*Γράφει ο Θάνος Μαντζάνας
Η τελευταία παραγωγή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής για τη σεζόν ’21 – ’22 η οποία παίχτηκε στην Αίθουσα Σταύρος Νιάρχος για μόλις τέσσερις παραστάσεις τόλμησε να αγγίξει το θέμα που είναι ίσως το μεγαλύτερο «ταμπού» για την δημιουργία κάθε είδους, τον θάνατο με την κυριολεκτική έννοια του. Τον θάνατο άλλων όπως τον βιώνουμε αλλά και την προσπάθεια του να φανταστούμε και να κατανοήσουμε το πώς οι άνθρωποι βιώνουν την ιδέα του θανάτου τους καθώς τον βλέπουν να πλησιάζει.
Ανάθεση της ΕΛΣ στον ειδικευμένο πλέον στην θεατρική μουσική συνθέτη, μουσικό αλλά και ηθοποιό Αγγελο Τριανταφύλλου η όπερα «Μέσα Χώρα», σύμφωνα με τον δημιουργό της, «ασχολείται με ζητήματα όπως το γήρας, η μοναξιά, η αρρώστια και οι εύθραυστες οικογενειακές σχέσεις». Οδηγός και αρωγός του σε αυτό το θαυμάσιο ποιητικό κείμενο του συνδημιουργού του έργου, του προικισμένου συγγραφέα, λιμπρετίστα και μεταφραστή αρχαίων τραγωδιών Γιάννη Αστερή που η δεύτερη ιδιότητα του, διόλου συμπτωματικά αυτή του ψυχιάτρου, τον καθιστά τον πλέον ίσως κατάλληλο για αυτό το εγχείρημα. Τρίτος βασικότατος συντελεστής ο καταξιωμένος και διεθνώς πλέον ηθοποιός και σκηνοθέτης Νίκος Καραθάνος που κλήθηκε να αναλάβει κάτι καθόλου εύκολο, να συναρμόσει με την σκηνοθεσία του ετερόκλητα υλικά και μάλιστα με πολύ ιδιαίτερες όπως θα δούμε στη συνέχεια πρακτικές προϋποθέσεις σε μια συγκροτημένη παράσταση με το πλέον ευαίσθητο από κάθε πλευρά θέμα, τον θάνατο. Θα πω εξαρχής ότι η εργασία και των τριών ήταν απόλυτα επιτυχημένη και τε τελικό αποτέλεσμα όχι απλά τους δικαίωσε αλλά και πραγματικά τους τιμά.
Στιγμές ύπαρξης και ψήγματα ζωής
Τυπικά το «Μέσα Χώρα» μπορεί να είναι όπερα καθώς διαθέτει τα περισσότερα από τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα του ιδιώματος επί της ουσίας όμως διαφοροποιείται πάρα πολύ από τις παραδοσιακές όπερες καθώς όπως δηλώνει ο Αγγελος Τριατναφύλλου, δεν διεκδικεί ούτε στο ελάχιστο την «καθαρότητα» οποιασδήποτε φόρμας κα δεν προσπάθησε καν να γράψει μια «παραδοσιακή όπερα». Πριν από όλα δεν υπάρχουν όχι μόνο πράξεις αλλά ούτε καν σκηνές αλλά δέκα πέντε σύντομης διάρκειας «σκετς»/εικόνες, όλες τους με έναν κεντρικό χαρακτήρα, είτε ζωντανό και επί σκηνής είτε νεκρό αλλά ωσεί παρόντα. Πέρα από τη δομή το έργο χρησιμοποιεί μεν πολλά από τα μουσικά στοιχεία της όπερας αλλά συνδυάζοντας τα με έναν ελεύθερο, δίχως κανόνες τρόπο με άλλα από αρκετά άλλα ιδιώματα, το musical, το ελληνικό «ελαφρό» τραγούδι, λιγότερο συχνά το λόγιο, ακόμα και την «κλασική» διεθνή ποπ σε κάποιες στιγμές.
