Ο πρώτος δίσκος περιλαμβάνει ηχογραφήσεις από τους κύκλους τραγουδιών "Επιτάφιος" σε ποίηση Γιάννη Ρίτσου και "Πολιτεία Α" σε ποίηση Δημήτρη Χριστοδούλου και Τάσου Λειβαδίτη.
Πλευρά Α'
"Ο Επιτάφιος" (ποίηση Γιάννη Ρίτσου)
1) Πού πέταξε τ' αγόρι μου – Γρηγόρης Μπιθικώτσης (Μπουζούκι Μ.Χιώτης-Σεπτέμβριος 1960)
2) Χείλι μου μοσχομύριστο – Νάνα Μούσχουρη (Εν/ση Μ.Χατζιδάκις-Αύγουστος 1960)
3) Μέρα Μαγιού μου μίσεψες – Γιώργος Μούτσιος (Εν/ση Μ.Χατζιδάκις- ζωντανή ηχογράφηση Μάιος 1961)
4) Βασίλεψες αστέρι μου – Μαρία Φαραντούρη (Ηχογράφηση στη Μόσχα-Οκτώβριος 1966)
5) Ήσουν καλός κι ήσουν γλυκός - Ειρήνη Παπά (Παίζει και διευθύνει ο Χ.Λεμονόπουλος- 1966)
6) Στο παραθύρι στέκοσουν – Μαρία Φαραντούρη (Ηχογράφηση στο Άμστερνταμ, 1966)
7) Να 'χα τ' αθάνατο νερό - Μαίρη Λίντα (Βιολί Β.Κολάσης, μπουζούκι Μ.Χιώτης-Οκτώβριος 1960)
8) Γλυκέ μου εσύ δεν χάθηκες – Γρηγόρης Μπιθικώτσης (Μπουζούκι Μ.Χιώτης-Σεπτέμβριος 1960)
Πλευρά Β'
Τραγούδια από την "Πολιτεία Α’"
1) Παράπονο – Στέλιος Καζαντζίδης-Μαρινέλλα (Στίχοι Δ.Χριστοδούλου-Μπουζούκι Μ.Χιώτης- Μάρτιος 1961)
2) Δραπετσώνα - Γρηγόρης Μπιθικώτσης-Μανώλης Χιώτης (Στίχοι Τ.Λειβαδίτη-Μπουζούκι Μ.Χιώτης, Οκτώβριος 1960)
3) Βράχο-βράχο τον καημό μου – Πάνος Γαβαλάς (Στίχοι Δ.Χριστοδούλου-Παίζει και διευθύνει ο Γ.Ζαμπέτας - Ιούλιος 1961)
4) Ο μετανάστης – Στέλιος Καζαντζίδης-Μαρινέλλα (Στίχοι Δ.Χριστοδούλου-μπουζούκι ο Μ.Χιώτης, Μάρτιος 1961)
5) Μάνα μου και Παναγιά – Μαίρη Λίντα (στίχοι Τ.Λειβαδίτη- βιολί ο Β.Κολάσης-μπουζούκι ο Μ.Χιώτης-Οκτώβριος 1960)
6)Ο καημός - Γρηγόρης Μπιθικώτσης-χορωδία (στίχοι Δ.Χριστοδούλου-μπουζούκι Λ.Καρνέζης-Κ.Παπαδόπουλος - Διδασκαλία χορωδίας M. Λοΐζος, Ιούνιος 1962)
Η ενορχήστρωση και διεύθυνση της ορχήστρας είναι του συνθέτη, εκτός από τα Α2, 3,5,7 & Β3. Δυο τραγούδια με τη Μαρία Φαραντούρη είχαν ηχογραφηθεί στο εξωτερικό και πολύ αργότερα συμπεριλήφθηκαν σε συλλογές της εταιρείας Delta, για την οποία ο Μίκης Θεοδωράκης σε συνέντευξή που μου παραχώρησε το Νοέμβρη του 2007- για το περιοδικό “Πολίτης Κ” του Δήμου Καλαμαριάς - είπε τα εξής:
Θα ήθελα να μας πείτε δυο λόγια για τη δισκογραφική εταιρεία “Δέλτα” η οποία στα χρόνια της επταετίας και λίγο μετά, στη μεταπολίτευση, εξέδιδε τους δίσκους σας στο εξωτερικό. Η εταιρεία αυτή εξέδωσε μερικά πραγματικά «διαμάντια», κυρίως από ηχογραφήσεις στο εξωτερικό, τα οποία σήμερα παραμένουν δυσεύρετα. Πώς ιδρύθηκε αυτή η εταιρεία;
Δέλτα ήταν η κωδική ονομασία που δόθηκε από το Πατριωτικό Μέτωπο (ΠΑΜ) με βάση την ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ και τα ΔΥΝΑΜΙΚΑ μέσα που θα ’πρεπε να χρησιμοποιηθούν για την κατάκτησή της. Έπρεπε όμως να βρεθούν χρήματα για τον σκοπό αυτόν και οι δίσκοι ήταν τότε μια από τις πηγές. Έτσι γεννήθηκε η Εταιρία “Δέλτα” με έδρα το Βέλγιο και επίκεντρο τις συναυλίες μου (έγιναν περίπου 1.000 σε όλες τις ηπείρους), όπου γινόταν η ηχογραφήσεις και στη συνέχεια οι μαζικές πωλήσεις από τα μέλη των τοπικών μας οργανώσεων.
