Τον Απρίλιο του 1941 παίζοντας στο κέντρο «Πειραιεύς» στο Μαρούσι, ο Δημήτρης Γκόγκος ή Μπαγιαντέρας έχασε ξαφνικά το φως του από εξελισσόμενο γλαύκωμα. Δυστυχώς δεν ξαναείδε ποτέ…
Προερχόταν από δημοκρατική οικογένεια ενώ ασχολήθηκε ιδιαίτερα με την ποίηση και τη μελέτη πολιτικών και φιλοσοφικών κειμένων. Το ενδιαφέρον του για την πολιτική ήταν μεγάλο και λόγω της κοινωνικής του ευαισθησίας τοποθετήθηκε στην Αριστερά.
Προερχόταν από δημοκρατική οικογένεια ενώ ασχολήθηκε ιδιαίτερα με την ποίηση και τη μελέτη πολιτικών και φιλοσοφικών κειμένων. Το ενδιαφέρον του για την πολιτική ήταν μεγάλο και λόγω της κοινωνικής του ευαισθησίας τοποθετήθηκε στην Αριστερά.
Λίγο πριν το πόλεμο εντάχθηκε στις γραμμές του ΚΚΕ. Το 1940 έλαβε μέρος στον πόλεμο και τα Χριστούγεννα του ίδιου έτους ηχογράφησε δυο πολεμικά τραγούδια, τα «Συντροφιά έχω τη λόγχη» και «Στης Πίνδου τα βουνά». Ένα άλλο το οποίο γράφτηκε στα χρόνια της Κατοχής αλλά ήταν αδύνατο να ηχογραφηθεί, έλεγε:
«Στη σκλαβωμένη Ελλάδα μας τα βράδια
στους δρόμους βλέπεις τους νεκρούς κοπάδια
κανείς δεν βρίσκεται κερί ν’ ανάψει
η μαύρη η σκλαβιά μας έχει κάψει
Και μόνο απ’τα βουνά ένα καντήλι
ανάβει κάθε μέρα με το δείλι
τ’ ανάβει ο ΕΛΑΣ και δε θα σβήσει
της λευτεριάς το δρόμο να φωτίσει
τ’ ανάβει ο ΕΛΑΣ και δε θ’αργήσει
της λευτεριάς το δρόμο θα φωτίσει
Κι η δόξα που μονάχη αργοδιαβαίνει
τα λίγα παλικάρια περιμένει,
προσμένει εκεί για να τα στεφανώσει,
της νίκης το στεφάνι να τους δώσει».
Το ότι το τραγούδι δεν ηχογραφήθηκε τότε δεν ήταν κάτι το περίεργο… Το 1980 όμως, σαράντα σχεδόν χρόνια μετά, υποβλήθηκε στην αρμόδια διεύθυνση της Γραμματείας Τύπου και Πληροφοριών του Υπουργείου Προεδρίας της Κυβέρνησης, προκειμένου να δοθεί η άδεια για να ηχογραφηθεί από τον Γιώργο Νταλάρα και να κυκλοφορήσει στο δίσκο «Τα ρεμπέτικα της Κατοχής». Υποβλήθηκε μάλιστα με τον παραπλανητικό τίτλο «Γιώργος Νταλάρας»… Αυτό που πρόσεξαν οι λογοκριτές ήταν οι λέξεις ΕΑΜ και ΕΛΑΣ και απέρριψαν το τραγούδι με την παρακάτω φαιδρή ανακοίνωση:
Η υπηρεσία μας, ύστερα από γνωμοδότηση των αρμοδίων Επιτροπών με αριθμ. 32/20-5-80 και 691/10-6-80 σας πληροφορεί ότι το υπό των 33 στροφών τραγούδι «Γιώργος Νταλάρας» εγκρίνεται, υπό τον όρον να απαληφθούν οι λέξεις ΕΑΜ και ΕΛΑΣ.
Ο Μπαγιαντέρας πέθανε στις 18 Νοεμβρίου 1985 χωρίς να ακούσει το τραγούδι του ηχογραφημένο. Αυτό όμως δεν ξεχάστηκε και το 2008 ο Γιώργος Νταλάρας το ενέταξε στις παραστάσεις του «Σαν τραγούδι μαγεμένο» στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών & Θεσ/νίκης, οι οποίες ήταν αφιερωμένες στο ρεμπέτικο τραγούδι. Παραστάσεις που ηχογραφήθηκαν και κυκλοφόρησαν σε cd και dvd.
Πηγές:
- Αφιέρωμα του Σάκη Πάπιστα στον Μπαγιαντέρα στο www.rebetiko.gr
- Γιώργος Νταλάρας «Tο μουσικό κουτί» (επιμέλεια Γιώργος Τσάμπρας - Minos Emi 1997)
Φωτογραφίες:
1) O Δημήτρης Γκόγκος ή Μπαγιαντέρας
2) Η ανακοίνωση της Γενικής Γραμματείας Τύπου και πληροφοριών
Video:
«Στη σκλαβωμένη Ελλάδα μας» (Δημήτρης Γκόγκος-Μπαγιαντέρας)Από τη συναυλία του Γιώργου Νταλάρα στο Δημοτικό Θέατρο Βόλου στις 4-6-2008 (Αρχείο Θανάση Γιώγλου)
