Όσοι γνωρίζουν τον Νίκο Εγγονόπουλο, πέρα από ποιητή, και ως ζωγράφο, σίγουρα έχουν στο νου τους, ότι η τεχνοτροπία του ανήκει στο κίνημα του σουρεαλισμού.
Γνήσιος εκπρόσωπος του υπερρεαλιστικού κινήματος που έφτασε στη χώρα μας από την Ευρώπη το 1935, ο Εγγονόπουλος εξέφρασε ελεύθερα και μετάλλαξε ιδέες, σκέψεις, αισθήσεις και διαισθήσεις σε ποίηση και ζωγραφική.
Μέχρι να αναδειχθεί σε πρωτοπόρο του ελληνικού σουρεαλισμού αντιμετώπισε πολλές επιφυλάξεις και δισταγμούς.
Δέχεται έντονη επιρροή από τον Τζόρτζιο Ντε Κίρικο, τον οποίο θεωρούσε από τις μεγαλύτερες μορφές του παγκόσμιου υπερρεαλιστικού κινήματος, ενώ είχε εκφράσει τον θαυμασμό του για τους τους μεγάλους θεμελιωτές της μοντέρνας τέχνης, Εντουάρ Μανέ και Πολ Σεζάν.
Ο δάσκαλός του, Κωνσταντίνος Παρθένης, ενώ επηρεάστηκε από τον Πάουλ Κλέε και τον Δημήτρη Πικιώνη που διεύρυναν το πεδίο της εικαστικής και γενικότερης καλλιέργειάς του.
Στις υπηρεσίες της υψηλής ραπτικής
Ο Νίκος Εγγονόπουλος, ωστόσο, εκτός από εκπρόσωπος του υπερρεαλισμούς, υπήρξε ένας από τους ζωγράφους του κόσμου, ο οποίος δέθεσε το ταλέντο του και στις υπηρεσίες της υψηλής ραπτικής.
Μπορεί να είναι μία λιγότερο γνωστή πτυχή του έργου του, όμως εντυπωσιάζει, καθότι τα μοντέλα του δεν είναι παρά κομψές δημιουργίες της εποχής.
Τα σχέδια του Εγγονόπουλου αποκάλυψε το Greek Fashion History και φιλοξενεί τα σχέδια του ζωγράφου για το λεύκωμα μόδας «La Mode Grecque»
Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει, «η σειρά λευκωμάτων “La Mode Grecque” κυκλοφόρησε από το Υφυπουργείο Τύπου και Τουρισμού λίγο πριν το ξέσπασμα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, με στόχο να προβάλει την “εθνική” μόδα στο εξωτερικό.
Η έκδοση γινόταν κάθε σεζόν, φιλοξενώντας τις νικητήριες δημιουργίες του αντίστοιχου εθνικού διαγωνισμού υψηλής ραπτικής. Τα κείμενα ήταν μεταφρασμένα σε τρεις γλώσσες και τα εξώφυλλα του λευκώματος ήταν εικονογραφημένα από το Νίκο Εγγονόπουλο.
Οι εικονογραφήσεις ήταν συνήθως βασισμένες σε δημιουργίες του κορυφαίου σχεδιαστή της εποχής, Γιάννη Ευαγγελίδη».
Φυσικά, δεν ήταν ο μόνος ζωγράφος που διέθεσε το ταλέντο του στην υπηρεσία της μόδας, αρκεί να θυμηθούμε τα εμβληματικά εξώφυλλα της Vogue που έφεραν την καλλιτεχνική υπογραφή «ιερών τεράτων» της ζωγραφικής, όπως ο Σαλβαδόρ Νταλί, ο Χουάν Μιρό, ο Άντι Γουόρχολ και άλλοι.
Ποιος ήταν ο Νίκος Εγγονόπουλος
Γεννήθηκε τον Οκτώβριο του 1907 στην Αθήνα και πραγματοποίησε τις βασικές του σπουδές εσωτερικός σε Λύκειο του Παρισιού. Το 1927 υπηρέτησε τη στρατιωτική του θητεία και μετά την απόλυσή του εργάστηκε ως μεταφραστής σε τράπεζα και γραφέας στο Πανεπιστήμιο, ενώ το 1930 διορίστηκε στο Υπουργείο Δημοσίων Έργων ως σχεδιαστής στη Διεύθυνση Σχεδίων Πόλεων.