Αν και το θέμα είναι βέβαια εξαιρετικά «βαρύ», πένθιμο, ακόμα και τραγικό, το λιμπρέτο του Γιάννη Αστερή (στον οποίο οφείλεται φυσικά και το εύρημα των δέκα πέντε εντελώς ανεξάρτητων μεταξύ τους μεν μικρών «ιστοριών» που όμως διασυνδέονται με έναν «κρυφό» τρόπο και κάθε μία οδηγεί υπό μιαν έννοια στην επόμενη) δεν μένει αμετακίνητο σε αυτές τις διαθέσεις. Υπάρχουν και στιγμές υπόγειας ειρωνείας, (αυτό)σαρκασμού της φθαρτότητας του ανθρωπίνου όντος, μαύρου ή και μη χιούμορ, ως και λίγες αυθεντικά κωμικές.
Τέλος ο Νίκος Καραθάνος έστησε μια παράσταση που, δίχως να χάνει τίποτα από τον ρεαλισμό της, μετεωρίζεται συνεχώς ανάμεσα στο είναι και το μη είναι, την ύπαρξη και την ανυπαρξία, διαχρονική και ταυτόχρονα άχρονη, εντοπισμένη στην ελληνική πραγματικότητα αλλά και υπεράνω τόπων, με την εξαίρεση της γλώσσας αληθινά πανανθρώπινη. Περισσότερο και από πολύτιμη η συμβολή σε αυτό καταρχάς των σκηνικών της Έλλης Παπαγεωργακοπούλου (που δυστυχώς έφυγε πολύ πρόωρα πέρυσι) και του Σωτήρη Μελανού, των κουστουμιών του Αγγελου Μέντη, των χορογραφιών της Αμάλια Μπένετ με τη συνεργασία της Αντιγόνης Γύρα, των φωτισμών της Ελίζας Αλεξανδροπούλου και των βίντεο του Παντελή Μάκκα, όλα τους παράγοντες ενός σκηνικού αποτελέσματος όχι μόνον αρτιότατου αλλά και πολύ όμορφου αισθητικά.
Όταν οι χαρακτήρες της παράστασης ανεβαίνουν στη σκηνή
Μια έννοια που διατρέχει υπόγεια το «Μέσα Χώρα» σε όλη την διάρκεια του ως αίτημα είναι αυτή της συνύπαρξης, πολλαπλής και σε πολλά διαφορετικά επίπεδα. Αυτή ξεκινάει πριν από όλα από το εύρημα οι κεντρικότεροι ρόλοι να ανατεθούν σε μία ερμηνεύτρια και τρεις ερμηνευτές άνω των εξήντα πέντε (και μέχρι σχεδόν…ενενήντα!) ετών, την Γιόλα Αλεξοπούλου -Γασπαρινάτου και τους Γαβριήλ Αντωνέλο, Λάζαρο Νέγκα και Γεώργιο Χριστούλα, λυρικών καταβολών αλλά και μη που η ενασχόληση τους με το τραγούδι ήταν κυρίως ερασιτεχνική αλλά σε κάποιες περιπτώσεις και πιο επαγγελματική.
Δίπλα τους μια ομάδα λυρικών ερμηνευτών και ερμηνευτριών, οι Μαρίνα Κρίλοβιτς και η Θεοδώρα Μπάκα και οι Χάρης Ανδριανός, Γιάννης Καλύβας, Κωστής Ρασιδάκις, Πέτρος Σαλάτας και Γιώργος Σαμαρτζής. Αυτούς/ές συμπλήρωναν όμως και δύο κορυφαίες λόγιες ερμηνεύτριες που αμφότερες έχουν δοκιμαστεί σε αρκετά διαφορετικά ιδιώματα, οι Σαβίνα Γιαννάτου και Έλλη Πασπαλά.
Ολοι και όλες αφηγήθηκα συλλογικά μια ψηφιδωτή ιστορία για την μοναξιά της τρίτης ηλικίας, για τους παππούδες και τις γιαγιάδες αλλά και τους άγνωστους/ες ηλικιωμένους/ες που πέθαναν, αφηγήσεις για μεμονωμένα πρόσωπα οι οποίες όμως «ανοίγονται σε έναν τόπο κοινό, εκεί που κατοικούν η μοναξιά, τα προχωρημένα χρόνια, ο θρήνος, η μνήμη, το πένθος, η επιστροφή σε μέρη γνώριμα, οικεία», όπως σημειώνει ο Γιάννης Αστερής. Μια κοινή, άχρονη και σε έναν απροσδιόριστο τόπο, Μέσα Χώρα…’Η, όπως τι θέτει ο Νίκος Καραθάνος, «το έργο μιλάει για όσους στο λυκόφως της ζωής τους στραφήκαν προς τα μέσα και πέθαναν από μοναξιά, για αυτούς που βρήκαν τη σορό τους μετά από καιρό πολύ, για τους γονείς μας, για όλους όσους έφυγαν σα μοναχικοί αστέρες όταν η μοναξιά τους ανατινάχθηκε με πάταγο».
