*Γράφει ο Θάνος Μαντζάνας
Η συναυλία του Δημήτρη Παπαδημητρίου στο Ωδείο Ηρώδου Αττικού ήταν μια εφ’ όλης της ύλης παρουσίαση του μέχρι τώρα τραγουδοποιητικού έργου του που όμως δεν θύμιζε παρά ελάχιστα το τυπικό «greatest hits» το οποίο είναι το αναμενόμενο σε τέτοιες περιπτώσεις.
Οι περισσότεροι/ες που παρακολούθησαν την συναυλία ίσως να μην πρόσεξαν καν ότι είχε τίτλο, συγκεκριμένα «Εξω από το κάδρο». Αλλά και όσοι/ες το παρατήρησαν το πιθανότερο είναι να σκέφτηκαν ότι απλά είναι μερικές λέξεις (ούτε καν φράση αφού δεν υπάρχει ρήμα) που ακούγονται όμορφα μαζί. Αν όμως έχεις παρακολουθήσει όλη την διαδρομή του δημιουργού και επιπλέον συμβαίνει και να τον γνωρίζεις προσωπικά ώστε να μπορείς να αντιληφθείς τον τρόπο σκέψης του και ειδικότερα την θεώρηση του ως προς το έργο του καταλάβαινες ότι ο τίτλος αυτός όχι μόνο τυχαίος δεν ήταν αλλά και είχε μεγάλη σημασία τόσο για το περιεχόμενο της συναυλίας όσο ακόμα και για τον σκοπό της. Το γιατί αποκαλύφθηκε σταδιακά στη διάρκεια της.
Το πολύ μαζί με το ευ
Στον Δημήτρη Ππαδημητρίου δεν αρέσει να κάνει πράγματα με τον «συνηθισμένο» τρόπο ή μάλλον, για να το θέσω πιο σωστά, του αρέσει να βάζει κάθε φορά στον εαυτό του προκλήσεις μεγαλύτερες από την προηγούμενη. Ισως και το να «ξαφνιάζει» με αυτό τον τρόπο τον εαυτό να είναι ένα από τα μυστικά της δημουργικότητας του η οποία, τόσο από πλευράς όγκου όσο και περιεχομένου, είναι κυριολεκτικά ανεξάντλητη. Στη συγκεκριμένη περίπτωση αυτό φάνηκε πριν από όλα με την αληθινά μαραθώνια ακόμα και για κλειστό χώρο, πόσο μάλλον για το Ηρώδειο, διάρκεια της συναυλίας. Με είκοσι τραγούδια στο πρώτο μέρος και άλλα δέκα τρία στο δεύτερο, συνολικά τριάντα τρία σε χρονικό διάστημα που μαζί με το διάλειμμα άγγιξε τις τρεις ώρες, ήταν πραγματικά ένα τόλμημα και ταυτόχρονα ένα ρίσκο, θα μπορούσε να κουράσει τόσο το κοινό που καθόταν στις ομολογουμένως όχι ακριβώς αναπαυτικές κερκίδες του Ηρωδείου όσο και τα μέλη του ενόργανου συνόλου που βρισκόταν συνεχώς επί σκηνής όλη αυτή την ώρα αλλά και τον ίδιο ο οποίος το διεύθυνε. Όπως αποδείχθηκε όμως αυτό δεν συνέβη ούτε με τους μεν ούτε με τους δε, όχι τουλάχιστον σε βαθμό ο οποίος να υπερέβαινε τα όρια του ανεκτού.
