Το 1992, ένα έτος μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ενωσης και του κομμουνιστικού μπλοκ σε όλη την Ευρώπη ο πολιτικός επιστήμονας Φράνσις Φουκουγιάμα κήρυξε το «τέλος της ιστορίας», λέγοντας πως η δυτικού τύπου φιλελεύθερη δημοκρατία είχε επικρατήσει οριστικά σχεδόν σε όλο τον κόσμο.
Η διαπίστωση του 65χρονου ακαδημαϊκού είχε τότε προκαλέσει μεγάλες αντιδράσεις.
Τώρα όμως, ο ίδιος αναθεωρεί κατά κάποιο τρόπο τα συμπεράσματά του.
Σε συνέντευξη που παραχώρησε στο βρετανικό περιοδικό Νew Statesman ο Φουκουγιάμα ρωτήθηκε για την πιθανότητα αναβίωσης του σοσιαλισμού και έδωσε την εξής απάντηση:
«Εξαρτάται τι εννοούμε με τον όρο σοσιαλισμός. Η ιδιοκτησία των μέσων παραγωγής - εκτός από τομείς στους οποίους είναι σαφώς απαραίτητο, όπως οι δημόσιες υπηρεσίες - δεν νομίζω ότι θα λειτουργήσει. Αν όμως εννοούμε τα προγράμματα αναδιανομής που προσπαθούν να αποκαταστήσουν αυτή τη μεγάλη ανισορροπία στα εισοδήματα και στον πλούτο τότε, ναι, νομίζω ότι όχι μόνο μπορεί να επιστρέψει, αλλά πρέπει να επιστρέψει. Αυτή η παρατεταμένη περίοδος, η οποία ξεκίνησε με τον Ρίγκαν και τον Θάτσερ, στην οποία κυριάρχησαν ιδέες για τα οφέλη των μη ρυθμιζόμενων αγορών, είχε από πολλές απόψεις καταστροφικές συνέπειες».
Και συμπληρώνει λέγοντας για τον Καρλ Μαρξ:
«Ο Μαρξ μοιάζει να δικαιώνεται σε κάποια πράγματα. Είχε μιλήσει για κρίση υπεπαραγωγής και για ζήτηση που τελικά θα είναι ανεπαρκής. Αυτά συμβαίνουν. Όπως και η αποδυνάμωση των εργαζόμενων".
Η διαπίστωση του 65χρονου ακαδημαϊκού είχε τότε προκαλέσει μεγάλες αντιδράσεις.
Τώρα όμως, ο ίδιος αναθεωρεί κατά κάποιο τρόπο τα συμπεράσματά του.
Σε συνέντευξη που παραχώρησε στο βρετανικό περιοδικό Νew Statesman ο Φουκουγιάμα ρωτήθηκε για την πιθανότητα αναβίωσης του σοσιαλισμού και έδωσε την εξής απάντηση:
«Εξαρτάται τι εννοούμε με τον όρο σοσιαλισμός. Η ιδιοκτησία των μέσων παραγωγής - εκτός από τομείς στους οποίους είναι σαφώς απαραίτητο, όπως οι δημόσιες υπηρεσίες - δεν νομίζω ότι θα λειτουργήσει. Αν όμως εννοούμε τα προγράμματα αναδιανομής που προσπαθούν να αποκαταστήσουν αυτή τη μεγάλη ανισορροπία στα εισοδήματα και στον πλούτο τότε, ναι, νομίζω ότι όχι μόνο μπορεί να επιστρέψει, αλλά πρέπει να επιστρέψει. Αυτή η παρατεταμένη περίοδος, η οποία ξεκίνησε με τον Ρίγκαν και τον Θάτσερ, στην οποία κυριάρχησαν ιδέες για τα οφέλη των μη ρυθμιζόμενων αγορών, είχε από πολλές απόψεις καταστροφικές συνέπειες».
Και συμπληρώνει λέγοντας για τον Καρλ Μαρξ:
«Ο Μαρξ μοιάζει να δικαιώνεται σε κάποια πράγματα. Είχε μιλήσει για κρίση υπεπαραγωγής και για ζήτηση που τελικά θα είναι ανεπαρκής. Αυτά συμβαίνουν. Όπως και η αποδυνάμωση των εργαζόμενων".