Πλευρά Α'
Τραγούδια από το "Αρχιπέλαγος"
1) Ροδιά τετράκλωνη – Γρηγόρης Μπιθικώτσης (Στίχοι Π.Κοκκινόπουλου- μπουζούκι Μ.Χιώτης-Μάρτιος 1961)
2) Σε πότισα ροδόσταμο – Μίκης Θεοδωράκης (Στίχοι Ν.Γκάτσου -Η Ελαφρά ορχήστρα Ορχήστρα του ΕΙΡ και ο Μανώλης Χιώτης - 20 Μαρτίου 1961)
3) Η Μυρτιά – Γιοβάννα (Στίχοι Ν. Γκάτσου - Ηχογράφηση Αύγουστος 1960)
4) Το παλικάρι – Μίκης Θεοδωράκης (Στίχοι Μ.Θεοδωράκη - Η Ελαφρά ορχήστρα Ορχήστρα του ΕΙΡ και ο Μανώλης Χιώτης - 20 Μαρτίου 1961)
5) Θ' αφήσω τη μανούλα μου – Μαρία Φαραντούρη (Στίχοι Δ.Χριστοδούλου - Ανέκδοτη ηχογράφηση, Αύγουστος 1965)
6) Είχα φυτέψει μια καρδιά – Γρηγόρης Μπιθικώτσης-χορωδία (Στίχοι Ν.Γκάτσου-Νοέμβριος 1963)
Πλευρά β'
"Επιφάνια" (Ποίηση Γιώργου Σεφέρη - μπουζούκι Κ.Παπαδόπουλος-Λ.Καρνέζης)
1) Στο περιγιάλι το κρυφό- Γρηγόρης Μπιθικώτσης (Ηχογράφηση Νοέμβριος 1961)
2) Κράτησα τη ζωή μου- Μαρία Φαραντούρη (Ηχογράφηση στη Μόσχα, Οκτώβριος 1966)
3) Άνθη της πέτρας (Γ.Μπιθικώτσης) (Ηχογράφηση Νοέμβριος 1961)
4) Μέσα στις θαλασσινές σπηλιές -Μαρία Φαραντούρη (Ηχογράφηση στη Μόσχα, Οκτώβριος 1966)
"Λιποτάκτες" (Στίχοι Γιάννη Θεοδωράκη) Τραγουδά ο Κώστας Χατζής (Ανέκδοτες ηχογραφήσεις 1962 -μπουζούκι Κ.Παπαδόπουλος-Λ.Καρνέζης, πιάνο Γ.Διδίλης, μπάσο Α.Ροδουσάκης)
5) Θα γίνεις δικιά μου
6) Δακρυσμένα μάτια
7) Σκέπασε ατμός τον έρωτά μας
8) Χάθηκα
Η διεύθυνση ορχήστρας σε όλα τα τραγούδια είναι του Μίκη Θεοδωράκη, εκτός από την πρώτη εκτέλεση της "Μυρτιάς" με τη Γιοβάννα που διευθύνει ο Μάνος Χατζιδάκις. Το "Είχα φυτέψει μια καρδιά" βρίσκεται σε διαφορετική εκτέλεση από τη γνωστή στο "Αρχιπέλαγος". Είχε εκδοθεί τόσο σε δίσκο 45 στροφών (μαζί με μια δεύτερη εκτέλεση του "Τι να την κάνω τη χαρά"), όσο και στη συλλογή «Songs for greek lovers-Twelve top hits of Mikis Theodorakis» που κυκλοφόρησε στην Αγγλία το 1966. Τον Μπιθικώτση συνοδεύει χορωδία στα μέλη της οποίας είναι οι Μάνος Λοΐζος, Χρήστος Λεοντής και Γιάννης Πουλόπουλος. Πολύ σημαντική επίσης και η έκδοση της ηχογράφησης των “Λιποτακτών” με τον Κώστα Χατζή, του οποίου η χροιά της φωνής εκείνης της περιόδου, θυμίζει πολύ την εκτέλεση του δίσκου με το Θεοδωράκη. Ακούγονται επίσης “Το παλικάρι” και το “Ροδόσταμο” από τη συναυλία στο θέατρο “Κεντρικόν” το Μάρτη του ’61, τα οποία τραγούδησε ο ίδιος ο συνθέτης, αντικαθιστώντας τον Μπιθικώτση που έπαθε τρακ και αποχώρησε.
Πλευρά Α'
Από την επιθεώρηση "Όμορφη Πόλη" , που ανέβηκε στο θέατρο ΠΑΡΚ το καλοκαίρι του 1962 σε σκηνοθεσία Μιχάλη Κακογιάννη.
1) Εισαγωγή - Ορχήστρα)
2) Πτωχός εγώ (Σερενάτα) Ανδρέας Ντούζος (Στίχοι Μποστ)
3) Το τραγούδι της ξενιτιάς – Γρηγόρης Μπιθικώτσης-χορωδία (Στίχοι Ερ.Θαλασσινού)
4) Το τραγούδι του γάμου - Αδερφές Καλουτά-χορωδία (Στίχοι Ερ.Θαλασσινού)
5) Μέσα στα μαύρα σου μαλλιά – Δημήτρης Μπαξεβανάκης-χορωδία (Στίχοι Ά. Δασκαλόπουλου) Η διδασκαλία της χορωδίας είναι του Μάνου Λοΐζου.
Από το έργο του Μίκη Θεοδωράκη “Τραγούδι του νεκρού αδελφού”, που παίχτηκε από το “Ελληνικό Λαϊκό Θέατρo” του Μάνου Κατράκη τον Οκτώβριο του 1962 σε σκηνοθεσία Πέλου Κατσέλη. Στίχοι Μίκη Θεοδωράκη (Ανέκδοτες ηχογραφήσεις).
6) Το όνειρο (Δυο γιούς είχες μανούλα μου) Γρηγόρης Μπιθικώτσης-Αλέκα Παΐζη
7) Στα περβόλια – Γρηγόρης Μπιθικώτσης
8) Δοξαστικό – Γρηγόρης Μπιθικώτσης
Μπουζούκι παίζουν οι Κώστας Παπαδόπουλος και Λάκης Καρνέζης.