Αιτία για αυτή την τόσο «χορταστική» από κάθε πλευρά συναυλία ήταν σαφώς η επιθυμία του να «ανταμείψει» το κοινό για την αγάπη του όλα αυτά τα χρόνια αλλά και για το ότι την παρακολούθησε. Σε ένα δεύτερο επίπεδο όμως ήταν σίγουρα το ότι ήθελε να δείξει την συνέχεια μεν αλλά και την εξέλιξη του έργου του. Γιατί μπορεί κάποια στοιχεία από πλευράς θεώρησης, προσέγγισης, ίσως και τεχνοτροπίας να παραμένουν σταθερά αλλά αν υπάρχει κάτι που διακρίνει τον δημιουργό Παπαδημητρίου είναι πως οτιδήποτε κάνει είναι από αρκετά μέχρι πολύ διαφορετικό από ό,τι προηγήθηκε όπως αντίστοιχα και εκείνο το οποίο θα ακολουθήσει θα είναι αντίστοιχα με την σειρά του διαφορετικό, τόσο ως προς το περιεχόμενο όσο και ως προς τις επιδιώξεις του.
Πολλές φωνές για ένα εκ φύσεως «πολυφωνικό» σώμα τραγουδιών
Το «Εξω από το κάδρο» πριν από όλα αναφερόταν στο ότι ,αντίθετα με ό,τι κατά κανόνα συμβαίνει σε τέτοιες περιπτώσει,ς ο Δ. Παπδημητρίου, με ελάχιστες εξαιρέσεις που ήταν παρόντες και παρούσες, δεν προσκάλεσε τους/τις αρχικούς/ές ερμηνευτές και ερμηνεύτριες των τραγουδιών του. Τα ανέθεσε σε άλλους και άλλες που στην συντριπτική πλειονότητα τους ήταν πολύ διαφορετικών καταβολών, «σχολής» και ύφους από όποιον/α τα είχε ερμηνεύσει στις αυθεντικές εκτελέσεις τους.
Εκτός λοιπόν από τον Γιώργο Φλωράκη, την μόνιμη επιλογή του για τα πιο λυρικά τραγούδια του, μεμονωμένα ή ολοκληρωμένους κύκλους, από το ξεκίνημα της διαδρομής αμφοτέρων, με τους άλλους και τις άλλες της ερμηνευτικής ομάδας έχει μέχρι τώρα συνεργαστεί από λίγο ως και καθόλου, δισκογραφικά αλλά και από πλευράς ζωντανών εμφανίσεων. Αν με τη Βερόνικα Δαβάκη μετρούν πλέον αρκετές συνεργασίες στην πρώτη κατηγορία ανήκει ο Κώστας Μακεδόνας και στην δεύτερη η Γιώτα Νέγκα.
Η Βερόνικα Δαβάκη, ουσιαστικά μια «ανακάλυψη» του Δ. Παπαδημητρίου, είναι μια λαϊκών μεν καταβολών αλλά όχι με την τυπική έννοια φωνή ενώ η θεατρική παιδεία της – είναι επίσης και ηθοποιός- «χρωματίζει» καθοριστικά τόσο την ερμηνεία όσο και την σκηνική παρουσία της. Δεν είναι παράξενο λοιπόν ότι της εμπιστεύεται τα πιο «εξωστρεφή» τραγούδια του, όχι μόνο από τα παλαιότερα αλλά και τα πιο πρόσφατα όπως αρκετά από τους τρεις κύκλους της ενότητας «Ο Μεγάλος Αιρετικός» που στο μεγαλύτερο μέρος της παρουσιάστηκε στην διάρκεια της πανδημίας. Το ίδιο ισχύει και για το «Πάμε Να Βρούμε Λίγη Θάλασσα» σε στίχους του αείμνηστου Μάνου Ελευθερίου που επίσης κυκλοφόρησε μέσα στην πανδημία και είναι το πρώτο δείγμα από έναν επερχόμενο δίσκο με τραγούδια γραμμένα για τη φωνή της.
