Σαν σήμερα…
Στις 5 Ιουνίου 1959 έφυγε από τη ζωή ο συνθέτης, στιχουργός, μπουζουξής και τραγουδιστής Απόστολος Χατζηχρήστος…. Για την ημερομηνία γέννησής του υπάρχουν τρεις εκδοχές. Κάποιες πηγές αναφέρουν πως γεννήθηκε το 1901, άλλες το 1903 κι άλλες το 1904. Το βέβαιο είναι πως γεννήθηκε στο χωριό Κοκάργιαλι της Σμύρνης… Εξ ‘ου και το παρατσούκλι «Σμυρνιωτάκι»…Όπως έγραφα και σε προηγούμενο σχετικό άρθρο μου, ο Χατζηχρήστος είναι από τις πιο χαρακτηριστικές περιπτώσεις συνθετών, με πολλά τραγούδια στο ρεπερτόριό του, που τα ξέρουν ακόμα και «οι πέτρες», χωρίς να είναι γνωστός ο δημιουργός τους. Τα «Αλήτη μ’ είπες μια βραδιά», «Ας μην ξημέρωνε ποτέ», «Ο καϊξής», «Καρδιά παραπονιάρα», «Η άμαξα μες στη βροχή» είναι ένα μικρό δείγμα από αυτά… Αξίζει να σημειωθεί επίσης, πως υπήρξε σπουδαίος τραγουδιστής.
Ο Απόστολος Χατζηχρήστος εμφανίζεται σαν συνθέτης σε 84 τραγούδια, ενώ σύμφωνα με τις πληροφορίες του άοκνου ερευνητή Παναγιώτη Κουνάδη, το όνομά του, ως τραγουδιστή, εμφανίζεται 126 φορές στη δισκογραφία των 78 στροφών… Η φωνή του θύμιζε αρκετά τον Στράτο Παγιουμτζή…
Τραγούδια από τις 45 στροφές
Ο Απόστολος Χατζηχρήστος δεν πρόλαβε να ηχογραφήσει καινούργια τραγούδια σε δίσκους 45 στροφών. «Έφυγε» όταν έπεφτε η «αυλαία» για τους δίσκους γραμμοφώνου και ξεκινούσε η εποχή της άνθησης του 45άρη δίσκου.Ωστόσο, κάποια από τα τραγούδια του κυκλοφόρησαν σε δίσκους 45 στροφών σε νέες εκτελέσεις, άλλοτε ολόκληρα, άλλοτε σε μορφή ποτ – πουρί. Είναι χαρακτηριστικό πως, σε αντίθεση με το φαινόμενο της πρώτης, κυρίως, εποχής των δίσκων 45 στροφών, όπου οι πρώτες εκτελέσεις επανακυκλοφορούσαν αυτούσιες στα 45άρια, από τις πρώτες εγγραφές τραγουδιών του Χατζηχρήστου, μόνο ένας «Σέρβικος χορός» του 1940 επανεκδόθηκε σε δίσκο 45 στροφών στην αρχική του εκτέλεση.
Όσον αφορά τις επανεκτελέσεις, είναι χαρακτηριστικό πως από τα τριάντα δύο τραγούδια της καταγραφής που ακολουθεί (δεν υπολογίζω τον «Σέρβικο χορό»), μόνο οκτώ είναι αυτά που ηχογραφήθηκαν μόνο από μία φορά από διαφορετικούς ερμηνευτές. Τα υπόλοιπα εννιά είναι τα ίδια τραγούδια σε διαφορετικές εκτελέσεις («Καρδιά παραπονιάρα» 4 φορές, «Η άμαξα μες στη βροχή» 3, «Καταραμένη φτώχεια» 3, «Έχασα τη μανούλα μου» 3, «Ψεύτη ντουνιά» 3, «Αλήτη μ’ είπες μια βραδιά» 2, «Μην είσαι ψεύτρα δίγνωμη» 2, «Καροτσέρη τράβα» 2 και «Έχω βαθιά τον πόνο» 2 φορές). Η μια από τις δυο ηχογραφήσεις του «Έχω βαθιά τον πόνο» αποτελεί παράλληλα και την πρώτη ηχογράφηση στη δισκογραφία του σπουδαίου Νίκου Δημητράτου, με επιμέλεια της ορχήστρας του Θόδωρου Δερβενιώτη, στη μικρή εταιρεία «Rally», που είχε ιδρύσει ο παραγωγός Σπύρος Ράλλης.