Πλευρά Β'
Από το έργο του Ιάκωβου Καμπανέλλη "Η γειτονιά των αγγέλων" που ανέβηκε τον Οκτώβριο του 1963 σε σκηνοθεσία του συγγραφέα. Στίχοι Ι.Καμπανέλλη.
1) Στρώσε το στρώμα σου – Νίκος Κούρκουλος-χορωδία
2) Το ψωμί είναι στο τραπέζι –Γιάννης Πουλόπουλος-χορωδία
3) Από το παράθυρό σου – Νίκος Κούρκουλος-Τζένη Καρέζη
4) Στης γειτονιάς τον ουρανό - Ορχήστρα
Μπουζούκι παίζει ο Γιώργος Ζαμπέτας
Από την επιθεώρηση "Μαγική πόλις", που ανέβηκε το καλοκαίρι του 1963 σε σκηνοθετική επιμέλεια Λεων.Τριβιζά.
5) Τι να την κάνω τη χαρά – Γρηγόρης Μπιθικώτσης (στίχοι Ν.Περγιάλη)
6) Μαργαρίτα Μαγιοπούλα – Μαίρη Λίντα (στίχοι Ι.Καμπανέλλη)
7) Βάρκα στο γιαλό – Γρηγόρης Μπιθικώτσης (στίχοι Μ.Θεοδωράκη)
Η διεύθυνση ορχήστρας είναι του Μίκη Θεοδωράκη. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχουν οι δεύτερες άγνωστες εκτελέσεις του "Τι να την κάνω τη χαρά" με τον Μπιθικώτση και χορωδία, του "Μέσα στα μαύρα σου μαλλιά" με τον Δημήτρη Μπαξεβανάκη (το πρώτο τραγούδι με στίχους του Άκου Δασκαλόπουλου, που τότε υπογράφει με το ψευδώνυμο “Χριστοφέλης”), και οι τρεις ανέκδοτες ηχογραφήσεις από το "Τραγούδι του νεκρού αδελφού". Τα κομμάτια είναι παιγμένα με ηλεκτρικά μπουζούκια και πιο γρήγορο ρυθμό σαν κανονικά ζεϊμπέκικα, ξεφεύγουν δηλαδή από τη λυρικότητα της πρώτης εκτέλεσης, ενώ συγκλονιστική είναι η εκτέλεση από το "Όνειρο" με την απαγγελία της Αλέκας Παΐζη. (Στο video έχετε την ευκαιρία να ακούσετε αυτή την ηχογράφηση)
Πλευρά Α’
Από το «Τραγούδι του νεκρού αδελφού», 1962.
1) Απρίλης – Γρηγόρης Μπιθικώτσης (Στίχοι Μ.Θεοδωράκη)
2) Κοιμήσου αγγελούδι μου – Δέσποινα Μπεμπεδέλη (Στίχοι Κ.Βίρβου)
3) Προδομένη μου αγάπη – Βέρα Ζαβιτσιάνου (Στίχοι Μ. Θεοδωράκη)
Από το θεατρικό έργο του Brendan Behan “Ένας Όμηρος” που παίχτηκε τον Απρίλιο του 1962 από το “Κυκλικό Θέατρο” του Λεων. Τριβιζά. Οι στίχοι των τραγουδιών είναι του Br. Behan σε μετάφραση Βασίλη Ρώτα. Τραγουδά η Ντόρα Γιαννακοπούλου με τη συνοδεία του Δημήτρη Φάμπα στην κιθάρα.
4) Άνοιξε λίγο το παράθυρο
5) Το Σεπτέμβριο θυμάμαι
6) Το γελαστό παιδί
Πλευρά Β’
Κινηματογραφικά
1) Βρέχει στη φτωχογειτονιά – Γρηγόρης Μπιθικώτσης
(στίχοι Τ.Λειβαδίτη-Ηχογράφηση Μάιος 1961- “Συνοικία τ’ όνειρο”)
2) Ο ουρανός είναι κλειστός - Γιώτα Λύδια
(Στίχοι Ερ.Θαλασσινού-Ιανουάριος 1962- “Προδομένη αγάπη”)
3) Καράβι καλοτάξιδο – Γρηγόρης Μπιθικώτσης
(Στίχοι Ερ.Θαλασσινού-Ιανουάριος 1962 –“Προδομένη αγάπη”)
4) Χρυσοπράσινο φύλλο - Ορχηστρικό
(Ανέκδοτη ηχογράφηση-Νοέμβριος 1964- “Το νησί της Αφροδίτης”)
5) Αχ, χελιδονάκι – Γρηγόρης Μπιθικώτσης
(Ανέκδοτη ηχογράφηση-Νοέμβριος 1964- “Το νησί της Αφροδίτης”)
6) Ο ήλιος κοίταξε τη γη – Γιώτα Λύδια-Νότης Περγιάλης
(Ανέκδοτη ηχογράφηση-Νοέμβριος 1961-Από την ταινία “Ηλέκτρα”)
7) Έχει η νύχτα θάνατο (Γρηγόρης Μπιθικώτσης
(Στίχοι Δ.Χριστοδούλου-Ανέκδοτη ηχογράφηση 1962- “Ψηλά τα χέρια Χίτλερ”)
8) Μουσικό θέμα από τον “Ζορμπά” του Μιχάλη Κακογιάννη-1965 - Ορχηστρικό
9) Το χάρο τον αντάμωσα – Γρηγόρης Μπιθικώτσης (Στίχοι Ερ.Θαλασσινού-Ιανουάριος 1962- “Προδομένη αγάπη”)
