«Το μεγάλο χρέος» της Λιζέτας…
Γεννημένη στην Καλαμαριά από Πόντιους, πρόσφυγες γονείς η Λιζέτα Νικολάου (Κατικαρίδου το πραγματικό της όνομα), ήταν απίθανο να ξεφύγει από την «υπηρεσία» του ποντιακού τραγουδιού. Η διαδρομή της είναι στενά συνδεδεμένη με τη μουσική παράδοση και τα τραγούδια του Πόντου, με την ηχογράφηση δυο δίσκων, καθώς και με δεκάδες συναυλίες και εκδηλώσεις σε Ελλάδα και εξωτερικό.
Το 1985 κυκλοφόρησε από τη Minos ο πρώτος δίσκος με τίτλο «Ποντιακά τραγούδια με τη Λιζέτα Νικολάου», που γεννήθηκε από την τηλεοπτική σειρά της ΕΡΤ «Το μεγάλο χρέος», η οποία ήταν αφιερωμένη στην ιστορία του Πόντου, σε σενάριο Δημήτρη Ιατρόπουλου.
Οι διασκευές έγιναν από τη Λιζέτα Νικολάου και τον Δημήτρη Ιατρόπουλο και έπαιξαν οι μουσικοί: Γιώργος Αμαραντίδης (ποντιακή λύρα / 2,3,4,5,6,8,9,13,14), Μιχάλης Καλιοντζίδης (ποντιακή λύρα / 1,2,3,4), Γιάννης Αραματανίδης (αγγείο / 4,12) και Γιώργος Γευγελής (νταούλι / 4,5,6,7,10,12,13).
Τα τραγούδια του δίσκου
1) Αητέν' τσ επαραπέτανεν
2) Σουμπούλα μ'
3) Το Τσάμπασιν
4) Τσοπάνεμ
5) Λάχανα
6) Τριγώνα
7) Μάνα μάνα για τεμέν
8) Κορτσόπον λαλ - με
9) Χαμόμηλον ΄
10) Χαψία
11) Σεράντα μήλα κόκκινα
12) Πιπιλοματένα
13) Τ' ηλ' το κάστρον
14) Χριστός Γεννέθεν (Κάλαντα)
Η ηχογράφηση έγινε στο studio Polysound από τον Δημήτρη Κατσούλα, οι φωτογραφίες ήταν του Μάριου Βλαβιανού και το εξώφυλλο επιμελήθηκε ο Δημήτρης Αρβανίτης.
Μνήμες Λιζέτας Νικολάου
Στις 21 Μαΐου 2014 η Λιζέτα Νικολάου παραβρέθηκε στην εκπομπή μου «Εγώ, δεν έχω βγάλει το… ωδείο» στο Εθελοντικό Ραδιόφωνο του Δήμου Θεσσαλονίκης. Εκεί, όπως ήταν επόμενο, αναφέρθηκε στην τηλεοπτική σειρά «Το μεγάλο χρέος» και στην κυκλοφορία του δίσκου:
-Ήθελα να σε ρωτήσω για ένα μεγάλο κεφάλαιο στην πορεία σου, που είναι το ποντιακό τραγούδι. Δύο ολόκληροι δίσκοι και συμμετοχές σε εκδηλώσεις που έχουν σχέση με τον Πόντο, με το ποντιακό τραγούδι…
-Το όνειρό μου ήταν τότε, να κάνω κάτι για το ποντιακό στοιχείο σε δίσκο. Και έγινε πραγματικότητα με το να μας δώσουν έξι σαρανταπεντάλεπτα ντοκιμαντέρ, σε σενάριο του Δημήτρη Ιατρόπουλου, που έγινε πάρα πολύ ωραία δουλειά. Είχαμε μαζέψει πάρα πολύ ωραίο υλικό, μίλησαν μάρτυρες, Πόντιοι, διανοούμενοι, καθηγητές. Πάρα πολύ ωραία δουλειά με παραδοσιακά τραγούδια και μουσικές, με τον Γιώργο Αμαραντίδη τον συγχωρεμένο, που μου έμαθε κι αυτός πάρα πολλά πράγματα, όπως και ο Κωστίκας ο Τσακαλίδης παλαιότερα, αλλά εκεί δεν είχαμε κάνει κάτι…