Το 1932 γράφτηκε στην Σχολή Καλών Τεχνών, όπου μαθήτευσε κοντά στον Κωνσταντίνο Παρθένη, ενώ παράλληλα παρακολουθούσε μαθήματα βυζαντινής τέχνης στο εργαστήριο των Φώτη Κόντογλου και Α. Ξυγγό πουλου, μαζί με το Γιάννη Τσαρούχη. Έκανε ελεύθερες σπουδές σε Παρίσι, Βιέννη, Μόναχο και Ιταλία.
Δίδαξε στη Σχολή Αρχιτεκτόνων του Ε.Μ.Π., ζωγραφική, ιστορία της τέχνης και σκηνογραφία από το 1938, διαδοχικά ως επιμελητής, έκτακτος, μόνιμος και τακτικός καθηγητής. Την ίδια περίοδο γνωρίστηκε με άλλους σημαντικούς καλλιτέχνες, μεταξύ των οποίων ο Ανδρέας Εμπειρίκος, ο Γιάννης Μόραλης και ο Τζόρτζιο ντε Κίρικο. Σε όλο το διάστημα των σπουδών ζωγραφικής ο Εγγονόπουλος παρέμεινε στη θέση του στο Υπουργείο και το 1934 τοποθετήθηκε στην Τοπογραφική Υπηρεσία, όπου μετά από έξι χρόνια μονιμοποιήθηκε με το βαθμό του Σχεδιαστή Α΄ Τάξεως.
Τα πρώτα δείγματα της ζωγραφικής του παρουσιάστηκαν το 1938 στην Έκθεση Τέχνη της Νεοελληνικής Παραδόσεως και αποτελούσαν έργα που απεικόνιζαν παλαιά σπίτια της Δυτικής Μακεδονίας. Την ίδια χρονιά σημειώθηκε και η είσοδός του στα ελληνικά γράμματα, αρχικά με τη δημοσίευση μεταφράσεων σε ποιήματα του Τριστάν Τζαρά και λίγο αργότερα, τον Ιούνιο του 1938, με την κυκλοφορία της πρώτης του ποιητικής συλλογής με τον τίτλο Μην ομιλείτε εις τον οδηγόν.
Σχεδιάζοντας κτήρια και θεατρικά κοστούμια
Κλειώ Νικολάου και Ηλίας Σταματίου στην παράσταση του έργου του Μολιέρου «Ο αρχοντοχωριάτης» σε σκηνοθεσία Σωκράτη Καραντινόού και κοστούμια του Νίκου Εγγονόπουλου
Το Σεπτέμβριο του 1939 εκδόθηκε η δεύτερη ποιητική του συλλογή, Τα Κλειδοκύμβαλα της Σιωπής, ενώ το Νοέμβριο πραγματοποιήθηκε η πρώτη ατομική έκθεση ζωγραφικής του, στο σπίτι του Νίκου Καλαμάρη.
Την ίδια περίοδο εργάστηκε για την παράσταση της Ηλέκτρας του Σοφοκλή στο Θέατρο Κοτοπούλη, σχεδιάζοντας τα κοστούμια των ηθοποιών και συμμετείχε σε ομαδική έκθεση Ελλήνων καλλιτεχνών στη Νέα Υόρκη.
Το 1945 αποσπάστηκε στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο ως βοηθός στην έδρα Διακοσμητικής και Ελευθέρου Σχεδίου, θέση που διατήρησε μέχρι το 1956.
Το 1949 συμμετείχε στην ίδρυση του καλλιτεχνικού ομίλου Αρμός με σκοπό την προώθηση μιας σύγχρονης αισθητικής πρότασης στον ελληνικό χώρο, μαζί με άλλα μέλη στα οποία περιλαμβάνονταν οι ζωγράφοι Χατζηκυριάκος-Γκίκας, Μόραλης και Τσαρούχης.
“Ο Ερμής εν αναμονή” (1939)
Παράλληλα εργάστηκε στο Υπουργείο Οικισμού και Ανοικοδομήσεως και σε συνεργασία με την αρχιτεκτονική ομάδα του Δημήτρη Πικιώνη σχεδίαζε νέα κτήρια.
Τα επόμενα χρόνια συμμετείχε σε αρκετές ομαδικές εκθέσεις, ενώ το 1954 εκπροσώπησε την Ελλάδα στην 27η Μπιενάλε της Βενετίας με συνολικά 72 έργα του. Την ίδια περίοδο εκλέχθηκε μόνιμος επιμελητής του Πολυτεχνείου και παραιτήθηκε οριστικά από το Υπουργείο Δημοσίων Έργων.