Είναι αξιοπερίεργο δηλαδή, πως ακόμα και επιτυχίες όπως «Ας μην ξημέρωνε ποτέ», «Καϊξής», «Η μικρή του καμηλιέρη», «Η πεντάμορφη», «Γλυκοβραδιάζει», «Το μαγκαλάκι», που επανήλθαν στην επικαιρότητα και καταξιώθηκαν μέσα από τις επανεκτελέσεις από ρεμπέτικες κομπανίες ή νεότερους ερμηνευτές, στα χρόνια του ’60 και μέχρι τις αρχές του ’70 δεν είχαν γνωρίσει δεύτερη εκτέλεση.
Θα πρέπει βέβαια να κάνουμε μια ξεχωριστή αναφορά στους δυο δίσκους του Σταμάτη Κόκοτα «12 φύλλα της καρδιάς» και «Παλιά μεράκια», που κυκλοφόρησαν από την Columbia το 1971 και 1973 αντίστοιχα, με παλιά ρεμπέτικα και λαϊκά σε νέα εκτέλεση και περιλάμβαναν συνολικά δεκατρία τραγούδια του Απόστολου Χατζηχρήστου, με ενορχήστρωση του Αντώνη Κατινάρη. Και βέβαια, υπάρχει και ο δέκατος δίσκος της Σωτηρίας Μπέλλου με τις επανεκτελέσεις των ρεμπέτικων, που κυκλοφόρησε το 1979 από τη Lyra με ενορχήστρωση του Στέλιου Ζαφειρίου και ήταν εξ ολοκλήρου αφιερωμένος στον Απόστολο Χατζηχρήστο.
Νομίζω πως είναι κι αυτή μια ένδειξη, πως όσο κι αν το όνομά του προκαλούσε και προκαλεί το σεβασμό στους κύκλους των μουσικών - πολύ περισσότερο των λαϊκών - το έργο του αναγνωρίσθηκε (όχι ακόμα στο σύνολό του), από τα μέσα της δεκαετίας του ‘70 και μετά.
Ένα «θολό» σημείο στη δισκογραφία του Χατζηχρήστου, αφορά το τραγούδι «Φέρε μας κάπελα κρασί» ή «Είμαι απόψε στα μεράκια» (σε στίχους Χαράλαμπου Βασιλειάδη), που ηχογραφήθηκε για πρώτη φορά το 1946 και κυκλοφόρησε σε δίσκο 78 στροφών με ερμηνευτές τους Απόστολο Χατζηχρήστο, Γιάννη Σταμούλη και Μάρκο Βαμβακάρη και το όνομα του Κώστα Καπλάνη ως δημιουργού στην ετικέτα του δίσκου.
Με το όνομα του Κώστα Καπλάνη κυκλοφόρησε και στις μετέπειτα εγγραφές του, από τους Τζιμ Αποστόλου & Ανδρέα Πόγγη στην εταιρεία NINA για την αγορά της Αμερικής, Γρηγόρη Μπιθικώτση & Λίτσα Ζήκα το 1961 και Απόστολο Νικολαΐδη και Άννα Χρυσάφη το 1965 και οι δυο στην Columbia.
Kάνω αυτή την αναφορά γιατί το 1981 το τραγούδι συμπεριλήφθηκε στην πρώτη του εκτέλεση στο όνομα του Απόστολου Χατζηχρήστου, στη συλλογή «Αφιέρωμα στον Απόστολο Χατζηχρήστο» που κυκλοφόρησε από την Margophone της Minos, ενώ σε μεταγενέστερες συλλογές, όπως «Τα αυθεντικά Νο 2» του Γρηγόρη Μπιθικώτση, μπήκε και πάλι στο όνομα του Καπλάνη.
Αξίζει να σημειώσουμε, για την ιστορία, πως στην άλλη πλευρά του δίσκου 78 στροφών με το «Φέρε μας κάπελα κρασί», υπήρχε η πρώτη εκτέλεση του «Μινόρε της αυγής», με την ίδια ερμηνευτική τριάδα, στο όνομα του Σπύρου Περιστέρη, ενός τραγουδιού η πατρότητα του οποίου αμφισβητήθηκε στα κατοπινά χρόνια από τον Κώστα Καπλάνη.