Η γέφυρα των γενεών
Εκτελεστικά η παράσταση ήταν από κάθε πλευρά άψογη. Υπέροχη και υπέροχοι οι μεγαλύτερης ηλικίας ερμηνεύτρια και ερμηνευτές. Το ίδιο φυσικά και οι λυρικοί/ές αν και την παράσταση έκλεψαν οι κυρίες. Λιτότατη στα εκφραστικά μέσα της, συγκινητική και εξαίρετη όπως πάντα η Θεοδώρα Μπάκα αλλά ήταν αδύνατο να μην ξεχωρίσεις την Μαρίνα Κρίλοβιτς. Μια πάρα πολύ σπουδαία Ρουμάνα (με μητέρα ελληνικής καταγωγής) σοπράνο με ήδη λαμπρή διαδρομή στην Γερμανία και την Αμερική όταν, στις αρχές της δεκαετίας του ’90 και μετά τον γάμο της με τον αείμνηστο κορυφαίο διεθνώς βαρύτονο Κώστα Πασχάλη, εγκαταστάθηκε στην Ελλάδα και έγινε μέλος της ΕΛΣ. Αν και έχει αποσυρθεί εδώ και χρόνια από την «ενεργό δράση» και έχει αφοσιωθεί στο διδακτικό έργο της στα ογδόντα (!) της ήταν κυριολεκτικά αψεγάδιαστη, ερμηνευτικά αλλά και υποκριτικά, μια υψίφωνος τεράστιου μεγέθους η οποία δεν έχει χάσει τίποτα από το ταλέντο, τις δυνατότητες αλλά και την απαράμιλλη δεξιοτεχνία της.
Εκπληξη ίσως αλλά μόνο για όσους/ες δεν τις έχουν παρακολουθήσει αρκετά οι Σαβίνα Γιαννάτου και Έλλη Πασπαλά. Συγκλονιστική η Έλλη Πασπαλά στο ένα και μοναδικό αλλά και ιδιαίτερα απαιτητικό τραγούδι της. Η Σαβίνα Γιαννάτου, αν ήταν θαυμάσια στα μέρη που συνέπραξε με άλλους/ες, στο πανέμορφο φινάλε, το «Εξοδικό Του Νερού», η ερμηνεία και συνολικά η παρουσία της εξέπεμπαν κυριολεκτικά μαγνητισμό, ενώνοντας έναν άνθρωπο που οδεύει προς τον θάνατο ταυτόχρονα με τους τωρινούς, τους πριν και τους μετά, ζωντανούς, νεκρούς και αγέννητους, με το διαρκές κα διαχρονικό σύνολο της ανθρωπότητας.
Ολοι και όλες με την υποδειγματική συνοδεία της Ορχήστρα (σε ενορχήστρωση Μιχάλη Παπαπέτρου) )και της Χορωδίας της ΕΛΣ υπό την διεύθυνση αντίστοιχα του Ηλία Βουδούρη και του Αγαθάγγελου Γεωργακάτου αλλά και της Διαπολιτισμικής Ορχήστρας της ΕΛΣ της οποίας υπεύθυνος είναι ο Χάρης Λαμπράκης και στο τελευταίο μέρος είχε πρωταγωνιστικό «ρόλο» βγαίνοντας μάλιστα στη σκηνή κα της μεικτής χορωδίας 65+ που τα μέλη της είναι άνω των εξήντα πέντε ετών και υπεύθυνη της η Δήμητρα Παπασταύρου.
Η μέσα ομορφιά
Η πιο συγκινητική και όμορφη στιγμή της παράστασης όμως ήταν μετά το τέλος της όταν όλα τα μέλη του πολυμελούς θιάσου (ανάμεσα τους και μερικά ΑΜΕΑ) με ηλικίες από περίπου τριάντα μέχρι περίπου ενενήντα έβγαιναν ένα – ένα στη σκηνή για να υποκλιθούν και μετά να γίνουν μέρος του συνόλου των υπολοίπων. Ηταν η στιγμή της ένωσης και εντέλει συμφιλίωσης τεσσάρων διαφορετικών γενεών, ζωντανών κα νεκρών, της ίδιας της ζωής με τον θάνατο που την νοηματοδοτεί και της προσδίδει την ανυπολόγιστη αξία της.