-«Το μεγάλο χρέος» λεγόταν η σειρά…
-Και από κει βγήκε «Το μεγάλο χρέος» (ο δίσκος), το οποίο το είχα αφιερώσει στη μνήμη του πατέρα μου τότε. Ήταν πάρα πολύ ωραίο. Έτσι προέκυψε από την τηλεόραση, να γίνει και δίσκος. Αυτό έγινε και cd, το θεώρησαν ότι ήταν κάτι ωραίο…
Το δεύτερο, σχετικό απόσπασμα προέρχεται από μια παλαιότερη συνέντευξη που μου παραχώρησε στις 22 Ιουνίου 2008 στην Καλαμαριά και δημοσιεύθηκε αρχικά στο «Όασις» και στη συνέχεια στο Ogdoo.gr:
Έχω κάνει δυο δίσκους με ποντιακά, τιμής ένεκεν, για τη ράτσα μου. Καταφέραμε να κάνουμε έξη ντοκιμαντέρ για την τηλεόραση, γύρω από τον Ποντιακό Ελληνισμό. «Το μεγάλο χρέος» λεγόταν, σε σενάριο του Δημήτρη Ιατρόπουλου, αυτός τα τακτοποιούσε… Είχαμε μαρτυρίες από Πόντιους, είχαμε καταθέσεις από διανοούμενους, τραγουδούσα εγώ, χορευτικά κλπ. Ούτε καν σκέφτηκα ότι θα ‘πρεπε να πληρωθώ απ ’αυτό το πράγμα. Όλα διατέθηκαν για το μεγάλο συγκρότημα που είχαμε. Όλα εκεί τα διαθέσαμε. Με τα έξι ντοκιμαντέρ αυτά που ήταν πάρα πολύ ωραία. Από κει προέκυψε το «Μεγάλο χρέος» και μετά έκανα κι άλλο ένα (δίσκο), σε άλλη εταιρεία, το «Τέρεν μάνα πως χορεύω» πάλι με παραδοσιακά…Τότε, εκείνη την εποχή ο κόσμος ντρεπόταν να λένε ότι είναι Πόντιοι. Εγώ έβγαινα, παρόλο που είχα τα δικά μου τραγούδια, έκανα πολλά «ζωντανά» για την τηλεόραση ή «playback», κάναμε εξωτερικά γυρίσματα. Εκείνος ο Παπαστεφάνου... Τότε δεν υπήρχε περίπτωση, δεν παίρνανε φάλτσους, ο τραγουδιστής έπρεπε να «τα λέει» εκτός δίσκου. Έκανα πάρα πολλές εκπομπές τότε με τον Παπαστεφάνου. Και πάντοτε έπαιρνα μια λύρα μαζί μου κι έλεγα κι ένα τραγούδι. «Τέσσερα τραγούδια να πω; Το ένα θα είναι ποντιακό» έλεγα. Έβγαζα απ’τα δικά μου. Και τραγουδούσα με τον λυράρη, κάποια ποντιακά τραγούδια. Στήριξα πάρα πολλούς συλλόγους αφιλοκερδώς και να το πω σαν παράπονο. Ξεχάσανε, όταν κάνανε κάποια πράγματα, πως πρέπει να φωνάξουν τη Λιζέτα. Με πιάνει το παράπονο όταν με καλούν σε κάποιες εκδηλώσεις, που θα εμφανιστεί κάποιος ή κάποια κοπέλα, είτε κάποιος λυράρης κι εγώ να πάω να παρακολουθήσω από κάτω…
Επτά χρόνια αργότερα κυκλοφόρησε από τη WEA ο δεύτερος δίσκος της Λιζέτας Nικολάου με παραδοσιακά, ποντιακά τραγούδια, με τίτλο «Τέρεν μάνα πώς χορεύω». Αλλά για αυτό τον δίσκο θα σας «μιλήσουμε» σε επόμενο άρθρο μας…
Προς το παρόν, στο video μπορείτε να ακούσετε ολόκληρο τον πρώτο δίσκο, που στα νεότερα χρόνια κυκλοφόρησε και σε cd, με τα ποντιακά τραγούδια της Λιζέτας Νικολάου…