Απορίες και ερωτήματα που ίσως να μην απαντηθούν ποτέ…
8 μεγάλες επιτυχίες του Απόστολου Χατζηχρήστου
Ειδική μνεία πρέπει ασφαλώς να γίνει στα οκτώ τραγούδια του Χατζηχρήστου που ηχογραφήθηκαν σε μορφή ποτ -πουρί, στις 18 Αυγούστου 1962 με επιμέλεια της ορχήστρας από τον Θόδωρο Δερβενιώτη. Τραγούδησαν ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης, η Πόλυ Πάνου, ο Πάνος Γαβαλάς, ο Αντώνης Ρεπάνης, η Δούκισσα και τους σιγοντάρισαν ο Χρηστάκης και η Βούλα Γκίκα. Τα δυο ποτ – πουρί κυκλοφόρησαν σε δίσκο 45 στροφών extended play (μεγαλύτερης διάρκειας δηλαδή), με το label Ηis master’s voice. Δυστυχώς ο Απόστολος Χατζηχρήστος δεν ζούσε πια για να τα ακούσει.Το 1970 η δεύτερη πλευρά του δίσκου εντάχθηκε στο lp «Παπαϊωάννου -Μπαγιαντέρας – Χατζηχρήστος – Καπλάνης», ενώ η πρώτη, με εξαίρεση το «Καταραμένη φτώχεια», που το 2001 μπήκε στη συλλογή «Αντώνης Ρεπάνης - Τραγούδια από τις 45 στροφές Νο3», παραμένει μέχρι σήμερα ανέκδοτη σε μεγάλο δίσκο ή cd.
Τα 45άρια του Απόστολου Χατζηχρήστου
1) Η άμαξα μες στη βροχή (Απόστολος Χατζηχρήστος – Χαράλαμπος Βασιλειάδης) Γρηγόρης Μπιθικώτσης – Βασίλης Τσιτσάνης (Columbia SCDG – 2970 & Odeon CGRA 2372, 1961)2) α) Αλήτη μ’ είπες μια βραδιά (Απόστολος Χατζηχρήστος – Γιάννης Λελάκης) Στράτος Παγιουμτζής – Μαρία Κωνσταντινίδου
β)Έχασα τη μανούλα μου (Απόστολος Χατζηχρήστος) Στράτος Παγιουμτζής – Μαρία Κωνσταντινίδου (Philips Minogroove & Philips 332031 / 7731, 1961)
(Το «Αλήτη μ’είπες μια βραδιά» ακούστηκε το 1965 σε διαφορετική εκτέλεση από τον Στράτο Παγιουμτζή στην ταινία του Ερρίκου Θαλασσινού «Η στοργή». Δίπλα στον Στράτο Παγιουμτζή η Σωτηρία Μπέλλου)
3) α)Η άμαξα μες στη βροχή (Απόστολος Χατζηχρήστος – Χαράλαμπος Βασιλειάδης) Στράτος Παγιουμτζής – Μαρία Κωνσταντινίδου
β) Καταραμένη φτώχεια (Καταραμένη φτώχεια) Στράτος Παγιουμτζής – Μαρία Κωνσταντινίδου (Philips Minogroove & Philips 332031 / 7731, 1961)
4) Παραπονιάρικο (Απόστολος Χατζηχρήστος – Γιάννης Λελάκης) Γρηγόρης Μπιθικώτσης (HMV 7PG – 3185 & HMV HGRA 0996, 1962)
5) α)Καρδιά παραπονιάρα (Απόστολος Χατζηχρήστος - Γιάννης Λελάκης) Πάνος Γαβαλάς
β) Καημό μεγάλο απόχτησα (Η μανούλα) (Απόστολος Χατζηχρήστος) Πόλυ Πάνου - Χρηστάκης
γ) Καταραμένη φτώχεια (Απόστολος Χατζηχρήστος - Γιάννης Λελάκης) Αντώνης Ρεπάνης - Χρηστάκης
δ) Ψεύτη ντουνιά (Απόστολος Χατζηχρήστος - Κώστας Μάνεσης) Πάνος Γαβαλάς
6) α) Μάνα μου γιατί να με γεννήσεις (Απόστολος Χατζηχρήστος - Κώστας Μάνεσης) Πόλυ Πάνου - Χρηστάκης
β) Η άμαξα μες στη βροχή (Απόστολος Χατζηχρήστος - Χαράλαμπος Βασιλειάδης) Γρηγόρης Μπιθικώτσης - Βούλα Γκίκα
γ) Καροτσέρη τράβα (Απόστολος Χατζηχρήστος) Δούκισσα
δ) Πάμε στο Φάληρο (Απόστολος Χατζηχρήστος - Γιώργος Φωτίδας) Γρηγόρης Μπιθικώτσης – Χρηστάκης - Βούλα Γκίκα
(His master’s voice 7EGG 2582, 1962, ext. play)