Με τον Κώστα Μακεδόνα ο Δ. Παπαδημητρίου έχει μέχρι τώρα συνεργαστεί μόνο μία φορά, στο έργο του «Παραλλαγές πάνω σε μια αχτίδα», μελοποίηση του ομότιτλου ποιήματος του Οδυσσέα Ελύτη, που παρουσιάστηκε σε μια ειδική εκδήλωση στο Σούνιο τον Σεπτέμβριο. Είναι διαφορετική περίπτωση από άλλες συνεργασίες του καθώς πρόκειται για έναν καταξιωμένο λαϊκό ερμηνευτή με μεγάλη διαδρομή. Ακούγοντας τον όμως να ερμηνεύει κάποια από τα πιο εμβληματικά λαϊκά τραγούδια του συνθέτη στη συναυλία δεν μπόρεσα να μη σκεφτώ ότι είναι η δεύτερη φορά που ο Δ. Παπαδημητρίου επιλέγει μια ανδρική φωνή αυτού του είδους, η πρώτη ήταν βέβαια εκείνη του μεγάλου Δημήτρη Μητροπάνου και αποτέλεσμα ήταν ο δίσκος του «Στης Ψυχής Το Παρακάτω». Δεν είναι καθόλου συμπτωματικό ότι προαναγγέλθηκε ήδη δίσκος με τραγούδια του δημιουργού, κατά κύριο λόγο σε στίχους Μάνου Ελευθερίου, γραμμένα συγκεκριμένα για τον Κώστα Μακεδόνα.
Το μεγαλύτερο τόλμημα για εμένα ήταν η συμμετοχή της Γιώτας Νέγκα καθώς, όσον αφορά στις ερμηνεύτριες τουλάχιστον είναι η πρώτη φορά που ο Δ. Παπαδημητρίου συνεργάζεται με μια «κλασική» λαϊκή. Το αποτέλεσμα όμως δικαίωσε και τους δύο καθώς η Γ. Νέγκα κατάφερε να προσαρμόσει πλήρως το λαϊκό ύφος αλλά ακόμα και ηχόχρωμα της φωνής της στις όχι λίγες ιδιαιτερότητες των λαϊκών τραγουδιών του Παπαδημητρίου όπως για παράδειγμα εκείνων από τα «Τραγούδια Για Τους Μήνες» που είχε σφραγίσει με την ερμηνεία της η Ελευθερία Αρβανιτάκη.
Λόγια λαϊκ τραγούδια και η λαϊκότητα της κλασικής μουσικής
Φαίνεται όμως ότι ο συνθέτης έκρινε ότι τέσσερις φωνές δεν ήταν αρκετές για τόσα τραγούδια. Ετσι, με ιντερμέτζο την παρουσία του Αργύρη Μπακιρτζή που ερμήνευσε με τον χαρακτηριστικό του τρόπο και σεμνότητα το ένα και μοναδικό τραγούδι στο οποίο είχαν συνεργαστεί δισκογραφικά, την μελοποίηση του ποιήματος του Κώστα Ουράνη «Περαστικές», είχε προσθέσει άλλες τέσσερις και συγκεκριμένα των ισάριθμων βασικών πρωταγωνιστών του «Moby Dick», του musical του που παίχτηκε με μεγάλη επιτυχία τους πρώτους μήνες της χρονιάς στο «Christmas Theater».
Ο Θοδωρής Βουτσικάκης έχει ήδη μια αρκετά μεγάλη διαδρομή στην οποία έχει δοκιμαστεί με επιτυχία σε αρκετά ιδιώματα και επίσης τραγούδια διαφορετικών συνθετών. Ο εξαίρετος Ivan Svitailo είναι ένας ολοκληρωμένος performer πολλαπλών κατευθύνσεων και ταχυτήτων αλλά πάντα υψηλών επιδόσεων. Θα σταθώ όμως στον Αιμιλιανό Σταματάκη, έναν λυρικό ερμηνευτή με ξεχωριστή ευαισθησία, πολύ κοντινή σε αυτή του Γιώργου Φλωράκη όπως φάνηκε και στο ντουέτο τους. Κατά τη γνώμη μου τέλος ο θαυμάσιος τενόρος Μπάμπης Βελισσάριος, ο Κάπτεν Έιχαμπ του «Moby Dick», ακουγόταν λίγο «ξένος» στα λαϊκά τραγούδια που κατά τα άλλα ερμήνευσε άψογα. Θεωρώ ότι η τοποθέτηση, περισσότερο ακόμα και από το ηχόχρωμα, της φωνής του απλά δεν ταιριάζει με τους λαϊκούς δρόμους της ελληνικής μουσικής.