Το περισσότερο χειροκρότημα το απέσπασαν η Γιόλα Αλεξοπούλου - Γασπαρινάτου, οι Γαβριήλ Αντωνέλος, Λάζαρςο Νέγκας και Γεώργος Χριστούλας και, ίσως πιο πολύ από όλους/ε και δικαίως, η Μαρίνα Κρίλοβιτς. Οι περισσότεροι/ες από αυτούς τους ανθρώπους είναι από αρκετά μέχρι πολύ καταβεβλημένοι/ες σωματικά. Καθώς όμως στέκονταν καθένας/καθεμία μόνος/η του/της στο μπροστινό μέρος της σκηνής και, μετά από πολύ καιρό και μερικοί/ές για πρώτη φορά, απολάμβαναν με μια άδολη χαρά μικρού παιδιού το θερμό χειροκρότημα του κοινού, εισέπρατταν την αγάπη αλλά και την εκτίμηση του για αυτό που είχαν κάνει, το χαμόγελο που φώτιζε τα πρόσωπα τους, η λάμψη η οποία έβγανε από μέσα τους και τους περιέβαλλε, ήταν από τα πιο όμορφα ανθρώπινα θεάματα που έχεις δει ποτέ. Αξιζε να παρακολουθήσεις την παράσταση ακόμα και μόνο για αυτό!
Όμως συμβαίνει το «Μέσα Χώρα» να είναι μια παράσταση υψηλότατης ποιότητας, ενταγμένη απόλυτα στην χρονική, χωρική και κοινωνικοπολιτική συγκυρία, ακόμα και όσον αφορά στην πανδημία και με μια ισχυρότατη έδραση στον ανθρωπισμό και ανάλογο, απόλυτα ξεκάθαρο αποτύπωμα. Αν δεν είναι δυνατόν να επαναληφθεί ελπίζω τουλάχιστον να ανέβει στο GNO TV όσο το δυνατόν συντομότερα ώστε να το παρακολουθήσουν πολλοί/ές περισσότεροι/ες. Συστήνεται ανεπιφύλακτα!
Η τελευταία παραγωγή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής για τη σεζόν ’21 – ’22 η οποία παίχτηκε στην Αίθουσα Σταύρος Νιάρχος για μόλις τέσσερις παραστάσεις τόλμησε να αγγίξει το θέμα που είναι ίσως το μεγαλύτερο «ταμπού» για την δημιουργία κάθε είδους, τον θάνατο με την κυριολεκτική έννοια του. Τον θάνατο άλλων όπως τον βιώνουμε αλλά και την προσπάθεια του να φανταστούμε και να κατανοήσουμε το πώς οι άνθρωποι βιώνουν την ιδέα του θανάτου τους καθώς τον βλέπουν να πλησιάζει.
Ανάθεση της ΕΛΣ στον ειδικευμένο πλέον στην θεατρική μουσική συνθέτη, μουσικό αλλά και ηθοποιό Αγγελο Τριανταφύλλου η όπερα «Μέσα Χώρα», σύμφωνα με τον δημιουργό της, «ασχολείται με ζητήματα όπως το γήρας, η μοναξιά, η αρρώστια και οι εύθραυστες οικογενειακές σχέσεις». Οδηγός και αρωγός του σε αυτό το θαυμάσιο ποιητικό κείμενο του συνδημιουργού του έργου, του προικισμένου συγγραφέα, λιμπρετίστα και μεταφραστή αρχαίων τραγωδιών Γιάννη Αστερή που η δεύτερη ιδιότητα του, διόλου συμπτωματικά αυτή του ψυχιάτρου, τον καθιστά τον πλέον ίσως κατάλληλο για αυτό το εγχείρημα. Τρίτος βασικότατος συντελεστής ο καταξιωμένος και διεθνώς πλέον ηθοποιός και σκηνοθέτης Νίκος Καραθάνος που κλήθηκε να αναλάβει κάτι καθόλου εύκολο, να συναρμόσει με την σκηνοθεσία του ετερόκλητα υλικά και μάλιστα με πολύ ιδιαίτερες όπως θα δούμε στη συνέχεια πρακτικές προϋποθέσεις σε μια συγκροτημένη παράσταση με το πλέον ευαίσθητο από κάθε πλευρά θέμα, τον θάνατο. Θα πω εξαρχής ότι η εργασία και των τριών ήταν απόλυτα επιτυχημένη και τε τελικό αποτέλεσμα όχι απλά τους δικαίωσε αλλά και πραγματικά τους τιμά.
