«Ομπρός βοηθάτε να σηκώσουμε τον ήλιο…»
Το 1945 μετά τη λαίλαπα του πολέμου και της κατοχής, ο Άγγελος Σικελιανός έγραψε το εμβληματικό «Πνευματικό εμβατήριο», ως ελάχιστη συμβολή στην αναγέννηση της χώρας. Το 1969 το έργο μελοποιήθηκε από τον Μίκη Θεοδωράκη, κατά τη διάρκεια της εξορίας του στη Ζάτουνα της ορεινής Αρκαδίας, αποτελώντας τον κύκλο τραγουδιών «Αρκαδία V».
Το «Πνευματικό εμβατήριο» παρουσιάστηκε για πρώτη φορά το 1970 στο Albert Hall του Λονδίνου, με ενορχήστρωση του Χρήστου Πίττα, υπό τη διεύθυνση του Μίκη Θεοδωράκη, με σολίστ την Μαρία Φαραντούρη, τον Αντώνη Καλογιάννη και τον Γιάννη Θεοχάρη και τη συμμετοχή της Συμφωνικής Ορχήστρας του Λονδίνου, της Χορωδίας της New Opera και την ανδρική χορωδία του Gwalia. Η συναυλία αφιερώθηκε στον εξόριστο ποιητή Γιάννη Ρίτσο, ενώ την ίδια χρόνια κυκλοφόρησε από την Polydor στην Γαλλία και την Γερμανία ο δίσκος με τη ζωντανή ηχογράφηση της συναυλίας. Όπως ήταν φυσικό, στη μεταπολίτευση ο δίσκος κυκλοφόρησε και επί ελληνικού εδάφους.
Τα νεότερα χρόνια, ακολούθησαν άλλες δυο ηχογραφήσεις του έργου που εκδόθηκαν σε cd. Το 2000 το «Πνευματικό εμβατήριο» ηχογραφήθηκε ζωντανά σε συναυλία στην Αίθουσα Τελετών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, με την Ορχήστρα και τη Χορωδία του ΑΠΘ και σολίστ τους Παναγιώτη Καραδημήτρη, Έφη Σταμούλη, Μακαρία Ψιλιτέλλη και Κώστα Μιχαλακόπουλο, ενώ το 2002 παρουσιάστηκε στο Ηρώδειο, με σολίστ τον Γιάννη Κότσιρα, την Ιωάννα Φόρτη και τον Ανδρέα Κουλουμπή, τη συμμετοχή της Λαϊκής Ορχήστρας «Μίκης Θεοδωράκης» και της Ορχήστρας Σύγχρονης Μουσικής της ΕΡΤ, υπό τη διεύθυνση του Ανδρέα Πυλαρινού.
Από τα επτά μέρη του έργου, αυτό που «απομονώθηκε», τραγουδήθηκε περισσότερο από τον λαό και χρησιμοποιήθηκε σε λογής πολιτικές ή κομματικές συγκεντρώσεις, ήταν το «Ομπρός βοηθάτε να σηκώσουμε τον ήλιο πάνω από την Ελλάδα…» με τη φωνή της Μαρίας Φαραντούρη.
Άλλη μια ιστορική ερμηνεία από της Μαρίας Φαραντούρη, προέρχεται πό τη συναυλία του Μίκη Θεοδωράκη στο Θέατρο Λυκαβηττού το καλοκαίρι του 1977, στο πλαίσιο των εκδηλώσεων «Μουσικός Αύγουστος», όπου το «Πνευματικό Εμβατήριο» παρουσιάστηκε με ερμηνευτές τη Μαρία Φαραντούρη, τον Αντώνη Καλογιάννη, τον Γιάννη Θωμόπουλο, τη Μαρία Δημητριάδη και τη Χορωδία Τρικάλων της Τερψιχόρης Παπαστεφάνου.
Εκτός από την εκδοχή του Μίκη Θεοδωράκη, το «Ομπρός βοηθάτε» γνώρισε άλλες δυο μελοποιήσεις, που ηχογραφήθηκαν χωρίς βεβαίως την ίδια αποδοχή. Η πρώτη ήταν το 1972 από την ιδρύτρια και διευθύντρια της περίφημης Χορωδίας Τρικάλων Τερψιχόρη Παπαστεφάνου και συμπεριλήφθηκε στον δίσκο «Άσμα ασμάτων» που κυκλοφόρησε το 1972 από την Polygram με το label της Olympic. Ήταν ένας δίσκος που, εκτός από το ποίημα του Σικελιανού, περιλάμβανε μελοποιήσεις της Τερψιχόρης Παπαστεφάνου πάνω στο «Άσμα ασμάτων» σε μεταγραφή του Γιώργου Σεφέρη καθώς και σε ποιήματα του Νικηφόρου Βρεττάκου, του Ιωάννη Πολέμη και το «Τραγούδι του δρόμου» του Federico Garcia Lorca. Συμμετείχαν η Μαρία Δημητριάδη, ο Γιώργος Ζωγράφος, η Δανάη Μπαραμπούτη και η Χορωδία Τρικάλων.
(Στα στοιχεία του τραγουδιού στο YouTube αναγράφεται, εκ παραδρομής, σαν συνθέτης ο Μίκης Θεοδωράκης).
Ένα χρόνο πριν, τον Σεπτέμβρη και τον Νοέμβρη του 1971, σε συναυλίες στον Λυκαβηττό και στο θέατρο «Ορφέας» αντίστοιχα, παρουσιάστηκε το ορατόριο του συνθέτη Σωκράτη Βενάρδου «Εθνεγερσία», πάνω σε κείμενο του ιστορικού Δημήτρη Φωτιάδη, αποσπάσματα από δημοτικά τραγούδια και μελοποιημένα κείμενα του Διονυσίου Σολωμού, του Ανδρέα Κάλβου, του Κωστή Παλαμά και του Άγγελου Σικελιανού, μεταξύ των οποίων και το «Ομπρός βοηθάτε».
Ο Σωκράτης Βενάρδος γεννήθηκε το 1927 και πέθανε το 1983. Ήταν ξεχωριστός πρωτοψάλτης, συνθέτης έργων θρησκευτικού περιεχομένου και ιδρυτής της δισκογραφικής εταιρείας «Ωδή», στην οποία εξέδιδε τα έργα του, αρχής γενομένης από την «Εθνεγερσία», που κυκλοφόρησε το 1973, δυο χρόνια μετά την ζωντανή παρουσίαση της. Συμμετείχαν η ηθοποιός Αλέκα Κατσέλη στα αφηγηματικά μέρη, βυζαντινή, ανδρική χορωδία και χορωδία γυναικών, συμφωνική αλλά και παραδοσιακή ορχήστρα και σολίστ όπως ο Θόδωρος Δημήτριεφ και οι Γ.Λαμπρόπουλος, Ι.Μαθιουδάκης, Ν.Καράνταλης, Γ.Αναστασίου, Λ.Μαυρογιώργος, Γ.Ξηροδήμας, Τ.Αλισανόγλου, Π.Μακαρώνης, Π.Χριστοφίλη, Δ.Σπηλιοπούλου, Κ.Ασπιώτη, Χ.Κασιωτάκης.
Η «Εθνεγερσία» παρέμεινε ανέκδοτη σε cd και άγνωστη στο πλατύ κοινό. Στο video μπορείτε να ακούσετε ολόκληρο τον δίσκο, ενώ στο 37:10 υπάρχει το απόσπασμα με το «Ομπρός βοηθάτε» του Άγγελου Σικελιανού.