Ολους και όλες συνόδευσε ένα πλήρες ηχοχρωματικά εκλεκτό δεκατριαμελές σύνολο (πιάνο, όμποε, φλάουτο, σαξόφωνο/κλαρινέτο, τρομπόνι, βιολί, βιολοντσέλο, δύο μπουζούκια, ακορντεόν, κιθάρα, κοντραμπάσο και ντραμς) υπό την διεύθυνση του Δημήτρη Παπαδημητρίου. Και εδώ υπήρχε μια ακόμα διάσταση του «Εξω από το κάδρο», ήταν φανερό ότι στις νέες ενορχηστρώσεις του είχε παίξει με τα αντίθετα, βάζοντας τα δύο μπουζούκια να πρωταγωνιστούν στα πιο λόγια τραγούδια του και ακόμα πιο συχνά τα συμφωνικά όργανα να έχουν τον πρώτο λόγο στα λαϊκά.
Το φινάλε ήταν φυσικά το τραγούδι που αν ο Δ. Παπαδημητρίου είχε signature tune θα ήταν σίγουρα αυτό, το «Χρώμα Δεν Αλλάζουνε Τα Μάτια» σε στίχους Μιχάλη Γκανά από το σίριαλ «Λόγω Τιμής» που ερμήνευσε ο Κώστας Μακεδόνας όπως άλλωστε πριν και το άλλο πολύ γνωστό και αγαπημένο τραγούδι από το ίδιο σίριαλ, την μελοποίηση του ποιήματος του Μανώλη Αναγνωστάκη «Το Σκάκι».
«Μεγάλος Αιρετικός» και μονίμως αυτοανατρεπτικός
Αν γνωρίζεις το σύνολο του έργου του Δημήτρη Παπαδημητρίου θα μπορούσες να σημειώσεις αρκετές «παραλείψεις». Ελειπε για παράδειγμα η μελοποίηση του ποιήματος του Γιώργου Χρονά «Πήγα Σήμερα Στους βράχους» που είχε ερμηνεύσει η Χάρις Αλεξίου, εμβληματικού τραγουδιού για τον συνθέτη. Επίσης δεν υπήρχε τίποτα από τον πρώτο δίσκο του με τραγούδια αλλά με αγγλικό στίχο, του «Time Of Growing» του ’85, ενός από τα ελάχιστα ελληνικά αληθινά progressive rock albums. Αυτό όμως ίσως και να ήταν αναπόφευκτο καθώς οι δύο βασικοί συντελεστές του από εκτελεστικής πλευράς, ο Γιάννης Σπάθας και ο Νίκος Αντύπας των Socrates, δυστυχώς δεν ζουν πια.
Από όλα αυτώ πάντως φαίνεται ότι ο Δημήτρης Παπδημητρίου στην διαδρομή του μέσα από το τραγούδι δεν ήταν ούτε «εικοναλάτρης» μα ούτε και εικονοκλάστης αλλά ένας «συλλέκτης εικόνων». Συλλέγει πολλά διαφορετικά, κάποτε και αντιφατικά, μουσικά στοιχεία και στη συνέχεια τα ανασυνθέτει με έναν εξαιρετικά προσωπικό τρόπο ώστε να υπηρετούν το συνολικό δημιουργικό όραμα του.
Αυτό όσον αφορά στο ένα μόνο σκέλος της δημιουργίας του γιατί υπάρχει και ένα άλλο, εξίσου μεγάλο σε όγκο. Οι οργανικές και ορχηστρικές συνθέσεις του για soundtracks ταινιών, θεατρικές παραστάσεις και τα συμφωνικά έργα του, μια πλευρά που συνάντησε επί της ουσίας την πρώτη για πρώτη φορά στο «Moby Dick» και ίσως να το δούμε να συμβαίνει ξανά στο μέλλον. Αλλά για να παρουσιαστεί και αυτή θα χρειαστεί ένα δεύτερο και πολύ διαφορετικό βέβαια «Εξω από το κάδρο».