Με παράσημα Χρυσού Στατρού και Ταξιάρχη του Φοίνικος
Οι Μουσικοί (1984)
Το 1958 του απονεμήθηκε το Πρώτο Κρατικό Βραβείο Ποίησης του Υπουργείου Εθνικής Παιδείας για την ποιητική συλλογή Εν Ανθηρώ Έλληνι Λόγω, ενώ το 1966 τιμήθηκε για το ζωγραφικό του έργο από το βασιλιά Κωνσταντίνο Β΄ με το παράσημο του Χρυσού Σταυρού του Γεωργίου Α΄.
Το κρατικό βραβείο ποίησης θα του απονεμηθεί αργότερα για δεύτερη φορά το 1979, καθώς και το παράσημο του Ταξιάρχη του Φοίνικος. Υπήρξε μέλος του Καλλιτεχνικού Επιμελητηρίου, της Ελληνικής Εταιρίας Αισθητικής, της Société Européenne de Culture κ.ά. Μιλούσε αγγλικά, γαλλικά και ιταλικά. Ήταν μόνιμος κάτοικος Αθηνών (οδού Αναγνωστοπούλου). ‘Ηταν μέλος του Επιμελητηρίου Εικαστικών Τεχνών Ελλάδος (ΕΕΤΕ).
Ποιητής και Μούσα (1938)
Πίνακές του υπάρχουν στην Εθνική Πινακοθήκη, στις Δημοτικές Πινακοθήκες Αθηνών, Ρόδου, Θεσσαλονίκης, στο Μουσείο Θεάτρου στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο και σε ιδιωτικές συλλογές.
Πέθανε το 1985 από ανακοπή καρδιάς και η κηδεία του πραγματοποιήθηκε δημοσία δαπάνη στο Α΄ Νεκροταφείο της Αθήνας.
Όσον αφορά τα ποιήματα του Εγγονόπουλου, έχουν μεταφραστεί στα γαλλικά, αγγλικά, ιταλικά, ισπανικά, δανικά, πολωνικά, ουγγρικά και τη βενετική διάλεκτο.
Αυτοπροσωπογραφία του καλλιτέχνη (1933)
Επιπλέον έχουν μελοποιηθεί από το Νίκο Μαμαγκάκη και τον Αργύρη Κουνάδη, ο οποίος έγραψε τη μουσική υπόκρουση στο ποίημα «Μπολιβάρ» για το δίσκο της εταιρίας Διόνυσος, σε απαγγελία του ίδιου του Εγγονόπουλου.
Το έτος 2007 ανακηρύχθηκε από τον καλλιτεχνικό κόσμο της χώρας ως “Έτος Ν. Εγγονόπουλου”.
Γνήσιος εκπρόσωπος του υπερρεαλιστικού κινήματος που έφτασε στη χώρα μας από την Ευρώπη το 1935, ο Εγγονόπουλος εξέφρασε ελεύθερα και μετάλλαξε ιδέες, σκέψεις, αισθήσεις και διαισθήσεις σε ποίηση και ζωγραφική.
Μέχρι να αναδειχθεί σε πρωτοπόρο του ελληνικού σουρεαλισμού αντιμετώπισε πολλές επιφυλάξεις και δισταγμούς.
Δέχεται έντονη επιρροή από τον Τζόρτζιο Ντε Κίρικο, τον οποίο θεωρούσε από τις μεγαλύτερες μορφές του παγκόσμιου υπερρεαλιστικού κινήματος, ενώ είχε εκφράσει τον θαυμασμό του για τους τους μεγάλους θεμελιωτές της μοντέρνας τέχνης, Εντουάρ Μανέ και Πολ Σεζάν.
Ο δάσκαλός του, Κωνσταντίνος Παρθένης, ενώ επηρεάστηκε από τον Πάουλ Κλέε και τον Δημήτρη Πικιώνη που διεύρυναν το πεδίο της εικαστικής και γενικότερης καλλιέργειάς του.
Στις υπηρεσίες της υψηλής ραπτικής
Ο Νίκος Εγγονόπουλος, ωστόσο, εκτός από εκπρόσωπος του υπερρεαλισμούς, υπήρξε ένας από τους ζωγράφους του κόσμου, ο οποίος δέθεσε το ταλέντο του και στις υπηρεσίες της υψηλής ραπτικής.
Μπορεί να είναι μία λιγότερο γνωστή πτυχή του έργου του, όμως εντυπωσιάζει, καθότι τα μοντέλα του δεν είναι παρά κομψές δημιουργίες της εποχής.
Τα σχέδια του Εγγονόπουλου αποκάλυψε το Greek Fashion History και φιλοξενεί τα σχέδια του ζωγράφου για το λεύκωμα μόδας «La Mode Grecque»
Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει, «η σειρά λευκωμάτων “La Mode Grecque” κυκλοφόρησε από το Υφυπουργείο Τύπου και Τουρισμού λίγο πριν το ξέσπασμα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, με στόχο να προβάλει την “εθνική” μόδα στο εξωτερικό.