Τις ορχήστρες διευθύνει ο Μίκης Θεοδωράκης. Άλλη μια σημαντική πτυχή του έργου του παρουσιάζεται σ’ αυτό το δίσκο. Εκτός από τη μουσική για το θέατρο, έχουμε υπέροχα τραγούδια από τον ελληνικό κινηματογράφο. Υπάρχει μια εκτέλεση του “Αχ, χελιδονάκι” με διαφορετικά λόγια από την εκτέλεση του Lp “Χρυσοπράσινο φύλλο”. Επίσης, μια δεύτερη διαφορετική εκτέλεση ενός από τα ωραιότερα λαϊκά τραγούδια που έγραψε ο Μίκης, του “Ο ουρανός είναι κλειστός” με τη Γιώτα Λύδια, ενώ ο Μπιθικώτσης “Ανταμώνει το χάρο” για δεύτερη φορά, μετά την “Όμορφη πόλη”, αυτή τη φορά μόνος του, χωρίς χορωδία... Επίσης ένα ζεϊμπέκικο με τον Μπιθικώτση από την ταινία “Ψηλά τα χέρια Χίτλερ”, το “Έχει η νύχτα θάνατο” που εκδίδεται για πρώτη φορά σ’ αυτή την κασετίνα. Στο “Καράβι καλοτάξιδο” ακούμε τη γνωστή μελωδία από το “Μανούλα μου ο γιόκας σου”, με άλλα λόγια, ενώ η Γιώτα Λύδια με το Νότη Περγιάλη τραγουδούν a capella “Ο ήλιος κοίταξε τη γη” από την “Ηλέκτρα”. Φυσικά, από μια τέτοια συλλογή δεν θα μπορούσαν να λείπουν τα κλασσικά “Βρέχει στη φτωχογειτονιά” στη γνωστή δισκογραφική εκτέλεση (η κινηματογραφική δεν έχει δισκογραφηθεί μέχρι σήμερα) και το μουσικό θέμα από τον “Αλέξη Ζορμπά”. Για πρώτη φορά δισκογραφείται το ορχηστρικό “Χρυσοπράσινο φύλλο” από μια ανέκδοτη ηχογράφηση που δεν υπήρχε στο ομώνυμο Lp του 1965, ενώ συμπεριλαμβάνονται και τρία τραγούδια με την Ντόρα Γιαννακοπούλου και τον Δημήτρη Φάμπα στην κιθάρα από το έργο “Ένας Όμηρος” όπως είχαν ηχογραφηθεί σε δίσκους 45 στροφών. Άγνωστο γιατί, από την “Προδομένη αγάπη” λείπει το τελευταίο refrain και η κραυγή «Φύγε Παύλο!!!» που ακούγεται στην εκτέλεση του τραγουδιού με τη Βέρα Ζαβιτσιάνου, όπως αυτή βρίσκεται στη δεύτερη έκδοση του Lp «Το τραγούδι του νεκρού αδελφού».
Πλευρά Α'
1) Μουσική τίτλων – Ορχηστρικό (Από τη "Φαίδρα" του Ζυλ Ντασέν- Παρίσι, Ιανουάριος 1962)
2) Αγάπη μου – Μελίνα Μερκούρη (Από τη "Φαίδρα" του Ζυλ Ντασέν-Παρίσι, Ιανουάριος 1962)
3) Πήρα τους δρόμους τ' ουρανού – Τζένη Καρέζη (Από τo "Μια σφαίρα στην καρδιά" 1965)
4) Honest cop - Orchestra by Bob James (Από το "Serpico", 1971)
5) Quatorze Juillet - Edith Piaf (Από το "Les amants de Teruel"- Παρίσι το Μάρτιο του 1962)
6) Computers and bouzoukis - Ορχήστρα (Aπό το "The day the fish came out" 1966)
7) Κουράστηκα να σε κρατώ –Τζένη Καρέζη (Από το "Μια σφαίρα στην καρδιά" 1965)
8) Αν θυμηθείς τ'όνειρό μου – Μαίρη Λίντα (Από το "Honeymoon" 1960)
Πλευρά Β'
1) The honeymoon theme - Orchestra by Manuel (Από το "Honeymoon" 1961)
2) Les amants de Teruel - Edith Piaf (Από την ομώνυμη ταινία , 1962)
3) Laurie's fable - Orchestra by Bob James (Από το "Serpico", N έα Υόρκη ,1971)
4) Σε πότισα ροδόσταμο – Μελίνα Μερκούρη (Από τη "Φαίδρα" του Ζυλ Ντασέν - Στο πιάνο ο συνθέτης 1962)
5) West meets east – Ορχήστρα (Aπό το "The day the fish came out", 1966)
6) March ou creve – Mouloudji (Από το "Biribi", Παρίσι 1972)
7) Petite musique pour un general – Ορχήστρα (Από το "Biribi", Παρίσι 1972)
8) La loi c'est la loi – Mouloudji (Από το "Biribi", Παρίσι 1972)
Διευθύνει ο Μίκης Θεοδωράκης (εκτός από τα Α4, Β1, Β3). Αυτός ο δίσκος ίσως να είναι και ο πιο σύνθετος της σειράς, αφού στη μουσική για τον κινηματογράφο, ο συνθέτης κινείται ανάμεσα σε διάφορα μουσικά ρεύματα. Από το ελαφρό και λαϊκό τραγούδι, ως τη jazz, ενίοτε και τη rock. Πολλά από τα κομμάτια έγραψαν τη δική τους ιστορία , όχι μόνο μέσα από τη μεγάλη οθόνη, αλλά και από τα αυλάκια του βινυλίου. Το μουσικό θέμα από το “Serpico” που αργότερα έγινε το πασίγνωστο “Δρόμοι παλιοί”, το “Αν θυμηθείς τ’ όνειρό μου”, τα “Ροδόσταμο” και “Αγάπη μου” με τη Μελίνα από τη “Φαίδρα” και η διεθνής εκτέλεση της “Όμορφης πόλης” με την Edith Piaf από την ταινία “Οι εραστές του Τερουέλ”.