Η συναυλία του Δημήτρη Παπαδημητρίου στο Ωδείο Ηρώδου Αττικού ήταν μια εφ’ όλης της ύλης παρουσίαση του μέχρι τώρα τραγουδοποιητικού έργου του που όμως δεν θύμιζε παρά ελάχιστα το τυπικό «greatest hits» το οποίο είναι το αναμενόμενο σε τέτοιες περιπτώσεις.
Οι περισσότεροι/ες που παρακολούθησαν την συναυλία ίσως να μην πρόσεξαν καν ότι είχε τίτλο, συγκεκριμένα «Εξω από το κάδρο». Αλλά και όσοι/ες το παρατήρησαν το πιθανότερο είναι να σκέφτηκαν ότι απλά είναι μερικές λέξεις (ούτε καν φράση αφού δεν υπάρχει ρήμα) που ακούγονται όμορφα μαζί. Αν όμως έχεις παρακολουθήσει όλη την διαδρομή του δημιουργού και επιπλέον συμβαίνει και να τον γνωρίζεις προσωπικά ώστε να μπορείς να αντιληφθείς τον τρόπο σκέψης του και ειδικότερα την θεώρηση του ως προς το έργο του καταλάβαινες ότι ο τίτλος αυτός όχι μόνο τυχαίος δεν ήταν αλλά και είχε μεγάλη σημασία τόσο για το περιεχόμενο της συναυλίας όσο ακόμα και για τον σκοπό της. Το γιατί αποκαλύφθηκε σταδιακά στη διάρκεια της.
Το πολύ μαζί με το ευ
Στον Δημήτρη Ππαδημητρίου δεν αρέσει να κάνει πράγματα με τον «συνηθισμένο» τρόπο ή μάλλον, για να το θέσω πιο σωστά, του αρέσει να βάζει κάθε φορά στον εαυτό του προκλήσεις μεγαλύτερες από την προηγούμενη. Ισως και το να «ξαφνιάζει» με αυτό τον τρόπο τον εαυτό να είναι ένα από τα μυστικά της δημουργικότητας του η οποία, τόσο από πλευράς όγκου όσο και περιεχομένου, είναι κυριολεκτικά ανεξάντλητη. Στη συγκεκριμένη περίπτωση αυτό φάνηκε πριν από όλα με την αληθινά μαραθώνια ακόμα και για κλειστό χώρο, πόσο μάλλον για το Ηρώδειο, διάρκεια της συναυλίας. Με είκοσι τραγούδια στο πρώτο μέρος και άλλα δέκα τρία στο δεύτερο, συνολικά τριάντα τρία σε χρονικό διάστημα που μαζί με το διάλειμμα άγγιξε τις τρεις ώρες, ήταν πραγματικά ένα τόλμημα και ταυτόχρονα ένα ρίσκο, θα μπορούσε να κουράσει τόσο το κοινό που καθόταν στις ομολογουμένως όχι ακριβώς αναπαυτικές κερκίδες του Ηρωδείου όσο και τα μέλη του ενόργανου συνόλου που βρισκόταν συνεχώς επί σκηνής όλη αυτή την ώρα αλλά και τον ίδιο ο οποίος το διεύθυνε. Όπως αποδείχθηκε όμως αυτό δεν συνέβη ούτε με τους μεν ούτε με τους δε, όχι τουλάχιστον σε βαθμό ο οποίος να υπερέβαινε τα όρια του ανεκτού.
Αιτία για αυτή την τόσο «χορταστική» από κάθε πλευρά συναυλία ήταν σαφώς η επιθυμία του να «ανταμείψει» το κοινό για την αγάπη του όλα αυτά τα χρόνια αλλά και για το ότι την παρακολούθησε. Σε ένα δεύτερο επίπεδο όμως ήταν σίγουρα το ότι ήθελε να δείξει την συνέχεια μεν αλλά και την εξέλιξη του έργου του. Γιατί μπορεί κάποια στοιχεία από πλευράς θεώρησης, προσέγγισης, ίσως και τεχνοτροπίας να παραμένουν σταθερά αλλά αν υπάρχει κάτι που διακρίνει τον δημιουργό Παπαδημητρίου είναι πως οτιδήποτε κάνει είναι από αρκετά μέχρι πολύ διαφορετικό από ό,τι προηγήθηκε όπως αντίστοιχα και εκείνο το οποίο θα ακολουθήσει θα είναι αντίστοιχα με την σειρά του διαφορετικό, τόσο ως προς το περιεχόμενο όσο και ως προς τις επιδιώξεις του.