Στιγμές ύπαρξης και ψήγματα ζωής
Τυπικά το «Μέσα Χώρα» μπορεί να είναι όπερα καθώς διαθέτει τα περισσότερα από τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα του ιδιώματος επί της ουσίας όμως διαφοροποιείται πάρα πολύ από τις παραδοσιακές όπερες καθώς όπως δηλώνει ο Αγγελος Τριατναφύλλου, δεν διεκδικεί ούτε στο ελάχιστο την «καθαρότητα» οποιασδήποτε φόρμας κα δεν προσπάθησε καν να γράψει μια «παραδοσιακή όπερα». Πριν από όλα δεν υπάρχουν όχι μόνο πράξεις αλλά ούτε καν σκηνές αλλά δέκα πέντε σύντομης διάρκειας «σκετς»/εικόνες, όλες τους με έναν κεντρικό χαρακτήρα, είτε ζωντανό και επί σκηνής είτε νεκρό αλλά ωσεί παρόντα. Πέρα από τη δομή το έργο χρησιμοποιεί μεν πολλά από τα μουσικά στοιχεία της όπερας αλλά συνδυάζοντας τα με έναν ελεύθερο, δίχως κανόνες τρόπο με άλλα από αρκετά άλλα ιδιώματα, το musical, το ελληνικό «ελαφρό» τραγούδι, λιγότερο συχνά το λόγιο, ακόμα και την «κλασική» διεθνή ποπ σε κάποιες στιγμές.
Αν και το θέμα είναι βέβαια εξαιρετικά «βαρύ», πένθιμο, ακόμα και τραγικό, το λιμπρέτο του Γιάννη Αστερή (στον οποίο οφείλεται φυσικά και το εύρημα των δέκα πέντε εντελώς ανεξάρτητων μεταξύ τους μεν μικρών «ιστοριών» που όμως διασυνδέονται με έναν «κρυφό» τρόπο και κάθε μία οδηγεί υπό μιαν έννοια στην επόμενη) δεν μένει αμετακίνητο σε αυτές τις διαθέσεις. Υπάρχουν και στιγμές υπόγειας ειρωνείας, (αυτό)σαρκασμού της φθαρτότητας του ανθρωπίνου όντος, μαύρου ή και μη χιούμορ, ως και λίγες αυθεντικά κωμικές.
Τέλος ο Νίκος Καραθάνος έστησε μια παράσταση που, δίχως να χάνει τίποτα από τον ρεαλισμό της, μετεωρίζεται συνεχώς ανάμεσα στο είναι και το μη είναι, την ύπαρξη και την ανυπαρξία, διαχρονική και ταυτόχρονα άχρονη, εντοπισμένη στην ελληνική πραγματικότητα αλλά και υπεράνω τόπων, με την εξαίρεση της γλώσσας αληθινά πανανθρώπινη. Περισσότερο και από πολύτιμη η συμβολή σε αυτό καταρχάς των σκηνικών της Έλλης Παπαγεωργακοπούλου (που δυστυχώς έφυγε πολύ πρόωρα πέρυσι) και του Σωτήρη Μελανού, των κουστουμιών του Αγγελου Μέντη, των χορογραφιών της Αμάλια Μπένετ με τη συνεργασία της Αντιγόνης Γύρα, των φωτισμών της Ελίζας Αλεξανδροπούλου και των βίντεο του Παντελή Μάκκα, όλα τους παράγοντες ενός σκηνικού αποτελέσματος όχι μόνον αρτιότατου αλλά και πολύ όμορφου αισθητικά.
Όταν οι χαρακτήρες της παράστασης ανεβαίνουν στη σκηνή
Μια έννοια που διατρέχει υπόγεια το «Μέσα Χώρα» σε όλη την διάρκεια του ως αίτημα είναι αυτή της συνύπαρξης, πολλαπλής και σε πολλά διαφορετικά επίπεδα. Αυτή ξεκινάει πριν από όλα από το εύρημα οι κεντρικότεροι ρόλοι να ανατεθούν σε μία ερμηνεύτρια και τρεις ερμηνευτές άνω των εξήντα πέντε (και μέχρι σχεδόν…ενενήντα!) ετών, την Γιόλα Αλεξοπούλου -Γασπαρινάτου και τους Γαβριήλ Αντωνέλο, Λάζαρο Νέγκα και Γεώργιο Χριστούλα, λυρικών καταβολών αλλά και μη που η ενασχόληση τους με το τραγούδι ήταν κυρίως ερασιτεχνική αλλά σε κάποιες περιπτώσεις και πιο επαγγελματική.