Ανεξάρτητα τραγούδια
Πλευρά Α'
1) Η νήσος των Αζορών – Γρηγόρης Μπιθικώτσης (Στίχοι Μποστ-Μάρτιος 1961)
2) Σε ποιο βουνό - Πόλυ Πάνου (Στίχοι Χρ.Κολοκοτρώνη-Φεβρουάριος 1963)
3) Στο έρημο λιμάνι – Πάνος Γαβαλάς (Στίχοι Χρ.Κολοκοτρώνη-Φεβρουάριος 1963)
4) Μελαχρινή μου κοπελιά – Γιώτα Λύδια (Στίχοι Κ.Βίρβου-Οκτώβριος 1961)
5) Το κυνηγημένο πουλί – Γρηγόρης Μπιθικώτσης (Στίχοι Ερ.Θαλασσινού-Φεβρουάριος 1962)
6) Αυτούς που βλέπεις- Κώστας Χατζής (Στίχοι Μ. Κατσαρού-Ιανουάριος 1962)
7) Αν μ' αγαπάς αγάπη μου – Τζένη Βάνου(Στίχοι Ν.Γκάτσου-Οκτώβριος 1961)
Πλευρά Β'
1) Αστέρι μου φεγγάρι μου – Πόλυ Πάνου (Στίχοι Γ.Θεοδωράκη-Φεβρουάριος 1963)
2) Είν' ο καημός μου ένα πουλί – Γρηγόρης Μπιθικώτσης (Στίχοι Ερ.Θαλασσινού-Φεβρουάριος 1962)
3) Δεληβοριά-Δεληβοριά –Μαίρη Λίντα (Στίχοι Μ.Θεοδωράκη-Ιούλιος 1963)
4) Κάποιο πρωινό στον Πειραιά- Πάνος Γαβαλάς (Στίχοι Χρ.Κολοκοτρώνη-Φεβρουάριος 1963)
5) Μη με ρωτάς- Τζένη Βάνου (Στίχοι Γιάννη Παπακυριάκη-Οκτώβριος 1961)
6) Ο Μίμης ο τσιγγάνος – Κώστας Χατζής (Στίχοι Μ.Κατσαρού-Ιανουάριος 1962)
7) Η απαγωγή (Μ.Λίντα) (Στίχοι Μ.Θεοδωράκη-Ιούλιος 1961)
Η διεύθυνση της ορχήστρας είναι του Μίκη Θεοδωράκη. Mερικά από τα τραγούδια αυτά είχαν κυκλοφορήσει και στο διπλό δίσκο “30 χρυσές επιτυχίες Νο2”, ενώ κάποια άλλα επανεκδίδονται για πρώτη φορά- μετά την πρώτη κυκλοφορία τους στις 45 στροφές- όπως “Το έρημο λιμάνι” με τον Πάνο Γαβαλά, που μαζί με το “Σε ποιο βουνό” με την Πόλυ Πάνου, υπήρξαν και δυο από τα πιο αγαπημένα τραγούδια ενός ανθρώπου που αγάπησε όσο λίγοι το λαϊκό τραγούδι, του Πάνου Γεραμάνη. Τα τραγούδια αυτά μαζί με το “Κάποιο πρωινό στον Πειραιά”, με τον Γαβαλά και το “Αστέρι μου φεγγάρι μου” με την Πόλυ Πάνου ήταν οι μοναδικές συνεργασίες του Θεοδωράκη μ’ αυτούς τους λαϊκούς τραγουδιστές, ενώ η Γιώτα Λύδια ηχογράφησε στο σύνολο τέσσερα τραγούδια του. Έχει ενδιαφέρον να δούμε γιατί η συνεργασία του Θεοδωράκη με τους λαϊκούς στιχουργούς και τραγουδιστές περιορίστηκε σε λίγα μόνο τραγούδια, από την ίδια συνέντευξη στον «Πολίτη Κ»:
Θα επιστρέψω στο λαϊκό τραγούδι, για να σας ρωτήσω γιατί δε συνεργαστήκατε περισσότερο με τους λαϊκούς στιχουργούς όπως η Ευτυχία Παπαγιαννοπούλου, ο Κώστας Βίρβος ή ο Χρήστος Κολοκοτρώνης αλλά προτιμήσατε κυρίως τη μελοποίηση των μεγάλων μας ποιητών;
Κατ’ αρχήν υπήρξε μια μυστική από μένα πολιτική της Εταιρίας, να αποτρέπει συνεργασίες μου με λαϊκούς ποιητές και άλλους τραγουδιστές πλην του Μπιθικώτση. Αυτό το έμαθα μετά την πτώση της Χούντας. Η βραχυχρόνια συνεργασία μου με τον Χρ. Κολοκοτρώνη, την Πόλυ Πάνου, την Γιώτα Λύδια και τον Πάνο Γαβαλά υπήρξε μια πρωτοβουλία του δικηγόρου της Εταιρίας σε μια εποχή που ο Διευθυντής - Ιδιοκτήτης ήταν στις ΗΠΑ, δηλαδή έγινε πίσω από την πλάτη του, γι’ αυτό και όταν γύρισε, φρόντισε να «θάψει» τα τραγούδια αυτά. Τα οποία όμως ηχογραφήθηκαν πριν από λίγο καιρό με την ορχήστρα μου και τη φωνή της Γλυκερίας. Ο Πασχάλης Τερζής πήρε «άδεια» από την Εταιρία του και είπε έξη (τρία τελικά) τραγούδια. Υπάρχουν φυσικά και δεκάδες άλλα αμιγώς λαϊκά τραγούδια μου που παραμένουν άγνωστα στο μεγάλο κοινό και το αν θα συνεχίσουμε με την Γλυκερία θα εξαρτηθεί από την απήχηση του εγχειρήματος. Όμως εκτός της Εταιρίας που δεν ήθελε τη συνεργασία μου με τους “λαϊκούς”, είχα κι εγώ την τάση να συνεργάζομαι με λόγιους ποιητές, μιας και όπως σας είπα, την εποχή εκείνη οι στόχοι μου για