Πολλές φωνές για ένα εκ φύσεως «πολυφωνικό» σώμα τραγουδιών
Το «Εξω από το κάδρο» πριν από όλα αναφερόταν στο ότι ,αντίθετα με ό,τι κατά κανόνα συμβαίνει σε τέτοιες περιπτώσει,ς ο Δ. Παπδημητρίου, με ελάχιστες εξαιρέσεις που ήταν παρόντες και παρούσες, δεν προσκάλεσε τους/τις αρχικούς/ές ερμηνευτές και ερμηνεύτριες των τραγουδιών του. Τα ανέθεσε σε άλλους και άλλες που στην συντριπτική πλειονότητα τους ήταν πολύ διαφορετικών καταβολών, «σχολής» και ύφους από όποιον/α τα είχε ερμηνεύσει στις αυθεντικές εκτελέσεις τους.
Εκτός λοιπόν από τον Γιώργο Φλωράκη, την μόνιμη επιλογή του για τα πιο λυρικά τραγούδια του, μεμονωμένα ή ολοκληρωμένους κύκλους, από το ξεκίνημα της διαδρομής αμφοτέρων, με τους άλλους και τις άλλες της ερμηνευτικής ομάδας έχει μέχρι τώρα συνεργαστεί από λίγο ως και καθόλου, δισκογραφικά αλλά και από πλευράς ζωντανών εμφανίσεων. Αν με τη Βερόνικα Δαβάκη μετρούν πλέον αρκετές συνεργασίες στην πρώτη κατηγορία ανήκει ο Κώστας Μακεδόνας και στην δεύτερη η Γιώτα Νέγκα.
Η Βερόνικα Δαβάκη, ουσιαστικά μια «ανακάλυψη» του Δ. Παπαδημητρίου, είναι μια λαϊκών μεν καταβολών αλλά όχι με την τυπική έννοια φωνή ενώ η θεατρική παιδεία της – είναι επίσης και ηθοποιός- «χρωματίζει» καθοριστικά τόσο την ερμηνεία όσο και την σκηνική παρουσία της. Δεν είναι παράξενο λοιπόν ότι της εμπιστεύεται τα πιο «εξωστρεφή» τραγούδια του, όχι μόνο από τα παλαιότερα αλλά και τα πιο πρόσφατα όπως αρκετά από τους τρεις κύκλους της ενότητας «Ο Μεγάλος Αιρετικός» που στο μεγαλύτερο μέρος της παρουσιάστηκε στην διάρκεια της πανδημίας. Το ίδιο ισχύει και για το «Πάμε Να Βρούμε Λίγη Θάλασσα» σε στίχους του αείμνηστου Μάνου Ελευθερίου που επίσης κυκλοφόρησε μέσα στην πανδημία και είναι το πρώτο δείγμα από έναν επερχόμενο δίσκο με τραγούδια γραμμένα για τη φωνή της.