Δίπλα τους μια ομάδα λυρικών ερμηνευτών και ερμηνευτριών, οι Μαρίνα Κρίλοβιτς και η Θεοδώρα Μπάκα και οι Χάρης Ανδριανός, Γιάννης Καλύβας, Κωστής Ρασιδάκις, Πέτρος Σαλάτας και Γιώργος Σαμαρτζής. Αυτούς/ές συμπλήρωναν όμως και δύο κορυφαίες λόγιες ερμηνεύτριες που αμφότερες έχουν δοκιμαστεί σε αρκετά διαφορετικά ιδιώματα, οι Σαβίνα Γιαννάτου και Έλλη Πασπαλά.
Ολοι και όλες αφηγήθηκα συλλογικά μια ψηφιδωτή ιστορία για την μοναξιά της τρίτης ηλικίας, για τους παππούδες και τις γιαγιάδες αλλά και τους άγνωστους/ες ηλικιωμένους/ες που πέθαναν, αφηγήσεις για μεμονωμένα πρόσωπα οι οποίες όμως «ανοίγονται σε έναν τόπο κοινό, εκεί που κατοικούν η μοναξιά, τα προχωρημένα χρόνια, ο θρήνος, η μνήμη, το πένθος, η επιστροφή σε μέρη γνώριμα, οικεία», όπως σημειώνει ο Γιάννης Αστερής. Μια κοινή, άχρονη και σε έναν απροσδιόριστο τόπο, Μέσα Χώρα…’Η, όπως τι θέτει ο Νίκος Καραθάνος, «το έργο μιλάει για όσους στο λυκόφως της ζωής τους στραφήκαν προς τα μέσα και πέθαναν από μοναξιά, για αυτούς που βρήκαν τη σορό τους μετά από καιρό πολύ, για τους γονείς μας, για όλους όσους έφυγαν σα μοναχικοί αστέρες όταν η μοναξιά τους ανατινάχθηκε με πάταγο».
Η γέφυρα των γενεών
Εκτελεστικά η παράσταση ήταν από κάθε πλευρά άψογη. Υπέροχη και υπέροχοι οι μεγαλύτερης ηλικίας ερμηνεύτρια και ερμηνευτές. Το ίδιο φυσικά και οι λυρικοί/ές αν και την παράσταση έκλεψαν οι κυρίες. Λιτότατη στα εκφραστικά μέσα της, συγκινητική και εξαίρετη όπως πάντα η Θεοδώρα Μπάκα αλλά ήταν αδύνατο να μην ξεχωρίσεις την Μαρίνα Κρίλοβιτς. Μια πάρα πολύ σπουδαία Ρουμάνα (με μητέρα ελληνικής καταγωγής) σοπράνο με ήδη λαμπρή διαδρομή στην Γερμανία και την Αμερική όταν, στις αρχές της δεκαετίας του ’90 και μετά τον γάμο της με τον αείμνηστο κορυφαίο διεθνώς βαρύτονο Κώστα Πασχάλη, εγκαταστάθηκε στην Ελλάδα και έγινε μέλος της ΕΛΣ. Αν και έχει αποσυρθεί εδώ και χρόνια από την «ενεργό δράση» και έχει αφοσιωθεί στο διδακτικό έργο της στα ογδόντα (!) της ήταν κυριολεκτικά αψεγάδιαστη, ερμηνευτικά αλλά και υποκριτικά, μια υψίφωνος τεράστιου μεγέθους η οποία δεν έχει χάσει τίποτα από το ταλέντο, τις δυνατότητες αλλά και την απαράμιλλη δεξιοτεχνία της.
