«Στέλιο, τ’εσόν η λαλία σον κόσμον έτον θάμαν…»
Η αρχή έγινε το 1993 με «Τ’ αηδόνια του Πόντου», όπου ο Καζαντζίδης συναντήθηκε με τον Χρύσανθο (τον «Καζαντζίδη του ποντιακού τραγουδιού»). Το 1994 κυκλοφόρησε το «Συναπάντεμαν», που συνεργάστηκε με το σπουδαίο Πόντιο τραγουδιστή Στάθη Νικολαΐδη και τον αείμνηστο λυράρη και τραγουδιστή Χρήστο Χρυσανθόπουλο, τον Απρίλη του 1997 εκδόθηκε ο δίσκος «Πατρίδα ‘μ αραεύω σε», με τους ίδιους συντελεστές (Καζαντζίδης - Νικολαΐδης - Χρυσανθόπουλος), ενώ τον Δεκέμβρη της ίδιας χρονιάς ο Καζαντζίδης συμμετείχε στην «Ποντιακή ραψωδία» του Μάκη Ερημίτη, μαζί με μια ομάδα Πόντιων καλλιτεχνών όπως η Πίτσα Παπαδοπούλου, η Λιζέτα Νικολάου, ο Χάρρυ Κλυνν, ο Τάκης Βαμβακίδης και ο Στάθης Νικολαΐδης.
Τα τραγούδια από τους τρεις πρώτους δίσκους συγκεντρώθηκαν το 2000 σε μια συλλογή που κυκλοφόρησε από την MBI με τίτλο «Τα ποντιακά».
Αν και στο παρελθόν έχω αναφερθεί εκτενώς στα ποντιακά τραγούδια του Στέλιου Καζαντζίδη, ξεκίνησα με αυτή τη σύνοψη, γιατί πριν από λίγες ημέρες έφτασε στα χέρια μου μια ξεχωριστή έκδοση. Πρόκειται για το βιβλίο του Παναγιώτη Χατζηαντώνογλου «Τα ποντιακά τραγούδια του Στέλιου Καζαντζίδη», που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις «Λιοτρόπια», με την ελεύθερη λογοτεχνική απόδοση των είκοσι ενός τραγουδιών που δισκογράφησε ο Καζαντζίδης, από την ποντιακή διάλεκτό στα νέα ελληνικά.
Δεν είναι η πρώτη φορά που ο Παναγιώτης Χατζηαντώνογλου ασχολήθηκε με τον Στέλιο Καζαντζίδη. Το 2009 ο Αιγαλιώτης (με καταγωγή από τη Μικρά Ασία) εκπαιδευτικός, συγγραφέας και μελετητής του λαϊκού και παραδοσιακού τραγουδιού παρουσίασε το βιβλίο «Η δισκογραφία των τραγουδιών του Στέλιου Καζαντζίδη», μια από τις σημαντικότερες έρευνες που εκδόθηκαν για τον Καζαντζίδη, που - μαζί με το βιβλίο του Κώστα Μπαλαχούτη «Κι όσο υπάρχεις θα υπάρχω» - ξεχωρίζει μέσα στον καταιγισμό των εκδόσεων για τον Καζαντζίδη που κυκλοφόρησαν τα τελευταία, τουλάχιστον, είκοσι χρόνια.
Με αυτό το βιβλίο ο Παναγιώτης Χατζηαντώνογλου αποδίδει τιμή στους σπουδαίους δημιουργούς κάποιων από τα ποντιακά τραγούδια του Καζαντζίδη, Χρήστο Χρυσανθόπουλο, Χρύσανθο Θεοδωρίδη, Χρήστο Αντωνιάδη, Μάκη Ερημίτη και Νάκο Ευσταθιάδη που πέρασαν στην αθανασία. Τιμά επίσης τον αείμνηστο Ανδρέα Καϊάφα, ιδιοκτήτη της δισκογραφικής εταιρείας MBI, από την οποία κυκλοφόρησαν οι τρεις από τους τέσσερις δίσκους, ενώ το βιβλίο αφιερώνεται στο στιχουργό Λευτέρη Χαψιάδη, εμπνευστή και επιμελητή των παραπάνω δίσκων, όπως και στον επιστήθιο φίλο του Καζαντζίδη Γιάννη Γεωργιλάκη, που παραχώρησε στοιχεία από το αρχείο του για την έκδοση των δίσκων και υπέγραψε ένα κείμενο για τον «Στέλιο του ποντιακού ελληνισμού» που φιλοξενείται στις σελίδες του βιβλίου.
Όπως αναφέρει στο σημείωμά του ο συγγραφέας ο λόγος που τον οδήγησε στη μετάφραση των ποντιακών τραγουδιών στα νεοελληνικά είναι γιατί πολλές από τις λέξεις των τραγουδιών αυτών έχουν τις ρίζες τους στην αρχαία ελληνική και μερικές στην τουρκική γλώσσα, ενώ υπάρχουν ακόμη αρκετοί ιδιωματισμοί της ποντιακής διαλέκτου, με αποτέλεσμα να μην γίνεται κατανοητό το νόημα των τραγουδιών από τους αμύητους στα ποντιακά ακροατές. Παράλληλα η έκδοση αυτή αποτελεί μία προσφορά τιμής στον πληγωμένο αλλά περήφανο ποντιακό ελληνισμό…