Με τον Κώστα Μακεδόνα ο Δ. Παπαδημητρίου έχει μέχρι τώρα συνεργαστεί μόνο μία φορά, στο έργο του «Παραλλαγές πάνω σε μια αχτίδα», μελοποίηση του ομότιτλου ποιήματος του Οδυσσέα Ελύτη, που παρουσιάστηκε σε μια ειδική εκδήλωση στο Σούνιο τον Σεπτέμβριο. Είναι διαφορετική περίπτωση από άλλες συνεργασίες του καθώς πρόκειται για έναν καταξιωμένο λαϊκό ερμηνευτή με μεγάλη διαδρομή. Ακούγοντας τον όμως να ερμηνεύει κάποια από τα πιο εμβληματικά λαϊκά τραγούδια του συνθέτη στη συναυλία δεν μπόρεσα να μη σκεφτώ ότι είναι η δεύτερη φορά που ο Δ. Παπαδημητρίου επιλέγει μια ανδρική φωνή αυτού του είδους, η πρώτη ήταν βέβαια εκείνη του μεγάλου Δημήτρη Μητροπάνου και αποτέλεσμα ήταν ο δίσκος του «Στης Ψυχής Το Παρακάτω». Δεν είναι καθόλου συμπτωματικό ότι προαναγγέλθηκε ήδη δίσκος με τραγούδια του δημιουργού, κατά κύριο λόγο σε στίχους Μάνου Ελευθερίου, γραμμένα συγκεκριμένα για τον Κώστα Μακεδόνα.
Το μεγαλύτερο τόλμημα για εμένα ήταν η συμμετοχή της Γιώτας Νέγκα καθώς, όσον αφορά στις ερμηνεύτριες τουλάχιστον είναι η πρώτη φορά που ο Δ. Παπαδημητρίου συνεργάζεται με μια «κλασική» λαϊκή. Το αποτέλεσμα όμως δικαίωσε και τους δύο καθώς η Γ. Νέγκα κατάφερε να προσαρμόσει πλήρως το λαϊκό ύφος αλλά ακόμα και ηχόχρωμα της φωνής της στις όχι λίγες ιδιαιτερότητες των λαϊκών τραγουδιών του Παπαδημητρίου όπως για παράδειγμα εκείνων από τα «Τραγούδια Για Τους Μήνες» που είχε σφραγίσει με την ερμηνεία της η Ελευθερία Αρβανιτάκη.
Λόγια λαϊκ τραγούδια και η λαϊκότητα της κλασικής μουσικής
Φαίνεται όμως ότι ο συνθέτης έκρινε ότι τέσσερις φωνές δεν ήταν αρκετές για τόσα τραγούδια. Ετσι, με ιντερμέτζο την παρουσία του Αργύρη Μπακιρτζή που ερμήνευσε με τον χαρακτηριστικό του τρόπο και σεμνότητα το ένα και μοναδικό τραγούδι στο οποίο είχαν συνεργαστεί δισκογραφικά, την μελοποίηση του ποιήματος του Κώστα Ουράνη «Περαστικές», είχε προσθέσει άλλες τέσσερις και συγκεκριμένα των ισάριθμων βασικών πρωταγωνιστών του «Moby Dick», του musical του που παίχτηκε με μεγάλη επιτυχία τους πρώτους μήνες της χρονιάς στο «Christmas Theater».
Ο Θοδωρής Βουτσικάκης έχει ήδη μια αρκετά μεγάλη διαδρομή στην οποία έχει δοκιμαστεί με επιτυχία σε αρκετά ιδιώματα και επίσης τραγούδια διαφορετικών συνθετών. Ο εξαίρετος Ivan Svitailo είναι ένας ολοκληρωμένος performer πολλαπλών κατευθύνσεων και ταχυτήτων αλλά πάντα υψηλών επιδόσεων. Θα σταθώ όμως στον Αιμιλιανό Σταματάκη, έναν λυρικό ερμηνευτή με ξεχωριστή ευαισθησία, πολύ κοντινή σε αυτή του Γιώργου Φλωράκη όπως φάνηκε και στο ντουέτο τους. Κατά τη γνώμη μου τέλος ο θαυμάσιος τενόρος Μπάμπης Βελισσάριος, ο Κάπτεν Έιχαμπ του «Moby Dick», ακουγόταν λίγο «ξένος» στα λαϊκά τραγούδια που κατά τα άλλα ερμήνευσε άψογα. Θεωρώ ότι η τοποθέτηση, περισσότερο ακόμα και από το ηχόχρωμα, της φωνής του απλά δεν ταιριάζει με τους λαϊκούς δρόμους της ελληνικής μουσικής.