Εκπληξη ίσως αλλά μόνο για όσους/ες δεν τις έχουν παρακολουθήσει αρκετά οι Σαβίνα Γιαννάτου και Έλλη Πασπαλά. Συγκλονιστική η Έλλη Πασπαλά στο ένα και μοναδικό αλλά και ιδιαίτερα απαιτητικό τραγούδι της. Η Σαβίνα Γιαννάτου, αν ήταν θαυμάσια στα μέρη που συνέπραξε με άλλους/ες, στο πανέμορφο φινάλε, το «Εξοδικό Του Νερού», η ερμηνεία και συνολικά η παρουσία της εξέπεμπαν κυριολεκτικά μαγνητισμό, ενώνοντας έναν άνθρωπο που οδεύει προς τον θάνατο ταυτόχρονα με τους τωρινούς, τους πριν και τους μετά, ζωντανούς, νεκρούς και αγέννητους, με το διαρκές κα διαχρονικό σύνολο της ανθρωπότητας.
Ολοι και όλες με την υποδειγματική συνοδεία της Ορχήστρα (σε ενορχήστρωση Μιχάλη Παπαπέτρου) )και της Χορωδίας της ΕΛΣ υπό την διεύθυνση αντίστοιχα του Ηλία Βουδούρη και του Αγαθάγγελου Γεωργακάτου αλλά και της Διαπολιτισμικής Ορχήστρας της ΕΛΣ της οποίας υπεύθυνος είναι ο Χάρης Λαμπράκης και στο τελευταίο μέρος είχε πρωταγωνιστικό «ρόλο» βγαίνοντας μάλιστα στη σκηνή κα της μεικτής χορωδίας 65+ που τα μέλη της είναι άνω των εξήντα πέντε ετών και υπεύθυνη της η Δήμητρα Παπασταύρου.
Η μέσα ομορφιά
Η πιο συγκινητική και όμορφη στιγμή της παράστασης όμως ήταν μετά το τέλος της όταν όλα τα μέλη του πολυμελούς θιάσου (ανάμεσα τους και μερικά ΑΜΕΑ) με ηλικίες από περίπου τριάντα μέχρι περίπου ενενήντα έβγαιναν ένα – ένα στη σκηνή για να υποκλιθούν και μετά να γίνουν μέρος του συνόλου των υπολοίπων. Ηταν η στιγμή της ένωσης και εντέλει συμφιλίωσης τεσσάρων διαφορετικών γενεών, ζωντανών κα νεκρών, της ίδιας της ζωής με τον θάνατο που την νοηματοδοτεί και της προσδίδει την ανυπολόγιστη αξία της.
Το περισσότερο χειροκρότημα το απέσπασαν η Γιόλα Αλεξοπούλου - Γασπαρινάτου, οι Γαβριήλ Αντωνέλος, Λάζαρςο Νέγκας και Γεώργος Χριστούλας και, ίσως πιο πολύ από όλους/ε και δικαίως, η Μαρίνα Κρίλοβιτς. Οι περισσότεροι/ες από αυτούς τους ανθρώπους είναι από αρκετά μέχρι πολύ καταβεβλημένοι/ες σωματικά. Καθώς όμως στέκονταν καθένας/καθεμία μόνος/η του/της στο μπροστινό μέρος της σκηνής και, μετά από πολύ καιρό και μερικοί/ές για πρώτη φορά, απολάμβαναν με μια άδολη χαρά μικρού παιδιού το θερμό χειροκρότημα του κοινού, εισέπρατταν την αγάπη αλλά και την εκτίμηση του για αυτό που είχαν κάνει, το χαμόγελο που φώτιζε τα πρόσωπα τους, η λάμψη η οποία έβγανε από μέσα τους και τους περιέβαλλε, ήταν από τα πιο όμορφα ανθρώπινα θεάματα που έχεις δει ποτέ. Αξιζε να παρακολουθήσεις την παράσταση ακόμα και μόνο για αυτό!
Όμως συμβαίνει το «Μέσα Χώρα» να είναι μια παράσταση υψηλότατης ποιότητας, ενταγμένη απόλυτα στην χρονική, χωρική και κοινωνικοπολιτική συγκυρία, ακόμα και όσον αφορά στην πανδημία και με μια ισχυρότατη έδραση στον ανθρωπισμό και ανάλογο, απόλυτα ξεκάθαρο αποτύπωμα. Αν δεν είναι δυνατόν να επαναληφθεί ελπίζω τουλάχιστον να ανέβει στο GNO TV όσο το δυνατόν συντομότερα ώστε να το παρακολουθήσουν πολλοί/ές περισσότεροι/ες. Συστήνεται ανεπιφύλακτα!
