«Βυζάντιο 976- Η γιορτή των Καλένδων» που γυρίστηκε το 1976 σε συμπαραγωγή από την Γαλλική τηλεόραση T.F.I. , την ΕΡΤ, την T.V.S και την International Film Promotion και πρωτοπαίχθηκε την 1η Ιανουαρίου 1977, τόσο στη Γαλλία όσο και στην Ελλάδα. H ταινία αναβίωνε τη βυζαντινή γιορτή των Καλένδων την παραμονή της Πρωτοχρονιάς στην Κωνσταντινούπολη, όπως γινόταν χίλια χρόνια πριν. Το σενάριο ήταν του Ιάκωβου Καμπανέλλη, πάνω σε μια ιστορία του Γιώργου Σταμπουλόπουλου, η κινηματογραφική σκηνοθεσία του Ροβήρου Μανθούλη, ενώ η θεατρική σκηνοθεσία και οι χορογραφίες του Γιώργου Μιχαηλίδη. Το ρόλο της Αυγούστας Θεοφανούς ενσάρκωνε ο Γιάννης Βογιατζής, ενώ συμμετείχαν ηθοποιοί όπως ο Θανάσης Βέγγος, η Δέσπω Διαμαντίδου, ο Θύμιος Καρακατσάνης, η Κάτια Δανδουλάκη, ο Βασίλης Τσιβιλίκας, ο Βάσος Ανδρονίδης και άλλοι… Εκτός από τα οργανικά θέματα, τα τρία τραγούδια ερμηνεύει ο Νίκος Δημητράτος και με τη σειρά που μπήκαν στο δίσκο, ήταν τα εξής:
1) Μακελάρικος
2) Ευφρόσυνον
3) Απόδειπνον
4) Βίος και πολιτεία της ευσεβέστατης Αυγούστας Θεοφανούς (Γιάννης Βογιατζής-Νίκος Δημητράτος- Χορός)
5) Ευοί ευάν (Νίκος Δημητράτος-Χορός)
6) Εγκάρδιον
7) Επιθαλάμιον
8) Περίλυπον
9) Αρειμάνιος
10) Επιτάβλειον (Νίκος Δημητράτος-Χορός)
11) Εν χορδαίς και οργάνοις
Η διεύθυνση της ορχήστρας και του χορού ήταν βεβαίως του Σταύρου Ξαρχάκου. Η ηχοληψία έγινε από τον Βασίλη Δεσποτίδη στα studio της ΕΡΑ, η μακέτα εξωφύλλου από τον Βασίλη Φωτόπουλο και η παραγωγή από το Διονύση Μηλιόπουλο.
Στο εσώφυλλο του δίσκου ο Ιάκωβος Καμπανέλλης σημείωνε: Η μουσική και τα τραγούδια αυτού του δίσκου είναι μια περιπλάνηση της φαντασίας στο βυζαντινό κόσμο του δεκάτου αιώνα. Την αφορμή έδωσε το τηλεοπτικό θέαμα «Βυζάντιο 976» που είχε σαν θέμα την αναπαράσταση της γιορταστικής ατμόσφαιρας μιας παραμονής πρωτοχρονιάς στην Κωνσταντινούπολη πριν από χίλια χρόνια. Μια αναπαράσταση ζωντανεμένη με την ελευθερία της δημιουργικής φαντασίας και με την διονυσιακή ευφορία που έχουν ανέκαθεν όλες οι λαϊκές γιορτές απ’ τον πανάρχαιο καιρό μέχρι σήμερα. Ένα σφριγηλό πανηγύρι όπου πίνουν, τρώνε, χορεύουν, μαλώνουν, τραγουδούν, ξεσπάνε, νοσταλγούν ,ψευδολογούν, ηθικολογούν, καταριούνται, γενναιολογούν, πεινούν, ζητιανεύουν, παίζουν, όλοι όσοι κυκλοφορούν σ’ ένα χώρο ζωής, ερεθισμένης από την εσωτερική κι εξωτερική ελευθεριότητα μιας γιορτής. Η μουσική έκφραση μιας τέτοιας «ώρας», που οι ανθρώπινες εκδηλώσεις είτε στο Βυζάντιο του 976, είτε, στον τωρινό μας τόπο και χρόνο δε διαφέρουν στα ψυχικά γνωρίσματα, είναι ο δίσκος που έχετε στα χέρια σας. Και τότε οι θίασοι σατύριζαν τα πολιτικά πράγματα, εμείς το επιχειρήσαμε με την μουσική σάτυρα και την πολύπραγη Θεοφανώ! Και τότε στρατιώτες τραγουδούσαν για το ζεστό κρεβάτι που άφηναν κι έφευγαν στη μάχη! Και τότε οι ομοτράπεζοι γλεντζέδες έγερναν κάποτε στο πλάι κι άρχιζαν τα ερωτικά αυτοσχέδια της τάβλας. Χωρίς να αγνοηθεί η ιστορική πιστότητα, ωστόσο χρησιμοποιήθηκε μόνο σαν αφετηρία και σαν ερέθισμα. Η μουσική και τα τραγούδια του δίσκου θέλουν μόνο, με κάποιους νέους τόνους και χρώματα, να πουν πως οι καιροί μοιάζουν σαν σταλαγματιές νερό απ’την ίδια πανάρχαια βρύση.
Ιάκωβος Καμπανέλλης
O Ξαρχάκος έγραψε πρωτότυπη μουσική ειδικά για τη συγκεκριμένη ταινία. Δεν χρησιμοποίησε δηλαδή διασκευασμένα παλιά θέματα. O δίσκος ξεκινά με τον «Μακελάρικο», η μελωδία του οποίου δεν είναι άλλη από τη μελωδία του πασίγνωστου τραγουδιού «Ειν’ αρρώστια τα τραγούδια», στην πρώτη του μορφή. Το τραγούδι ηχογραφήθηκε για πρώτη φορά από τη Μαρία Δημητριάδη, με στίχους του Μάνου Ελευθερίου το 1980, στο δίσκο «Δελτίο καιρού».
Δυστυχώς μέχρι σήμερα το «976» δεν έχει επανεκδοθεί σε cd.