Η έκδοση γινόταν κάθε σεζόν, φιλοξενώντας τις νικητήριες δημιουργίες του αντίστοιχου εθνικού διαγωνισμού υψηλής ραπτικής. Τα κείμενα ήταν μεταφρασμένα σε τρεις γλώσσες και τα εξώφυλλα του λευκώματος ήταν εικονογραφημένα από το Νίκο Εγγονόπουλο.
Οι εικονογραφήσεις ήταν συνήθως βασισμένες σε δημιουργίες του κορυφαίου σχεδιαστή της εποχής, Γιάννη Ευαγγελίδη».
Φυσικά, δεν ήταν ο μόνος ζωγράφος που διέθεσε το ταλέντο του στην υπηρεσία της μόδας, αρκεί να θυμηθούμε τα εμβληματικά εξώφυλλα της Vogue που έφεραν την καλλιτεχνική υπογραφή «ιερών τεράτων» της ζωγραφικής, όπως ο Σαλβαδόρ Νταλί, ο Χουάν Μιρό, ο Άντι Γουόρχολ και άλλοι.
Ποιος ήταν ο Νίκος Εγγονόπουλος
Γεννήθηκε τον Οκτώβριο του 1907 στην Αθήνα και πραγματοποίησε τις βασικές του σπουδές εσωτερικός σε Λύκειο του Παρισιού. Το 1927 υπηρέτησε τη στρατιωτική του θητεία και μετά την απόλυσή του εργάστηκε ως μεταφραστής σε τράπεζα και γραφέας στο Πανεπιστήμιο, ενώ το 1930 διορίστηκε στο Υπουργείο Δημοσίων Έργων ως σχεδιαστής στη Διεύθυνση Σχεδίων Πόλεων.
Το 1932 γράφτηκε στην Σχολή Καλών Τεχνών, όπου μαθήτευσε κοντά στον Κωνσταντίνο Παρθένη, ενώ παράλληλα παρακολουθούσε μαθήματα βυζαντινής τέχνης στο εργαστήριο των Φώτη Κόντογλου και Α. Ξυγγό πουλου, μαζί με το Γιάννη Τσαρούχη. Έκανε ελεύθερες σπουδές σε Παρίσι, Βιέννη, Μόναχο και Ιταλία.
Δίδαξε στη Σχολή Αρχιτεκτόνων του Ε.Μ.Π., ζωγραφική, ιστορία της τέχνης και σκηνογραφία από το 1938, διαδοχικά ως επιμελητής, έκτακτος, μόνιμος και τακτικός καθηγητής. Την ίδια περίοδο γνωρίστηκε με άλλους σημαντικούς καλλιτέχνες, μεταξύ των οποίων ο Ανδρέας Εμπειρίκος, ο Γιάννης Μόραλης και ο Τζόρτζιο ντε Κίρικο. Σε όλο το διάστημα των σπουδών ζωγραφικής ο Εγγονόπουλος παρέμεινε στη θέση του στο Υπουργείο και το 1934 τοποθετήθηκε στην Τοπογραφική Υπηρεσία, όπου μετά από έξι χρόνια μονιμοποιήθηκε με το βαθμό του Σχεδιαστή Α΄ Τάξεως.
Τα πρώτα δείγματα της ζωγραφικής του παρουσιάστηκαν το 1938 στην Έκθεση Τέχνη της Νεοελληνικής Παραδόσεως και αποτελούσαν έργα που απεικόνιζαν παλαιά σπίτια της Δυτικής Μακεδονίας. Την ίδια χρονιά σημειώθηκε και η είσοδός του στα ελληνικά γράμματα, αρχικά με τη δημοσίευση μεταφράσεων σε ποιήματα του Τριστάν Τζαρά και λίγο αργότερα, τον Ιούνιο του 1938, με την κυκλοφορία της πρώτης του ποιητικής συλλογής με τον τίτλο Μην ομιλείτε εις τον οδηγόν.
Σχεδιάζοντας κτήρια και θεατρικά κοστούμια
Κλειώ Νικολάου και Ηλίας Σταματίου στην παράσταση του έργου του Μολιέρου «Ο αρχοντοχωριάτης» σε σκηνοθεσία Σωκράτη Καραντινόού και κοστούμια του Νίκου Εγγονόπουλου
Το Σεπτέμβριο του 1939 εκδόθηκε η δεύτερη ποιητική του συλλογή, Τα Κλειδοκύμβαλα της Σιωπής, ενώ το Νοέμβριο πραγματοποιήθηκε η πρώτη ατομική έκθεση ζωγραφικής του, στο σπίτι του Νίκου Καλαμάρη.