το τραγούδι που άλλωστε το θεωρούσα έντεχνο-λαϊκό, ήταν να αυξάνω τη δόση του έντεχνου εις βάρος του λαϊκού, ανάλογα με την δεκτικότητα του κοινού της μουσικής μου. Όσο για την Ευτυχία, με επισκεπτόταν συχνά, συνήθως πρωινά, μετά την ολονύχτια χαρτοπαιξία, όπου συνήθως έχανε και την τελευταία της πεντάρα και μου πρόσφερε κάθε φορά ένα μάτσο στίχους για πενήντα-εκατό δραχμές. Το θεωρούσα ντροπή να εκμεταλλευτώ μια τέτοια δύσκολη στιγμή της, της έδινα ένα ποσόν φιλικά και τη συμβούλευα να τα κρατήσει, ώστε να τα πουλήσει ακριβά. Ήξερα λ.χ. ότι για το “Δυο πόρτες έχει η ζωή” είχε πάρει πενήντα δραχμές όλο κι όλο. Πόσο μετανιώνω τώρα που ούτε καν διάβαζα τα αριστουργήματά της και ποιος ξέρει ποια μουσική θα έγραφα τότε. Από κάποιο βιβλίο του Λευτέρη Παπαδόπουλου έμαθα ότι του εμπιστεύτηκε, ότι το “Είμαι αητός χωρίς φτερά” το προόριζε για μένα. Δεν πειράζει όμως, γιατί ο Μάνος έγραψε ένα αριστούργημα, που μάλιστα σήμανε την στροφή του προς τον καθαρά λαϊκό ήχο: Πράγματι το τραγούδι αυτό το διηύθυνα με την λαϊκή μου ορχήστρα και με σολίστ τον τραγουδιστή «μου» Γρηγόρη Μπιθικώτση.
Στον ίδιο δίσκο η Μαίρη Λίντα ακούγεται στην “Απαγωγή”, που απέσπασε το πρώτο βραβείο στο Γ’ Φεστιβάλ Ελληνικού Τραγουδιού το 1961 και ο Μπιθικώτσης σ' ένα από τα πιο αδικημένα τραγούδια του Θεοδωράκη, το “Eίν’ο καημός μου ένα πουλί”, που σε διαφορετική εκτέλεση, ακούστηκε και στην ταινία "Προδομένη αγάπη". Εξαιρετικό επίσης και το άλλο “πουλί” του δίσκου, το “κυνηγημένο” που τραγουδά επίσης ο Μπιθικώτσης… Ακόμη, ο Κώστας Χατζής, στα πρώτα βήματά του, ερμηνεύει δυο ποιήματα του Μιχάλη Κατσαρού…
Πλευρά Α'
Από την "Πολιτεία Β’"
1) Στράτα τη στράτα –Γρηγόρης Μπιθικώτσης (Στίχοι Ν.Γκάτσου-Οκτώβριος 1964)
2) Είναι μακρύς ο δρόμος σου – Γιάννης Πουλόπουλος (Στίχοι Π.Κοκκινόπουλου -Ιούνιος 1964-Ανέκδοτη ηχογράφηση)
3) Ο καβαλάρης τ'ουρανού – Γρηγόρης Μπιθικώτσης-χορωδία (Στίχοι Μ.Θεοδωράκη
Ηχογράφηση Ιούνιος 1963- Αναφέρεται στο Γρηγόρη Λαμπράκη)
4) Οι μοιραίοι- Μαρία Φαραντούρη (στίχοι Κ.Βάρναλη. Ηχογράφηση στην Αυστραλία το 1972)
5) Πέντε στρατιώτες -Χορωδία (Στίχοι Μ.Θεοδωράκη-Ιούνιος 1963)
6) Γωνιά γωνιά – Γιάννης Πουλόπουλος (Στίχοι Δ.Χριστοδούλου-Ιούνιος 1964-Ανέκδοτη ηχογράφηση)
7) Βραδιάζει – Γρηγόρης Μπιθικώτσης (Στίχοι Δ.Χριστοδούλου-Οκτώβριος 1964)
Πλευρά Β'
Από τις "Μικρές Kυκλάδες" σε ποίηση Οδυσσέα Ελύτη- Τραγουδά η Ντόρα Γιαννακοπούλου- Ανέκδοτες ηχογραφήσεις Ιούνιος 1964
1) Τα 'δατε τα μάθατε
2) Μαρίνα
3) Το τριζόνι
4) Του μικρού βοριά
5) Η μάγια
"Ελληνική αποκριά" (Συμφωνικό μπαλέτο-1948)
6) Ερωτικός χορός
7) Χορός της κοπέλας
8) Τελικός χορός
Παίζει η Συμφωνική Ορχήστρα του B.B.C. - Διευθύνει ο Collin Davis - Ανέκδοτες ηχογραφήσεις, Οκτώβριος 1957
Πλευρά Α’
Αποσπάσματα από το “Άξιον Εστί” του Οδυσσέα Ελύτη
1) Ανοίγω το στόμα μου – Γρηγόρης Μπιθικώτσης-χορωδία
2) Με το λύχνο του άστρου –Μελίνα Μερκούρη-χορωδία
3) Της αγάπης αίματα – Γρηγόρης Μπιθικώτσης-χορωδία
4) Ναοί στο σχήμα τ' ουρανού - Ορχήστρα
Αποσπάσματα από τη “Ρωμιοσύνη” του Γιάννη Ρίτσου
5) Δέντρο το δέντρο – Γρηγόρης Μπιθικώτσης
6) Ποιος να το πει – Μίκης Θεοδωράκης ( Ζωντανή ηχογράφηση-1976)
7) Θα σημάνουν οι καμπάνες – Γρηγόρης Μπιθικώτσης
Πλευρά Β'
“Η μπαλάντα του Μαουτχάουζεν” του Ιάκωβου Καμπανέλλη σε νεότερη ηχογράφηση το 1973 στο Παρίσι, ανέκδοτη στην Ελλάδα. Τραγουδά η Μαρία Φαραντούρη με τη χορωδία «Terre Entiere».