Ολους και όλες συνόδευσε ένα πλήρες ηχοχρωματικά εκλεκτό δεκατριαμελές σύνολο (πιάνο, όμποε, φλάουτο, σαξόφωνο/κλαρινέτο, τρομπόνι, βιολί, βιολοντσέλο, δύο μπουζούκια, ακορντεόν, κιθάρα, κοντραμπάσο και ντραμς) υπό την διεύθυνση του Δημήτρη Παπαδημητρίου. Και εδώ υπήρχε μια ακόμα διάσταση του «Εξω από το κάδρο», ήταν φανερό ότι στις νέες ενορχηστρώσεις του είχε παίξει με τα αντίθετα, βάζοντας τα δύο μπουζούκια να πρωταγωνιστούν στα πιο λόγια τραγούδια του και ακόμα πιο συχνά τα συμφωνικά όργανα να έχουν τον πρώτο λόγο στα λαϊκά.
Το φινάλε ήταν φυσικά το τραγούδι που αν ο Δ. Παπαδημητρίου είχε signature tune θα ήταν σίγουρα αυτό, το «Χρώμα Δεν Αλλάζουνε Τα Μάτια» σε στίχους Μιχάλη Γκανά από το σίριαλ «Λόγω Τιμής» που ερμήνευσε ο Κώστας Μακεδόνας όπως άλλωστε πριν και το άλλο πολύ γνωστό και αγαπημένο τραγούδι από το ίδιο σίριαλ, την μελοποίηση του ποιήματος του Μανώλη Αναγνωστάκη «Το Σκάκι».
«Μεγάλος Αιρετικός» και μονίμως αυτοανατρεπτικός
Αν γνωρίζεις το σύνολο του έργου του Δημήτρη Παπαδημητρίου θα μπορούσες να σημειώσεις αρκετές «παραλείψεις». Ελειπε για παράδειγμα η μελοποίηση του ποιήματος του Γιώργου Χρονά «Πήγα Σήμερα Στους βράχους» που είχε ερμηνεύσει η Χάρις Αλεξίου, εμβληματικού τραγουδιού για τον συνθέτη. Επίσης δεν υπήρχε τίποτα από τον πρώτο δίσκο του με τραγούδια αλλά με αγγλικό στίχο, του «Time Of Growing» του ’85, ενός από τα ελάχιστα ελληνικά αληθινά progressive rock albums. Αυτό όμως ίσως και να ήταν αναπόφευκτο καθώς οι δύο βασικοί συντελεστές του από εκτελεστικής πλευράς, ο Γιάννης Σπάθας και ο Νίκος Αντύπας των Socrates, δυστυχώς δεν ζουν πια.
Από όλα αυτώ πάντως φαίνεται ότι ο Δημήτρης Παπδημητρίου στην διαδρομή του μέσα από το τραγούδι δεν ήταν ούτε «εικοναλάτρης» μα ούτε και εικονοκλάστης αλλά ένας «συλλέκτης εικόνων». Συλλέγει πολλά διαφορετικά, κάποτε και αντιφατικά, μουσικά στοιχεία και στη συνέχεια τα ανασυνθέτει με έναν εξαιρετικά προσωπικό τρόπο ώστε να υπηρετούν το συνολικό δημιουργικό όραμα του.
Αυτό όσον αφορά στο ένα μόνο σκέλος της δημιουργίας του γιατί υπάρχει και ένα άλλο, εξίσου μεγάλο σε όγκο. Οι οργανικές και ορχηστρικές συνθέσεις του για soundtracks ταινιών, θεατρικές παραστάσεις και τα συμφωνικά έργα του, μια πλευρά που συνάντησε επί της ουσίας την πρώτη για πρώτη φορά στο «Moby Dick» και ίσως να το δούμε να συμβαίνει ξανά στο μέλλον. Αλλά για να παρουσιαστεί και αυτή θα χρειαστεί ένα δεύτερο και πολύ διαφορετικό βέβαια «Εξω από το κάδρο».
