοφερ Νόλαν
Πρωταγωνιστές: Γκάι Πιρς, Κάρι Αν Μος
Ο Άνθρωπος της Βροχής
Τύπος: Αυτισμός
Ο Τσάρλι Μπάπιτ γυρίζει σπίτι του για την κηδεία του πατέρα του και ανακαλύπτει πως έχει ένα εγαλύτερο αδερφό, τον Ρέιοντ ο οποίος είναι αυτιστικός. Στην προσπάθειά του να πάρει τα ισή περιουσία του πατέρα του, ο Τσάρλι απαγάγει τον αδερφό του από το ίδρυμα. Έτσι αρχίζει ια περιπέτεια που θα αλλάξει τη ζωή και των δύο.
Σκηνοθεσία: Μπάρι Λέβινσον
Πρωταγωνιστές: Ντάστιν Χόφμαν Τομ Κρουζ
Still Alice
Τύπος: Νεανικό Αλτσχάιμερ
Η καθηγήτρια γλωσσολογίας Άλις έρχεται αντιμέτωπη με τη διάγνωση για νεανικό Αλτσχάιμερ. Καθώς η μνήμη της την εγκαταλείπει, παλεύει με τον ίδιο της τον εαυτό αλλά και με τους γύρω της να μην ξεχάσει ποια πραγματικά είναι.
Σκηνοθεσία: Ρίτσαρντ Γκλέιτζερ - Γουός Γουεστμόρλαντ
Πρωταγωνιστές: Τζούλιαν Μουρ, Άλεκ Μπόλντουιν, Κρίστεν Στιούαρτ Ψυχώ
Τύπος: Ψύχωση
Κλασική ταινία τρόμου μυστηρίου σκηνοθετημένη από τον Άλφρεντ Χίτσκοκ, σε σενάριο του Τζόσεφ Στέφανο. Βασισμένη στο ομώνυμο μυθιστόρημα του Ρόμπερτ Μπλοχ, η υπόθεση της ταινίας εξελίσσεται γύρω από τους φόνους που διαπράττονται σε ένα απομονωμένο μοτέλ από έναν ψυχωτικό δολοφόνο.
Σκηνοθεσία: Άλφρεντ Χίτσκοκ
Πρωταγωνιστές: Άντονι Πέρκινς, Τζάνετ Λι