7) Βαγγελιώ δεν είσαι εντάξει (Απόστολος Χατζηχρήστος) Στράτος Παγιουμτζής (Philips 7915, 1963)
8) Παλιόπαιδο (Δεν θέλω να ξανάρθεις πια) (Απόστολος Χατζηχρήστος – Γιάννης Λελάκης) Στράτος Παγιουμτζής (Philips 7915, 1963)
9) Μην είσαι ψεύτρα δίγνωμη (Απόστολος Χατζηχρήστος – Γιάννης Λελάκης, διασκευή Γιάννη Κυριαζή) Γιάννης Κυριαζής (RCA Victor, 2362, 1963 & Olympic OE – 75097, 1970)
10) Σέρβικος χορός (Απόστολος Χατζηχρήστος) Σόλο μπουζούκι: Απόστολος Χατζηχρήστος (ηχογράφηση 1940, Parlophone GDSP – 2982, 1965 & Minos 5742, 1976)
11) Καροτσέρη τράβα (Απόστολος Χατζηχρήστος) Σπύρος Ζαγοραίος – Ζωή Ζαγοραίου – Θόδωρος Δερβενιώτης (Parlophone GDSP – 2894, 1965 & Minos 5731, 1976)
12) Καταραμένη φτώχεια (Απόστολος Χατζηχρήστος – Γιάννης Λελάκης) Σπύρος Ζαγοραίος – Ζωή Ζαγοραίου (Parlophone GDSP – 2894, 1965 & Minos 5731, 1976)
13) Τι κι αν φορώ τραγιάσκα (Μην είσαι ψεύτρα δίγνωμη) (Απόστολος Χατζηχρήστος – Γιάννης Λελάκης) Σπύρος Ζαγοραίος (Odeon DSOG – 3288, 1966)
14) Καημό μεγάλο απόκτησα (Έχασα τη μανούλα μου) (Απόστολος Χατζηχρήστος) Νίκος Καλλέργης – Άντζελά Παπά (Select S-0032, 1967)
15) Γιατί σκληρή και άπονη (Κοκκινιώτισσα) (Απόστολος Χατζηχρήστος) Θόδωρος Κανακάρης (Bellaphone BP – 009 & Rally 1001, 1969)
16) Έχω βαθιά τον πόνο (Απόστολος Χατζηχρήστος) Θόδωρος Κανακάρης (Bellaphone BP – 009, 1969)
17) Έχω βαθιά τον πόνο (Απόστολος Χατζηχρήστος) Νίκος Δημητράτος (Rally 1001, 1969)
18) Καρδιά παραπονιάρα (Απόστολος Χατζηχρήστος – Γιάννης Λελάκης) Μανώλης Πασσαλής (BOEM GA – 140, 1970)
19) Καρδιά παραπονιάρα (Απόστολος Χατζηχρήστος – Γιάννης Λελάκης) Σωτήρης Γεωργίου (Fantasia – 3027, 1971)
20) Ψεύτη ντουνιά (Απόστολος Χατζηχρήστος) Παναγιώτης Παναγιωτίδης (Vasipap VAS – 013, 1972)
21) Θα’ρθει μια μέρα να πονάς (Απόστολος Χατζηχρήστος – Γιώργος Φωτίδας) Σταμάτης Κόκοτας (Columbia SCDG – 4153 & LP «Παλιά μεράκια», 1973)
22) Ο αλήτης (Αλήτη μ’είπες μια βραδιά) (Απόστολος Χατζηχρήστος – Γιάννης Λελάκης) Τζώνης Μαυρόπουλος (Αθηναία – 110, 1973)
23) Καρδιά παραπονιάρα (Απόστολος Χατζηχρήστος- Γιάννης Λελάκης) Λεονάρδος Μπουρνέλης (Κυκλάδες ΚG – 050 & KG - 056, 1973)
24) Ήρθαμε να γλεντήσουμε (Ο Χατζηχρήστος) (Απόστολος Χατζηχρήστος – Γιάννης Λελάκης) Λεονάρδος Μπουρνέλης (Κυκλάδες ΚG – 088, 1974)
25) Ψεύτη ντουνιά (Απόστολος Χατζηχρήστος) Λεονάρδος Μπουρνέλης (Κυκλάδες ΚG – 141, 1975)
Ενδέχεται βέβαια να υπάρχουν και κάποιες άλλες επανεκτελέσεις σε μικρές εταιρείες που να μας διαφεύγουν. Περιμένουμε τις παρατηρήσεις σας, για να συμπληρώσουμε τον κατάλογο.
-Ευχαριστώ ιδιαιτέρως, για μια ακόμη φορά, το φίλο και σπουδαίο συλλέκτη Νίκο Παπανικήτα για την ουσιαστική συμβολή του στη διαμόρφωση του καταλόγου με τα 45άρια του Απόστολου Χατζηχρήστου. Στο gallery μπορείτε να δείτε αρκετές από τις ετικέτες των δίσκων.