1) Άσμα ασμάτων
2) Ο Αντώνης
3) Ο δραπέτης
4) Όταν τελειώσει ο πόλεμος
Από το “Canto General” του Pablo Neruda
5) Vegetaciones - Μαρία Φαραντούρη (Ηχογραφήθηκε το Σεπτέμβριο του 1974 στο Παρίσι)
Τις ορχήστρες διευθύνει ο Μίκης Θεοδωράκης. Nτοκουμέντο αποτελεί η ηχογράφηση στο «Λύχνο του άστρου» με τη Μελίνα, από την ταινία-ντοκυμαντέρ “Η δοκιμή” του 1973. Η ηχογράφηση του “Μαουτχάουζεν” είχε κυκλοφορήσει στο εξωτερικό το 1975 στο δίσκο “Concert 4”. Δεν έχει βέβαια την πληρότητα και τον ήχο της πρώτης εκτέλεσης, είναι όμως αναμφισβήτητα μια σημαντική στιγμή.
Πλευρά Α'
Τραγούδια από τα έργα “Θαλασσινά φεγγάρια” του Νίκου Γκάτσου και “Μπαλάντες” του Μανώλη Αναγνωστάκη.
1) Φέρτε μου τη θάλασσα –Γρηγόρης Μπιθικώτσης (Στίχοι Ν.Γκάτσου-Ιανουάριος 1967)
2) Κοιμήσου παλικάρι –Βίκυ Μοσχολιού (Στίχοι Ν.Γκάτσου-Αύγουστος 1974)
3) Δρόμοι παλιοί – Μίκης Θεοδωράκης (Στίχοι Μ.Αναγνωστάκη- Στοκχόλμη το 1976)
4) Στο πανηγύρι των άστρων –Γρηγόρης Μπιθικώτσης (Στίχοι Νίκου Γκάτσου-Ιανουάριος 1967)
5) Όταν μιαν Άνοιξη – Μίκης Θεοδωράκης (Στίχοι Μ.Αναγνωστάκη- Στοκχόλμη το 1976)
6) Η νύχτα δίχως άκρη – Βίκυ Μοσχολιού (Στίχοι Ν.Γκάτσου-Αύγουστος 1974)
7) Φεγγάρι μου θαλασσινό (Σήμερα βράδιασε νωρίς) – Μίκης Θεοδωράκης (Στίχοι Ν.Γκάτσου-Δεκέμβριος 1966-Ανέκδοτη ηχογράφηση)
Πλευρά Β'
Τραγούδια από τα έργα “Τα λαϊκά”, “Στην ανατολή”, “Τα λυρικά”
1) Το παλικάρι έχει καημό – Μανώλης Μητσιάς (Από τα “Λαϊκά” του Μ.Ελευθερίου)
2) Στην ανατολή- Μίκης Θεοδωράκης (Στίχοι Μ.Θεοδωράκης Από τον κύκλο “Στην ανατολή” - Στο πιάνο ο συνθέτης)
3) Μοιρολόι της βροχής – Γρηγόρης Μπιθικώτσης (Από τα “Λυρικά” του Τ.Λειβαδίτη)
4) Σ' αυτή τη γειτονιά -Μανώλης Μητσιάς (Από τα “Λαϊκά” του Μ.Ελευθερίου)
5) Μες στην ταβέρνα – Μίκης Θεοδωράκης (Στίχοι Μ.Θεοδωράκης-
Από τον κύκλο “Στην ανατολή” - Στο πιάνο ο συνθέτης)
6) Ήταν κάποτε δυο φίλοι – Γρηγόρης Μπιθικώτσης (Από τα “Λυρικά” του Τ.Λειβαδίτη)
7) Δέκα παλικάρια – Μίκης Θεοδωράκης (Στίχοι Μ.Θεοδωράκης- Από τον κύκλο “Στην ανατολή” - Στο πιάνο ο συνθέτης)
8) Το τρένο φεύγει στις οκτώ – Μανώλης Μητσιάς (Από τα “Λαϊκά” του Μ.Ελευθερίου)
Τις ορχήστρες διευθύνει ο Μίκης Θεοδωράκης, εκτός από τα κομμάτια από τα “Λαϊκά”, τα οποία γράφτηκαν με ενορχήστρωση και διεύθυνση του Λουκιανού Κηλαηδόνη. Tα τραγούδια αυτά γράφτηκαν για να τα πει ο Μπιθικώτσης, αλλά το πραξικόπημα ανέτρεψε τα σχέδια και τελικά ηχογραφήθηκαν το 1971 στο εξωτερικό με τον Γιώργο Καπερνάρο αλλά και με τον Αντώνη Καλογιάννη και τη Μαρία Δημητριάδη. Ακούμε τον ίδιο το Μίκη Θεοδωράκη να τραγουδά και να παίζει πιάνο σε τρία κομμάτια από τον κύκλο “Στην Ανατολή”, τα οποία κυκλοφόρησαν το Μάρτιο του 1974 στην Αμερική για το δίσκο “New songs” της Paredon records. Υπάρχουν επίσης δυο ηχογραφήσεις των τραγουδιών “Δρόμοι παλιοί” και “Όταν μιαν άνοιξη” στη Στοκχόλμη το 1976, οι οποίες είχαν μπει στους δίσκους “Νέοι δρόμοι” (“Nya vagar”) της εταιρείας “October” και “Νέα τραγούδια” της