Την ίδια περίοδο εργάστηκε για την παράσταση της Ηλέκτρας του Σοφοκλή στο Θέατρο Κοτοπούλη, σχεδιάζοντας τα κοστούμια των ηθοποιών και συμμετείχε σε ομαδική έκθεση Ελλήνων καλλιτεχνών στη Νέα Υόρκη.
Το 1945 αποσπάστηκε στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο ως βοηθός στην έδρα Διακοσμητικής και Ελευθέρου Σχεδίου, θέση που διατήρησε μέχρι το 1956.
Το 1949 συμμετείχε στην ίδρυση του καλλιτεχνικού ομίλου Αρμός με σκοπό την προώθηση μιας σύγχρονης αισθητικής πρότασης στον ελληνικό χώρο, μαζί με άλλα μέλη στα οποία περιλαμβάνονταν οι ζωγράφοι Χατζηκυριάκος-Γκίκας, Μόραλης και Τσαρούχης.
“Ο Ερμής εν αναμονή” (1939)
Παράλληλα εργάστηκε στο Υπουργείο Οικισμού και Ανοικοδομήσεως και σε συνεργασία με την αρχιτεκτονική ομάδα του Δημήτρη Πικιώνη σχεδίαζε νέα κτήρια.
Τα επόμενα χρόνια συμμετείχε σε αρκετές ομαδικές εκθέσεις, ενώ το 1954 εκπροσώπησε την Ελλάδα στην 27η Μπιενάλε της Βενετίας με συνολικά 72 έργα του. Την ίδια περίοδο εκλέχθηκε μόνιμος επιμελητής του Πολυτεχνείου και παραιτήθηκε οριστικά από το Υπουργείο Δημοσίων Έργων.
Με παράσημα Χρυσού Στατρού και Ταξιάρχη του Φοίνικος
Οι Μουσικοί (1984)
Το 1958 του απονεμήθηκε το Πρώτο Κρατικό Βραβείο Ποίησης του Υπουργείου Εθνικής Παιδείας για την ποιητική συλλογή Εν Ανθηρώ Έλληνι Λόγω, ενώ το 1966 τιμήθηκε για το ζωγραφικό του έργο από το βασιλιά Κωνσταντίνο Β΄ με το παράσημο του Χρυσού Σταυρού του Γεωργίου Α΄.
Το κρατικό βραβείο ποίησης θα του απονεμηθεί αργότερα για δεύτερη φορά το 1979, καθώς και το παράσημο του Ταξιάρχη του Φοίνικος. Υπήρξε μέλος του Καλλιτεχνικού Επιμελητηρίου, της Ελληνικής Εταιρίας Αισθητικής, της Société Européenne de Culture κ.ά. Μιλούσε αγγλικά, γαλλικά και ιταλικά. Ήταν μόνιμος κάτοικος Αθηνών (οδού Αναγνωστοπούλου). ‘Ηταν μέλος του Επιμελητηρίου Εικαστικών Τεχνών Ελλάδος (ΕΕΤΕ).
Ποιητής και Μούσα (1938)
Πίνακές του υπάρχουν στην Εθνική Πινακοθήκη, στις Δημοτικές Πινακοθήκες Αθηνών, Ρόδου, Θεσσαλονίκης, στο Μουσείο Θεάτρου στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο και σε ιδιωτικές συλλογές.
Πέθανε το 1985 από ανακοπή καρδιάς και η κηδεία του πραγματοποιήθηκε δημοσία δαπάνη στο Α΄ Νεκροταφείο της Αθήνας.
Όσον αφορά τα ποιήματα του Εγγονόπουλου, έχουν μεταφραστεί στα γαλλικά, αγγλικά, ιταλικά, ισπανικά, δανικά, πολωνικά, ουγγρικά και τη βενετική διάλεκτο.
Αυτοπροσωπογραφία του καλλιτέχνη (1933)
Επιπλέον έχουν μελοποιηθεί από το Νίκο Μαμαγκάκη και τον Αργύρη Κουνάδη, ο οποίος έγραψε τη μουσική υπόκρουση στο ποίημα «Μπολιβάρ» για το δίσκο της εταιρίας Διόνυσος, σε απαγγελία του ίδιου του Εγγονόπουλου.
Το έτος 2007 ανακηρύχθηκε από τον καλλιτεχνικό κόσμο της χώρας ως “Έτος Ν. Εγγονόπουλου”.