Delta. Από λάθος στο δίσκο αναγράφεται σαν ημερομηνία ηχογράφησης το 1974 και τόπος η Αμερική. Ο Μίκης ακούγεται να τραγουδά σε μια ακόμη ανέκδοτη ηχογράφηση του 1966 στο “Σήμερα βράδιασε νωρίς” πάνω στην ίδια ορχήστρα που γράφτηκε και η φωνή της Βίκυς Μοσχολιού για τα “Έξη θαλασσινά φεγγάρια”, τα έξη τραγούδια σε στίχους Νίκου Γκάτσου που ενώ ηχογραφήθηκαν στις αρχές του 1967, με την προοπτική να κυκλοφορήσουν τον Απρίλη αυτής της χρονιάς, η επιβολή της χούντας ανέστειλε την έκδοσή τους για επτά χρόνια. Το 1974 που εκδόθηκε ο δίσκος, διατηρήθηκαν οι παλιές ηχογραφήσεις με τον Μπιθικώτση ενώ ξαναηχογραφήθηκαν τα κομμάτια με τη Μοσχολιού με ενορχήστρωση, όπως και στα “Λαϊκά”, του Κηλαηδόνη. Μόλις πριν από μερικά χρόνια στο remastered cd εκδόθηκαν για πρώτη φορά και οι πρώτες ηχογραφήσεις με τη Μοσχολιού.
Τα πολιτικά τραγούδια:
Πλευρά Α'
1) Διότι δεν συνεμορφώθην – Μίκης Θεοδωράκης (στίχοι Μ.Θεοδωράκης-Παρίσι 1972)
2) Είμαι καλά (Η επιστολή) – Μίκης Θεοδωράκης (Στίχοι Μ.Ελευθερίου-Γερμανία 1977)
3) Το σφαγείο –Μαρία Φαραντούρη-Μίκης Θεοδωράκης (Στίχοι Μ.Θεοδωράκης-Αυστραλία 1972)
4) Είμαστε δυο –Μίκης Θεοδωράκης (Στίχοι Μ.Θεοδωράκης-Γερμανία 1977)
5) Αυτοί που θα 'ρθουν – Μαρία Φαραντούρη (Στίχοι Μ.Ελευθερίου-Αυστραλία 1970)
6) Για το πατριωτικό μέτωπο - Christine Gunne (Στίχοι Μ.Θεοδωράκης-Λονδίνο 1970)
7) Σου είπαν ψέματα πολλά – Μίκης Θεοδωράκης (Στίχοι Μ.Θεοδωράκης-Αθήνα, Δεκέμβριος 1987)
8) Σε ψηλό βουνό (Ο αητός)- Μίκης Θεοδωράκης (Ριζίτικο Κρήτης-Παρίσι 1972)
Πλευρά Β'
1) Ο γιός μου είναι 9 χρονών - Πέτρος Πανδής-Μ.Θεοδωράκης (Στίχοι Μ.Θεοδωράκης-Παρίσι 1973)
2) Μην ξεχνάς τον Ωρωπό – Μίκης Θεοδωράκης (Στίχοι Μ.Θεοδωράκης-Αθήνα 1974)
3) Γεια σου Ακρόπολη – Μαρία Δημητριάδη (Στίχοι Μ.Θεοδωράκης-Γερμανία 1974)
4) Ποτέ-ποτέ – Μίκης Θεοδωράκης (Στίχοι Μ.Θεοδωράκης-Γερμανία 1977)
5) Την Πέμπτη ήμουν λεύτερος -Christina Gunne (Στίχοι Μ.Θεοδωράκης-Λονδίνο 1970)
6) Λίγο ακόμα – Μαρία Φαραντούρη (Ποίηση Γ.Σεφέρης-Αυστραλία 1972)
7) Ο ταμένος – Μίκης Θεοδωράκης (Ποίηση Γ.Ρίτσος-Γερμανία 1977)
8) Τη Ρωμιοσύνη μην την κλαις – Μίκης Θεοδωράκης (Ποίηση Γ.Ρίτσος-Γερμανία 1977)
Ευχαριστώ ιδιαιτέρως τον Αποστόλη Γιαννακίδη, φίλο και συνοδοιπόρο στην έρευνα του έργου του Μίκη Θεοδωράκη, καθώς και τον Θοδωρή Χαϊκάλη για την τεχνική επεξεργασία των εξωφύλλων.
Πηγή: Συνέντευξη Μίκη Θεοδωράκη στο Θανάση Γιώγλου για το περιοδικό «Πολίτης Κ» του Δήμου Καλαμαριάς (τεύχος 26 – Απρίλιος 2008)
Πρωτοδημοσιεύθηκε στο περιοδικό «Όασις». Εδώ παρουσιάζεται συμπληρωμένο με νέα στοιχεία και video με σπάνιο ηχητικό ντοκουμέντο.
Στο video ποου ακολουθεί: «Το όνειρο» («Δυο γιους είχες μανούλα μου») (Στίχοι, μουσική: Μίκης Θεοδωράκης) Β’ εκτέλεση. Τραγουδά ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης και απαγγέλει η Αλέκα Παΐζη. Από το έργο του Μίκη Θεοδωράκη «Το τραγούδι του νεκρού αδελφού». Φωτογραφίες: Τάκης Πανανίδης. Δημιουργία video: Θανάσης Γιώγλου.
